Teoria wychowania fizycznego jako podstawa ruchu

Teoria- sens pejoratywny- wszelka wiedza naukowa,

Sens- sens przesadnie doniosły wynoszący teorię ponad praktykę

3 wersje teorii i metodyki wychowania fizycznego:

1.wersja biotechniczna- nauczyciel przed wychowywaniem powinien najpierw poznać surowy materiał, pierwszą osnowę człowieka, z której ma powstać jego „dzieło sztuki”

2.wersja kulturowa- mam ciało, jestem ciałem- pojmowanie ciała jako piękno natury, które należy szanować poprzez szeroko rozumianą etykę. Warstwy ontyczne ciała ludzkiego: ciała biologiczne, techniczne, psychiczne, uspołecznione

3.wersja pedagogiczna- odwrócona tezę „zdrowie jest podstawą i warunkiem wychowania” na „wychowanie jest warunkiem zdrowia”, odwrócono strategię postępowania „przez ciało do osobowości” na rzecz „przez osobowości do ciała”

WF w nowoczesnym systemie edukacyjnym jest akceptowanym składnikiem

Wychowanie Fizyczne- uczenie ruszania się a także ruszanie się aby się uczyć, proces wychowania fizycznego to proces uczenia się, którego głównym kontekstem jest ciało. Celem tego procesu jest rozwijanie specyficznych umiejętności. Aktywność fizyczna przyczynia się do wydłużenia i poprawy jakości życia bardziej niż jakikolwiek inny czynnik, oprócz tego redukuje stres oraz ryzyko wysokiego ciśnienia tętniczego, chorób serca, raka, otyłości, osteoporozy i depresji.

Motoryczność ludzka jako przedmiot teoretycznego poznania

Przyczyny refleksji nad motorycznością:

Potrzeba poznania występujących reguł i prawidłowości

Dążenie do zyskania lepszych wyników w motorycznym działaniu

Kto obecnie interesuje się motorycznością: nauczyciele, trenerzy, lekarze, fizjologowie, psychologowie pracy, cybernetycy, wojskowi i inni

Rola nauczyciela:

Kierownik ćwiczeń ruchowych (technik)

Dba o rozwój ciała wychowanka, w wersji kulturowej- Animator kultury fizycznej

Przewodnik po labiryncie kultury fizycznej

Dostarczyciel wiedzy

Wersja pedagogiczna (wychowawcza) Duża wiedza psychosocjologiczna, intelektualizacja procesy wychowania fizycznego

Teologiczne podstawy wychowania fizycznego

Teologia-nauka o celach, teoria celowości

Zasady poprawnego formułowania celów

1.Zawsze pozytywnie, muszą odpowiadać na pytania „w jakim celu” i „aby co osiągnąć”

2.”jak poznasz że to osiągnąłeś”- należy ustalić jasne kryteria

3.Cele muszą być opisywane w formie konkretnych czynności do wykonania

4.Cele są obsadzone w odpowiednim kontekście- z kim?, kiedy?, w jakich sytuacjach?

5.Cele są realizowane w sposób ekologiczny (dla siebie i innych)

6.Opis celów zawiera listę zasobów własnych wspomagających jego realizacje

7.Brak sprzeczności

8.Specyficzny i konkretny- cel musi być określony konkretnie

9.Określony w czasie- dokładnie określony termin osiągnięcia celu

10. Motywujący i zależny od ciebie- cel powinien być możliwy da realizacji i motywujący oraz zależny jedynie od ciebie

Najważniejszą charakterystyką celu jest ta że wymaga podjęcia działań i posiada jakąś subiektywną oczekiwaną użyteczność

Hierarchia potrzeb moslowa: potrzeby fizjologiczne, jedzenia, odpoczynku, przyjemnych doznań zmysłowych, seksualne

Motoryczność- całokształt zachowań, możliwości i potrzeb ruchowych człowieka. Przedmiotem nauki o motoryczności jest nieskończone bogactwo kombinacji ruchowych, wykonywanych przez człowieka

Rodzaje motoryczności: Produkcyjna(służy wytworzeniu rzeczy), Bojową(służy walce), Sportową, Wyrazową

Metody badań motoryczności: obserwacja ruchu, eksperymentalna, porównawcza

Możliwości i stan motorycznego wyćwiczenia zależą od: wieku, płci, predyspozycji kondycyjnych, predyspozycji koordynacyjnych, predyspozycji strukturalnych

Uzdolnienia ruchowe- właściwości wrodzone, ujawniające się w trakcie uczenia w postaci łatwego opanowywania nowych, nieznanych dotąd form ruchowych

Uzdolnienia fizyczne- predyspozycje fizjologiczno- morfologiczne

Sprawność fizyczna- gotowość organizmu do realizacji zadań ruchowych, uwarunkowana rozwijaniem siły mięśniowej, szybkości, ruchu, wydolności organizmu, stanem zdrowia

Sprawność ruchowa- odzwierciedla aktualne możliwości człowieka w zakresie władania aparatem ruchu, uwarunkowane zasobami umiejętności

Znamiona motoryczności:

Ruchliwość- to stopień aktualizacji własnej motoryki, miara ruchliwości to ilość jednostek ruchu wykonywanych spontanicznie w jednostce czasu.

Zdolności motoryczne: proste(siła szybkość), złożone (moc, zręczność, zwinność, kondycja), specyficzne(skoczność dla siatkarzy,), anatomiczne (cechy związane z budową ciała- gibkość)

Wytrzymałość- zdolność do kontynuowania długotrwałego wysiłku bez wyraźnych objawów zmęczenia

Wydolność

Pamięć ruchowa- to cecha wydrążająca się w zachowaniu

Psychologiczne podstawy oddziaływań wychowawczych

Sygnał wychowawczy

procesy i zjawiska psychologiczne

-Wzorzec czynnościowy

naśladownictwo- zespolenie reakcji instynktowej przystosowawczej z uczeniem się, ograniczony czas występowania, bezpośrednio widoczny u małych dzieci, odróżnicowane- płaszczyzna wyobrażeń(naśladowanie osoby nie obecnej) zdolność do przywoływania nieobecnych przedmiotów za pomocą symboliki i znaków

-Wzór osobowy

identyfikacja- tendencja przeważnie do bycia takim samym, podobieństwo do osoby żywej, bohatera literackiego, filmowego. Utożsamianie się- ten sam wiek płeć. Zjawisko projekcji- rzutowanie własnych przeżyć na losy bohatera. Zasada dystansu pomiędzy realnym a idealnym obrazie siebie. Cechy kontrastowe- wyrównywanie własnych braków

-Przykłady

modelowanie- odróżnia się od naśladownictwa bo wykracza poza zewnętrzne upodobnienie się, przyjmuje symboliczne równoważniki zachowania się modela. Skuteczność modelowania zależy od: właściwości podmiotu, cechy czynności, właściwości modela. Cechy modela: kompetencja- pozycja społeczna, Czynny udział w procesie wychowania i nagradzania dziecka, reprezentatywność dla grupy do której dziecko chce należeć, pozytywne następstwa zachowania się modela

- Zadania i Wymagania

Uczenie się- wdrażanie przez trening odpowiednich zachowań, kształtowanie nawyków i przyzwyczajeń, muszą być zaspokojone potrzeby i odczuwana satysfakcja, Prawo efektu- utrudnianie gdy zadania są przyjemne, osłabianie gdy doznania są przykre

Powtarzanie i ćwiczenia- stosowanie zadań i wymagań- ujęte w farmie nakazów, zakazów, poleceń, instrukcji. Procesy uczenia się pożądanych zachowań. Wzmacnianie za pomocą nagród i kar

Wzmacnianie przez kary i nagrody- wzmacnianie pierwotne- usunięcie stanu napięcia, realizacja potrzeby; wzmocnienie wtórne- bodziec współwystępujący: aprobata rodziców, okazywanie pozytywnych uczuć, pochwały. Rodzaje wzmocnień: natychmiastowe(skuteczne), odroczone(długotrwałe), sporadyczne(wolniejsze, trwałe reakcje), systematyczne(ciągłe, każdorazowe- szybka reakcja ale szybko się wygasza). Skuteczność wzmacniania przez nagrody i kary zależy od: kolejności występowania, proporcji występowania, częstotliwości stosowania, nasilenia, czynników i okoliczności społecznych przy stosowaniu, interakcji pomiędzy wychowankiem a wychowawcą. Łączne stosowanie nagród i kar jest najskuteczniejsze

-Wartości normy i zasady postępowania

Interioryzacja i internalizacja-nadrzędne sposoby transmisji wpływów wychowawczych. interioryzacja- uzewnętrznianie zachowań; internalizacja- proces asymilacji przez jednostkę wartości i postaw reprezentowanych przez grupę;

Warunki skuteczności form pracy wychowawczej: postawa nauczyciela, umiejętności psychospołeczne nauczyciela, racjonalne organizowanie działań uczniów, wzajemne porozumiewanie się w grupie

Style wychowania: autorytarny- dominacja wychowawcy, podporządkowanie wychowanków; partnerski- liberalny, samodzielne kształtowanie sytuacji; demokratyczny- współuczestniczenie

Metody wychowawcze w procesie WF

Metody wychowawcze są precyzyjnym instrumentem wyspecjalizowanym w oddziaływaniu na osobowość jednostki. Metody wychowawcze powinny być dla nauczyciela jednym z zasadniczych środków osiągnięcia zamierzonych celów

Wychowanie- wszelkie zamierzone działania w formie interakcji społecznych mających na celu wywołanie trwałych zmian w osobowości ludzkiej. Nie jest to jakikolwiek proces wychowawczy

Ogólne cele wychowania w WF- wychowanie do uczestnictwa w kulturze fizycznej, wychowanie społeczno moralne

4 grupy metod wychowawczych:1.Metody wpływu osobistego- działanie przykładem osobistym- dostarczanie wychowankowi właściwych wzorów zachowania lub reagowania, Wyrażanie aprobaty lub dezaprobaty, aby metoda ta była skuteczna konieczne jest przejawienie przez wychowawcę życzliwego i partnerskiego stosunku

2.Metoda wpływu sytuacyjnego- nagradzanie/karanie wychowawcze, instruowanie, organizowanie doświadczeń wychowanka, uświadamianie antycypacji następstw zachowań

3.Metody wpływu społecznego- modyfikacja celów zespołu, kształtowanie norm postępowania obowiązującego w zespole, przekształcenie struktury wewnętrznej zespołu

4.Metody kierowania samowychowaniem- idealizacja, poznanie, samoocena wstępna, aspiracje perfekcjonistyczne, decyzje samorealizacyjne, samoocena końcowa

Podział metod wychowania wg. Piotrowiaka

1.Metody bezpośrednie- to metody działające na świadomość wychowanka; Nagradzanie: wybiórczość w stosunku do nagród, brak uzasadnienia; Karanie: niska skuteczność karania, stosowanie karania zbiorowego, eksponowanie kar fizycznych w wychowaniu. W dzisiejszych czasach okazało się że ta metoda jest wielce nie skuteczna

2.Metody pośrednie- działanie na podświadomość- metoda perswazyjno- informacyjna: tłumaczenie, przekazywanie danych w celu zmiany opinii, korygowanie i wzbogacanie zasobu wiedzy; Warunki skuteczności: umiejętne słuchanie, umiejętne formułowanie argumentów, stosowanie komunikatów pozawerbalnych. Perswazja- sztuka nakłaniania kogoś do swoich racji. Różni się od manipulacji tym że nakłonienie danej osoby do czegoś nie zaszkodzi jej w późniejszym czasie

3.Metody indywidualne- Koncepcja Gordonowska warunki metody indywidualnej: przejrzysty komunikat, oparty na słuchaniu, nie ma wygranych, przegranych, nie oceniać- blokada dialogu, wysłuchać nie przerywać, niech powie co ma do powiedzenia; Metoda modelowania- wzorowania: naśladowanie zachowań, ról społecznych, upodabnianie się nieświadomie do innych osób, efekt bezpośredni(dziecko zachowuje się dokładnie tak samo jak wychowawca), warunki skuteczności: identyfikacja wychowanka z wychowawcą, atrakcyjność treści przekazywanych, brak właściwych wzorców; Metoda zadaniowa (motywująco prowokująca): powierzanie dziecku zadań, stawianie dziecka w sytuacjach problematycznych, Warunki skuteczności: umiejętne formułowanie zadań, zaangażowanie, stopnie trudności

4.Metody grupowe- oddziaływanie kilku osób na jednostkę w celu zmodyfikowania postaw bądź zachowań

Kultura Fizyczna

-Istotne cechy KF: KF jest związane z człowiekiem. Jest zjawiskiem społecznym i powtarzalnym, KF jest zbiorem zjawisk wyuczanych (czyli przekazywanych nie na drodze genów lecz na drodze wychowania i uczenia się), KF ma charakter czasowy i przestrzenny, KF jest systemem a więc każda pojedyncza kultura ma własną wewnętrzną logikę, KF jest też mechanizmem adaptacyjnym człowieka.

-Płaszczyzny zjawisk kulturowych: materialna (każde zjawisko kulturowe ma jakiś wymiar materialny), behawioralny(zjawiska kulturowe są związane nierozerwalnie z zachowaniami motorycznymi), psychologiczna, oksionormatywna

-kryteria KF- wiedza(świadomość potrzeb i możliwości własnego ciała), zachowania służące jej doskonaleniu, rezultaty(relatywne do tych potrzeb i możliwości)

-formy uczestnictwa w KF- wf, sport, rekreacja, rehabilitacja

-Krytyka programów wf i propozycje modelowe: kompromis ćwiczeń cielesnych i usportowienia, w programach są jedynie ćwiczenia ruchowe, nastawienie głównie na cele doraźne, ćwiczenie tylko układu ruchowego, pokazywanie że sport jest jedynym przejawem KF, brak korelacji z innymi przedmiotami

-Struktura organizacyjna: związać w jeden system lekcje wf, lekcje higieny, naukę o człowieku, uruchomić 3 drożne i równoległe tory wf: wychowanie sportowe, ogólnorozwojowe, wychowawczo-korekcyjne.

-Funkcje WF: wychowawcza(pro somatyczna i prospołeczna), rozpoznawcza, zdrowotno-higieniczna, morfo fizjologiczna, kształtująco estetyczna, sprawnościowa, utylitarna, twórcza, hedonistyczno-wypoczynkowa

Rekreacja- wszelkie formy racjonalnego spożytkowania czasu wolnego od pracy pod kątem odnowy sił i samodoskonalenia, zaspokojenia własnych zainteresowań i potrzeb kulturowych, intelektualnych, społecznych i sportowych

-Funkcje rekreacji i czasu wolnego-wypoczynek, rozrywka, samokształcenie

-Postawy wobec czasu wolnego- czas wolny celem życia, czas wolny i praca jednością, pierwszeństwo pracy a czas wolny jest uboczny

-Rekreacja fizyczna jest to forma uczestnictwa w kulturze fizycznej ludzi głównie w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym, której celem jest renowacja, podtrzymanie i pomnożenie zdrowia, sprawności fizycznej i urody ciała

-Funkcje rekreacji fizycznej: zdrowotna, regeneracyjna, sprawnościowa, estetyczna, kompensacyjna. Istotą rekreacji jest: aktywność, dobrowolność, odmienność, bezinteresowność, przyjemność

Rehabilitacja- współcześnie pod tym terminem rozumie się działanie zmierzające do zachowania lub przywrócenia normalnych ról społecznych osobom okresowo lub na stałe upośledzonym. W zakresie zdrowia rehabilitacja odnosi się do: kompleksowe oddziaływanie na osoby okresowo niepełnosprawne, przywracanie optymalnej sprawności psychofizycznej i zdatności społecznej. Obecnie rehabilitacja nie wyczerpuje świadczonych usług: zastępowana jest terminem fizjoterapii, a w jej skład wchodzi kinezyterapia, fizykoterapia i masaż.

Fizjoterapeuta

Oprócz wiedzy specjalistycznej zdobywają oni wiedzę z zakresu nauk medycznych: anatomii, fizjologii, biomechaniki, patologii. Fizjoterapeuta powinien charakteryzować się: życzliwością, chęcią niesienia pomocy, uczciwością w realizowaniu zadań zawodowych, poczuciem odpowiedzialności, umiejętnością współpracy. Do pożądanych cech fizycznych i psychologicznych należy zaliczyć: wytrwałość i odporność na zmęczenie, siłę, zręczność, koordynacje wzroku, rąk, nóg, oraz szybkość reakcji ruchowych, czucie kinetyczne i zmysł równowagi. Jakie umiejętności powinien posiadać fizjoterapeuta?: powinien umieć konstruować ćwiczenia oraz znać fachowe nazewnictwo, rozumieć sens ćwiczeń fizycznych z punktu widzenia anatomicznego, fizjologicznego i psychologicznego, znać wszechstronny zasób ćwiczeń i umieć je dobrać w określone zestawy, dobierać i proponować właściwe ćwiczenia dla pacjenta, w zależności od jego problemów i potrzeb, znać pojęcie kultury fizycznej, jej genezę oraz lecznicze formy a także podstawowe różnice między kulturą fizyczną, medyczną i rehabilitacją ruchową.

Rehabilitacja ruchowa

Zastosowanie: początkowo tylko w chorobach i dysfunkcjach narządu ruchu, obecnie środek leczniczy w większości schorzeń niezależnie od wieku pacjenta

Cztery główne aspekty rehabilitacji: podstawowy środek leczenia, przyśpieszenie procesu rekonwalescencji, przygotowanie do zabiegów operacyjnych, utrwalenie skutków leczenia. Najważniejsze zalety: brak skutków ubocznych tak jak bywa w farmakologii, dodatni wpływ na stan psychiczny pacjenta, wynikający z osobistego świadomego udziału.

-związki rehabilitacji z: -WF- czerpie podstawy i metody ćwiczeń fizycznych, wdraża w proces usprawniania fizycznego, dostarcza wniosków o funkcjach prawidłowych na podstawie dysfunkcji, współpraca w zakresie wad postawy -sportem- czerpie techniki ćwiczeń sportowych i wdraża je w ćwiczeniach leczniczych, wykorzystywanie w sporcie osób niepełnosprawnych, profilaktyka i leczenie rehabilitacyjne sportowców, wykorzystywanie oddziaływania sportu na psychikę(siłą woli, cierpliwość, wytrwałość) -rekreacją fizyczną- silne przenikanie się, profilaktyczne działanie rekreacji, terapeutyczne działanie rekreacji, granica zależna jest od funkcjonalnego stanu danego człowieka

Rehabilitacja ruchowa(Strzyżewski) jest postacią rehabilitacji zdrowotnej, a zarazem formą uczestnictwa w kulturze fizycznej której celem jest przywrócenie lub kompensacja utraconych w następstwie choroby lub kalectwa funkcji psychomotorycznych i ubytków somatycznych za pomocą fizycznych środków a zwłaszcza ruchu.

Sport bardzo trudno jest zdefiniować czym jest sport: od szachów do cheerleadingu, od wyścigów psów do tańca towarzyskiego, zróżnicowanie różnych rodzajów aktywności jest bardzo duże. Sport jest formą uczestnictwa w kulturze fizycznej ludzi o odpowiednich predyspozycjach somatyczno- motorycznych i aspiracjach agonistyczno- perfekcjonistycznych, której celem jest zaspokojenie potrzeby samorealizacji na drodze współzawodnictwa w dążeniu do osiągnięć maksymalnych rezultatów w zakresie sprawności fizycznej i ruchowej

-Normy sportu reguły techniki danego sportu, wzajemna porównywalność i uszeregowanie osiągniętych wyników, zasady współzawodnictwa, infinistyczny- nieskończoności owy sposób wartościowania działań, perfekcjonistyczny ideał, ekstremalna postawa sportowca, zrównanie niektórych warunków wyjściowych (płeć, masa ciała, wiek, liczba osób, stan zdrowia, strój, ekwipunek). Elementy psychofizyczne i psychospołeczne których świadomie nie wyrównujemy: kondycja, siła, szybkość, wytrzymałość, odwaga, opanowanie, zwinność, siła woli, zdolność koncentracji, umiejętność współdziałania.

-Sukces sportowy winien wieńczyć nie zewnętrzne udogodnienia, przywileje i cechy wrodzone nie podlegające świadomemu kształceniu ale cnoty i dyspozycje człowieka, których rozwój i wykorzystanie jest osobistą zasługą jednostki.

-Współzawodnictwo sportowe tak rozumiane posiada znaczenie daleko wykraczające poza strefę sportu- odbija w sobie wartości i przekonania głęboko zakorzenione w dziejach idei społecznych i myśli moralnej ludzkość.

Olimpiady specjalne: idea ruchu sportowego dla osób niepełnosprawnych intelektualnie, międzynarodowa organizacja sportowa założona w USA w latach 60, pomysł na hobby i spędzanie czasu wolnego dla niepełnosprawnych intelektualnie sportowców, ich opiekunów, całych rodzin, olbrzymiej rzeszy wolontariuszy i organizatorów, obecnie 180 kraje posiadają akredytacje do działania w ramach Special Olympics, w Polsce to Stowarzyszenie Olimpiady Specjalnej Polska, działalność opiera się na porozumieniu z międzynarodowym komitetem olimpijskim.

-najważniejsze w OS jest: całoroczny, cykl treningów i zawodów sportowych, dyscypliny olimpijskie, od 8 lat wzwyż, rozwijanie sprawności fizycznej, demonstrowanie odwagi, dzielenie się radością, nawiązywanie przyjaźni.

-Misją olimpiad specjalnych jest zapewnienie całorocznego cyklu treningów i zawodów sportowych w całym szeregu dyscyplin olimpijskich osobom w wieku co najmniej 8 lat z niepełnosprawnością intelektualną, zapewnianie im możliwości rozwijania sprawności fizycznej, demonstrowania odwagi, doświadczania radości i dzielenia się nagrodami, innymi zawodnikami olimpiad specjalnych i społecznością lokalną

-Oficjalne ograniczenia wynikające z przepisów: opłaty za uczestnictwo, alkohole i wyroby tytoniowe, sporty zabronione: lekkoatletyka, rzut oszczepem, rzut młotem, skok o tyczce, trójskok, pływanie, skok z wieży, gimnastyka, skoki na batucie, narciarstwo, wszystkie sporty kontaktowe i walki, strzelectwo i szermierka

---