MOC WIĄŻĄCA WYKŁADNI
1. Wykładnia autentyczna
Dokonana przez normodawcę.
Jest wokół niej najwięcej sporów.
Oficjalna: dokonywana w autoryzowanym, oficjalnym dokumencie urzędowym. Normodawca wypowiada się, co do zawartości normy. Ma moc prawną równą mocy prawnej aktu normatywnego, który został poddany do interpretacji. Rzadko spotykana ze względu na 3-podział władzy.
Nieoficjalna: intencje prawodawcy z oświadczeń; organ wydaje nieoficjalnie decyzję o treści danego aktu np. w środkach masowego przekazu; stenogramy z obrad parlamentu. Może najwyżej dostarczać argumentów.
2. Wykładnia legalna
Każda wykładnia dokonana przez organ uprawniony przez przepisy do ich interpretowania, który nie jest organem prawodawczym; np. SN.
Moc wiążącą wykładni tego rodzaju określa przepis upoważniający do dokonania interpretacji.
Na gruncie wykładni legalnej toczą się często spory, co do zakresu jej obowiązywania (spory o kompetencje).
Ma charakter abstrakcyjny, dokonuje jej się za pomocą uchwał lub wytycznych na specjalnych posiedzeniach sądu, a nie w toku rozstrzygania indywidualnych spraw.
3. Wykładnia operatywna
Dokonują jej sądy i inne organy stosujące prawo rozstrzygając indywidualne sprawy cywilne, karne, administracyjne i inne.
Ma charakter konkretny, a nie abstrakcyjny nie wiąże innych sądów; wyjątki:
1)Wykładnia dokonana przez sąd apelacyjny jest wiążąca dla sądu niższej instancji, ponownie rozpatrującego sprawę.
2)Jeśli sąd zwróci się do SN, to wytyczne SN wiążą, ale tylko dany sąd.
Wykładnia operatywna formalnie nie wiąże, ale posiada moc perswazyjną, zwłaszcza gdy orzeczenia są publikowane.
Moc perswazyjna zależy od:
pozycji sądu
sposobu publikacji
stopnia jednolitości poglądów doktryny
Jeżeli na dany temat istnieje jednolitość poglądów w sądownictwie to moc perswazyjna posiada o wiele większe znaczenie.
4. Wykładnia doktrynalna
Formalnie nikogo nie wiąże.
Są to poglądy wypowiadane przez specjalistów, przedstawicieli doktryny prawniczej.
COMUNIS OPINIA DOCTORUM - jednolity pogląd doktryny, jego znaczenie rzadko jest podważane ze względu na autorytet ekspertów (np. opinie wypowiadane w komentarzach).
Anglia: Books of Authority: Cook, Littletone, Blackstone “Commentaries on the Laws of England” - 1765r.
np. Wykładnia dokonana w głosach do orzeczeń najwyższych instancji sądowych.