Wykład III Psychopatologia 21.10.2010

1. Zaburzenia treści myślenia:

• Istotne jest uwzględnienie treści myślenia i ich odniesienia do rzeczywistości:

• Natręctwa- objawiające się coraz bardziej narzucającymi się mimo wewnętrznego oporu fenomenami odczuwanymi jako całkowicie pobawione sensu. Jednak ich powstrzymywanie jest bardzo trudne, wręcz czasami niemożliwe a po stłumieniu pojawia się lęk

• Urojenia- charakteryzują się błędną oceną rzeczywistości, pojawiającą się niezależnie od doświadczenia, nie można ich korygować, są apodyktycznie podtrzymywane, nawet wtedy gdy są sprzeczne z doświadczeniami zdrowych ludzi lub ich przekonaniami i wiarą, pacjent nie widzi potrzeby ich weryfikowania

• Natręctwa:

-myślowe- natrętne myśli, wyobrażenia, np. natrętne ruminacje i obawy

-popędowe natrętny popęd do wykonywania określonych czynności

-ruchowe: ciągłe powtarzanie czynności na podłożu natrętnych popędów lub działań, np. natrętne mycie lub kontrolowanie

• Nieurojeniowe zaburzenia treści myślenia:

-hipochondria- nacechowany lękiem stosunek do własnego ciała, fałszywe obawy i odczucia o własne zdrowie, objawom somatycznym nadawane są nieadekwatne znaczenia

-fobie- lęk przed określonym obiektem lub sytuacjami, których za wszelką cenę się unika

-idee nadwartościowe- silnie przyswojone treści emocjonalne lub myśli, które w nieadekwatny sposób opanowały całą osobę

2. Formalne i treściowe fenomeny myślowe:

• Formalne objawy urojeniowe:

-myśli urojeniowe- urojeniowe twierdzenia i przekonania

-napady urojeniowe- zwykle nagłe i nieoczekiwane pojawienie się urojeniowych wyobrażeń i przekonań

-postrzeganie urojeniowe- rzeczywiste spostrzeżenia zmysłowe mają nieprawidłowe znaczenie (zwykle o charakterze ksobnym) są błędną interpretacją spostrzeżeń, które same w sobie są prawdziwe

-nastrój urojeniowy- odczuwalny zagrożenia, urojenia pełnego napięcia oczekiwania i robienia znaczącego w uczuciowo zmienionym świecie, nastrój ten polega na nadawaniu znaczenia i tworzeniu związków, przekonań, domysłów które nie mogą być spełnione przez zdrowego człowieka

-systematyzacja urojeń- określa stopień logicznych lub paralogicznych powiązań pojedynczego objawu urojeniowego z innymi urojeniami, złudzeniami zmysłowymi, zaburzeniami Ja, lub niechorobowo zmienionymi obserwacjami lub przeżyciami; pacjent ma przekonanie o istnieniu związku przyczynowo-skutkowego, są to dla niego dowody lub potwierdzenia o słuszności swoich odczuć

-dynamika urojeń- emocjonalne zaangażowanie w urojenia, siła napędu i afektu związanych z funkcjonowaniem

• Treściowe objawy urojeniowe:

-urojenia ksobne- urojeniowe odnoszenie do siebie

-urojenia krzywdy i prześladowcze- przekonania, ze jest się celem wrogich działań, czuje się urojeniowo zagrożony, znieważany, wyszydzany, sądzi że wszyscy czyhają na jego zdrowie i życie

-urojenia zazdrości- przekonanie o byciu oszukiwanym przez partnera życiowego

-urojenia winy- urojeniowe przekonanie o własnej winie

-urojenia zubożenia- urojone przekonanie o posiadaniu niewystarczających środków od życia

-urojenia hipochondryczne- urojeniowe przekonanie, że jest się chorym

-urojenia wielkościowe- urojenia przeceniania się i wywyższania się

-0urojenia fantastyczne- urojeniowe przekonanie o magicznym przeistoczeniu się lub przemienieniu się np. w potwora, lub wilkołaka

-urojenia symboliczne- pierwotnie „zdrowy” znajduje się pod wpływem „chorego”, w wyniku czego obaj dzielą odczucia urojeniowe

3. zaburzenia postrzegania:

• Złudzenia

• Omamy

• Omamy rzekome

• Zaburzenia postrzegania różnicuje się na podstawie: obecności lub braku źródła bodźca wywołującego oraz zdolności lub braku zdolności do kontroli rzeczywistości

• Złudzenia- zafałszowane rzeczywiste spostrzeżenia; realnie obecne źródła bodźca są błędnie oceniane (w przeciwieństwie do spostrzeżeń urojeniowych)

• Słyszenie głosów- są to omamy słuchowe, w których odbierane są ludzkie głosy, mimo, że nikt innych ich nie słysz, mogą być one zwrócone bezpośrednio do pacjenta, rozkazywać mu lub komentować jego działania, lub prowadzić dialog na jego temat, np. w psychozach schizofrenicznych

• Inne omamy słuchowe- omamy słuchowe nie będące głosami, np. szmery, trzaski

• Omamy wzrokowe- spostrzeganie błysków świetlnych wzorów, przedmiotów osób, lub całych scen bez odpowiadającego bodźca, np. w majaczeniu lub po odstawieniu alkoholu

• Omamy somatyczne- omamy dotykowe lub haptyczne (spostrzeganie nieistniejących obiektów na skórze i błonach śluzowych) i zaburzenia odczuwania ciała (cenestezje, nieprawidłowe doznania somatyczne)

• Omamy węchowe/smakowe- węchowe i smakowe spostrzeżenia bez dającego się ustalić źródła bodźca

• Omamy rzekome- pseudohalucynacje fałszywe spostrzeżenia których nierzeczywistość pacjent rozpoznaje

• Omamy hipnonagogiczne- wzrokowe lub słuchowe omamy występujące przy zasypianiu, budzeniu się lub w środku snu

3. Zaburzenia Ja:

• Zaburzenia odczuwania odrębności, tożsamości w czasie, granic między samym sobą ,a otoczeniem i osobistego przeżywania

• Derealizacja- osoby i przedmioty i otoczenie wydaje się nierzeczywiste obce lub przestrzennie zmienione, przez co wszystko wokół sprawia, np. osobliwe lub upiorne wrażenie

• Depersonalizacja- zaburzenia poczucia odrębności w danej chwili lub tożsamości w danym okresie życia osoba staje się obca samej sobie nierzeczywista, bezpośrednio zmieniona jak lub jako ktoś inny, lub pozbawiona odrębności

• Rozgłaszanie myśli- myśli nie należą już tylko do pacjenta inni maje w nie wgląd wiedza co on myśli, tzw. Czytanie w myślach

pozbawianie myśli- myśli są odbierane pacjentowi lub wyciągane niego

Narzucanie myśli i wyobrażenia są odczuwane jako pochodzące i wypływające z zewnątrz sterowane podsuwane lub narzucane

Inne odczucia obcego wpływu- uczucia dążenia wola lub działanie są odczuwane jako pochodzące z zewnątrz

4. Zaburzenia afektu:

• Bezradność- brak orientacji w nastroju, nie pojmuje się sytuacji, otoczenia, przyszłości lub pojmuje z wielkim trudem, nie rozumie co się dzieje, sprawia wrażenie zdziwionego zdumionego nieporadnego

• Uczucie zobojętnienia- redukcja lub utrata przeżyć afektywnych subiektywnie odczuwana jest pustka uczuciowa; pacjent odbiera siebie jako zubożonego, uczuciowo jałowego, pustego nie tylko w chwilach radosnych ale i smutnych

• Zubożenie afektu- ilość (spektrum) okazywanych odczuć jest zmniejszona można obserwować jako niewielkie lub bardzo skąpe przejawy afektu pacjent jest odbierany jako np. obojętny

• Zubożenie uczuć witalnych- zmniejszone poczucie siły i żywotności cielesnej i duchowej świeżości i spokoju

• Przygnębienie/depresyjność- negatywnie nacechowane samopoczucie nastrój zmartwienia i przygnębienia

• Utrata nadziei- pesymistyczny nastrój podstawowy, brak ukierunkowania nap przyszłość, zmniejszenie lub utrata wiary w pozytywny rozwój wypadków (czarnowidztwo)

• Lękliwość- pacjent odczuwa lęk czasami nie umiejąc sprecyzować przed czym, lęk może się manifestować jako nieokreślony w postaci przypływów, napadów lub poprzez objawy somatyczne

• Euforyczność- stan podwyższonego dobrego samopoczucia, zadowolenia, wesołości, ufności, wzmożonej wartości

• Dysforyczność- zniechęcenie i drażliwość; pacjent jest źle usposobiony, ponury, mrukliwy, zrzędliwy, w złym humorze, niezadowolony, rozgniewany

• Pobudzenie- pacjent jest w stanie podwyższonej pobudliwości aż do stanu napięcia

• Wewnętrzny niepokój- pacjent odczuwa wewnętrzne wzburzenie, napięcie lub nerwowość

• Uskarżanie się/płaczliwość- ból, obawa, lękliwość są silnie wyrażane słowami, mimiką i gestami

• Uczucia niedomagania- zmniejszenie lub/i utrata wiary we własne możliwości lub własną wartość

• Podwyższone poczucie własnej wartości- pozytywne odczuwanie, uczucie podwyższonej własnej wartości siły, lub możliwości

• Poczucie winy- pacjent czuje się odpowiedzialny za czyn, myśli, lub życzenie które według niego są wykroczeniem wobec świeckiej lub religijnej instancji innych osób lub samego siebie

• Uczucie zubożenia- pacjent boi się ze zabraknie mu środków na utrzymanie

• Ambiwalencja- współistnienie uczuć, wyobrażeń, marzeń, intencji i popędów które odczuwane są jako utrzymujące się jednocześnie i najczęściej męczące

• Paratymia- ekspresja uczuć i deklarowana treść przeżyć nie zgadzają się ze sobą (paradoksalny efekt, nieadekwatna reakcja uczuciowa)

• Chwiejność afektu- szybka zmiana nastroju pod wpływem impulsów z zewnątrz (zwiększona odwracalność afektu) lub następująca jak się wydaje spontanicznie

• Nietrzymanie afektu- przy niewielkich bodźcach dochodzi do wyładowań afektu niekontrolowanych przez pacjenta i czasami nadmiernie nasilonych

• sztywność afektu- obniżenie zdolności modulacji afektu zmniejszona jest zdolność zmiany natężenia (amplitudy)

• zobojętnienie uczuciowe- hipopatia lub apatia; ograniczenie przezywania uczuć

• hipertymia- nadmierna ekspresja emocji, spłycenie uczuciowe (sztywność, bladość lub słabe modulowanie afektu)- ograniczenie intensywności modulacji reakcji emocjonalnych

• zubożenie emocjonalne- osłabienie uczuć wyższych przewaga elementarnych uczuć związanych z zaspokajaniem potrzeb biologicznych

• zaleganie uczuć//lepkość uczuciowa- długotrwale utrzymywanie się stanów uczuciowych

• chwiejność uczuciowa- nadmierna zmienność

• nietrzymanie uczuć (afektu) zwiększona skłonność do występowania silnych emocji, osłabienie kontroli emocji

• niezgodność afektu z treścią przezywanych do zaburzeń tych zaliczamy paratymię, paramimię

5. Zaburzenia napędu i psychomotoryczne:

• Rozpoznajemy na podstawie poziomu aktywności i psychomotoryki

• Napęd jest siła działająca w znacznej mierze niezależnie od woli wpływająca na wszystkie funkcje psychiczne

• Slaby napęd- brak energii, inicjatywy nieudzielanie się

• Zahamowanie napędu- energia inicjatywa i zaangażowanie się są odbierane przez pacjenta jako zahamowane/zablokowane

• Wzmożenie napędu wzrost energii inicjatywy i zaangażowania

• Niepokój ruchowy wzmożona i nieukierunkowana aktywność motoryczna

• Para kinezy- jakościowo nienormalne najczęściej złożone ruchy obejmujące często gestykulacje, mimikę i mowę:

-stereotypie- objawy werbalne/ruchowe, które są często powtarzane przez cały czas w tej samej formie tj. werbigeracje (stereotypie wyrazowe), katalepsja- stereotypie pozycji ciała, echolalia powtarzanie wcześniej wypowiedzianych slow i krótkich zdań, giętkość woskowa

-automatyzmy ruchowe- wykonywanie automatycznie działania, nie odczuwają ich jako kierowane przez siebie

-negatywizm- pacjent nie robie dokładnie tego, czego się od niego oczekuje lub robi cos dokładnie przeciwnego

• Hiperkinezy- niepokój o charakterze ruchowym

• Akinezy/hipokinezy- utrata ruchliwości /brak ruchu

• Stupor- względna utrata ruchliwości z ograniczeniami wrażliwości na bodźce i reaktywność

• Raptus- bezładne wzburzenie ruchowe następujące nagle po stanie spokoju

• Manieryzmy/dziwaczne ruchy- codzienne ruchy i działanie (także gestykulacja, mimika, mowa) wydaja się obserwatorowi przesadne, dziwaczne, pozerskie, ozdobne

• Teatralność- pacjent sprawia wrażenie jakby odgrywał swoja role na scenie

• Mutyzm- małomówność do całkowitego milczenia (oniemienie)

• Słowotok- wzmożona gadatliwość

• Wycofanie społeczne- unikanie kontaktu z innymi ludźmi

• Manipulowanie społeczne zwiększone kontakty z innymi ludźmi

• Brak poczucia choroby- pacjent nie czuje się choru, mimo ze jest chory

• Odrzucenie leczenia- opór wobec poszczególnych dziab terapeutycznych lub wobec przyjęcia do szpitala i pobytu w nim

6. Wzorce przeżyć i zachowań agresywnych:

• Agresywność- tendencje do agresji (agresja werbalna, podwyższona gotowość do rękoczynów o charakterze ataku lub Oborny) i zachowań agresywnych (użycie przemocy w stosunku do osób lub przedmiotów)

• Tendencje samobójcze- myśli lub działania samobójcze

• Samouszkodzenia- obrażenia zadawano sobie bez powiązanych z tym chęcią samobójczych

7. Osobowość podstawowa i struktura osobowości:

Bardzo istotna jest ocena struktury osobowości na podłożu której rozwijają się objawy psychopatologiczne

oceniamy; strukturalny wymiar osobowości, i wyróżniające się tendencje osobowości

cechy strukturalne osobowości aspekt postrzegania własnej osoby (czyli marzenia, potrzeby, uczucia, postrzeganie innych, poziom samokontroli, kontroli napędów, obrona, zdolność porozumiewania się i nawiązywania relacji)

8. Struktura osobowości:

• Tendencje osobowościowe odpowiadające zaburzeniom osobowości

• „osobowość przedchorobowa” implikuje ewentualną zmianę w strukturze osobowości w wyniku lub następstwie choroby psychicznej

• Strukturę osobowości rozumie się jako jej postać do czasu pojawienia się zaburzeń

• Wymiary strukturalne:

-postrzeganie własnej osoby

-Postrzeganie innych

-Samokontrola/kontrola popędów

-Obrona

-Zdolność nawiązywania relacji

-Zdolność porozumiewania się

• Wyróżniające się tendencje osobowości:

-zależna

-afektywna

-anankastyczna

-asteniczna

-dyssocjalna/antyspołeczna

-Histeryczna

-Narcystyczna

-Paranoiczna

-Schizoidalna

-Niepewna siebie