Na potrzeby dziecięcej autonomii dorośli mogą reagować w różny sposób. H.R. Schaffer wskazuje na cztery modele postaw dorosłych wobec dzieci.
Model pozostawiania zupełnej swobody - zwolennicy twierdzą, że dorośli powinni unikać wszelkiego wpływu na całkowicie naturalny i spontaniczny proces rozwoju dziecka. Rolą rodziców jest tworzenie jak najbardziej permisywnej atmosfery, w której dziecko będzie się rozwijało zgodnie ze swoją naturą. Ingerencja rodziców mogłaby niekorzystnie wpłynąć na rozwój dziecka i zakłócić ujawnianie się jego naturalnych, wrodzonych możliwości.
Konsekwencją takiego modelu jest ukształtowanie ludzi, którzy mają poczucie nieograniczonej autonomii, dla których własne potrzeby i pragnienia są najważniejszą wartością, a potrzeby innych nie są ważne. Ludzie ci mają trudności z zaakceptowaniem obowiązujących reguł społecznych, które mogą być odbierane jako ograniczające swobodę, kreatywność i prawo do samorealizacji.
Model lepienia z gliny - dziecko można przyrównać do kawałka bezkształtnej gliny, która podlega dowolnemu formowaniu przez opiekunów, zgodnie z przyjętymi przez nich założeniami. Dorośli robią to poprzez: stosowanie kar i nagród, kształtowanie nawyków, bycie wzorem. Dziecko jest jedynie biernym odbiorcą bodźców. W modelu tym nie ma miejsca na dziecięca autonomię, a wszelkie jej przejawy są ograniczane.
Konsekwencją jest ukształtowanie osób zależnych od otoczenia, podporządkowanych, trudności
z wyrażaniem własnej opinii, podejmowaniem niezależnych decyzji, trudności działania w sytuacjach niestandardowych, wymagających kreatywności i autonomii.
Model konfliktowy - jest zd. Schaffera najbardziej akceptowany społecznie. Zgodnie z tym modelem dzieci nie są bierne, lecz aktywne, gdyż od urodzenia są wyposażone w skłonności do reagowania, ale w sposób przeciwstawny do wymagań społeczeństwa - co musi prowadzić do konfliktu z opiekunami. Relacje między dzieckiem i dorosłym mają charakter konfliktowy, wynikający z odmiennych celów. Zadaniem rodzica jest zmuszenie dziecka do porzucenia jego egoistycznych preferencji i przyjęcia zachowań, które są niezgodne z jego naturą, ale preferowane przez dorosłych. Dorosły jako osoba o większej władzy rozwiązuje konflikty poprzez narzucenie swojej woli.
Model ten to w zasadzie połączenie 1 + 2. dla tego modelu jest bowiem charakterystyczne dawanie dziecku przyzwolenia na całkowicie swobodne działanie w niektórych sytuacjach np. zabawie, a cofanie tego przyzwolenia w innych.
Konsekwencje tego modelu. Dziecko może mieć poczucie konieczności walki o swoje prawa i autonomię, a także przekonanie, że świat opiera się na rywalizacji, którą wygrywają najsilniejsi. Jeśli rodzice zawsze narzucali dziecku swoją wolę (wykorzystując silniejszą pozycję) może to prowadzić do kształtowania się postawy bierności, bezradności, bezsilności, braku wpływu na otaczającą rzeczywistość, w której bierność i poddanie się jest najlepszą metodą przetrwania.
Wszystkie trzy modele są źródłem zagrożeń dla rozwijającego się poczucia autonomii, ponieważ nadmiernie je rozbudowują bądź ograniczają. Jeśli kontrola zewnętrzna jest zbyt surowa lub zbyt wczesna może narazić dziecko na uczucie bezsilności i zawstydzenia. Z kolie brak kontroli sprawia, że dziecko popada w stan zagubienia wobec otoczenia i granic.
Model wzajemności i współdziałania - dzieci uczą się bycia równorzędnym partnerem w interakcjach z innymi. Zachowują poczucie poszanowania dla siebie i innych, z którymi współpracują nie na zasadach walki czy uległości, ale wzajemnego dopasowania się, z przekonaniem, że każda ze stron jest równie ważna i wartościowa oraz ma wiele do zaoferowania. Dziecko w tym modelu uczy się koordynować własną wolę z wolą innych. Środowisko powinno zachęcać dziecko do stania na własnych nogach, a zarazem bronić je przed niepotrzebnymi i nadmiernymi doznaniami upokorzenia i zawstydzenia.
Rodzice oczekują od dziecka szacunku, przestrzegania reguł. wzajemność wymaga jednak podmiotowego traktowania dziecka. może się to przejawiać np. nieprzywoływaniem dziecka z błahego powodu, gdy jest zaangażowane w zabawę, szacunku dla jego wyborów, uwzględnianiu jego zadania, nieoszukiwaniu .