PUBLIKACJA I OGŁOSZENIE AKTU NORMATYWNEGO

Istotnym warunkiem przestrzegania norm prawnych przez ich adre­satów jest wiedza o tym, że normy prawne zostały ustanowione, a także znajomość treści tych norm. Nie jest jednak usprawiedliwieniem faktu nieprzestrzegania dyspozycji normy prawnej przez adresata tej normy to, że adresat nie znał treści normy. Rozwiązanie takie ma swoją dłu­gotrwałą tradycję i już w starożytnym Rzymie wyrażane było w postaci formuły ignorantia iuris nocet (nieznajomość prawa szkodzi). Oczy­wiście należy sobie zdawać sprawę z tego, że założenie powszechnej znajomości przez adresatów treści obowiązującego prawa jest po pro­stu fikcją.

Wiadomości o ustanowionych lub uznanych przez państwo normach prawnych dostarczane są adresatom tych norm w różny sposób. Istotną rolę odgrywają w tym procesie środki masowego komunikowania (pra­sa, radio, telewizja). Poważną rolę w upowszechnianiu znajomości prawa w społeczeństwie odgrywają różnego rodzaju szkolenia, narady i kon­ferencje oraz doradztwo prawne i pomoc prawna specjalistów (sędziów, prokuratorów, notariuszy, adwokatów, radców prawnych).

Szczególnie istotne znaczenie mają jednak informacje o wydaniu aktu normatywnego i o jego treści podawane przez prawodawcę, który może to czynić bezpośrednio (tak np. czyni Sejm w „Diariuszu Sejmowym") lub zobowiązać do takiego informowania inne organy władzy publicz­nej. Z zasady przepisy prawne podawane są do wiadomości publicznej, do zaznajamiania się z nimi przez wszystkich przebywających na tery­torium danego państwa. Niekiedy jednak podaje sieje do wiadomości jedynie zainteresowanym podmiotom.

W ślad za A. Redelbachem, ogłoszeniem aktu normatywnego na­zwiemy taką jego publikację, przez którą akt ten nabiera mocy obo­wiązującej. Ogłaszanie aktów normatywnych związane jest wyłącznie z działaniami organów władzy publicznej, zaś normy prawne ustana­wiające obowiązek ogłaszania aktów normatywnych ustalają zarazem sposób dokonania ogłoszenia.

W Polsce występują dwa sposoby ogłaszania aktów normatywnych:

1) najczęściej mamy do czynienia z publikacją tych aktów w spe­cjalnych organach publikacyjnych, zwanych też organami pro­mulgacyjnymi,

2) istnieje też publikacja tych aktów „w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze", co może dotyczyć jedynie aktów nor­matywnych prawa miejscowego.

Ustawa z 20. 07. 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i nie­których innych aktów prawnych" określa wszystkie występujące w Pol­sce organy promulgacyjne zbiorczą nazwą „dzienniki urzędowe". Do dzien­ników tych zalicza: „Dziennik Ustaw" RP, Dziennik Urzędowy RP „Moni­tor Polski", „Monitor Polski B", dzienniki urzędowe ministrów kierują­cych działami administracji rządowej, dzienniki urzędowe urzędów cen­tralnych -jako organy promulgacyjne o zasięgu ogólnopolskim, oraz wo­jewódzkie dzienniki urzędowe -jako organy publikacyjne o zasięgu lo­kalnym.

Ustawa przyjmuje jako zasadę, iż „Ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe" (art. 2 ust. l). Nakazuje ona publikować w poszczególnych dziennikach urzędowych zwłaszcza następujące rodzaje aktów normatywnych:

1) w „Dzienniku Ustaw" - Konstytucję, ustawy, rozporządzenia (oraz ratyfikowane umowy międzynarodowe na podstawie odrębnych przepisów);

2) w „Monitorze Polskim" - uchwały (wykonawcze) Rady Ministrów, zarządzenia Prezydenta i Prezesa Rady Ministrów, regulaminy izb parlamentu;

3) w „Monitorze Polskim B" - akty prawne nie mające charakteru aktów normatywnych;

4) w dziennikach urzędowych ministrów i urzędów centralnych -akty normatywne organu wydającego dziennik (główne zarządze­nia);

5) w wojewódzkich dziennikach urzędowych - akty prawa miejsco­wego stanowione przez terenowe organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego.

Akty normatywne prawa miejscowego zawierające przepisy porząd­kowe, w celu szybkiego dotarcia z ich treścią do adresatów, ogłasza się - przed ich publikacją - w środkach masowego komunikowania oraz „w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze". Polega to np. na wywieszaniu w miejscach najbardziej uczęszczanych przez ludność pla­katów i obwieszczeń o wejściu w życie i treści danego aktu.

Aby ułatwić posługiwanie się organami promulgacyjnymi, stosuje się ich numerację w obrębie lat kalendarzowych. W większości z nich publikowane tam akty normatywne zamieszcza się według kolejnych liczb (pozycji). Dalszym ułatwieniem w posługiwaniu się tymi organa­mi są alfabetyczne skorowidze aktów normatywnych opublikowanych w owym organie w danym roku. Stopniowo upowszechniana jest w Pol­sce kwalifikowana informacja o obowiązujących przepisach prawnych -na uaktualnianych periodycznie dyskietkach komputerowych.

---