Wykład 4
Kompetencje i czynności pedagogiczne nauczyciela wychowania fizycznego
KOMPETENCJA- kategoria podmiotowa, ktorej nabywanie odbywa się w konkretnym
układzie sytuacji typowych dla zroŜnicowanych środowisk, w ktorej odbywa się specjalizacja
jednostki (piotrowski, 1980).
kompetencje zawodowe- zdolność do wykonywania czynności zawodowych w sposob
zgodny ze standardami dla danego zadania zawodowego.
zdolność do stosowania wiedzy i umiejętności w nowych sytuacjach w ramach
obszaru zawodowego i poza zasadniczymi zajęciami-
jest to posiadanie i rozwijanie odpowiednich umiejętności, wiedzy, właściwych
postaw i doświadczeń w celu wypełnianiania funkcji zawodowych (szempruch, 2001).
kompetencje nauczycielskie- to struktura poznawcza złoŜona z umiejętności, wiedzy,
dyspozycji i postaw nauczycieli niezbędnych dla skutecznej realizacji zadań
wynikających z określonej koncepcji edukacyjnej
(goźlińska, szlosek, 1997).
Kompetencje nauczyciela wg Hammer:
Kompetencje specjalistyczne
Kompetencje dydaktyczne
Kompetencje psychologiczne
Kompetencje specjalistyczne
Wiedza i umiejętności w zakresie nauczanego przedmiotu
- KsiąŜki i czasopisma
- Szkolenia i konferencje
- Wymiana doświadczeń
Niekompetentny nauczyciel to ten, ktory:
Nie wie, czego nie wie
Nie chce zapytać kogoś, kto wie
Boi się zapytać kogoś, kto wie
Jest przekonany, Ŝe wszystko wie i nie ma Ŝadnych wątpliwości
Nie chce się rozwijać
Kompetencje dydaktyczne
Umiejętność właściwego rozplanowania zajęć w ciągu roku szkolnego, logicznego
konstruowania lekcj, rozplanowania czasu na lekcji
Precyzowanie i operacjonalizacja celow (co konkretnie mają zrobić, umieć uczniowie
i jak to moŜna sprawdzić
Uwzględnianie cyklu uczenia się („przeŜycie”, obserwacja, refleksja, uogolnienie,
aktywne eksperymentowanie)
Znajomość technik zachęcania uczniow do aktywności
Umiejętność rozmieszczenia uczniow w klasie
Korzystanie z pomocy audiowizualnych
Opanowanie metod nauczania i dostosowywanie metody do tematu, celu i stylu
uczenia się preferowanego przez daną grupę
Umiejętność atrakcyjnego prowadzenia lekcji
Kompetencje psychologiczne
Pozytywne nastawienie do ludzi
Umiejętność unikania najczęstszych przyczyn zakłoceń w komunikowaniu się
Umiejętność prawidłowego komunikowania się
Umiejętność motywowania uczniow
Budowanie zgranych zespołow
Elastyczność w dostosowywaniu stylu kierowania uczniami do stopnia ich dojrzałości
Umiejętność kontrolowania stresu
Pozytywne nastawienie do ludzi
Autentyczność
Ugruntowanie w sobie postawy szacunku dla innych
Uczciwość i sprawiedliwość, dotrzymywanie zobowiązań, tolerancja
Optymizm i pogoda ducha
Wiedza na temat własnych mocnych stron
Chwalenie osiągnięć uczniow
Zmniejszanie dystansu
Umiejętność unikania najczęstszych przyczyn zakłoceń w komunikowaniu się
Niepełna świadomość niektorych własnych motywow
Nieuwzględnianie moŜliwości uczniow
Sprzeczność języka ciała ze słowami
Przedwczesna interpretacja motywow
Filtr percepcyjny
Dialog
Umiejętność prawidłowego komunikowania się
Aktywne słuchanie
Przemawianie
Rozmawianie
Asertywność
Elastyczność w dostosowywaniu własnego stylu społecznego do stylu społecznego
ucznia
Rozwiązywanie konfliktow i negocjowanie
standardy kształcenia nauczycieli na studiach pedagogicznych- przygotowanie do zawodu
nauczyciela powinno prowadzić do nabycia kompetencji (menis, 2004)
DYDAKTYCZNYCH
WYCHOWAWCZYCH I SPOŁECZNYCH
KREATYWNYCH
PRAKSEOLOGICZNYCH
KOMUNIKACYJNYCH
INFORMACYJNO-MEDIALNYCH
JĘZYKOWYCH
rozwojowy charakter kompetencji nauczycielskich i swoistość tego zawodu pozwalają na
wyroŜnienie kompetencji (szempruch, 2000):
INTERPRETACYJNO- KOMUNIKACYJNYCH
KREATYWNOŚCI
WSPOŁDZIAŁANIA
PRAGMATYCZNYCH
INFORMATYCZNO- MEDIALNYCH
KOMPETENCJE INTERPRETACYJNO- KOMUNIKACYJNErozumienia
i definiowania sytuacji edukacyjnych, zarowno werbalnych, jak i niewerbalnych.
dotyczą one:
posiadania wiedzy o komunikacji interpersonalnej
nabycia umiejętnoci interpretacji roŜnych sytuacji edukacyjnych i dostosowania do
nich własnego stylu porozumiewania się z uczniem
nabycia umiejętności nawiązywania i podtrzymywania kontaktu z uczniem,
umiejętności właściwego formułowania przekazow edukacyjnych
nabycia umiejętności posługiwania się stosownie do sytuacji pozajęzykowymi
środkami wyrazu
doskonalenie poprawności, czytelności i estetyczności własnych zachowań
językowych
KOMPETENCJE KREATYWNOŚCI- NAUCZYCIEL TAKI :
rozumie i zna swoistość działania pedagogicznego jako tworczego i niestandardowego
zna moŜliwości i bezpieczne granice w dokonywaniu tworczych zmian w pracy
nauczyciela i szkoły
umie tworzyć i przekształcać elementy własnego warsztatu pracy (opracuje program
autorski)
umie myśleć krytycznie oraz stymulować rozwoj samodzielnego i krytycznego
myślenia, samokształcenia, pracy nad sobą i swoich wychowankow
umie planować własną koncepcję doskonalenia i samokształcenia zawodowego
umie badać własną praktykę, dokonywać nad nią refleksji i tworzyć na tej podstawie
własną wiedzę zawodową
łączą się z kompetencjami autokreacyjnymi
KOMPETENCJE WSPOŁDZIAŁANIA- skuteczność zachowań prospołecznych nauczyciela
i sprawność w integrowaniu zespołow uczniowskich. to:
posiadanie wiedzy o prawidłowościach wspołdziałania i rozwoju społecznym uczniow
rozumienie związkow między własnym stylem interakcyjnym a procesami
społecznymi w grupie
umiejętnośc modyfikowania własnego stylu kierowania grupą wychowankow w
zaleŜności od stopnia ich rozwoju i dojrzałości
umiejętność rozwiązywania konfliktow przez negocjowanie i kompromis oraz
kształcenie u wychowankow tej umiejętności
rozumienie potrzeby wspołpracy ze środowiskiem pozaszkolnym
KOMPETENCJE PRAGMATYCZNE - skuteczność nauczyciela w planowaniu,
organizowaniu, realizacji i ewaluacji procesow edukacyjnych. to umiejętności:
rozpoznanie wyjściowego stanu warunkow działania pedagogicznego
rozumienia potrzeby i umiejętności roŜnicowania projektow działania w kontekście
wynikow diagnozy, podmiotowych moŜliwości ucznia, materialno- kulturowych
warunkow działania
realizowanie załoŜeń edukacji integracyjnej
umiejętność opracowania własnego programu realizacji przedmiotu
rozumienie procesow ewaluacji szkolnej (roŜne techniki kontroli osiągnięć uczniow,
ocena skuteczności działań własnych i ich korekta, dokumentowanie ich)
znajomość polskiego prawodawstwa oświatowego
KOMPETENCJE INFORMATYCZNO- MEDIALNE - wykorzystanie technologii
informacyjnej i komunikacyjnej w doskonaleniu procesow edukacyjnych:
obsługa komputera, wideo i innego sprzętu technicznego
wykorzystanie nowoczesnej technologii do wspomagania procesu nauczania -uczenia
się
tworzenie autorskich programow edukacyjnych i udostępnianie ich w sieci.
Czynności pedagogiczne nauczyciela wychowania fizycznego.
Czynność pedagogiczna nauczyciela to
„...jego zachowanie się ukierunkowane na osiągnięcie określonego skutku w postaci zadania
zrealizowanego przez uczniow” (Poplucz)
Rodzaje czynności pedagogicznych
Czynności
Przygotowawcze
Motywujące
Informacyjne
Naprowadzające
Kontrolne
Korektywne
Zabezpieczające
Prospołeczne
Czynności motywujące
Wywołanie zainteresowania zadaniem - wykazanie jego waŜności i przydatności
Indywidualne wywołanie potrzeby pracy nad zadaniem
Stosowanie pochwał, uwag i nakazow
Ocenianie wysiłku ucznia, zachęcanie do pokonywania trudności
Czynności informacyjne
Orientacja co do poziomu wiedzy
Podanie nowych informacji, podsumowanie wiadomości i powiązanie ich ze znanymi
juŜ
Kontrola stopnia zrozumienia i wyjaśnienia
Czynności naprowadzające
Stwierdzenie trudności lub niezdecydowania
Ustalenie istoty trudności
Podanie wskazowek, uwag, myśli, dodatkowych informacji
Czynności korektywne
Korygowanie synchroniczne
Korygowanie szybkie
Korygowanie opoźnione
Czynności zabezpieczające
Regulaminy - sali sportowej, basenu, lodowiska, itp.
Zabezpieczenie przyrządow
Ubezpieczanie uczniow podczas ćwiczeń
Systematyczne szkolenie uczniow w zakresie samoochrony
Zapobieganie wypadkowi
Czynności prospołeczne
Udzielanie rad, wskazowek wychowawczych
Podnoszenie poziomu samooceny i poczucia własnej wartości
Sprawiedliwe nagradzanie i karanie
Przejawianie postaw opiekuńczych i altruistycznych
BIBLIOGRAFIA
Kompetencje nauczyciela:
- Hammer H. (1994) Klucz do efektywności nauczania. Poradnik dla
nauczycieli. Wydawnictwo Veda
- http://www.coveria.com.pl/nauczyciel/materialy/artykuly/artykul0009.htm
Role i powinności nauczyciela
- Pawłucki A. (1996) Pedagogika wartości ciała. Wyd. AWF Gdańsk
- Pawłucki A. (1992) Wychowanie jako kulturowa rzeczywistość. Na
przykładzie wychowania dowartości ciała. Wyd. AWF Gdańsk
- Ciesliński R (1991) Przygotowanie do zawodu i pozycja społeczna nauczycieli
wychowania fizycznego. Wyd AWF Warszawa
Czynności nauczyciela
- StrzyŜewski S. (1999) Proces wychowania w kulturze fizycznej. WSiP Warszawa