Pszczołowate

Ćw 1/12.10.2010

Szerszeń japoński

-pszczoła miodna zimuje gromadnie

-szerszenie, osy hibernują pojedynczo

-pszczoły jako jeden gat. są zmiennocieplne ale w rodzinie w skupisku są w stanie regulować temp.

-2 silne żuwaczki z zębami

-5cm długości ciało

-królowa(matka), trutnie, robotnice

-są jednoroczne, zimą przeżyje tylko matka w stanie hibernacji, a na wiosnę odbuduje całe stado

-dno gniazda do dołu(z celulozy)-skrobią drewno żuwaczkami

-pazurki do przytrzymywania ofiar

-chitynowy pancerzyk

-żądło z jadem bez zadziorek-mogą żądlić kilka razy

-oczy złożone wykrywają ruch z odległości. 70cm

-dorosłe odżywiają się pokarmem węglowodanowym, młode białkowym

-matka karmi potomstwo papką -łapie owady i przeżuwa je. Młode oddają matce mieszankę aminokwasów VAAM

-robotnice żyją tylko jeden miesiąc

-drzewiennik olbrzym-krewny szerszenia

-jaja składane do 6-cio kontnych komórek

-tysiące jaj w jednym sezonie (jajo-larwa-poczwarka-imago) średnica gniazda przekracza 1m

-piętrowo ułożenie plastry zbudowane z celulozy otwory ku dołowi, na zewnątrz otoczka celulozowa -budowa adiabatyczna, która zatrzymuje ciepło (pomiędzy warstwami powietrze)

-odczuwają drgania

-żądło 6mm

-odwłokiem zaznacza gdzie jest rodzina pszczela żeby inne szerszenie mogły je zjeść. Pszczoła miodna może użądlić szerszenia tylko jeżeli użądli go między pierścienie odwłoku

-dzięki czółkom bardzo dobry węch

-5razy większe od pszczoły europejskiej

-pszczoła robotnica z Chin zwabia zwiadowcę szerszeni, gdy ten roznosi swoje feromony by widzieć gdzie ma przylecieć za stadem. Pszczoły się na niego rzucają, nie żądlą go tylko zwiększają temp. roju do 46 stopni C. I szerszeń się gotuje. Pszczoły wytrzymują 48 stopni C.

-rodzi się kilka samców aby zaplemnić królową

-zimą zapadają w hibernację

-w drugiej połowie lata wylęgają się samce i samice, które kopulują. Zaplemniona samica szuka nowego gniazda. Samica ma zbiorniczek nasienny co pozwala jej na zapłodnienie kiedy będzie trzeba

Ćw. 2/ 26.10.2010

Trzmiele

-Większy od pszczoły, bzyczący, włochaty

-Długi języczek (14mm) sięga dna kielicha

-Matka (zamiast królowej) rozbudowuje gniazdo sama

-W chłodne noce ogrzewa jaja własnym ciałem

-Robi schowek na nektar na zimne i deszczowe dni

-Po 40 dniach są pierwsze robotnice

-Utrzymują stałą temp gniazda wachlując skrzydłami

-W gnieździe jest ciemno i czułka służą za oczy i nos (posiadają powonienie optyczne)

-Dzierzba gąsiorek --> zjada trzmiele

-Czułkami rozpoznają smak i zapach nektaru

-Przełom lipca i sierpnia --> wylęgają się samce i matki

-W komórkach po gąsienicach magazynowany jest nektar

-Matka po zaplemnieniu zimuje w kryjówce, reszta osobników ginie - jednoroczny cykl życia

-Stara matka też ginie

-Mól trzmielnik -pasożyt trzmieli

-Od 1952 wszystkie trzmiele w Polsce są pod ochrona prawną a jednak ilość ich ciągle maleje

Biologia trzmieli

Gromada - owady

Podgromada - uskrzydlone

Rząd - błonkoskrzydłe

Podrząd - żądłówki

Nadrodzina - pszczoły

Rodzina - pszczoły właściwe

Podrodzina - Bombinae

Rodzaj - Bombus

-2 pary skrzydeł

-Pancerz chitynowy - szkielet zewnętrzny, ochrona przed czynnikami atmosferycznymi np. wodą i utratą ciepła

-Koszyczki na ostatniej parze odnóży

-Języczek narząd do zbierania (14mm)

-Nie mają szkieletu wewnętrznego

-Żądło mają gładkie tak jak osy i mogą kilka razy żądlić

-200 gat na świecie, w Polsce 53 (ziemny, gajowy, ogrodowy, rudy)

-Występowanie: północnoazjatyckie i eurazjatyckie obszary klimatu umiarkowanego, rzadko spotykane w klimacie ciepłym

-Silnie owłosione ciało przystosowane do chłodniejszego klimatu (owłosienie- przystosowanie do zapylania, przyczepia się pyłek)

-Pokarm białkowy - ziarna pyłku

-Społeczne: opieka nad potomstwem, reprodukcyjny podział pracy, robotnice (sterylne płciowo wychowują potomstwo, które pomaga rodzicom w różnych czynnościach związanych z utrzymaniem koloni)

-Samiec po kopulacji ginie

-Gniazda budują w opuszczonych norach gryzoni, kępach traw, mchu

-Pokarm - pyłek i nektar, larwy karmione surowym pyłkiem lub pyłkiem zmieszanym z miodem

-Posiadają zdolność wypacania wosku (osy nie potrafią), gniazdo budowa nieregularna, bryłkowate komórki zwrócone otworami do góry

-Zbierają wosk z oprzędów komórek gąsienic i przeżuwają go

-Nieregularna, baryłkowata budowa gniazda uniemożliwia pozyskiwanie miodu

-Wejście do gniazda - długie, ciasne, ciemne

-Otwór gniazda do góry by miód nie wypadał, u os od dołu by usuwać nieczystości wydalane przez larwy

-Od trzmieli nie pozyskuje się miodu bo jest go mało

-Gniazdo wymoszczone trawą, mchem, liśćmi

-Do jednej komórki z nektarem składane jest wiele jaj - konkurencja o pokarm --> robotnice są różnej wielkości,

-Dwa typy żywienia larw: dowolny (larwy w komórce wypełnionej pyłkiem) dawkowany (karmienie regurgitowanym pokarmem miód+pyłek)

-Na wiosnę trzmiele są mniejsze

-Polimorfizm silniej zaznaczony niż u os, matki różnią się od robotnic tylko rozmiarem ciała

-Słabo rozwinięty polietyzm wiekowy - robotnice różnią się wielkością, większe na ogół zbierają pokarm, mniejsze pracują w gnieździe, trutnie są najmniejsze

-Stosunkowo prymitywne zachowanie społeczne

-Utrzymanie stałej temp. Gniazda, chłodzenie

-Dominacja reprodukcyjna matki przez agresywne zachowanie, także robotnice zachowują się agresywnie wobec siebie

-Brak alarmowania chemicznego i rekrutacji

-Wielkość koloni przeciętnie 50-500 osobników

-Zimuje unasienniona samica w wykopanej komorze

-Cykl jednoroczny

-Matka zaplemniona zimuj w komorze w glebie

-Wiosna Matka szuka gniazda, buduje 2 komórki: 1 z pyłkiem, 1 z nektarem

-Składa 8-11 jaj do komórki z pyłkiem, rozwój osobniczy 20 dni

-Sama wysiaduje i ogrzewa jaja w nocy, w dzień zbiera nektar i pyłek

-Robotnice wyręczają matkę - szybki rozwój koloni

-Młode samce i samice kopulują, zaplemnione samice hibernują

-Kolonia upada - płciowe kopulują a bezpłciowych brakuje i nikt się nie zajmuje gniazdem, nie przynoszą jedzenia

-Samica po kopulacji zostaje zaplemniona. Kiedy jej się podoba to wydaje z jaj niezapłodnionych, a kiedy chce to się zapładnia.

Znaczenie trzmieli:

• Zapylanie - rośliny o długich rurkach kwiatowych

• Łańcuch pokarmowy dla innych organizmów

• Jeden z pierwszych zapylaczy na wiosnę, już przy 5-8 stopni Celsjusza

• Szybciej latają

• Są większe i więcej pyłku zbierają

Znaczenie gospodarcze:

• Zapylają uprawy pod osłonami

• Wzrost plonów o 30%

• Lepsza jakość produktu

• Mniejsze nakłady pracy

Ćw 3/09.11.2010r.

Pszczoła miodna

Głowa bardzo owłosiona: czułki, oczy złożone, 3 przyoczka, aparat gębowy- gryząco-ssąco-liżący

Trzmiele 14cm

Matka- 3,5mm

Robotnica 6-7mm (długi języczek)

Truteń 4mm (najkrótszy języczek).

Znaczenie owłosionej głowy:

-przy zapylaniu- włoski stanowią wiatrościomierz i prędkościomierz,zaczepia się na nich pyłek.

Czułka to narządy dotykowe np. w nocy w ulu

Przyoczka dają dokładny obraz przedmiotu widzialnego z bliska

Oko złożone :

Truteń 7000 ommatidiów natomiast matka i robotnica 4500(mają mniejszy mózg)

Widzenie okiem złożonym: Widzą rzeczywisty obraz nieodwrócony (nieostro).Pszczoła widzi pojedynczym okiem.

Pszczoły reagują na promieniowanie światła o dł. fali od 310 d0 650 nm

Pszczoły więcej widzą światła fioletowego a człowiek czerwonego. Odróżniają kształty, kolory, barwy białą, zieloną jako szary czerwony jako czarny, żółtą i niebieską. Potrafią dostrzec domieszkę ultrafioletową.

Pszczoły widzą światło spolaryzowane(odbite od nieba).

Czułek składa się z:witki,nóżki, trzonek.

Czułki służą pszczole także do wąchania. Przekrój czułek jest jak gąbka.

Na Czułku znajdują się senstile- stożkowate itp., dzięki temu może rozpoznawać smak.

Na czułkach znajduje się 7 zmysłów: smak, węch, zmysł mierzenia grubości kątów(budowa plastrów),mierzenie gradientów temp i zapachu.

Regulacja warunków gniazda:

-zmysł termiczny w czułkach z dokładnością do 2 stopni C

-termometr

-mierzenie wilgotności względnej-higrometr

-detektor stężenia CO2

-zmysł termiczny w oczach

Budowanie plastrów:

-Dno komórki zbudowane z 3 rombów, komórki w plastrze są sześcienne.

Karcagonalny kształt- dzięki temu dobre wykorzystanie materiału, stykają się….

- przy najmniejszej powierzchni największa pojemność.

II teorie budowanie plastrów:

1. Plastry budują pszczoły pod wpływem grawitacji, wiszące łańcuszki pszczół. Kąt nachylenia

7,3µm grubości 4% błąd-mierzą naciskiem żuwaczek. Kąt powoduje że miód nie wycieka i nie wypada potomstwo.

Budowa plastrów:

-wyciągają i zwężają ściany komórek za matrycę używają własne ciało.

-początkowo komórki są okrągłe gdy pszczoły podnoszą temp. wosku do 37 st.-40 st. C Stają się 6-ccio Kątne.

mydlana bańka- miejsce styku dwóch baniek staje się płaski

-plastry A. dorasta A. florea plastry ich nie przenoszą drgań podczas tańców, komunikacja na powierzchni kurtyny.

Funkcje plastrów:

-schronienie

-miejsce produkcji miodu, przechowywanie pyłku

-wylęganie potomstwa

-narzędzie komunikacji

-nośnik pamięci

-znak rozpoznawczy

-pierwsza linia obrony przed czynnikami chorobotwórczymi

-wzmocnienie propolisem

Narządy aparatu gębowego:

Trofalaksja- przekazywanie pokarmu z języczka na języczek dają spróbować

Aparat gębowy:

Języczek

-pobieranie i obróbka pokarmów płynnych

-pobieranie wody

Żwaczki:

-pobierane i obróbka pokarmów stałych

-zbieranie propolisu

-budowa gniazda

-kitowanie gniazda

-walka

Tułów:

Funkcje: służy do poruszania się- funkcja lokomotoryczna (skrzydłami i nogami porusza tułów)

2 pary odnóży, 2 pary skrzydeł

2 układy chłodzenia powietrza

1. naturalny pęd- kiedy leci

2. na języczek wydziela kroplę nektaru podczas lotu z tułowia do języczka dochodzi temperatura. (wydziela kroplę nektaru,80%wody 20% cukru)

Termoregulacja- mają podobne zachowani.

Potomstwa karmią mlekiem.

Pojedyncze pszczoły są zmiennocieplne. Rój jest stałocieplny (zwija się w kłębek) i może przetrwać zimę, jest tam ok. 18 st. C jeśli maja co jeść to przetrwają.

Apis cerana- podnoszą temperaturę tułowiem na szerszeniu.

Szybkość lotu: mogą latać, 18 m/s- 65km/h.

Pszczoły mają na tułowiu 2 rodzaje mięśni: podłużne i poprzeczne. Pszczoła waży przeciętnie 96,68 mg, może unieść w locie na krótką odległość ciężar przekraczający……

Skrzydła 2 pary składane

-większe skrzydło (większa powierzchnia)

-lepiej chodzić po nim- więc są składane

I PARA: Na dużym skrzydle- znajduje się rynienka

NA MAŁYM- HACZYK

Pszczoła żyje od 4 do 6 tyg. W zimie żyje 6miesiący. Żyje dotąd aż wystarczy jej skrzydeł, dopóki może latać i nosić pokarm. Królowa nawet 7 lat.

Matka może złożyć 500000 jaj

W zbiorniku znajduje się 5mln plemników.

Kopuluje z 8-40 trutniami

Składa 2x więcej jaj niż sama waży.

1 jajo=0,166mg

Waga matki= 200-240mg

Waga robotnicy 100mg

Waga truteń 200-250mg

Odnóża:

1 pary odnóży - znajduje się narząd do czyszczenia czułek: ostroga z błona i szczoteczka

2 pary odnóży- znajduje się kolec

Narząd goleniowy :narząd słuchu. Odbiera drgania przechodzące przez plaster.

Budowa nogi: biodro, krętarz, udo, goleń i pięcioczłonowa stopa, zakończona 2 pazurkami i przylgą

Pazurki służą do chodzenia po powierzchniach chropowatych a przylga- śliskich, gładkich.

Z prawego, przedniego odnóża do lewego środkowego później..

Na pięcie znajdują się 2 szczoteczki, między nimi pyłek.

W koszyczku znajduje się kolec a po bokach są włoski.

Zbierają pyłek na zewnątrz ula, dużo białka mało tłuszczu, mogą zbierać z roślin mało pyłkowych kiedy brakuje kwiatów pyłkowych np. z leszczyny.

Propolis-kit pszczeli

II teorie powstania:

2 teoria pszczoły przetwarzają pyłek w nektar.

Odwłok- dachówkowato nachodzące pierścienie na siebie, wole do przenoszenia nektaru, wody(płynów), jelito środkowe- w żołądku, jelito tylne, serce, żądło - znajduje się w odwłoku

Przedżołądek ma zastawki i przepuszcza…

2mln kwiatów akacji na 1 l miodu

Na spodniej str. Odwłoka znajduje się żądło składające się z rynienki i 2 sztyletów-po bokach zakończone koszyczkami, wbijają się w ciało ofiary.

ćwiczenia 23.11.2010

Film - milczenie pszczół (national geographic)

CCD - destrukcyjne załamanie rodzin pszczelich - wymieranie całych rodzin w bardzo krótkim czasie. Pszczoły opuszczają gniazdo i umierają poza nim, by ich ciała nie zanieczyszczały ula.
Pszczoła w wieku 3 tygodni zostaje zbieraczką. Przekazuje informacje o zasobach pokarmowych poprzez taniec.
Pszczoły cierpiały na wiele chorób jednocześnie. Problemy z przewodem pokarmowym. Grzyby rozwijające się w ich ciałach, podobne do tych rozwijających się u ludzi z osłabioną odpornością (z AIDS).
Niedożywienie spowodowane monotonną dietą (monokultury)

Wirus Izraelskiego Paraliżu Pszczół prawdopodobnie przeniesiony z Australii wraz z importowanymi pszczołami, znaleziony również w mleczku pszczelim z Chin.

Przyczyny:

• Niedożywienie - 20-25 dni na jednej uprawie powoduje monodietę.

• Pestycydy - zaprawianie nasion. Zaprawa przedostaje się do nektaru, pszczoły tracą orientację. Miód pozyskiwany w miastach (z wyjątkiem spadziowego) nie zawiera dużych ilości metali ciężkich (nie przekracza norm). Zawartość metali ciężkich w spadzi i pyłku przekracza te normy.

• Varroa destruktor - rozwija się wraz z larwami pszczół. Młode pszczoły są słabe lub niedorozwinięte. Roztocz ten przenosi wirusy.

• Nosema Apis i nosema cerana - grzyby
  nosema apis pojawia się wiosną, powoduje biegunki - przechodzi, pszczoły ulegają wyzdrowieniu.
  nosema cerana - powoduje uszkodzenia jelita, jego perforacje. Pszczoła ma problemy z trawieniem. Ginie z głodu.

Zapobieganie - niszczenie pasożytów.

Krzywa poglądowa (mogą być błędy bo bardzo niewyraźnie pisał na tablicy)

---