WYKŁAD 1
System Ewidencji Gospodarczej:
-Rachunkowość: księgowość, rachunek kosztów, sprawozdawczość finansowa,
-Statystyka,
-Ewidencja Operatywna,
Jako dyscyplina praktyczna rachunkowość obejmuje:
-księgowość (bookeeping), -rachunek kosztów (cost accounting), -sprawozdawczość finansową (financial reporting),
Cel ewidencji gospodarczej:
postrzeganie, rejestracja i ewidencja gospodarczych procesów oraz gromadzenia informacji o faktach gospodarczych,
Statystyka:
gromadzi informacje i publikuje jako dane masowe, gromadzi informacje nie tylko gospodarcze ale i demograficzne, pogodowe czy polityczne, niektóre dane dotyczą pojedynczych podmiotów, ich wyposażenia czy wartości majątku, pokazuje informacje w sposób ujednolicony,
Rachunkowość:
Dostarcza części informacji dla statystyki, bo jest wydzielana wewnątrz jednostki, jednostki rachunkowe mają obowiązek dostarczać dane dla urzędów statystycznych,
Ewidencja operatywna:
Samodzielna komórka, gromadzi wycinkowe, bardzo szczegółowe informacje niezbędne do podjęcia odpowiednich decyzji, w krótkim czasie gromadzi dużo informacji; np. 2 razy w roku bada informacje o spodziewanych i uzyskanych plonach, dane o bezdomnych aby zorganizować noclegownie na zimę,
Informacje tu zebrane muszą być dodatkowo weryfikowane w celu uzyskania i wyeliminowania błędu statystycznego,
Rachunkowość- całościowo zamknięty system obejmujący:
-proces identyfikacji, -klasyfikacji, -pomiaru, -rejestracji, -przygotowania informacji o procesach gospodarczych powodujących zmiany w zakresie środków jednostki gospodarczej lub organizacyjnej i źródeł ich pochodzenia,
Ujmuje ona jednocześnie całość kosztów i strat oraz całość dochodów i zysków, umożliwiając w ten sposób ustalenie ostatecznego wyniku działalności. Rachunkowość stanowi część składową systemu ewidencji gospodarczej, ujmuje przede wszystkim te procesy gospodarcze zachodzące w jednostce, które dają się wyrazić wartościowo.
Rachunkowość:
Proces pomiaru, rejestracji, klasyfikacji i agregacji informacji finansowych, które są użyteczne w podejmowaniu decyzji, informacje rachunkowości posiadają charakter finansowy i odzwierciedlają transakcje biznesu wyrażone w pieniądzu
Rachunkowość przedsiębiorstw:
jest szczególnym systemem informacyjno- kontrolnym retro- i prospektywnym, który posiada monopol na ustalanie wyniku finansowego (zysk i strata) i kondycji finansowej podmiotu gospodarczego (majątek, kapitały własne i obce),
WYKŁAD 2
Rachunkowość jako system retro- i prospektywny:
Rachunek ex post - Rachunek ex ante
(ewidencja) - (planowanie)
TERAŹNIEJSZOŚĆ
(zasoby i procesy gospodarcze w przedsiębiorstwie)
Przeszłość - Przyszłość
Rachunkowość i jej filary:
1.Księgowość- najstarszy element rachunkowości, zwana dawniej również księgowością,
Zadania: system zapisu danych, wynikających z elementarnego postrzegania i pomiaru elementarnych zdarzeń gospodarczych, jest teorią wyjaśniającą zasady tworzenia i stosowania modeli ewidencji księgowej w różnych podmiotach gospodarczych, Fizycznie jest prowadzeniem ksiąg rachunkowych, jest pisaniem historii z finansowości firmy (z życia gospodarczego),
2.Rachunek kosztów- zidentyfikowanie, pomiar zjawisk gospodarczych, wartość zużycia różnych czynników w danej jednostce (informacje o kosztach są tu gromadzone), potem następuje grupowanie tych kosztów w różnych przekrojach w zależności od rodzaju przygotowywanych sprawozdań rachunkowych oraz wymagań zarządu, wykorzystywany dla kontroli i zarządzania jednostką, zawiera ewidencję, kalkulację, analizę i planowanie kosztów,
3.Sprawozdawczość finansowa- przygotowywanie sprawozdań finansowych wg określonych wzorów zgodnie z wymogami prawa i na podstawie dokumentacji prowadzonej w ramach rachunkowości, sprawozdania muszą być oddawane raz w miesiącu do jednostek statystycznych i raz na rok do rejestru sądowego,
Za rachunkowość odpowiada kierownik jednostki, żadne sprawozdanie finansowe nie może wyjść na zewnątrz bez podpisu kierownika, jest on odpowiedzialny za zgodność sprawozdania finansowego z dokumentacją,
Sprawozdania muszą być sporządzane wg wzorów, bo odbiorców jest wielu, np.; -właściciele i kierownictwo firmy danej jednostki gospodarczej, -wierzyciele, -banki oraz inni pożyczkodawcy, -inwestorzy, -administracja rządowa na różnych szczeblach, -władze podatkowe, -opinia publiczna, -konkurencja,
Informacje to: np. stopień zadłużenia jednostki, stan majątkowy, osiągi ekonomiczne, wyniki finansowe, zyski,
Ze względów praktycznych i metodycznych wyróżnia się:
Rachunkowość - finansową, -zarządczą, -podatkową,
Rachunkowość finansowa:
Zdeterminowana przepisami prawa o jej przymusie prowadzenia w PL decyduje Ustawa o rachunkowości (Prawo bilansowe),
-ukierunkowana na zewnętrznych odbiorców informacji o rachunkowości,
-wymuszona jako element kontrolny czyli do celów kontrolnych (odpowiedzialność materialna za powierzony majątek oraz zgodność jej prowadzenia z dokumentacją, którą prowadzi jednostka),
Rachunkowość zarządcza:
ukierunkowana na wspomaganie procesu zarządczego w jednostce (manager accounting i rachunkowość menedżerska),
-jako dziedzina nauki wyłoniła się po II wojnie światowej,
-ukierunkowana tylko na potrzeby firmy i to firma decyduje czy ją prowadzić i w jakim zakresie a nie prawo zewnętrzne,
różnice |
r. finansowa |
r. zarządcza |
Głowni użytkownicy informacji |
Użytkownicy zewnętrzni |
Użytkownicy wewnętrzni |
Typ częstotliwości informacji |
Sprawozdania finansowe, wymagane prawem, z reguły na koniec kwartału i roku |
Informacje na potrzeby wewnętrzne tak często jak wymaga tego proces decyzyjny |
Kształt informacji |
Wysoce zagregowane inf. o jednostce jako całość, zestawione w znormalizowane sprawozdania |
Inf. szczegółowe w zależności od problemu, pochodzące z zapisów księgowych jak z innych źródeł specjalistycznych, zestawione w formie stosowanej do potrzeb danego użytkownika |
Przeznaczenie informacji |
Ogólne poinformowanie zainteresowanych stron o finansowym stanie jednostki gosp |
Dostarczanie zainteresowanym decydentom danej jednostki specjalistycznych inf. do przygotowania decyzji, |
Związek pomiędzy rachunkowością a rachunkiem ekonomicznym wykorzystuje pewne elementy rachunkowości:
-rachunkowość: zespół metod umożliwiających wybór najlepszego spośród wielu wariantów rozwiązań,
-rachunek ekonomiczny: całokształt rachunków jakie wykonuje podmiot gospodarczy w celu wyboru najlepszego sposobu osiągnięcia celu gospodarczego,
Rachunek ekonomiczny i rachunkowość nie są synonimami, kalkulacje są jednym z elementów rachunku ekonomicznego.
WYKŁAD 3
Funkcje rachunkowości:
1.Informacyjna- gromadzenie inf.. funkcja nadrzędna bo jest wielu odbiorców inf.
2.Dowodowa- wiąże się z potwierdzeniem w dowodach księgowych pewnych inf.; dokumenty księgowe podlegają archiwizowaniu. Potrzebna gdy mamy roszczenia sporne bo sąd opiera się na dokumentacji finansowej
3.Rozliczeniowa- w ramach rachunk. dokonujemy wielu rozliczeń, np. rozliczeń płac pracowników (w tym odprowadzanie składek); rozliczanie podatków.
4.Kontrolna- w dwóch aspektach:
-możliwość bieżącego obserwowania majątku i źródeł jego finansowania oraz działalności finansowej oraz w jakim kierunku ona podąża; jest to funkcja monitorująca cele działalności firmy.
-kontrola nad powierzonym majątkiem i dobrami kierującemu i pracownikom; dotyczy gł. Jednostek związanych z wypełnianiem zadań publicznych.
5. Analityczna- dla analiz ekonomicznych w celu wyciągania konsekwentnych wniosków, udzielania absolutorium zarządowi (potwierdzenie że działał on dobrze i zgodnie ze statutem).
6. Stymulacyjna- pobudzanie, mobilizacja do efektywnego działania.
Aspekty prawne rachunkowości:
1.Ustawa o rachunkowości (zwana Polskim Prawem Bilansowym)z 29.09.1994r o rachunkowości. Tekst jednolity: Dz U Nr. 76 z 2002 r. poz. 694 z późń. zmianami.
Prawo bilansowe określa m.in. takie zagadnienia:
-zakres podmiotowy oraz wyjaśnienie późniejszych pojęć
-zasady rachunkowości umożliwiające zachowanie koncepcji rzetelnego i wiernego obrazu w rach. Finansowych.
-prowadzenie ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym na podstawie dowodów księgowych.
-wycena aktywów i pasywów
-ustalenie wyniku finansowego
-rozliczenia związane z łączeniem się spółek handlowych
-sporządzanie sprawozdań fin. Jednostki oraz grupy kapitałowe (skonsolidowane spraw. Finansowe)
-gromadzenia i przechowywanie dowodów księgowych oraz innej ważnej dokumentacji
-tryb badania przez biegłych rewidentów i ogłaszania sprawozda. Fin. Dla określonych podmiotów prowadzących rachunkowość
-ochrona danych i odpowiedzialność karna.
Powyższe elementy to zakres przedmiotowy.
Dz. U. nr.121 zawiera 2 ustawy: o sprawozdawczości i rewidentach biegłych.
MSSF - międzynarodowe standardy sprawozdawczości finansowej
Ustawa o rachunkowości dotyczy jednostek:
-mających siedzibę lub sprawujących zarząd na terytorium RP: spółki handlowe( spółki prawa osobowe, jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne oraz kapitałowe i z. o.o.). Tego obowiązku nie mają te spółki jawne, partnerskie, których przychody netto ze sprzedaży, usług i operacji finansowych są mniejsze 800 tyś euro. To 800 tyś euro też dla osób fizycznych prowadzących działalność, spółek cywilnych co wyznacza średni kurs NBP na 30.09. Także wszystkie osoby prawne: spółdzielnie, przeds. państwowe, fundacje itd. z wyjątkiem skarbu państwa i NBP.
-to 800 tyś euro to obrót firmy a nie jej zysk
-obowiązek prowadzenia rachunkow. dotyczy wszystkich jednostek organizacyjnych działających na podstawie prawa bankowego, prawa o obrocie pap. wart., przepisów o funduszach emeryt. i inwest., prawa o zamówieniach publ.
-gminy, powiaty, województwa i ich związki a także państwowe gminne, powiatowe jednostki budżetowe, zakł. budżetowe i jednostki celowe
- wszystkie jednostki zagraniczne zarejestr. działalności na terenie RP bez względu na wysokość dochodu
- jednostki które z mocy prawa nie musiały prowadzić rachunkowości ale uzyskały na realizację zadań zbiorowych dotacje lub subwencję z budżetu państwa lub budżetu jedn. admin.
Jednostki, które sporządzają zeznania finanse. zgodnie z MSSF stosują przepisy, ustawy o rachunk. w zakresie regulowanym przez standardy.
Aktywa jednostki w ujęciu rachunkowości:
Aktywa to składniki majątkowe, nie pozostające w dyspozycji jednostki, czynnie uczestniczące w realizacji procesu gospodarczego jednostki. Są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe wiarygodnie określonej wartości, powstałe w skutek przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonom.
WYKŁAD 4
Klasyfikacja majątku podmiotu gospodarującego stosowana w rachunk. (pod względem okresu ekonom. trwałości)
Majątek podmiotu gospodarującego |
|
Majątek trwały (aktywa trwałe)(okres ekonom. Trwałości > 1 rok) |
Majątek obrotowy (aktywa obrotowe) |
|
1.zapasy (rzeczowy majątek obrotowy) 2. Należności krótkoterminowe 3. Inwestycje krótkoterminowe 4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe |
I.Wartości niematerialne i prawne
1.Koszty zakończonych prac rozwojowych - koszty poniesione przez jednostke przed rozpoczęciem nowej działalności na przygotowanie ogólne do tej działalności (np. na atesty, rozpoznanie rynku, badania marketingowe)
2.Wartość firmy (Goodwill) ≠ wartość rynkowa firmy czy majątku firmy; jest to wartość powstająca w firmach nowo-nabytych drogą kupna czy przejęcia; bo ta firma ma szczególne właściwości.
Goodwill = różnica między ceną zapłaconą sprzedającemu za tę firmę a niższą od niej godziwą rynkową wartością wszystkich przejętych skł. tworzących własność tej firmy (nie dot. firm przejętych w drodze darowizny lub ze SP), np. zapłacono za firmę sprzedającemu 10 mln PLN a rynkowa wart. aktywów obecnie wynosi 11 mln. PLN a zobowiązania ogółem = 2mln 200 tyś PLN. Wartość Goodwill 10 mln- (11mln-2mln200 tyś_=1mln 200 tyś.
Gdy nabywca płaci mniej niż godziwa wart. rynkowa jest to ujemna wart. firmy tzw. Badwill.
3.Nabyte prawa do gospodarczego wykorzystania - prawa które jedn. nabywa (płaci) i wykorzystuje do swej działalności gosp. np. prawa autorskie, znaki towarowe, licencje, programy komputerowe, receptury, formuły technolog., frenchising, know-how.
II.Rzeczowy majątek trwały:
1.Środki trwałe
a)grunty ( w tym prawo wieczystego użytkowania gruntów)
b)budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej, wodnej
c)urządzenia techniczne i maszyny
d)środki transportu (samoloty, statki, lokomobile)
e)inne środki trwałe (inwentarz żywy, stado podstawowe, ulepszenia w lepszych środkach trwałych)
Środki inż. wodnej i lądowej - utwardzone nabrzeża, silosy, dreny, płoty, trakcje energetyczne.
2.Środki trwałe w budowie.
Środki trwałe (pojęcie w rachunkowości)- są podgrupą w ramach rzeczowego majątku trwałego. Te rzeczowe składniki majątku trwałego, wyróżniające się tym że mają określoną postać fizyczną są kompletne i zdolne do użytku w momencie przejęcia ich przez jednostkę, przeznaczone do prowadzenia zasadniczej działalności jednostki (operacyjnej działalności, na własne potrzeby), których okres ekonom. Trwałości > 1 rok.
Tu nie jest wymagane określenie wart. Majątkowej jak to jest w definicji dla celów podatkowych (3500 PLN)
Nakłady poniesione na pozyskanie środków trwałych, na ich budowę, montaż, ulepszenia, koszty związane z dostosowaniem środka trwałego do używania, np. zamontowania sprzętu dojarskiego w dojarni, dokupienie części. wtedy następuje kolaudacja- stwierdzenia gotowości do użytkowania; do 2002 r. zwano to inwestycje rozpoczęte.
3. Zaliczki na środki trwałe w budowie - korzysta się z nich w ramach dzierżawy lub leasingu; dogaduje się wtedy z właścicielem że będą potem jakieś zwroty lub korekty.
III.Należności długoterminowe (do zapłaty >1 rok)
-kwoty należne jednostce za sprzedane wartości
-wynik transakcji finansowych oraz postępowania ugodowego (np. umów. długoterm.>1 rok w leasingu; należności rozłożone dla jednostki od wierzycieli w ramach postępowania ugodowego lub umownego. Wyjątek: dotyczy należności z tytułu dostaw nawet gdy jedn. umówi się na płatność w terminie>1 rok to są należności krótkoterminowe.
IV. Inwestycje długoterminowe.
-Nieruchomości: ale nieruchomości o charakterze lokat( chcemy z nich czerpać korzyści w ramach udostępnienia do korzystania innym a innym jedn. Np. wynajem, podobnie do pkt. 2.)
-Wartości niematerialne i prawne
-Długoterminowe aktywa finansowe
a)udziały i akcje - prawa własnościowe nabywcy
b) papiery wartościowe (obligacje, certyfikaty)
c)udzielanie pożyczki
d)inne składniki finansowego majątku trwałego (lokaty długoterminowe, otwarte fundusze inwestycyjne)
-inne inwestycje długoterminowe- lokaty, metale szlachetne, kamienie szlachetne, eksponaty muzealne, dzieła sztuki.
Inwestycje (w ujęciu rachunkowości; przedsiębiorstw)- aktywa nabyte przez jednostkę w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych, wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, z możliwości uzyskania z nich przyrostu dodatkowych wartości (np. odsetki, dywidendy) czy inne pożytki w tym w formie jednorazowych transakcji handlowych (czyli z inwestycji mamy dochód z prawa posiadania a nie kierowania tą produkcją).
V.Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe - koszty poniesione w danym okresie ale dotyczące kilku przyszłych lat (>1 rok), z których korzyści będziemy mieć w przyszłych latach, np. za płacenie czynszu za kilka lat.
WYKŁAD 5
Aktywa obrotowe
1. Zapasy (w sumie to 5 podgrup):
a) materiały;
b) produkty gotowe;
c) towary.
2. Należności krótkoterminowe:
a) należności z tytułu dostaw;
b) należności publicznoprawne;
c) n. dochodowe na drodze sądowej.
3. Inwestycje krótkoterminowe:
a) udziały, akcje i inne aktywa finansowe;
b) środki pieniężne.
4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
1. Zapasy:
a) materiały - składniki rzeczowe majątku, które jednostka nabywa z zewnątrz w celu dalszego skierowania do produkcji lub do potrzeb bieżących działania, mają krótki żywot więc ulegają zużyciu;
b) produkcja nie zakończona (element a nie faza końcowa)
- półprodukty- niefinalny wyrób w danej jednostce, które będą jeszcze dalej przetwarzane, ale mają taką postać że mogą być magazynowane i mogą znaleźć nabywców na rynku (np. koła zębate);
- produkty w toku- jak półprodukty, ale trudno je magazynować lub znaleźć na rynku nabywcę (np. wartość ozimin na polu w zimę), wyceniane zwykle na podstawie kosztów dotychczasowego wytworzenia;
c) produkty gotowe - efekt działalności danej jednostki, która na danym etapie produkcji decyduje, że produkt dalej nie będzie już przetwarzany i będą podane już na rynek;
problem→ jak wycenić? wg kosztów wytworzenia lub wg ceny sprzedaży na rynku produktów podobnych do danego, lub wg wartości godziwej;
d) towary - składniki rzeczow. maj. obr., nabywane od obcych kontrahentów, a potem podaje je na rynek w niezmienionej, nieprzetworzonej formie.
2. Należności krótkoterminowe:
a) z tyt. dostaw- kwoty należne jednostce za dostarczenie na zewnątrz dostaw kontrahentom w okresie <12 m-cy; w obrocie bezgotówkowym;
b)??????????????? np. z podatków od towarów i usług (VAT) dotyczące obowiązującego prawa, np. składki na ubezpieczenie gdy zatrudniamy pracowników, tu mamy jednak należności- czyli np. nadwyżka VAT do rozliczenia; zasiłek macierzyński wypłacany pracownicom;
c) należności dochodzone na drodze sądowej- kwoty, które jednostka nie może ściągnąć, dlatego kieruje pozew do sądu (zwykle gospodarczego lub cywilnego); np. gdy pozywamy pracownika bo są braki w magazynie a mamy dowody, że to on zawinił; ściągane potem, np. przez windykację;
d) należności od pracowników to np: kwoty pobrane przez pracowników w formie zaliczki, gdy ten np. jedzie w delegację lub na poczet przyszłych wynagrodzeń;
e) inne należności- np. w poczet odszkodowań.
3. Inwestycje krótkoterminowe:
a) udziały, akcje i inne aktywa finansowe; mogą być też weksle obce z terminem płatności > 3 m-ce do 1 roku; lokaty bankowe na okres do 1-nego roku;
b) środki pieniężne- w żywej gotówce a także czeki obce rozrachunkowe; obce weksle z terminem płatności do 3 m-cy;
c) lokaty w metale, dzieła sztuki gdy zamierzamy je odsprzedać w okresie do 12 m-cy.
4. Rozliczenia międzyokresowe (krótkoterminowe, np. zapłacone prenumeraty dotyczące dostaw w przyszłym roku; zapłacone składki ubezpieczeń (np. OC, AC, NW).
Rozliczeń formy:
a) gotówkowe:
-wplata do kasy;
-wpłata na rach. bankowy;
-przy pomocy czeku gotówkowego;
-karty elektroniczne.
b)bezgotówkowe:
-najczęściej stosowana forma rozliczeń, na konto a nie z kasy do ręki:
-przelew bankowy;
-akredytywa;
-czek rozrachunkowy;
-weksel;
-rozliczenie saldami;
-rozliczenie planowe;
-czek gotówkowy- polecenie wystawcy czeku skierowane do swego banku, aby wypłacił określoną kwotę wskazana na czeku, osobie podanej na czeku lub okazicielowi (dyspozycja wypłaty).
Przelew bankowy - najpopularniejszy w PL; ma wady.
dłużnik (3)↔ (1) bank dłużnika→ (2) bank wierzyciela→ (4) wierzyciel
(1)- dyspozycja dłużnika do banku o przelane kwoty na wskazane konto bankowe;
(2)- wykonanie polecenia przez bank dłużnika;
(3)- zawiadomienie dłużnika o wykonaniu polecenia;
(4)- z. wierzyciela o wpływie kwoty na jego rach. bankowy.
Inicjatywa zapłaty zależy jedynie od dłużnika, więc wierzyciel musi czekać na dyspozycję dłużnika.
Akredytywa-
dłużnik (5)↔ (1) bank dłużnika (4)↔ (2)(5) bank wierzyciela (3)↔ (2) (6) wierzyciel.
(1)- polecenie otwarcia akredytywy (dłużnik jest do tego przymuszony przez dostawcę- wierzyciela;
(2)- zawiadomienie o otwarciu akredytywy;
(3)- przedłożenie w banku dokumentów upoważniających do zapłaty przez wierzyciela, np. faktura VAT;
(4)- przekazanie żądania zapłaty z akredytywy wystawcy;
(5)- zapłata bankowi wierzyciela i powiadomienie dłużnika o wykonaniu polecenia zaplaty z akredytywy;
(6)- powiadomienie wierzyciela o wpływie środków na jego rachunek.
Musi być akceptacja (zwykle milcząca) dłużnika na wypłacenie wierzycielowi z akredytywy; czyli jeśli w 7 dni od złożenia dokumentów przez wierzyciela dłużnik nic nie powie, to z konta akredytywy jest wypłacana kwota wierzycielowi.
Inicjatywa płacenia leży tu u wierzyciela- mówi: „dam ci towar, ale muszę mieć zabezpieczenie zapłaty”.
Czek rozrachunkowy - podobny jako dokument do czeku gotówkowego, ale jest to polecenie wystawcy, aby jednostce wskazanej przekazać pieniądze na konto bank. wskazane przez wystawcę lub jednostkę wskazaną na czeku.
Weksel - dokument stanowiący bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty wskazanej osobie określonej kwoty w miesiącu i terminie ustalonym przez wystawcę lub osobę przez niego wskazaną. Podlega on rygorowi wekslowemu.
Rygor wekslowy - tryb szybkiego i skutecznego egzekwowania kwoty wekslowej w razie nieuregulowania w terminie przez dłużnika zobowiązania wekslowego, gdy dłużnik go nie wykupi, to wystawca opisuje weksel i wystawia u windykatora bez postępowania sądowego; określa to Ust. z 1996r. Prawo wekslowe.
- np. weksel prosty;
- weksel ciągniony- może być przekazywany od jednej do innej osoby.
Dyskonto weksla - kwota którą bank lub wykupujący zatrzymuje dla siebie jako „wynagrodzenie” za okres który mija od przejęcia do realizacji/ wykupu weksla.
Rozliczenie saldami - mają ograniczony zakres, bo mogą być tylko między jednostkami, które są jednocześnie dostawcą i odbiorcą w określonej sytuacji; pod koniec roku może się okazać, że dany podmiot ma różnicę między należnością zapłaty a dochodem za dostawę, to się rozliczają z drugą stroną; musi w bilansie wykazać i należności i zobowiązania, a nie tylko różnicę między nimi.
Rozliczenia planowe - gdy mamy często dostawy więc odbiorca płaci okresowo na poczet dostaw zaległych i przyszłych; odbiorca powinien płacić regularnie (choć nie zawsze się to zdarza).
WYKŁAD 6
Kapitał:
w znaczeniu makroekonomicznym- jeden z trzech podstawowych czynników produkcji, obok ziemi i pracy. W odróżnieniu od ziemi jest czynnikiem wyprodukowanym, rezultatem procesów produkcyjnych;
w znaczeniu mikroekonomicznym:
a) w znaczeniu finansowym:
- suma środków, które zostały postawione do dyspozycji przedsiębiorstwa (lub mogą zostać postawione) w celu realizacji określonych ??????????
b) w znaczeniu bilansowym- źródło pochodzenia majątku z punkt widzenia praw własności i konieczności zwrotu (pasywa).
Fundusz - w rachunkowości występuje obok kapitału przy określaniu źródeł finansowania majątku (pasywów). Oznacza wyrażoną w pieniądzu wartość majątku (w postaci środków pieniężnych, składników rzeczowych, jak i praw do gospodarczego wykorzystania); które jest w dyspozycji danej jednostki i służy do realizacji określonych zamierzeń; są to pieniądze przeznaczone do realizacji określonych celów (często są to pieniądze w gminach, spółdzielniach).
Źródła tworzenia kapitałów:
1. Kapitał:
a) własny (równowartość układów na rzecz jednostki dane przez współwłaścicieli;
-zakładów, k. podstawowe: układy właścicieli na rzecz rozpoczęcia działalności, i właściciela; lub równowartość wykupionych akcji, udziałów itp.;
-k. rezerwowe: zysk, przeszacowanie ( część zysku na podniesienie kapitału podstawowego a zysków wtedy nie dzielą między siebie);
b) obcy:
-kredyty bankowe: zaciąganie kredytów;
-kredyty handlowe: zakupiony na kredyt, kupieckie bez procedur jak w banku;
-inne: odroczenie płatności zwykle o charakterze finalnym (np. hipermarkety dostają kasę od kupujących, ale w cenie jest VAT, którym dysponują, rozliczą go dopiero w grudniu a narazie dysponują tymi pieniędzmi).
K. rezerwowe - równowartość majątku pozostawiana w majątku spółki na zabezpieczenie jej działalności, może być on:
-zapasowy;
-z aktualizacji wyceny (gdy wyceniamy np. na koniec roku akcje, które kupiliśmy na początek roku; bo ich cena na giełdzie wzrosła);
-rezerwy celowe- celowo tworzone przez jednostkę ze względu na okoliczności występujące na zewnątrz jednostki, które mogą nie pozwolić działać jednostce (np. nawalom dostawcy lub odbiorcy);
-nierozliczony wynik poprzednich lat- np. gdy właściciel jakiś umrze a spadkobiercy nie mogą się dogadać co do majątku a wtedy współwłaściciele nie wiedzą jak podjąć decyzję bo brak jednego głosu.
Nazwy kapitałów własnych (zasadniczych) w różnych formach prawnych:
Rodzaj jednostki |
Kapitał podstawowy |
Inny kapitał |
S.A. |
k. akcyjny |
- kapitał zapasowy; - k. rezerwowy z przeszaco.; - pozostałe k. rezerw. |
zo.o. |
k. udziałowy |
- j. wyżej |
przedsiębiorstwo osoby fizycznej, spółka osobowa, jawna |
kapitał |
|
przedsi. państwowe |
fundusz założycielski |
- fundusz przedsiębiorstwa; - k. rezerw, z przeszac. |
spółdzielnia |
fundusz udziałowy |
- fundusz zasobowy; - k. rezerw. z przeszaco. |
Fundusz udziałowy - pokazuje jaką wartość wnieśli spółdzielcy, ale prawa spółdzielców nie zależą od wniesionych udziałów bo jeden spółdzielca = jeden głos.
Zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych:
1. w PL księgi rachunkowe prowadzi się w języku i walucie PL, gdy dokument jest na walutę obc, to trzeba go przeliczyć na walutę PL na podstawie kursu danego dnia i to dopiero zapisać w księgach;
2. jednostka prowadząca rachunkowość musi mieć dokumentację opisująca w języku PL przyjęte przez tę jednostkę (politykę) zasady rachunkowości, dokument ten ma charakter zarządzenia lub uchwały wewnętrznej; musi on uwzględniać:
-określanie roku obrotowego i wchodzące w jego skład okresy sprawozdawcze; rok obrotowy to kolejne następujące po sobie 12 m-cy i mogą się rozpoczynać 1.I. a kończyć 31.XII. (to wtedy r. obr. = r. kal.) ale może sobie to sama ustalić jak jej wygodnie;
-metody wyceny aktywów i pasywów oraz sposób ustalania wyniku finansowego (w takim zakresie w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru) czyli wynik musi być jak mówi ustawa: uproszczone liczenie lub cale.
-sposób prowadzenia ksiąg rach., uwzględniający conajmniej:
* zakładowy plan kont, ma on mieć: wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązanie z kontaktami księgi głównej;
* wykaz ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rach. przy użyciu komputera- wykaz zbiorów danych tworzących księgi rach. na komputerowych nośnikach danych (musi być opisana struktura danych, powiązania między informacjami itp.)
W skład ksiąg rach. wchodzą:
-dziennik;
-księga główna (konta podstawowe tzw. syntetyczne, służące do ujęcia podstawowych operacji gospodarczych);
-księgi pomocnicze (zestaw kont analitycznych, prowadzonych do wybranych kont syntetycznych, wymagających więcej informacji, np. konta rozrachunku z kontrahentami a dla każdego kontrach. mamy konto analit.
-zestawienia: obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont księgi pomcniczej (odrębnie dla tych ksiąg);
-wykaz składników aktywów i pasywów ( tzw. inwentura, inwentarz).
*opis systemu przetwarzania danych a przy prowadzeniu ksiąg komputerem- opisu systemu informat. (wykaz programów, procedur lub funkcji, opis algorytmów i parametrów oraz zasad ochrony danych, metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania);
*opis systemu, który służy ochronie danych ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rach. i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonywanych w nich zapisów.
Kierownik jednostki ustala w formie pisemnej formę i aktualizację sposobu prowadzenia ksiąg rach. (a nie księgowy) Art. 10 podpkt 2.
WYKŁAD 7
Każda jednostka robi dokument (uchwała, zarządzenie) dotyczący sposobu ustalenia dokumentacji, zasad rachunkowości. Pokazuje on, wykazuje, których kwestii on dotczy:
1.jakiego roku obrotowego
2.na jakiej podstawie prawnej dziala
3.sposoby wyceny aktywów i pasywów
4.metoda ustalania wyniku finansowego
5.na jakiej podstawie prawnej jednostka sporządza sprawozdanie finansowe i co ono obejmuje:
-bilans
-rachunek zysków i strat (w Polsce mamy teraz dwie możliwosci ustalania -> wariant porównawczy , met. Kalkulacyjna)
-inf dodatkowe [te 3 musi robić każda jednostka]
-zestawienie zmian w kapitale wlasnym
-rach. Przepływów pieniężnych [te 2 robia dodatkowo jednostki duze ekonomicznie]
1.Ustalenia dot. Zakładanego planu kont, obejmującego:
-Wykaz kont głownych
-Zasady ewidencji operacji gosp. Na kontach księgi głownej
-Zasady prowadzenia ksiąg pomocniczych w powiazaniu z właściwymi kontami ksiegi głownej
-Zasady rachunku kosztów (czy mamy 1 dla całej jednostki czy podział na grupy)
-Zasady ustalenia i rozliczania wyniku finansowego
-Zasady prowadzenia ewidencji pozabilansowej z uwzględnieniem specyfiki i warunków działania jednostki (to dodatkowa inf. O środkach powierzonych na zewnąttrz, wykorzystanie obcych środków w ramach leasingu, dzierżawy)
Tylko: jednostkom budżetowym narzucony jest plan kont z góry bo zarządza tu minister finansów , musi on mieć porządek.
1.ustalenie wykazu ksiąg rachunkowych jesdnostki (jest to: dziennik, księga główna, księgi pomocnicze, zestawienie obrotów i sald , inwestycje), za ich prowadzenie zgodnie z podstawieniem ustawy odpowiada główny księgowy i służby finansowo- księgowe.
2.opis systemu przetwarzania danych i zawierający opis systemu informatycznego a w nim:
-wykaz programów
-wykaz procedur
-opis algorytmów
-opis parametrów
-zasady ochrony danych komputerowych (firma komputerowa robiąca programy już to opracowuje)
1.Za aktywizację dokumentacji odpowiada kierownik jednostki
2.Termin wejścia i początku obowiązywania zarządzenia
Dokument podpisuje: główny księgowy i kierownik jednostki
Przechowywanie dokumentacji jednostki- trwałemu przechowywaniu podlegają zatwierdzone sprawozdania finansowe (nawet jak firma się rozwiąże to musi przekazać to do archiwum)-> są to księgi rachunkowe
Pozostałe zbiory przechowuje się co najmniej przez:
-5 lat: karty wynagrodzeń pracowników bądź ich odpowiedniki przez okres wymaganego dostępu do tych informacji wynikający z przepisów emeryt- rentowych oraz podatkowych (zwykle 40 lat)
-dowody księgowe o wpływach ze sprzedaży detalicznej- do dnia zatwierdzenia sprawdozdania finansowgo
-inne dokumenty - też nie mniej niż 5 lat
Okresy liczenia lat liczymy od początku następnego roku po roku którego dane zbiory dotyczą.
-dokumenty przyjętego sposobu prowadzenia rachunk. Nie mniej niż 5 lat od upływu jej ważności
-Wyj.: dokumenty dotyczące rękojmi, reklamacji- 1 rok od terminu upływu rękojmi lub rozliczeniu reklamacji
Kierownik jednostki odpowiada za prowadzenie rechunkowości. Podlega on grzywnie lub karze pozbawienia wolności, gdy się nie wywiązuje. Jeśli powierzy on te obowiazki innej osobie, to i tak podlega i odpowiada za prow. Rachunkowości ale z tytułu nadzoru (czyli jest to mniejsza odpowiedzialność niż normalnie)
Jeśli to rachunkowość skarbowa- odpowiada kierownik i ci co rachunkowość prowadzą.
Podstawowe kategorie ekonomiczne wykorzystywane w rachunkowości:
Produkcja nakład
Przychód koszt
Wpłatywypłaty
wpływywydatki - mają wszystkie te- charakter przeciwstawny
Produkcja w sensie ekonomicznym to efekt procesu wytwórczego. Suma wytwarzanych dóbr materialnych i usług. Wielkosć produkcji może być mierzona za pomoca mierników naturalnych (sztuki, tony, litry) lub wartościowych (ceny stałe, bierzące itd. to najlepszy miernik do porównywania produkcji
Jednostki zbożowe- opracował je prof. Welkman w '46 do przeliczania prod. Rolniczej i jej porównywania i są to mierniki umowne.
Nakład- wydatkowanie w procesie wytwórczym pracy ludzkiej, (zwierzęcej?) (trwałych i obrotowych środ. Produkcji oraz usług. Przez nakłądy rozumiemy zatem zespłó środków, pracy ludzkiej i nakładów materialnych, które zostały zużyte lub będą zużyte w procesie produkcji w określonym czasue. Wyróżniamy je w jedn. Naturalnych (kg,m, godz) ale i w ujęciu wartościowym. Nakład to zużycie środków mający na celu uzyskanie określonego efektu produkcyjnego.
Koszt- wyrażona w pieniądzu wartość nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej zużytej w celu wytworzenia określonego produktu lub usługi łącznie z różnorodnymi opłatami zwiazanymi z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa lub firmy jako podmiotu gospodarczego. Jest to pojęcie szersze od nakładów bo obejmuje prócz zużycia w procesie wytwórczym wartości pracy żywej i uprzedmiotowionej a także te płatności jednostki gospodarczej które nie mają odpowiednika w zużyciu środków prod. Jak np. odsetki od kredytów, podatki, kwoty ubezpieczeń.
Przychód- wartości uzyskanych i należnych kwot (niezależnie od tego czy zostały one już zapłacone ) za sprzedane dobra i usługi np. wartość za którą spzredano wyroby i usługi w roku obrach. Inną grupę przychodów stanowia kwoty uzyskiwane z tytułu operacji finansowych np. kwoty uzyskane ze sprzedaży udziałów, papierów wart., dywidendy, dyskonto przy zakupie weksli, dodatnie różnice kursowe.
Wypłaty- zniejszenie zasobów pienieżnych w przedsiębiorstwie
Wpłaty- zwiększnie zasobów pienieżnych w przedsiębiorstwie
Wpłaty- to efekt gotówkowych zakupów a także transakcji bezgotówkowych
Wypłaty- mogą występować z tytułu sprzedaży usług, produktów, dokonywanych wobrocie gotówkowym czy też mogą być wynikiem innych zdarzeń gosp. Np. przey regulacji należności, zaciąganiu pożyczki itp.
Wpływy i wydatki- pojęcie szersze od wpłat i wypłąt- bo obejmują tez należności i zobowiazania.
Wpływy- maga występować w formie gotówkowej (wówczas sa równoznaczne z wpłatami) lub bezgotówkowej- obejmują wtedy tylko należności
Wydatki- wypływ środków pienieżnych w związku z nabywaniem środków produkcji, usług a także udzielaniem pożyczek innym podmiotom , przekazywaniem darów
Zysk- nadwyżka przychodów nad kosztami własnymi jednostki i poniezionymi, związanymi z ich uzyskaniem. Tak obliczony wynik finansowy dla firmy jest odpowiednikiem dochodu przed opodatkowaniem
„-„zysk to tzw strata
WYKŁAD 8
T: Ustalanie wyniku finansowego w jednostakcha prowadzących rachunkowośc.
Dochód - określenie finansowego rezultatu prowadzonej działalności stanowi zazywczaj różnicę między wartością przychodów (i wart. Równowaznych np. przekazanie darowizny, swiadczenia w naturze, przyrost wytworzonej produkcji) i kosztów poniesionych przez daną jednostkę .W praktycznym stosowaniu wymaga każdorazowego bliższego określenia rodzaju dochodu (np. doch. Rolniczy, podatkowy, ogólny w spółdzielni..) czy zakresie kosztów uwzględnionych do jego obliczenia.
Pojęcie dochodu stosowane jest dla przedsiębiorstw osób fiz. Prowadzących dział. Gosp. Oraz tych podmiotów gosp. Które np. prowadza jedynie rachunkowość podatkową na podstawie odrębnych przepisów. Firmy zobowiazane do prowadzenia rachunkowości w pełnym zakresie posługują się kategorią zysku ( w gosp. Rolnym praca rolnika nie jest kosztem wiec nie mówi się o zysku a o dochodzie rolniczym)
Koszty:
Kryteria klasyfikacji kosztów:
1.podmiot gospodarujący :
-koszty przedsiębiorstwa
-koszty całej branży
-koszty całej gałęzi
-pojedyńczych podmiotów (grup podmiotów)
2.w wyniku:
-działalności podstawowej
-inwestycyjne
-finansowo wyodrębionej (poniesionych na produkcje globalną , towarowa)
3.Treść ekonomiczną zużycia
-k. Zużycia pracy żywej (ludzi tzw koszty utrzymania pracy ludzi [na płace, ubezpieczenie])
-k. Usług
-k. Zużycia środków produkcji
4.Możliwość oddziaływania przez kierowictwo na koszty
-k. Zalezne od kierownictwa jednostki (zużycie mat, wynagrodzenia)
-k. Niezależne od keirownictwa jednostki ( ubezpieczenia, nieruchomosci, podatek)
5.Miejsce powstawania kosztów (z uwzględnieiem faz produkcjo, zbytu )
-wydziałów podstawowych
-wydziałów pomocniczych
-zarządu przedsiębiorstwa
-zakupu materiałów
-sprzedazy produktów
6.Zwiazek z wytwarzanymi produktami w jednostce (ważny aby wiedzieć o podziałach i rozdysponowaniu kosztów, element kalkulacyjnego zespołu kont)
-k. Bezpośrenie (zw. Jest wyraźny)
-k. pośresnie (związek nie jest wyraźny)
7.Związek z rozmiarami produkcji (przydatne do planowania , wiemy do jakiego momentu wykorzystać zasoby stałe)
-k. Zmienne (reagują na zmiany wielkości produkcji, np. opłata za zużycie wody)
-k. Stałe (nie reagują)
Najważniejsze podziały kosztów w firmie mają duże znaczenie w planowaniu finansowym, tworzeniu biznesplanów.
Mamy (+wykres) :
1.Koszty bezwzględnie stałe ( wykres produkcji do ksoztów- linia pozioma, np. y=1
2.Koszty względnie stałe (rosnace skokowo) [schodki]
Sposoby reagowania kosztów na zmiany wilekości produckji [wykresy produkcji do ksoztów]:
a)k. Zmienne proporcjonale (wykres y=x)
b)k. Zmienne dygresywnie . [ Jak pół n]
c)k. Zmienne progresywnie [jak drugie pół u]
Określenie „produkcja” oznacza rozmiar działalności mierzony wielkością produkcji.
W praktyce rachunkowości stosuje się nie podział na k. Zmienne i stałe ale na rodzajowy układ kosztów obejmujący:
1.Zużycie materiałów i energii (paliwo, opakowania, papier itd.)
2.usługi obce (remonotowe, budowlane, montażowe, pocztowe itp.)
3.wynagrodzenia (naliczone a wypłącone do ręki)
4.swiadczenia na rzec zpracowników(odzież ochronna, posiłki regeneracyjne, na fundusze socjalne.)
5.Amortyzacja- przeniesienie kosztów zużycia środków trwałych w wart. Niematerialnych w koszty działalności)
6.podatki i opłąty
7.pozostałe koszty rodzajowe
Ad1. koszt użycia materiałów oraz energii a przy zużyciu energi osobno do usług włącza koszt jej przesyłu a do zużycia wlicza samo zużycie energii
Amortyzujemy środki trwałe materialne i wartości prawne niematerialne
Podatki i opłąty- od nieruchomości , od ciężkich środków transportu, p. leśny i opłąta za wieczyste użytkowanie gruntów, od czynności cywilno-prawnych.
Podatek dochodowy nie jest kosztem dla firmy! Oraz VAT tez nie jest (chyba ze nie jest on odliczany od podatku , to wtedy jest kosztem)
W PL nie ma podatku gruntowego- jest tylko rolny, lesny, od nieruchomości.
Pozostałe koszty- np. koszty delegacji służbowych, skłądki na ubezpiezenie budynków od ognia, składka na reklamę i promocję (czyli to co ie mieści się powyżej)
Ten układ kosztów jest obowiazkowy w jednostkach prowadzących rachunkowość i są to koszty konta nr. 4, musi być tych 6 wskazane.
Kalkulacyjny układ kosztów działalności operacyjnej (nie jest obowiązkowy, prowadzą go jednostki które chcą, w zespole 5 kont
1.Koszty własne wytworzenia produktu , usługi (tzw. techniczny koszt wytworzenia)
-materiały bezposrednie i energia
-koszty zaopatrzenia
-płące bezpośrednie
-świadczenia dla pracowników `bezpośreniich” narzuty na płacę
-pozostałe koszty bezposrednie (np. specjalistyczen analizy itp.)
-koszty wydziałowe
2.Koszty ogólnego zarządu
-k. Pośredniek. Administracyjno-gospodarcze zwiazane z utrzymaniem zarządu przedsiębiorstwa
-k. Ogólne zapewniające utrzymanie takich objetów jak magazyny centralne, transport ogólny, straż przemysłowa.
3.koszty spzredaży: k. Przewozu, opakowań, reklamy, utrzymania stoiska na targach, wystawach, ubezpieczenia transportowe.
WYKŁAD 9
USTALANIE WYNIKU FINANSOWEGO
Wynik finansowy jest ustalany w kilku obszarach aby pokazać wyniki tych wyniki.
3 podstawowe pozimy ustalania wyników w jednostce gospodarczej:
a)dzialalność operacyjna - przychody ze sprzedaży - koszty własne sprzedanych dóbr i usług
b)dz finansowa-przychody finansowe> koszty finansowe
c)dz. Nadzwyczajna-zyski i straty nadzwyczajne
Działalność operacyjna-to działanie dla której powołano jednostkę
Do obliczenia własnych kosztów przedstawiamy je jako rodzajowe (np. Wynagrodzenia, amortyzacja) inne jednostki mogą brać koszty w układzie kalkulacyjnym wtedy koszty własne obejmują: 1.wartość sprzedanych towarów i materiałów wycenionych wg cen nabycia. 2.koszty wł. Wyprodukowania produktów gotowych 3. koszty sprzedaży 4. koszty ogólne zarządu. Te koszty dotyczą jedynie działalności operacyjnej.
Do kosztów własnych wytworzenia produktów gotowych sprzedanych w okresie sprawozdawczym lub zużytych na własne potrzeby firmy a także wytworzenia pólproduktow i produkcji niezakończonej zaliczmy:
1.koszty bezpośrednie
2.uzasadniona część kosztów wydziałowych przypadającąna produkcję ww. Składników procesu wytworzenia.
Składnikami kosztów bezpośrednich wytwarzania mogą być:
1.materiały zużyte bezpośrednio na wytworzenie produktu
2.wynagrodzenia i narzuty na nie pracowników zatrudnionych bezpośrednio przy produkcji
3. inne koszty bezpośrednie-dobry sprzęt specjalistyczny, amortyzacja maszyn wykorzystywanych bezpośder. w danej produkcji, koszty analiz produktu
Koszty sprzedaży obejmują:
1.koszty działań marketingowych (poszukiwanie klienta, reklama)
2.wynagrodzenia dla pracowników działu hadlowego
3.utrzymanie stałych ekspozycji
4.inne koszty związane ze sprzedażą (import, zakupione usługi na rzecz działu handlowego.
Koszty ogólnego zarządu- dotyczą przedsiębiorstwa jako całości. Tworzą je np. Koszty wynagrodzeń pracowników zarządu, utrzymanie pomieszczeń administracyjnych oraz obiektów o charakterze ogólnym (centrale, magazyny, labolatoria) utrzymanie straży przemysł.
Przychody finansowe> odsetki dopisywane do lokat bankowych .
-otrzymane przez jednostkę dywidendy (od udziału w innych jednostkach, od akcji obcych posiadanych przez jednostkę.
-Dyskonta uzyskane od weksli obcych
-odsetki uzyskane od pożyczek innym, obcym podmiotom
-dodatnie różnice kursowe (od obcych akcji)
-wartości uzyskane ze sprzedaży papierów wartościowych (odsprzedaż obligacji, akcji)
Koszty finansowe:
1.ewidencja wartości obligacji postawionych do sprzedaży
2.opłaty manipulacyjne, prowizje, odsetki od kredytów bankowych
3.oplaty za czynności bankowe, prowadzenie rachunku bankowego
4.dyskonta od weksli własnych
5.ujemne różnice kursowe
6.odsetki i oplaty dodatkowe od śr. trw. przyjętych w leasing
Wynik zdarzeń nadzwyczajnych i trudnych do przewidzenia
Zyski i straty nadzwyczajne:
1..zaliczamy tu skutki finansowe zdarzeń trudnych do przewidzenia poza zasadniczą operacyjną działalnocią jednostki , które są trudne do przewidzenia i nie związane z głownym ryzykiem prowadzenia danej jednostki.
Strat nadzwyczajne są zwykle w wyniku zdarzeń losowych (pozar, kradzież):
-wartość netto składników majątku utraconego z powodu zdarzeń losowych
-koszty usuwanie skutków zdarzen losowych
-wartość netto składników majątkowych wchodzących w skład zorganicowanej części jednostki , która podlega sprzedaży.
-koszty postępowania układowego, ugodowego i naprawczego
-należności z których otrzymania jednostka zrezygnuje w wyniku postępowania naprawczego, układowego i ugodowego.
-wartość sprzedanych lub złomowanych produktów, połfabrykantów (wg cen ewidencyjnych) zbędnych z powodu zaniechania określonej dzialalności i nienadających sie do urzytku przy innej działalności.
Mamy skutki 4 grup decyzji dające nam zysk nadzwyczajny.:
1.skutki zdarzeń losowych
2.skutki sprzedaży majątku
3.skutki postępowania ugodowego, układowego
4.skutki zaniechania dzialalności w jednostce
Zysk nadzwyczajny:
-odszkodowania za straty spowodowane przez zdażenia losowe
-odzyskane skladniki majątkowe po rozliczeniu skutków zdarzeń losowych
-przychody netto ze sprzedaży zorganizowanej części jednostki.
-przychody ze sprzedaży nadających sie do uzycia rzeczowych aktywów (lub ich części) obiętych skutkami zdarzeń losowych
-odzyskanie wart. związane z zaniechaniem lub zawieszeniem działalności
-obniżenie zobowiązań wobec kontrachentów na skutek postę powania układowego, ugodowego lub naprawczego (po uprawomocnieniu sie jego postanowień)
-odpisaie zobowiązań cyilnoprawnych , stosowanie do postanowień układu lub zgody (np umożenie składki ZUS małej firmie)
Etapy obliczania wyniku finansowego jednostki gospodarczej:
A.Wynik na dzialalności podstawowej-operacyjnej
Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi koszty własne na realizacje przychodów = wynik na dzialalności operacyjnej
B.Wynik działalności gospodarczej:
Wynik na dział. Operacyjnej+ wynik oprecji finan.=wynik na dział. gosp.
C. wynik na dział gosp+wynik zdarzeń nadzwyczajnych=zysk brutto
D.zysk brutto+obowiązkowe obciążenia wyniku fin. (np.wpłaty do skarbu państwa)=zysk netto
WYKŁAD 10
Sprawozdawczość finansowa w jednostkach prowadzących rachunkowość
Przebieg ewidencji księgowej w jednostce gospodarczej:
Zakres informacyjny danych w księgowości |
Sposób ustalania i prezentowania |
Stan majątku i wskazania źródeł finansowania w określonym momencie rozpoczynającym okres obrachunkowy |
Inwentaryzacja, inwentarz (inwentura) Bilans otwarcia |
Przebieg procesów gospodarczych- operacje gospodarcze |
Zapisy na kontach księgowych na podstawie dowodów księgowych Księgi rachunkowe |
Informacje o sytuacji majątkowej i finansowej w dniu kończącym okres obrachunkowy |
Bilans zamknięcia |
Informacje o dokonaniach jednostki w określonym okresie obrachunkowym |
Rachunek zysków i strat |
Informacje o źródłach pozyskiwania i kierunkach wydatkowania pieniędzy |
Rachunek przepływów pieniężnych |
Kierunki zmian w elementach kapitału własnego |
Zestawieni zmian w kapitale własnym |
Sprawozdania finansowe- dane zebrane i sporządzane przez jednostkę w określonym terminie (data) i formie (wzór).
Podstawą do sporządzania sprawozdań jest dokumentacja w ramach rachunkowości. Możemy tez na tej podstawie robić określone plany (tzw. sprawozdawczość proforma)
Wzorce sprawozdań są obligatoryjne, są w załączniku do ustawy, jednostka może sobie jedynie wybrać wariant.
Prezes GUS też co roku publikuje wzorce, bo jednostka też musi oddać sprawozdania do GUS
Roczne sprawozdania finansowe nazywane są często rachunkowym zamknięciem rocznym.
Sprawozdanie roczne składa się z:
1.bilansu majątkowego
2.rachunku zysków i strat
3.informacji dodatkowych
-rachunek przepływów pieniężnych
-zestawienie zmian w kapitale własnym
-robią jednostki, które podlegają rewizji finansowej i muszą udostępniać sprawozdania na zewnątrz
Obowiązkowi temu (badania i ogłaszania sprawozdań finansowych podlegają:
-grupy kapitałowe, obejmujące jednostkę dominującą oraz jednostki od niej zależne lub stowarzyszone (skonsolidowane sprawozdania finansowe)
-banki
-firmy funkcjonujące na podstawie Ustawy prawo bankowe i prawo o ubezpieczeniach
-spółki akcyjne
-jednostki działające na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych oraz funduszów inwestycyjnych i emerytalnych
-spółki z.o.o bez względu na wielkość, jeśli nastąpiło łączenie spółek, a jest to sprawozdanie spółki przejmującej majątek lub nowo związanych
Z pozostałych jednostek obowiązek ten dotyczy tych, które w poprzednim roku obrotowym osiągnęły lub przekroczyły granicę dwóch spośród trzech poniższych wielkości:
-średnioroczne zatrudnienie -50 osób (w przeliczeniu na pełny etat)
-suma aktywów bilansu na konie roku obrotowego poprzedzającego rok, za który sporządzono sprawozdania (równowartość w walucie 2,5mlnE)
-przychód netto ze sprzedaży towarów, produktów oraz operacji finansowych (równowartość 5mlnE)
Jednostki zaliczane w rachunkowości do małych- zatrudnienie do 50osób, aktywa<2mlnE (1mln przed zmianą, przed 2002); przychody <4mlne (2mln)mogą sporządzać uproszczone sprawozdania
W spółkach kapitałowych, spółdzielniach oraz w innych jednostkach obok sprawozdań finansowych zarząd zobowiązany jest do przygotowania sprawozdania z działalności w roku obrotowym (raport zarządu niezbędny do uzyskania absolutorium)
Raport taki powinien obejmować:
-ważniejsze zdarzenia, które wystąpiły w roku obrotowym, w tym również o znaczących inwestycjach zakończonych i przewidywanych w dalszych okresach
-plany rozwoju jednostki
-ważniejsze osiągnięcia w dziedzinie badań i rozwoju technicznego
-aktualną i przewidywaną sytuację finansowa przedsiębiorstwa (analiza finansowa, wnioski, porównania)
-inne ważne informacje charakteryzujące aktualną sytuację spółki i jej zarządu (np. to że spółka była uczestnikiem postępowania układowego lub naprawczego zdarzenia; zdarzenia nadzwyczajnego)
Do zagadnień ujmowanych w informacji dodatkowej sprawozdania finansowego należą:
-wyjaśnienia dotyczące stosowanych metod wyceny aktywów i pasywów
-przestawienia dokonanych w roku obrotowym zmian metod księgowości i wyceny
-informacje liczbowe zapewniające porównania danych sprawozdania finansowego za rok poprzedzający ze sprawozdaniami za rok obrotowy
-uzupełniające dane o aktywach i pasywach bilansu oraz elementach rachunku zysków i strat
-informacje ważne dal zrozumienia pozycji bilansowych oraz rachunku zysku i strat
-informacje o zysku, jego strukturze, proponowanym podziale lub o sposobie pokrycia strat
-podstawowe informacje opisujące zatrudnienie, pracowników i organy jednostki
Informacja dodatkowa składa się z: wprowadzenia do sprawozdania finansowego (publikowane); dodatkowe informacje i objaśnienia (niepublikowane)
Wprowadzenie do sprawozdania finansowego obejmuje: nazwę (firmę), siedzibę, podstawowy podmiot działalności; okres objęty sprawozdaniem.
Sprawozdanie musi być zatwierdzone i podpisane przez kierownika, członków zarządu, osoby sporządzające księgi rachunkowe. Przed przedstawieniem go organowi stanowiącemu musi uzyskać opinię rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej (jeżeli istnieje). Najpóźniej na 15 dni przed posiedzeniem organu zatwierdzającego musi być przedłożone wspólnikom (członkom spółdzielni). Powinno też być z opinią rady nadzorczej.
Organ nadzorczy- ten który zgodnie ze statutem czy umową jest do tego zobligowany (prawo to dal spółek np. s.a- walne zgromadzenie; z.o.o- zgromadzenie wspólników; przedsiębiorstwo państwowe- rada pracowników lub organ założycielski gdy nie m rady)
W 15 dni od zatwierdzenia kierownik jednostki musi je złożyć do ogłoszenia (jeśli podlega ogłoszeniu). Takie sprawozdanie ma 7 części:
1.Wprowadzenie do sprawozdania
2.Bilans
3.Rachunek zysków i strat
4.Zestawienie zmian w kapitale własnym
5.Rachunek przepływów pieniężnych za dany rok bilansowy (dobrze gdy obejmuje 2lata)
6.Opinia biegłego rewidenta (zostawia on opinię- publikowana; raport- ten zostaje w jednostce, nie publikowany)
7.odpis uchwały lub postanowienia o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty
Fundusze Inwestycyjne maja obowiązek publikacji sprawozdań co pół roku, a reszta firm co 1rok
Publikowanie sprawozdań finansowych jest w publikatorach: Monitor Polski 9Dziennik urzędowy RP); Monitor Spółdzielczy; własne wydawnictwa banków
WYKŁAD 11
ZASADY PRAWIDŁOWEJ RACHUNKOWOŚCI
Podstawowa koncepcja rachunkowości:
-wymóg zachowania wiernego i rzetelnego obrazu oraz kompletności (true and fair view)
Zasady umożliwiające zachowanie wiernego i rzetelnego obrazu firmy:
a)zasada kontynuacji działania (going concept) - temat jest ważny, bo rachunkowość ma przedstawić zjawiska zachodzące w jednostce, a to z kolei ma wpływ na otoczenie jednostki. GAAP - ogólnie praktykowane standardy rachunkowości; jest to prawo o rachunkach w USA; w PL mamy prawo o rachunkowości- prawo bilansowe.
b)Z. Ostrożności
c)Z. Memoriałowa
d)Z. współmierności merytorycznej i czasowej kosztów i przychodów
e)Z. Ciągłości
f)Z. Istotności
g)Z. zakazu kompensat
h)Z. Podmiotowości
i)Z. Wyższości treści nad formą
KONTYNUACJA DZIAŁANIA
-przy wycenie grup składników majątku i zobowiązań musimy uwzględnić czy firma będzie działać w przyszłości, czy będzie trzeba ją zlikwidować; trzeba przyjąć odpowiednią metodę wyceny:
--wg. Zasad rynkowych - gdy działa dobrze
--wg. Innych zasad - gdy będzie trzeba ją likwidować; bo majątek ma mała wartość
każdy biegły rewident musi się tu wykazać na piśmie wzgl. tej zasady, tzn. pisze czy firma upadnie czy że nie wykazuje symptomów zagrożenia upadkiem.
Przesłanka - normalne traktowanie majątku firmy gdy ta nie ma zagrożenia kontynuacji działania, a odmienne, gdy ma.
gdy firma ma produkty trudno zbywalne lub rozpoczęte inwestycje - trudno to wycenić, dlatego przy wycenie określa się wartości w wysokości jaką byśmy mieli gdybyśmy chcieli teraz te składniki zbyć.
OSTROŻNOŚĆ W WYCENACH
-przy wycenie skł. majątkowych i zobowiązań, aby określić sytuację majątkową i wyniki jednostki, należy unikać zawyżonej wyceny aktywów i zaniżonej wyceny zobowiązań ( czyli przy wycenie kierować się ostrożnością kupiecką, należy raczej przyjmować pesymistyczny dla firmy pkt widzenia).
-chodzi o to aby wycena dała podstawę do realności wyników w sprawozdaniu, nie należy tworzyć papierowych wyników -> trzeba dokonać korekty ceny w wyniku finansowym o inflację.
MEMORIAŁOWA
-inne podejście niż zasada kasowa przy rejestracji działań; przedmiotem obu zasad jest zakres rejestracji zasobów majątkowych i procesów gospodarczych
kasowa jest prostsza, bo rejestracji podlegają tylko zasoby pieniężne i ich zmiany, czyli rejestrujemy tylko pieniądz - wpływy i wydatki; nie rejestrujemy zmian w magazynie, przepływu strumieni środków i zasobów.
Przy memoriałowej rejestrujemy wszystkie przepływy zasobów i ich rodzaje oraz zjawiska im towarzyszące; wykładnikiem jest tu uznawanie przychodu w momencie dokonania transakcji sprzedaży, gdy ta spełnia warunki transakcji rynkowej (czyli gdy już doszło do wymiany dóbr i strony się dogadały); przychód uznaje się za osiągnięty w momencie zawieranie transakcji, niezależnie od terminu wpływu środków pieniężnych na rachunek za tę transakcję.
-koszty traktujemy w znaczeniu historycznym ????? faktycznie poniesionych kosztów podczas nabywanie środka, bez względu jak by się kształtowała wartość gdybyśmy przekazywali środek do zużycia, np. gospodarstwo rolne kupuje nawóz w XII o 30 % taniej, zużyje je dopiero w III lub IV; kupili za 3000pln, w marcu są zaś droższe np. 3500pln. Koszt będzie = 3000 pln zapisany.
-w rachunkowości podatkowej stosujemy głównie tylko zasadę kasową
-w z. memoriałowej uznajemy koszt historyczny = składniki majątkowe wyceniamy po wartości jaką miały gdy je nabywaliśmy ( po koszcie nabycia)
WSPÓŁMIERNOŚĆ MERYTORYCZNA I CZASOWA KOSZTÓW I PRZYCHODÓW
- coś sprzedajemy z terminem płatności 21 dni od sprzedaży; dziś (np. 20 XII) wydajemy dobra więc wartość przychodu liczymy za ten rok mimo że zapłata wpłynie dopiero w przyszłym; liczymy tak ponieważ koszty produkcji ponieśliśmy w tym roku; musi być zgodność przychodów z kosztami poniesionymi na ich realizację.
koszty poniesione na osiągnięcie przychodów, odnosimy tylko do grupy przychodów, które są realizowane w danym okresie, dlatego wyodrębniamy koszty rozliczeń międzyokresowych -> np. kupimy części zamienne które zużyjemy dopiero w przyszłym roku, to wartość części wpisujemy ale kosztem będą, gdy je wydamy do zużycia
-zasada ta zwana jest „ewangelią” ustalania wyniku finansowego, tzn. kanonem.
-konsekwencja zasady:
--wyodrębniamy międzyokresowe rozliczenia kosztów oraz przychodów (np. czynsz za wynajem za 10lat będziemy księgować jako rozliczenie międzyokr. przychodów w 10 kolejnych latach
CIĄGŁOŚĆ
-konsekwentne stosowanie tych samych metod i rozwiązań w prowadzonej rachunkowości, aby informacje były porównywalne (np. szczegółowość ewidencji, rozliczanie kosztów, grupowanie operacji - mają być identyczne w kolejnych okresach, aby porównać wielkość z kolejnych okresów sprawozdawczych.
-gdy zmienimy metodę, to trzeba to opisać i pokazać wersję, która by była gdybyśmy stosowali starą metodę i pokazać wynik jaki mamy przy nowej metodzie
ISTOTNOŚĆ
-pod uwagę bierzemy te pozycje w sprawozdaniu firmy, które mają istotne znaczenie w pokazaniu kompletnego i rzeczywistego obrazu majątku firmy.
ZAKAZ KOMPENSAT
-ważne dla sprawozdania finansowego kategorie (należności z różnych tytułów, zobowiązania, przychody, koszty) należy w sprawozdaniach wykazywać odrębnie, a nie je kompensować ( zobowiąz. = 15 mln, należności = 20 mln, więc wykazujemy obie wartości a nie tylko należności od odbiorców = 5 mln).
WYKŁAD 12
Organizacje międzynarodowe pracujące na rzecz harmonizacji zasad rachunkowości:
-IASC - International Accounting Standards Comitte - opracowywanie i upowszechnianie w interesie publicznym międzynarodowych standardów. Rachunkowości oraz inne prace służące harmonizacji zasobów. 1973 - przez 9 państw: Australia, Meksyk, USA, reszta z EWG, Francja, Holandia, NRD, UK, Irlandia; obecnie obejmuje 110 grup z 83 krajów.
Zespół Roboczy ds. Międzynarodowych Standardów Rachunkowości i Sprawozdawczości raporty oceniające, koordynujące i ukierunkowujące postępy prac wdrożeniowych MSR.
IASC - główne cele: formułowanie i publikowanie w interesie publicznym standardów rachunkowości dla ich stosowania i upowszechniania w prezentacji sprawozdań finansowych.
upowszechnianie zasad rachunkowości na świat;
działania na rzecz doskonalenia i standaryzacji regulacji rachunkowości i sprawozdań finansowych;
standardy międzynarodowe opracowywane przez ekspertów, prawników i przedstawicieli życia gospodarczego o dużym doświadczeniu; MSR mają uwzględniać nowoczesne techniki.
MSR nie są przepisami prawa, choć w PL dzięki ustawie o rachunkowości można stosować inne zasady na podstawie MSR (zamiast przepisów naszego prawa bilansowego).
Od zeszłego roku IASC przekształcono w Radę MSR (a był wcześniej komitetem) i opracowuje już MS sprawozdawczości finansowej, a nie MSR.
UE - Zespół Studyjny Księgowości - wytyczne określające zasady prowadzenia rachunkowości, sporządzania rocznych sprawozdań finansowych (zamknięć finansowych, konsolidacji sprawozdań, przeprowadzania rewizji).
OEGD - Org. ds. Współpracy Gospodarczej i Rozwoju - Grupa Robocza Ekspertów Rachunkowości.
Raporty w sprawach terminologii rachunkowości, zasad rachunkowości, budowy sprawozdań, porównywalności standardów.
IFAC - Międzynarodowa Federacja Księgowych, ustanawia standardy rewizji, etyki i rachunkowości (skupia biegłych rewidentów).
Mamy 41 MSR oraz od 2004 opracowywane jako 7 MS sprawozdań finansowych - jest to gruba książka, ale skierowana do różnych jednostek; Poruszają one m.in. takie problemy:
MSR1 - prezentacja zastosowania zasad rachunkowości,
MSR2 - wycena i prezentacja zapasów wg kosztów historycznych;
MSR3 - skonsolidowane sprawozdania finansowe (już nie obowiązuje);
MSR4 - amortyzacja (nie obowiązuje, bo włączony do MSR 16 i 17 wartości niematerialne i prawne);
MSR9 - działalność badawczo - rozwojowa;
MSR11 - umowa o budowę (zmodyf. w 1993r.);
MSR12 - podatek dochodowy;
Obecnie np.:
MSR1 - prezentacja sprawozdania finansowego;
2 - zapasy;
7 - rachunek przepływów pieniężnych;
8 - zasady rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów;
10 - zdarzenia następujące po dniu bilansowym;
17 - leasing;
18 - przychody;
19 - świadczenia prawnicze;
12 - podatek dochodowy;
11 - umowy o usługę budowlaną;
16 - rzeczowe aktywa trwałe;
21 - skutki zmian kursów wymiany walut obcych;
38 - wartości niematerialne;
40 - nieruchomości inwestycyjne;
41 - rolnictwo;
MSSF 1 - zastosowanie MSSF po raz pierwszy;
2 - płatności w formie akcji własnych;
3 - połączenia jednostek gospodarczych;
4 - umowy ubezpieczeniowe;
5 - aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana;
6 - poszukiwanie i wycena zasobów mineralnych;
7 - instrumenty finansowe - ujawnianie informacji;
MSSF - Międzynarodowe Standardy sprawozdawczości finansowych;
specyfika MSR rolnictwo, banki, zakłady ubezpieczeniowe, jednostki wydobywcze.
O dziedzinie rachunkowości Komisja EWG wydała szereg dyrektyw, z których najważniejsze to: (dyrektywa do podstawa prawna):
-Czwarta Dyrektywa Rady z 25.07.1978 o rocznych zamknięciach rachunkowych spółek o określonych formach prawnych (z dalszymi zmianami);
-7 dyrektywa rady z 12.06.1983 - o skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych, ich przygotowaniu, publikacji i badaniu;
-Ósma dyrektywa rady z 13.04.1984 - w sprawie zatwierdzenia osób odpowiedzialnych za przeprowadzenie statusowego badania ksiąg rachunkowych (czyli o rewizji);
Mocą Dyrektywy prawo regulujące rachunkowość wynika z ustawy i nią ma być regulowane (a nie jak wcześniej Rozporządzeniem ministra).
Rachunkowość rol. muszą prowadzić ci, którzy zatrudniają więcej niż 50 osób lub których dochód jest większy od 800000zł.
Międzynarodowy standard rachunkowości nr. 41 „Rolnictwo” - obowiązuje on (jest zalecany) od 2003r; zdefiniowano w nim wiele pojęć;
Rolnictwo działalność rolnica
Działalność rolnicza - zarządzanie przez jednostkę gospodarczą przemianą biologiczną przeznaczonych na sprzedaż aktywów biologicznych (w produkty rolnicze lub inne akt. biologiczne).
Aktywa biologiczne - obejmują grupy zwierząt lub roślin utrzymywane w celu prowadzenia działalności (rolniczej) gospodarczej przez dany podmiot gospodarczy.
Aktywa biologiczne |
Produkt rolny |
Produkt jako wynik przetwarzania aktywów po zbiorach |
owce |
wełna |
przędza, tkanina |
drzewa leśne |
kłody drzewne |
drewno |
rośliny jednoroczne |
bawełna, zebrana trzcina cukrowa |
nici, tkaniny, cukier, |
bydło mleczne |
mleko |
ser, jogurt |
trzoda chlewna |
tusza |
wędliny |
krzewy |
liście |
herbata, suszony tytoń |
winna latorośl |
winogrona |
wino |
drzewa owocowe |
zebrane owoce |
przetworzone owoce |
MSR41 - odnosi się wyłącznie do aktywów biologicznych oraz produktów rolniczych, które sa pozyskane z aktywów biologicznych, ale do momentu ich zbioru / pozyskania. Nie dotyczy zaś przetwarzania produktów rolniczych po ich pozyskaniu (np. przetworzenie mleka w ser, winogron w wino);
Produkty rolnicze - produkty zebrane lub pozyskane z aktywów biologicznych należących do danej jednostki;
Przemiana biologiczna - procesy wzrostu, ??umniejszania??, produkcji i prokreacji, które powodują jakościowe lub ilościowe zmiany składnika aktywów biol.
Działalność rolnicza - rozległy zakres czynności (hodowla, chów inwentarza żywego, leśnictwo, uprawa roślin jednorocznych i wieloletnich, ogrodnictwo i plantacje roślin uprawnych, uprawa roślin ozdobnych i gospodarowanie na zamkniętych terenach wodnych - łącznie z hodowlą ryb. Te różnorodne rodzaje działalności rolniczej posiadają wspólne cechy, np.:
-zdolność do zmiany - zdolność zwierząt i roślin do biologicznej przemiany;
-zarządzanie zmianą - decyzje ułatwiające biologiczną przemianę (np. przez tworzenie odpowiednich warunków do zaistnienia procesu np. dostarczenie składników pokarmowych);
-pomiar zmiany w ramach rutynowego zarządzania mierzone są i monitorowane zmiany jakościowe (poziom tłuszczu, dojrzałość, siła włókien) oraz ilościowe (liczba potomstwa, waga żywca, długość i średnica włókna).
WYKŁAD 13
Ostatni spis powszechny w rolnictwie - 2002r. w Polsce1956000 gospodarstw rolnych ogółem (te o pow. >1ha przeliczeniowego lub fizycznego).
Mamy też działki rolne.
Średnia pow. gosp. rol. 9,6ha (działki i drogi też)
Średni obszar UR/gosp 8,4ha
Wielkość gospodarstw: do 5ha->72,4%; 5-20ha 23,7%; >20ha4,1%
Towarowość- wielkość sprzedazy produktów rol. na zewnatrz. 90% gospodarstw, które sprzedają to 15 hektarowe. Pozostałe gospodarstwa produkują na własne potrzeby.
Wykształcenie w sektorze rolniczym: podstawowe- 40%, niepełne podstawowe- 5%, zawodowe i średnie- 51%, wyższe- 4%(to wzrosło w 2005r. bo jest możliwość renty strukturalnej).
Gosp. ……………………………. Ze sprzedaży na rynek 750tys. Gospodarstw czyli 7-8% z ogółu gospodarstw.
Rachunkowość rolnicza- system ewidencji gospodarczej ujmujący w liczbach procesy zaopatrzenia, produkcji i zbytu oraz wyniki działalności gospodarczej, procesy dystrybucji, spożycia, akumulacji i inne towarzyszące im zjawiska finansowe, związane z ruchem należności i zobowiązań określonej rolniczej jednostki gospodarczej lub organizacyjnej.
RACHUNKOWOŚĆ= KSIĘGOWOŚĆ+RACHUNEK KOSZTÓW + SPRAWOZDAWCZ. FONANSOWA.
Rachunkowość rolniczą tworzą podsystemy:
księgowość kalkulacje rolnicze sprawozdawczość pozaksięgowe obliczanie kosztów (te 2 ostatnie stanowią razem rachunek kosztów) analiza (czyli r. rolniczą tworzy 5 podsystemów a nie 3 tak jak w zwykłej)
Analiza wychodzi zawsze z danych zgromadzonych przez rachunkowość.
Miejsce rachunkowości w przygotowaniu decyzji w gosp rolniczym
rachunkowość ma znaczenie w przygotowaniu decyzji i jest to już jakby r. zarządcza. Podmioty rolnicze zwykle nie podlegają obowiązkowi prowadzenia rachunkowości- jeśli już to dobrowolnie, chyba że prowadzą działalność o wartości sprzedaży powyżej 800tys euro/ rok (jeśli są osobami fizycznymi).
Przy realizowaniu informacyjnej funkcji rachunkowości, konieczne jest przedstawienie w sposób bliski rzeczywistości zjawisk ekonomicznych i finansowych zachodzących w jednostkach gospodarczych (koncepcja wiernego i rzetelnego obrazu przedsiębiorstwa- true and fair view).
System księgowości rolniczej (podstawowy filar rachunkowości) musi uwzględniać zarówno specyfikę prod. Rolniczej jak i niektóre szczególne właściwości gosp rol. Decydują o tym czynniki: produkt jest wynikiem procesów biologicznych, do przebiegu których na obecnym etapie rozwoju technologii rolnik może edynie stwarzać odpowiednie warunki; produkcja ma charakter przestrzenny i sezonowy; różna długość cyklu produkcyjnego i charakter jego przebiegu powodują między innymi różne koszty ponoszone. Produkty są znacznie przesunięte w czasie w stos do uzyskiwanych efektów; produkcja odbywa się w przewadze w małych, o niewielkim potencjale ekonomicznym gospodarstwach i w większości jest produkcją sprzężoną co wynika z organicznego charakteru gospodarstwa; występuje ścisły związek i wzajemne przenikanie składników majątku osobistego rolnika ze składnikami majątku gosp rolniczego.
W jednostkach rolniczych rzadko stosuje się ewidencje na kontach.
Etap gromadzenia inf. O faktycznym przebiegu zdarzeń gospodarczych: inf. o charakterze rzeczowym w ujęciu finansowym.
Inf. o charakterze rzeczowym gromadzone są przede wszystkim w ujęciu ilościowym i gdy istnieje taka potrzeba są uzupełniane o cechy jakościowe. Dotyczą one: organizacji gosp rol. jego zasobów o char stałym (np. ziemi, budynków, zasobów pracy) oraz wyposażenia gosp. organizacji produkcji (i wzajemnych powiązań między działalnościami produkcyjnymi) zaopatrzenia oraz sprzedaży wyników produkcyjnych; wyników ekonomicznych i finansowych.
Inf. o charakterze finansowym w gospodarstwie rolnym gromadzone są zwykle w postaci rejestrów obejmujących: wpływy i wydatki pieniężne z uwzględnieniem rodzajów wpływów i kierunków rozdysponowania środków pieniężnych; zestawy danych o sposobach gospodarowania środkami pieniężnymi np. zaciągane kredyty, pożyczki lokaty finansowe.
………………….. o systemach rachunkowości gosp rolniczych w PL:
1) PL FADN- od 2004r., liczba gosp. prowadz acych- 12,5tys. elektroniczna baza danych wg………………….. dostęp; książki obejmują: spis aktywów i zobowiązań gosp rolnego (SAiZ), spis wybranych aktywów i zobowiązań (SWAiZ), książka wpływów i wydatków gosp rol (KWiW), książka obrotó i zaszłości (KOiZ), instrukcja prowadzenia zapisów w książkach rachunkowych, instrukcja kodowania- wykazy kodów.
2)1926-39 i w II WŚ rachunkowość rolnicza wg J. Curzyka; książki obejmowały: obroty gotówkowe, kredytowe, produktami, mlekiem, jajkami, inwentarzem żywym, robocizna, stołowanie, inwentura gospodarstwa, tablica zamknięciowa. ujawnianie- opracowanie problemowe; liczba gospodarstw 450-835.
3) od początku lat 60. rachunek rolny wg IERGiŻ; książka obejmowała: obroty gotówkowe, kredytowe i rozliczeniowe, produktami, materiałami, inwentarzem, rozliczenie pracy i zestawienie dni stołowania, siła pociągowa, inwentura i opis gospodarstwa, tablice do sporządzania zamknięć, wyniki w post. Zestawień tabelarycznych, zwarta coroczna publikacja. gosp 1016-2271
4) od 1996r. zunifikowany system rach. Gospodarstw rolniczych: książka wpłat i wypłat, książka inwentarzowa gospodarstwa rol., książka obrotów i zaszłości w gospodarstwie, instrukcja, elektroniczna baza danych, dostęp ograniczony do 62,5 tys. gospodarstw
WYKŁAD 14
Rachunkowość rolnicza
Korzyści z prowadzenia rachunkowości rolniczej:
1.Bezpośrednie
-dokumentowanie przebiegu działalności gospodarczej i porządkowanie zarówno inform. jak i dokumentacji
-przygotowanie własnego zestawu informacji o działalności gospodarstwa do potrzeb decyzyjnych których jakość i wiarygodność nie budzi wątpliwości rolnika.
-bieżąca obserwacja, analizowanie i porównywanie z innymi gospodarstwami informacji o stanie majątkowym, finansowym i wynikach gospodarstwa
-kontrola prowadzonych transakcji z innymi podmiotami i instytucjami
-systematyczne doskonalenie wiedzy ekonomicznej, w szczególności w zakresie zarządzania i rachunkowości ekonomicznej
-wyrabianie u kierujących gospodarstwami cech ułatwiających skuteczne działanie takie jak: skuteczność, porządek w dokumentach, otwartość na zmiany
2.Pośrednie
-w skali makroekonomicznej do badania sytuacji w rolnictwie, na rynkach rolnych i oceny skuteczności polityki rolnej
-do określania stanowisk administracji, rządu, parlamentarzystów w ocenie sytuacji, w negocjacjach i przy przygotowywaniu aktów prawnych, przy kreowaniu polityki gospodarczej
-do doradztwa technologicznego i organizacyjnego, prowadzonego przez wyspecjalizowane jednostki
-do wspomagania procesu podejmowania decyzji w gospodarstwie rolnym
-przy ustalaniu podstawy do wymiaru podatków (no. Dochodowego, VAT) i innych rozliczeń publiczno-prawnych
-dla potrzeb o charakterze statystycznym
Na obecny stan rachunkowości rolnej w PL i kierunki jej kształtowania wpłynęły:
1991r.- umowa o stowarzyszeniu PL z UE
'95 r.- zunifikowany system rachunkowości gospodarstw rolnych- przygotowanie do wdrożenia modelu rachunkowości przez zespół pracowników naukowych oraz praktykantów w ODR (pod kierunkiem L. Goraja z IERiGZ)
`96r. - przyjęcie przez ARiMR nadzoru nad organizacją i wdrożenia rachunkowości (ZSRGR) do gospodarstwa korzystających z preferencyjnych kredytów inwestycyjnych w 1996r.-2,1 tyś gosp. , 1999r-51,1 tyś gospodarstw.
2000r. - ustawa z 29.11. o zbieraniu i wykorzystywaniu danych rachunkowych z gospodarstw rolnych - ustawa o PL FADN
2000r. - zatwierdzenie i opublikowanie międzynarodowego standardu rachunkowości NR.41 „rolnictwo”, który zaczyna obowiązywać od 2003 r.(ale nie ma nic wspólnego z PL FADN)
Sieć danych- FADN dotyczy:
1.corocznego określania dochodów gospodarstw rolnych funkcjonujących na terenie UE
2.analizy działalności gospodarstw rolnych
3. oceny skutków projektowanych zmian dotyczących rolnictwa UE
Funkcjonowanie FADN regulują 4 podstawowe przepisy prawne UE:
1.Rozporządzenie Rady EWG nr. 79/65/EWG z 15. 06. 1965 r. w sprawie utworzenia sieci zbierania dach rachunkowcy dotyczących dochodów i działalności gospodarstw rolnych w EWG.
2.Rozp. nr. 2237/77/EWG z 23. 09 1977 r. w sprawie formatu sprawozdania z gospodarstwa rolnego do FADN, służącego określania dochodów gosp. rolnych.
3. Rozporządzeni komisji (EWG) nr. 1859/ 82 z 12.07. 1982r. dotyczące wyboru gospodarstwa dla przesyłania sprawozdań z gospodarstw do komisji w celu określenia dochodów gosp. rolnego.
4. Decyzja komisji 85/377/EWG z 7.06.1985 r ustanawiająca typologie gospodarstw rolnych na terenie wspólnoty
W ramach dostosowania PL prawa do dorobku pranego UE sejm uchwalił 29. 11.2000 r. „Ustawa o zbieraniu i wykorzystywaniu danych rachunkowych z gosp. rolnych”. Artykuł 4 mówi że danych tych nie wolno wykorzystywać dla celów podatkowych.
Zakres zbieranych danych rachunkowych z gospodarstw rolnych (określanych przez ustawę głównie na potrzeby europejskiego systemu FADN):
1.Informacje w ujęciu rzeczowym
-ogólne inf. O gospodarstwie
-powierzchnia UR i uzupełniające dane
-zasoby i nakłady pracy z podziałem na własną nieopłacaną, opłacaną, najemną
-liczba i wartość zwierząt na początek i koniec oraz średnioroczny stan zwierząt (wg. Określonych standardów)
-obrót zwierzętami w roku obrachunkowym z podziałem na gatunki; oraz produktami
2.Informacje w ujęciu wartościowym i rzeczowym
-koszty związane z prod. rolną
-składniki majątku gosp. i obrót nimi
-obrót produktami pochodzenia roślinnego i zwierzęcego w roku obrachunkowym
-zadłużenie (zobowiązania) gospodarstwa
-podatek od towarów i usług
-dotacje i dopłaty wyrównawcze
-wielkości przyznawanych limitów prod. rol.
Komisja wspólnot Europ. |
Bruksela- dyrekcja generalna d.s. rolnictwa- system danych rachunkowych FADN |
Komitet krajowy FADN |
Warszawa- MRiRW |
Agencja Łącznikowa FADN |
Warszawa- IERiGŻ |
Wojewódzkie Biuro Rachunkowe |
RCDRRiOW, ODR, i R |
Lokalne Biura Rachunkowe |
Doradcy d.s. rachunkowości |
Gospodarstwa Rolnicze |
↓ ↓ |
Zasady rachunkowości FADN:
-dobrowolność należenia
-tajność danych
-standaryzacja względem danych (zbieranie, wycena, kategoryzowanie, np. wycena środkó trwałych na podstawie wartości odtworzeniowej)
Z każdego kraju potrzebne jest próba reprezentatywna gospodarstw; w ramach 3 ich typów, np. mleczne, ogrodnicze, o uprawie polowej.
Zadania komitetu do spraw zbierania i gromadzenia danych rachunkowych:
-opiniowanie planu wyboru reprezentantów gosp. rol. Z których będą zbierane dane (ok. 11,5-12 tyś)
-opiniowanie sprawozdań z realizacji planu wyboru reprezentatywnych gospodarstw rolnych, z których będą zbierane dane
-opiniowanie przygotowanej przez instytut listy biur rachunkowych, z którymi instytut będzie zawierał umowy o zbieraniu danych.
Skład Komitetu (9 osób):
-przedsawiciel Ministra d.s. Rolnictwa - 2 osoby
-przedstwiciel Ministra d.s. Finansów Publicznych - 2 osoby
-przedstawiciel Ministra do spraw rynków rolnych - 1 osoba
-przedstawiciel Ministra d.s. rozwoju regionów - 1 osoba
-przedts. Prezesa GUS - 1 osoba
-Przedst.. IERiGŻ - agencji łącznikowej - 1 osoba
-przedst. Krajowej Rady IR - 1 osoba
Agencja d.s. kontaktów z Komisją Europejską tzw. Agencja Łącznikowa - w PL to IERiGŻ, zadania:
-zbieranie danych rachunkowych
-przygotowanie i przesyłanie do Komisji Europejskiej planu wyboru reprezentatywnych gospodarstw rolnych na dwa miesiące przed rozpoczęciem kolejnego roku
-przedłożenie prezesowi GUS planu reprezentatywnych gospodarstw
-weryfikacja zgodnie z rozporządzeniem zebranych i przekazanie przez biura rachunkowe dane z gospodarstw rolnych i przekazanie ich do KE (nie później niż 9 miesięcy po zakończeniu roku obrotowego)
-opracowanie i publikowanie zebranych danych zagregatowanych.