ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM PRACY - WYKŁAD 2

(18/10/2006)

Czynniki wpływające na wymianę ciepła:

• klimat (temperatura powietrza, średnia temperatura promieniowania, prędkość przepływu powietrza, wilgotność powietrza)

• odzież - izolacja cieplna (clo)

• aktywność metaboliczna (produkcja ciepła)

Kanały wymiany ciepła:

• promieniowanie

• unoszenie

• wydzielanie potu

• przewodzenie

Czynniki wpływające na odczucia termiczne człowieka:

• temperatura ( °C)

• wilgotność względna (%)

• ruch powietrza (km / godz)

Kanały przewodzenia:

• układ krwionośny

• układ nerwowy

Substancje chemiczne - istnieją trzy drogi przedostawania się substancji chemicznych do organizmu człowieka:

• układ oddechowy (inhalacja)

• układ pokarmowy

• skóra (dermalna)

Rodzaje zatrucia przez substancje chemiczne:

• zatrucia ostre - proces chorobowy wywołany przez substancję toksyczną wchłoniętą do organizmu w dawce jednorazowej, charakteryzuje się na ogół dużą dynamiką objawów

• zatrucia przewlekłe - proces chorobowy powstający w warunkach przewlekłego wystawienia organizmu na działanie substancji toksycznych

• zatrucia podostre - szkodliwe zmiany w organiźmie

Sposoby działania substancji chemicznych na organizm człowieka:

• miejscowe - działanie drażniące (oczy, skóra, układ oddechowy)

• uczulające (skóra, układ oddechowy)

• układowe - zmiany w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym, wątrobie, nerkach, układzie sercowo - naczyniowym, endokrynnym, immunologicznym

Działanie rakotwórcze:

• płuca - azbest, chrom, nikiel

• układu moczowego

• płuca - azbest, chrom, nikiel

• układu moczowego

• wątroby - chlorek winylu

• skóry - zmoła, ropopochodne

• jamy nosoątroby - chlorek winylu

• skóry - zmoła, ropopochodne

• jamy nosowej i zatok nosowych - chrom, nikiel

Działania korygujące

Techniczne Organizacyjno - prawne

Działania techniczne:

- robotyzacja

- automatyzacja

- izolacja stanowisk

- prawidłowe magazynowanie substancji chemicznych

- nowe systemy wentylacyjne

- usprawnianie starych systemów wentylacyjnych

Działania organizacyjno - prawne:

- skrócenie czasu narażenia

- szkolenie pracowników

- zatrudnianie osób szczególnie wrazliwych na innych stanowiskach

Czynniki biologiczne:

• mikroorganizmy (pochodzenia zwierzęcego, roślinnego lub glebowego)

• pasożyty wewnętrzne

• stawonogi (owady, kleszcze, roztocza)

Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy powinno być jednym z centralnych celów każdej firmy niezależnie od jej wielkości z trzech powodów:

1. narastania sprzeciwu społecznego przeciwko hekatombie ludzkiej w pracy (co roku na świecie ginie około 180 tys. ludzi, a ponad 100 mln odnosi obrażenia z powodu wypadków przy pracy)

2. wymagania przez społeczeństwo zagwarantowania ze strony państwa i pracodawców bezpieczeństwa w środowisku pracy i środowisku naturalnym

3. przekonania, że bezpieczeństwo to czysty zysk

Niezbędne jest więc monitorowanie i kontrolowanie bezpieczeństwa i higieny pracy polegające na obserwowaniu warunków pracy, zachowań pracowników, a także śledzeniu wyników działań podejmowanych w celu poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. Monitorowanie i kontrolowanie obejmuje:

• analizę przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych

• identyfikację zagrożeń

• ocenę ryzyka zawodowego

Polityka, w której pracodawca określa swoją strategię w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy jest tworzona i formułowana na podstawie wniosków wynikających z oceny ryzyka.

Polskie prawo pracy znormalizowane z unijną dyrektywą 89/381/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy nakłada na pracodawcę konieczność przeprowadzania udokumentowanej oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy w firmie (Kodeks pracy, art. 226)

Bezpieczeństwo i higiena pracy - to stan warunków oraz organizacji pracy i zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony ich zdrowia oraz życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy

Działanie korygujące - to działanie w celu wyeliminowania przyczyny lub przyczyn wykrytej niezgodności lub innej wykrytej niepożądanej sytuacji

Działania zapobiegawcze - to działania w celu wyeliminowania przyczyn lub przyczyny potencjalnej niezgodności albo potencjalnej niepożądanej sytuacji

Identyfikacja zagrożeń - to proces rozpoznawania czy zagrożenie istnieje i określania jego charakterystyk

Ryzyko określa:

• częstość lub prawdopodobieństwo wystąpienia określonego zdarzenia niepożądanego, oraz

• konsekwencje związane z tym zdarzeniem

Ryzyko - jest kombinacją prawdopodobieństwa lub częstości występowania określonych zagrożeń i wielkości strat, które one mogą spowodować. Jest więc miarą prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niepożądanego i jego skutków

Ryzyko, czyli możliwość straty jest tym większe im większa jest możliwość straty, im większa jest owa strata lub gdy zachodzi jedno i drugie. Jest zjawiskiem wieloaspektowym i wielowymiarowym, a zarazem szczególnie indywidualnym, stąd też w celu pełniejszej charakterystyki tego zjawiska bierze się pod uwagę następujące cechy i właściwości:

• sytuacyjne wyznaczniki ryzyka

• mierniki ryzyka

• poziom (wzorzec) ryzyka

• rząd ryzyka

• dziedziny ryzyka

• uwarunkowania podejmowania decyzji

W definicjach ryzyka podkreśla się jego cechy:

• możliwość traktowania działania lub decyzji jako próby w eksperymencie podzielonym

• wiedza o problematyczności wyniku działania, które jest realizowane

• branie pod uwagę zarówno możliwość osiągania sporego zysku, jak i dotkliwej straty

• możliwość ustalenia prawdopodobieństwa wyniku

Ryzyka nie można traktować tylko z matematycznego czy techniczno - organizacyjnego punktu widzenia, ale także pod kątem określonych aspektów psychologicznych. W tym przypadku należy odgraniczyć pojęcie ryzyka od niepewności.

Ryzyko a jego postrzeganie i akceptacja:

Determinanty niepewności:

Nazwa determinanty	Definicja	Związek determinanty z niepewnoscią - hipotezy
Skala otoczenia	Liczba elementów i związków między nimi	Wraz że wzrostem skali otoczenia wzrasta niepewność
Jednorodność	Zbieżność elementów lub relacji wiążących elementy otoczenia	Im większa jednorodność tym mniejsza niepewność
Strukturyzacja	Sposób, przy ktorym można określić związki między elementami	Im bardziej przejrzysta strukturyzacja, tym mniejsza niepewność
Dekompozycja	Podział elementów otoczenia lub relacji między nimi	Wraz że wzrostem dekompozycji zmniejsza się niepewność
Stabilność	Charakter elementów otoczenia i związków między nimi powstających w wyniku zmian zachodzących w nich w pewnym okresie	Nieburzliwość elementów otoczenia sprzyja redukcji niepewności
Powtarzalność zachowania się otoczenia	Występujące w pewnym okresie stany otoczenia lub zachodzące w nich zmiany	Wzrostowi powtarzalności towarzyszy zmniejszanie się niepewności

Owa niewymierność i subiektywność wynika już z samej niemożliwości określenia czynników determinujących powodzenie lub niepowodzenie danego przedsięwzięcia. Ponieważ w niepewności nie ma zastosowania postępowanie probabilistyczne to mówi się, że decyzja lub działanie mają charakter eksperymentu niepodzielnego.

Ryzyko traktowane jest jako kategoria obiektywna, wymierna, podlegająca kwantyfikacji za pomocą reguł rachunku prawopodobieństwa. Niepewność zaś jest kategorią niewymierną, subiektywną. Ryzyko stanowi odzwierciedlenie rzeczywistości, niepewność zaś wyraża określony sposób postrzegania.

Niepewność i ryzyko są ściśle że sobą powiązane. Niepewność może generować ryzyko czy inaczej ryzyko jest pochodną niepewności. Niepewność a ryzyko:

Potrzeba podjęcia decyzji Brak potrzeby i przesłanek podjęcia decyzji

Podjęcie ryzyka Brak ryzyka

Zależność między niepewnością i ryzykiem jest wprost proporcjonalna tj. wraz ze wzrostem niepewności wzrasta także ryzyko.

Rodzaje ryzyka:

• ryzyko obiektywne i subiektywne:

• ryzyko obiektywne - określane jako względne odchylenie straty rzeczywistej od straty oczekiwanej. Miarą ryzyka w tym wypadku są miary rozproszenia tj. statystyczne współczynniki zmienności. Ryzyko obiektywne odnosi się do wielkich liczb dlatego dotyczy zagrożeń masowych

• ryzyko subiektywne - jest indywidualną oceną szansy wystąpienia określonego rezultatu. Jest oparte na osobistych uczuciach psychologicznych, nastroju, doświadczeniach. Zależy od postrzegania ryzyka obiektywnego. Może być tożsame z ryzykiem obiektywnym, może być mniejsze lub większe od ryzyka obiektywnego. Jeżeli ryzyko subiektywne jest mniejsze od ryzyka obiektywnego to ma się do czynienia z niedoszacowaniem możliwości pojawienia się zdarzenia niepożádanego i zaniżeniem jego następstw co skutkuje skłonnoscią do podejmowania decyzji niepewnych. Jeżeli ryzyko subiektywne jest większe od ryzyka obiektywnego to osoba oceniająca swoją sytuację zawyża prawdopodobieństwo niepowodzenia i wielkość jego skutków, co odzwierciedla się postawą bardziej zachowawczą dążąc do poziomu niepewności możliwie minimalnego

• ryzyko statyczne i dynamiczne (czas jako kryterium):

• ryzyko statyczne - to ryzyko występujące niezależnie od czasu. Jest ono związane że zdarzeniami losowymi typu żywioły (susza, powódź, itp.)

• ryzyko dynamiczne - jest zmienne w czasie i wiąże się że zmianami ekonomicznymi, gustami konsumentów, technologicznymi

• ryzyko czyste i spekulatywne:

• ryzyko czyste - wystąpienie ryzyka czystego powoduje stratę, a niezrealizowanie się go nie przysparza dodatkowych korzyści. Tego rodzaju ryzyko charakteryzuje się stabilnoscią statystyczną i może być objęte ochroną ubezpieczeniową

• ryzyko spekulatywne - realizacja tego ryzyka daje następujące możliwości: stratę, zysk czy też brak straty i zysku. Ryzyko to jest, zatem pokusą realizacji zadania bez nakazanych przepisami zabezpieczeń i czynności kontrolnych. Realizacja taka prowadzi do szybszego wykonania zadania i zredukowania kosztów ekonomicznych. Statystyki wypadków i katastrof wykazują, że ryzyko spekulatywne w długim wymiarze czasu jest nieopłacalne

Ryzyko

Postrzeganie

Akceptacja

Straty

Subiektywne przyjmowanie i przetwarzanie informacji

Ważenie prawdopodobieństw i konsekwencji

Prawdopodobieństwo zdarzenia powodującego straty

Negatywne lub pozytywne konsekwencje

Inne czynniki

Ocena ryzyka

Niepewność

Sytuacja 1 Sytuacja 2

---