Maupassant
Nowele wybrana, Warszawa 1955
Wstęp (Irena Szymańska) [zob data wydania]
1880 - wychodzi ksiażka Wieczory w Medanie
Opd Zoli i 5 młodych literatów, jego uczniów, w tym M
Maupassant
Ur 5.08.1850 w posiadłości w Normandii, tam pierwsze lata młodości
20 lat - wojna fr-pruska - przerywa studia prawnicze, a w związku z powojennym kryzysem, który szczególnie uderzył we właścicieli ziemskich musi zrezygnować ze studiów
Praca
urzędnik Ministerstwa marynarki
później Oświaty
w końcu sukcesy literackie pozwoliły mu się utrzymać
Tematyka
życie chłopów norm
przygody wojenny
dola urzędnicza
pejzaż nadmorski i nadsekwański
matka przyjaźniła się z Flaubertem, M też się przyjaźni
korespondencja
uczy się zawodu pisarza i nie ogłasza swoich utworów wcześnie
zbeira dokumentacje do Bouvarda i Pecucheta
Syt we fr
przegrana wojna, upadek komuny paryskiej
przegrana wojna jako świadectwo rozkładu II cesarstwa
tendencja antyracjonalistyczne
bezwzgl burżuazji w walce z ludem
M obserwujac wojne widzi zdradę góry, ale widzi też serce prostych ludzi [grupa nowali wojennych]
Specyf M podejścia do chłopów - kopalna anegdot, ukazuje ich biedę [grupa nowelio chłopach]
Neoromantycy: poetyzacja, a Zola bilologizacja
M hojnie podejmuje tematy sredniowicznych facecji
Chłopi prości, okrutnie, ale nie są źli.
Z czasem jednak dobroduszna wesołość ustępuje miejsca prezentacji ciemnoty, skąpstwa, egozimu
Powiązania miedzy eksploatatorskim systemem rządów III rep a ciemnotą wsi
Maup komedia ludzka pisana inaczej niż ta Balzaka - śt trzeciej republiki to śt zgnilizny
Bunt przeciw mentalności mieszczańckiej, wyraz buntu przeciw zakłamanej burżuazjia (zwłaszcza kwastii potomstwa). Zagadnienie ojcostwa
Pesymizm - opisy ludzi niepotrzebnych
Gł bohater większości opowiadań: p[ieniądz - wszystkim się jandluje
Dramaty jednostek odzwierciedlają choroby społ
Tb opd - te o urzędnikach.
Stopniowo M ucieka w fantastykę, w dramaty psychologiczne
Mistrze języka, momentami także głęboki liryzm (zwł opisy przyrody)
Nowelki:
Baryłeczka
Wojska ger zajmują Fr. Po inwazji okupacja, powoli życie wraca do normy
Paru kupców wykorzystując znajmości z oficerami uzyskuje pozwolenie na podróż, planują już nie wracać do Ruen.
Jazda dyliżansem
Trocję miejscowych notabli
Loiseai z żoną - właściciel składu win, stary spryciarz
Carre-Lemadon, kawaler legii honorowej, z młodszą żoną (pociecha oficerów z db rodzin)
Hubertowie dr Breville - szlachetne nazwisko Normandii, wedle zaszczytnej rodowej legendy szlachectwo zawdzięczają temu, że Henryk IV „był sprawcą ciąży pewnej damy z rodu Brecille'ów”
2 zakonnice
demokrata Cornudet
Baryłeczka - kobieta lekkich obyczajów
Rozmowy wyższych sfer przedstawione jako puste, ukazana gadanina i biernosć
Szanowne kobiety siedząc w nią dyliżansie szpeczą „prostytutka”
Ale podczas jazdy sympatycznie, dyliżans stoi w śniegu, wszyscy głodni a B częstuje ich swoim prowiantem z sympatią.
Zatrzymują się w zajezdzie.
Niemiecki Oficer „zuchwały jak wszyscy ludzie posiadający władze” wzywa B, ta wraca oburzona i mówi że ten chce z nią spać. - patriotyczna wstydliwość ladacznicy
Nie mogą wyjechać, bo oficer nie pozwala zaprzęgąć i pyta się czy B nie zmieniła zdania. Towarzystwo dumne
Ale następnego dnia, gdy dyliżans wciąż nie może, towarzystwo zmienia zdanie (ile jeszcza ta dzierlatka zamierza nas trzymać w tej dziurze)
W końcu zawiązują spisek, by przekonać B do uległości.
Dodatkowo włącza się zakonnica, która opowiada, że wezwana ją do Havru by pielęgnowała chorych na ospę. W końcu B się łamie
Ruszają, a towarzystwo traktuję B jak szmatę, ta upokorzona i płacze.
A Cordonet nuci Marsyliankę, na złość towarzystwu.
Przygotowania do podróży
Urzędnik, pan Patissot, przypomina Napoleona III i odnosi sukcesy w pracy
Nadejście republiki katastrofą, nie zmienia jednak stroju
W końcu ma awans na gł kancelistę.
Ale chory, obawia się apopleksji i decyduje się na przejeżdżki za miasto i kompletuje ekwipunek
U przyjaciela
Pan P opisuje swoją przejażdżkę nie słucha go nikt poza panem Boivin.
Spotyka się z nim u upijają się, na co żona B nakrzyczała na niego
Dom pani Tellier
Burdel p Tellier
W Normandii takie zakłady cieszą się szacunkiem, bycie Madame to dobry zawód
Opis dam
Farnanda
Rafeala
Róża Klaczka
Kokoszka
Flora
Pewnego dnia szanowani obywatewl miasta (kupiec drzewny i były mer, agent ubezpieczeń, sędzia) przychodzą a burdel zamknięty. Załamani, bo przychodzą tam raz w tygodniu (jako ludzie rodzinni).
Marynarze oblegają
Na drzwiach kartka: „zamknięte z powodu pierwszej komuni świętej”
II
Madame ma brata i jego córka, której jest chrzestną, przystępuje do I komunii świętej.
Madame jedzie, ale nie może zostawić dziewcząt bez dozoru więc bierze je ze sobą.
W pociągu przygoda z namolnym komiwojażerem
Na miejscu ladacznice ronbią furorę
W nocy przestraszona komunikantka jest pocieszana przez Róże 0 itak komunikantka śpi na piersiach prostytutki
Msza komunijna, Róża zaczyna płakać przypomniawszy sobie dzieciństwo, w końcu cały kościół płacze, a ksiadz mówi o wielkiej radości i dziękuję im zspecjalnie za obecność.
Zgrzyt, brat Madame zaleca się do Róży, ale Madame go osadza
III
Powrót, wesoło w burdelu, a Madame mówi, że święta.
W rodzinnym gronie
Pan Caravan mieszka z żoną i matką
Postarzał się ni dostzegłszy mijania swego życia, z gimnazjum przeszedł bezpośrednio do biura.
Wychowców których bał się zastąpili przełożenia
Po 30 latach służby - krzyż legii honorowej
Żona dotknięta chorobą sprzątania
Dzieci ganiają po ilicy z ulicznikiami
Nad nimi w kamienicy mieszka matka
Matka umiera [a jak się okaża na końcu zapada w letarg]
C w rozpaczy, ale pod wpływem żony oswaja się, a w końcu wpływem żony, obawiając się by mienie matki nie trafiło do rodziny decydują się już teraz przenieść część rzeczy.
Udany opis obiadu, gdzie rozpacz rozpływa się pod wpływem trawienia
Następnego dnia, gy przyjeżdżają Braxowie, okazuje się że matka obudziła się z latargu. Zimna wobec C, długa patrzy na zegar, który przeniosione od niej z pokoju, a w końcu stwierdza, że Braux ma jej przywieźć swoje dziecko.
Na koniec pani Caravan wściekle rzuca się na Brauxów
A pan C pyta: co ja powiem w ministerstwie
Wiosenny wieczór
Joanna ma poślubić kuzyna Jakuba, przymilają się do siebie
Wychowywali się razem i w końcu pokochali
W tym domu mieszka też stara panna ciotka Lison, samotne smutne życie, trochę jak przedmiot.
Raz siedzi, przychodzą Joanna i Jakub, Jakub patrząc na jej nogi puta: „czy ci nie zimno w te twoje kochane nożyny”. Na to Lison wybucha płaczem i w końcu ze łzami, skurczona z żalu mówi: A mnie nikt nigdy nic takiego nie powiedział
Tatuś szymka
Szymek idzie do szkoły, a wredne potwoery (Inne dzieci) dręczą go, bo nie ma tatusia (owoc nieszczęśliwego błedu matki - Blanszotki)
Po szkole chce iść się utopić, tam spotyka go robotnik Filip, Sz opowiada mu wszystko. F zaprowadza go do domu, tam szymek rozpłakuje się opd wszyskot matce ona zawstydzona, F nie wie co zrobić, a S chce by ten był jego tatusiem. Przez 3 miesiące F zaprzyjaźnia się z S i przychodzi czasami pogawędzić B
W szkole S mówi, że F jego tatusiem, ale nie do końca to pomaga, bo chłopcy mówią że tatuś powinien być mężem mamusi. Opd o tym Filipowi, ten w końcu oświadcza się się B.
I szcz zakończenie
S przychodzi do szkoły i mówi, że Filip Remy (a każdy chciałby mieć takiego tatusia) natrze uszu każdemy, kto by skrzywdził szymka
Paryska przygoda
Siła ciekawośic kobiecej.
Pewna wzorowa mieszczka z małego miasta, mąż dwoje dzieci
Ale marzy o grzechu i Paryżu
W końcu wyrywa się do Paryża
Ale na bulwarze nie może znaleśźć „śladu owych słynnych orgii”
W końcu w sklepie poznaje pisarza Varina przyczepia się do niego, kupuje mu naszyjnik. Spędza z nim dzień, razem piją absynt i idą do tr, na noc ląduje u niego.
Rozczarowana po nocy z nim odchodzi, a on się pyta po co to wszystko
A ona: „chciałam poznać grzech” ale wie,że to nic ciekawego
W domu szlocha, czuje się jak zepchnięta do rynsztoka
Urwisko śmierci
Był pewien młody gwałtowny surowy ksiądz, „przepełniony nienawiścią wobec tych co żyją wg praw naturalnych.”
Odbywał długie samotne wędrówki.
Burza. Dostrzega ruchomą kleć owczarza - rodzaj psiej budy na kółkach,. Chce się schronić, a w środku para kochanków. Wściekły spycha ich w przepaść.
Nie chce ich pogrzebać, w kościele grzmi podczas homilii na tych co łamią 7 przykazanie
Ale widziano go i skazują go na ciężkie roboty.
Syn
2 przyjaciele, senator i członek Akademii Francuskiej spacerują i rozmawiaja.
Widząc kwitnący kwiat Akademik mówi, że ten byłby w nielada kłopocie gdyby miał zliczyć dzieci, na to drugi, że oni też porzucają dzieci, i że łączyły ich bliskie stosunki z 200 czy 300 kobietami.
I zaczyna opowiadać brzydką historię o swojej przeszłości
Wędrował z kolegą po Bretonii, kolega zachorował. Dlatego siedzieli w jednym miejscu
Raz był gdzieś w Bretonii z na początku dla żartu zaciągnął do pokoju pokojówkę i zgwałcił ją.
Ona unikała go, ale jak wyjeżdżał przyszła do niego na noc.
On szybko zapomniał o przygodzie
Po 30 latach przyjeżdża do Bbretonii, zbierać materiał do ksiażki
Znów w miasteczku, rozmawia z właścicielem gospody i pyta się o pokojówkę co służyła u ojca. Okazuje się że ona zmarła w połogu a jej syn to wioskowy idiota i pijaczyna. Akademik sprawdza datę narodzin i wszystko się zdarza.
Akademik chce mu pomóc, ale ten wszystko przepija i niszczy i jest beznadziejnym idiotą.
I mieszanina niechęci i tkliwości
Normandzki żart
Wesele, najbogatszy farmer w okolicy Jan Patu oraz Rozalia Roussel, jedna z tb partii w okolicy.
Weseli i fala sprośnych normandzkich żartów. Wreszcie ktoś rzuca, że podczas nocy poślubnej ktoś może kłusować na jego ziemiach.
Noc poślubna, gdy już znaleźli się w łóżku Jan słyszy strzał, zostawia żonę mimo jej błagań i rusza za kłusownikami. A żartownisie zasadzili się na niego i związali.
A on i tak przyznawął, że to był dobry żart.
Jedyna miłość
W dniu otwarcia polowania rozmowa o miłości
Jedni twierdzą, że można kochać kilka razy („Z zakochanymi to tak jak z pijakami; kto pił, pić będzie, kto kochał kochać będzie”), a inni,ze tylko raz.
Na to doktor opowiada historię o uczuciu co trwała 55 lat. Damy zachwycone, ale wtedy dr powiedział, że to było uczucie starej kobiety co wyplatała krzesła.
Dziecko wyplataczy krzeseł, nikt go nie kochał, od dziecka tułała się obdarta, pokryta robactwem. Raz spotkała małego Chouquet, wzruszyły ją łzy i moment czułości.
Rodzince przyjeżdżali co rok do tej wsi. Ona przez cały rok zbierała pieniądze i przehandlowywała je na pocałunki.
Poszedł do szkoły, urósł wyprzystojniał, nie zauważał jej.
Później spotkała go żonatego i chciała się utopić. Uratowano ją i zaniesiona do aptekarza i ona b. Szcz
Umarła, wezwano dr do niej, opowiedziała mi wszystko i przekazała 2 tys franków.
Nazajutrz dr poszedł do patekarza, zaczyna opowiadać wzruszony, ale tamci obirzeni, że ta łajdaczka uderza w jego dobrą opinię.
Wtedy dr mówi o pieniądzach i że w takim razie należy to przekazać ubogim, ale nagle aptekarz zmienia zdanie.
Opowieść o pewnym normandczyku
Opowieść o Mateuszu. Normandczyk, który mnóstwo pije (i ma skelę, którą mierzy wstawienie - upiciometr) a jednocześnie opiekuje się kaplicą Najświętszej Maryi Panny. Ochrził tę figurę jako „Orędowniczkę chodzących z brzuchem” i napisał zakazaną przez kler modlitwę dla tych, co zgrzeszyły.
Dołączył jeszcze handelek świętymi. Wyrzeźbił posążku z drewna, którymi handluje.
Jego żona Melia wrzeszczy gdy na upiciometrze przekroczył 90, wtedy jest solidnie wstawiony.
Narrator i jego przyjaciel zachodzą do niego i wspólnie piją, ten opowiada o wczorajszej pijatyce. Przychodzą jakieś 2 wieśniaczki i proszą o św Błażej, Mat nie może go znaleźć, wreszcie żona mu mówi, że zatkał nim dziurę u królików (bo nie przynosił dochodów). Mat wyjmuje go i czyści i daje kobietą a te niezrażone mówią zdrowaśki.
Na wsi
2 biedne rodziny mieszkają obok siebie.
Przejeżdżają bogaci państwo i pani zachwyca się dziećmi. Chce wziąć malucha (Karolka) od jednych, ale ci nie chcą sprzedać. Druga rodzina natomiast sprzedaje.
Od tego czasu obie rodziny robią sobie docinki a Karolek dorasta w przekonaniu że jest kimś lepszym bo go nie sprzedano
Ale po 20 latach przyjeżdża tamten chłopak z przybranymi rodzicami. Bogaty panicz. Święto
Karolek patrzy na to i wyrzuca rodzicą że go nie sprzedali, że są głupi. K uświadami sobie, kim mógłby być i odchodzi z domu z krzykiem „ciemne chłopstwo”
Relikwie
List kogoś do księdza, który jest kuzynem jego narzeczonej.
Małżeństwo okazało się być zerwane.
Kuzynka była osobą religijną i egzaltowaną. Gdy jechał do Kolonii poprosiła go o prezent. Ten kupił w sklepie z dewocjonaliami medalik z kawałeczkiem kościu jedenastu tysięcy dziewic”. Zgubił jednak orginalną kość więc kupił na jej miejsce inną. Kuzynce powiedział że ukradł dla niej relikwia. Ona pyta się czy jest pewien autentyczności a ten by uniknąć przyznania się, że kupił u handlarza kostkę, dlatego kłamie że ukradł.
Kuzynka zachwycona, ale po jakimś czasie pojechała do Kolonii i wywiedziała się, że taka kradzież była niemożliwa. Zerwała zaręczyny i powiedziała, że tylko pod warunkiem, że zdobędzie dla niej relikwie.
I on pisze do ksiedza z prośbą o pomoc.
Noc księżycowa
Ksiądz Morigan to fanatyk, o duszy namiętnej i prawej.
Cała natura uporządkowanym tworem Boga dla niego, ale nienawidzi kobiet. Co najwyżej toleruje zakonnice i chce by jego siostrzenica wstąpiła do zakonu.
Nagle dowiaduje się, że jego siostrzenica ma ukochanego. Wściekły, z ciężkim dębowym kijem idzie się zasadzić na nich. Ale po drodze piękno księżycowej nocy i śpiewu słowika oszałami go i zastanawia się, po co Bóg stworzył tak piękno noc, skoro w tym czasie wszyscy śpią.
I idąca para ukochanych wydaje mu się być odpowiedzią na jego pytania, a w głowie brzmią strofy Pnp.
Koniec: „Uciekł w rozterce, niemal zawstydzony, jakby przekroczył próg świątyni, do której wejść nie miał prawa”
Panna Fifi
Prusacy zakwaterowali się w zamku. Nudzą się jedyną rozrywką wysadzanie w powietrze dzeił sztuki. Oficerowie proszą majora by pozwolił im sprowadzić kobiety, zwłaszcza gorliwy jest Wilhelm von Eyrik, zwany panną Fifi.
W miasteczku najeźdzcy napotkali na jeden opór - opór dzwonnicy. Proboszcz po zajęciu miasta proklamował żałobę publ i głosił ją przez milczenie dzwonu.
Major zgadza się na inicjatywę i sprowadzają prostytutki.
Pijatyka, dodatkowego animuszu dodaje wymęczonym celibatem oficerom bliskość prostytutek., kobiety też pijane, Ostro.
W końcu porucznik Otto wznosi toast „za nasze zwycięstwo nad Francją”, na to Rachela odpowiada: ja znam Francuzów, w obecności, której nie śmiałbyś tego powiedzieć.
Na to bardzo agresywnie reaguje Fifi, że dotychczas Francuzi tylko uciekają i po serii przechwałek rzuca: „do nas należą kobiety Francji”. Rachela na to, że kobiet francuskich nigdy mieć nie będą. Ten zanosząc się śmiechem pyta się, co w takim razie one tu robią. A ta odp: „Ja nie jestem kobietą, tylko ladacznicą, w sam raz właśnie dla Prusaków”. Policzkuje ją, a ona przebija mu szyję deserowym nożykiem i ucieka.
Majorowi udało się powstrzymać przed rzezią pozostałych kobiet, ale nie udało się schwytać R.
Ukarany przez generała, sam ukarał żołnierzy.
W złości wymusił na proboszczu dzwonienie. Teraz dzwonił często, a czasami nawet w środku nocy, dlatego wszyscy zaczęli uważać, że nawiedzony. A to w dzwonie ukryto Rachelę.
Po wojnie ożenił się z nią patriota wolny od przesądów i uczynił z niej damę.
5