1.Opisz mierniki aktywności gospodarczej
Podstawowym miernikiem aktywności gospodarczej jest produkt krajowy brutto (PKB). Definiuje się go jako pieniężną wartość bieżącej produkcji finalnej dóbr i usług wytworzonych na terytorium danego kraju w określonym czasie.
Do innych mierników aktywności gospodarczej należą:
produkt narodowy brutto (PNB) - jest to suma wartości bieżącej produkcji finalnej dóbr i usług wytworzonych przez narodowe czynniki wytwórcze. Zatem wartość PNB oblicza się korygując PKB o wartość dochodów netto czynników wytwórczych uzyskiwanych za granicą;
produkt krajowy netto (PKN) - wartość netto oznacza, iż uwzględnia się wyłącznie prywatne krajowe inwestycje netto, nie uwzględnia się wartości zużytego majątku trwałego wyrażonego przez wielkość amortyzacji. Zatem obliczając tą wartość koryguje się PKB o amortyzację;
produkt narodowy netto (PNN) - wartość netto jak powyżej. Uzyskuje się go korygując PNB o wartość amortyzacji;
dochód narodowy w cenach czynników produkcji - w odróżnieniu od powyższych miar uwzględnia zmiany w bieżących cenach rynkowych. Nazywa się ją również miarą dochodów właścicieli czynników wytwórczych i jest równa produktowi narodowemu netto w cenach czynników produkcji;
dochód osobowy - wyodrębnia tą część produktu, która przypada gospodarstwom domowym. Miernik otrzymuje się korygując produkt społeczny o zyski niepodzielone przedsiębiorstw, podatki bezpośrednie oraz składki na ubezpieczenie społeczne (te kategorie przedsiębiorstwom);
rozporządzalny dochód osobisty - obejmuje on dochody gospodarstw domowych przeznaczane na konsumpcję oraz prywatne oszczędności. Tak więc mierzy się go jako dochód osobowy skorygowany o podatek dochodowy (minus) oraz po powiększeniu o płatności transferowe z budżetu państwa na rzecz osób fizycznych.
2.Czy PKB per capita jest dobrym miernikiem dobrobytu społecznego?
PKB per capita jest powszechnie krytykowany jako miernik dobrobytu społecznego. Przede wszystkim nie uwzględnia on faktycznego poziomu życia obywateli danego kraju. Jest najczęściej stosowany, gdyż jego obliczenie jest stosunkowo proste i łatwo za jego pomocą porównać kraje o różnym stopniu rozwoju. Jest to jednak przybliżony miernik dobrobytu społecznego, gdyż nie uwzględnia on działalności o charakterze nierynkowym, dóbr uciążliwych dla życia (zanieczyszczenie środowiska) oraz prac nierynkowych tworzących wartość (np. w gospodarstwie domowym). Czyli ma plusy i minusy ale nic lepszego na razie nie wymyślono.
3.Co to jest produktywność?
Produktywność to stosunek ilości wytworzonej oraz sprzedanej produkcji w określonym i rozpatrywanym okresie do ilości wykorzystywanych lub zużytych zasobów wejściowych. Zasoby wejściowe, o których mowa, to nic innego jak rozmaite zasilenia systemu i zasoby systemu wykorzystywane do wytworzenia produktu końcowego. Zasileniami systemu mogą być np. materiały, energia oraz informacje, a zasobami systemu mogą być np. ludzie oraz kapitał.
Możemy podzielić produktywność na dwie główne kategorie:
produktywność całkowita - stosunek ogólnej ilości produkcji do łącznej ilości zasobów, które zostały wykorzystane do produkcji;
produktywność cząstkowa - stosunek ogólnej ilości produkcji, bądź też poszczególnych rodzajów, do ilości poszczególnych rodzajów zasobów, które zostały wykorzystane przy produkcji.
4.Od czego zależy produktywność?
Produktywność w pierwszej kolejności zależy od sposobu i efektywności wykorzystania zasobów jakimi dysponuje dana jednostka. Chodzi przede wszystkim o kapitał ludzki, technologię i kapitał rzeczowy.
5.Czy bezrobocie może być zjawiskiem pozytywnym gospodarczo?
Bezrobocie jest jednym z największych problemów społecznych w obecnych czasach, występuje na skalę masową i jest poważnym zagrożeniem ekonomicznym dla państwa, jak i dla indywidualnych jednostek społeczeństwa. Ma ono kilka pozytywnych skutków.
Pozytywne skutki bezrobocia:
korzystny wpływ na konkurencyjność na rynku pracy, stymulacja wzrostu poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych wśród osób poszukujących pracy;
wzrost motywacji do kształcenia, do zwiększania nakładów na inwestycje w kapitał ludzki, co prowadzi do przyspieszenia procesów długofalowego wzrostu gospodarczego kraju;
możliwość realokacji zasobów ludzkich przy głębokich przemianach strukturalnych gospodarki z zawodów nieopłacalnych i nieefektywnych do zawodów nowoczesnych i efektywnych;
walka z inflacją, wyższy poziom bezrobocia oznacza bowiem osłabienie pozycji pracowników i związków zawodowych w przetargach płacowych z pracodawcami, co z kolei prowadzi do zmniejszenia presji na wzrost płac. Wzrost bezrobocia osłabia także dynamikę popytu na towary, która odgrywa rolę w kształtowaniu inflacji;
wzrost motywacji pracowników do bardziej efektywnej i solidnej pracy oraz ograniczenie nadmiernej fluktuacji kadr, przez co dochodzi do racjonalizacji zatrudnienia i poprawy efektywności gospodarowania;
zainteresowanie elastycznymi formami pracy w tym wolontariatem jako elementem Indywidualnego Planu Działania osoby bezrobotnej zawieranym z doradcą zawodowym.
6,Czy inflacja może mieć wymiar pozytywny ekonomicznie?
Pozytywne skutki inflacji zachodzą tylko wtedy, gdy jest ona na niskim poziomie i nie dotyczy wszystkich podmiotów. Przy wysokim jej wzroście coraz mniej podmiotów odczuwa korzystne efekty, a coraz większa liczba zaczyna widzieć niedogodności z nią związane.
Tylko inflacja pełzająca (czyli poniżej 5% r/r) może mieć pozytywne skutki.
Pozytywne skutki inflacji:
zwrot długów wg niższej wartości pieniądza;
zapłata za towary pieniądzem o niższej wartości;
możliwość podwyższania cen przez producentów;
właściciele depozytów w złocie, kamieniach szlachetnych i dziełach sztuki osiągają wyższe dochody;
ponieważ siła nabywcza pieniądza maleje, konsumenci chcą się go pozbyć zakupując dobra, których wartość nie maleje. Tym samym napędzają te sektory gospodarki, które produkują dobra trwałe (szeroko pojęte maszyny, biżuterię, złoto, itd.)
7.Czy aprecjacja złotówki jest korzystna dla gospodarki Polski?
Aprecjacja oznacza zwiększenie się siły nabywczej pieniądza krajowego. Mówimy o niej w sytuacji, gdy w określonym odcinku czasu następuje wzmocnienie kursu waluty krajowej w stosunku do kursów walut obcych, albo inaczej, gdy zaobserwujemy spadek ceny waluty obcej wyrażony w walucie krajowej. Zjawiskiem przeciwnym do aprecjacji jest deprecjacja.
Jak zwykle są dwie strony medalu. Na aprecjację Złotego narzekają eksporterzy, gdyż za swoje dochody w obcych walutach mogą zamieniać na coraz niższe dochody w PLN. Narzekać również mogą turyści odwiedzający nasz kraj, gdyż wycieczki do Polski są dla nich droższe. Przeciwnie, umocnienie PLN jest na rękę importerom oraz polskim turystom wyjeżdżającym do innych krajów. Z punktu widzenia państwa silna waluta jest jego atutem, gdyż zapewnia większą stabilność gospodarczą oraz prestiż co zwiększa atrakcyjność danego kraju dla inwestorów zagranicznych.
8.Opisz możliwe konsekwencje deficytu budżetowego w gospodarce otwartej z wykorzystaniem analizy stanów równowagi na rynku funduszy pożyczkowych i rynku walutowym.
Deficytowi budżetowemu towarzyszy wiele negatywnych zjawisk. Należy wskazać przede wszystkim na możliwe zachwianie równowagi na rynku funduszy pożyczkowych. Państwo będzie ściągało z rynku pieniądze na finansowanie deficytu. Im będzie on wyższy to więcej środków pieniężnych będzie musiał rząd pozyskać z emisji obligacji. Spowoduje to spadek podaży pieniądza na rynku. W konsekwencji doprowadzi to do wzrostu jego ceny - rynkowych stóp procentowych. W efekcie koszt pożyczki dla przedsiębiorców i gospodarstw domowych wzrośnie. Skutkiem będzie spowolnienie wzrostu gospodarczego - zabraknie środków na inwestycje w sektorze prywatnym. Ważnym aspektem dla gospodarki otwartej oprócz rynku pożyczkowego jest również rynek walutowy. W przypadku występowania wysokiego deficytu państwo będzie musiało zamienić pozyskane środki w walucie obcej z tytułu emisji papierów wartościowych na walutę krajową. Doprowadzi to do znaczącego umocnienia się krajowej waluty, ponieważ zwiększy się popyt na nią. Spowoduje to kolejne zachwianie równowagi - tym razem na rynku walutowym. Sytuacja eksporterów ulegnie gwałtownemu pogorszeniu - ich dochody zmniejszą się na skutek umacniania się waluty krajowej. Równocześnie wpływy importerów zwiększą się (będą płacili mniej za towary zagraniczne). Badając konsekwencje deficytu budżetowego należy pamiętać o tym, że na gospodarkę wpływa przede wszystkim sposób wykorzystania wydatkowanych środków. Jeżeli pożyczki przeznaczone są na inwestycje, które umożliwią wzrost dochodu narodowego, to istnieją realne szanse na unowocześnienie gospodarki i szybką spłatę długów. W przeciwnym wypadku - gdy pożyczki są wydatkowane na cele konsumpcyjne - ciężar długu publicznego poniosą przyszłe pokolenia.
9.Jakie mogą być skutki niestabilności politycznej dla gospodarki otwartej? (zastosuj analizę równowagi na rynku funduszy pożyczkowych i rynku walutowym)
Niestabilność polityczna może wpływać przede wszystkim na zwiększenie ryzyka działalności w danym kraju. Jej znaczne zwiększenie się może objawiać się w postaci częstych zmian rządów, wprowadzeniem ustaw niekorzystnych dla gospodarki oraz brakiem przewidywalności działań polityków. W efekcie banki działające na terenie danego kraju będą bardziej obawiały się pożyczać środki temu państwu oraz podmiotom pochodzącym z tego kraju. Wiązać to będzie się ze wzrostem ryzyka kredytowego - istnieje większa szansa, iż pożyczkobiorcy nie zwrócą gotówki. Dlatego też otrzymają oni środki powyższej niż normalna stopa procentowa - nastąpi wzrost rynkowych stóp. Podobnie państwo, aby znaleźć nabywców na swoje obligacje będzie musiało podnieść ich oprocentowanie. W odniesieniu do rynku walutowego nastąpią podobne procesy. Inwestorzy będą starali się omijać niestabilny kraj i wycofywać z niego pieniądze. Zatem nastąpi odpływ kapitału z takiego państwa i w konsekwencji osłabi się jego waluta. Spowoduje to zwiększenie już istniejącego zadłużenia zagranicznego podmiotów gospodarczych i państwa wycenionego w ich walucie. Również raty spłacanych pożyczek przez nich będą wyższe. Oprócz tego nastąpi wzrost cen importowanych towarów, co może spowodować zwiększenie się procesów inflacyjnych. W efekcie zostanie spotęgowane zachwianie równowagi na rynku walutowym i dodatkowo wtórnie na rynku pożyczkowym. Zachodzące zjawiska dodatkowo pogorszą sytuację i stabilność finansową kraju niestabilnego politycznie. W związku z tym taki stan należy uznać za wysoce niepożądany dla gospodarki państwa.
10Opisz możliwe działania rządu zmierzające w kierunku poprawy stanu bilansu handlowego
Bilans handlowy to różnica pomiędzy eksportem i importem państwa (poprawia się gdy eksport wzrasta a import spada). Państwo posiada wiele instrumentów mogących wpływać na poprawę stanu bilansu handlowego. Po pierwsze może oddziaływać na obniżenie cen wyrobów wytwarzanych w kraju poprzez np. obniżenie kosztów pracy. Spowoduje to możliwość zaproponowania niższych cen towarów krajowych kontrahentom za granicą. W efekcie wzrośnie eksport, co wpłynie na poprawę bilansu handlowego. Kolejnym czynnikiem są podatki i cła. Rząd może dowolnie sterować dodatkowymi opłatami za eksport lub import towarów, co będzie wpływało na ostateczne saldo wymiany z zagranicą. Przy tym punkcie należy pamiętać jeszcze o możliwości subsydiowania eksportu (państwo dopłaca do sprzedaży krajowych towarów za granicą) - znacząco poprawia to bilans handlowy. Trzecim czynnikiem jest kurs walutowy. Państwo może dążyć do obniżenia kursu złotego np. poprzez kupno obcej waluty na rynku. Spowoduje to wzrost dochodów eksporterów, co znacznie przyczyni się do umocnienia ich pozycji i zwiększenia pozytywnej roli w obrocie z zagranicą. Kolejnym czynnikiem jest sterowanie wzrostem gospodarczym w kraju. Jeżeli rząd działa przyjaźnie dla gospodarki, wprowadza ustawy rozszerzające wolność gospodarczą, minimalizuje niestabilność polityczną, to możliwe będzie osiągnięcie wyższego wzrostu gospodarczego niż w innych krajach. W efekcie inwestorzy zagraniczni wybiorą i ulokują chętnie kapitał w danym kraju. Po wybudowaniu fabryk wytworzone towary będą eksportowane - bilans handlowy się poprawi. Oprócz tego pozytywnym aspektem jest zawieranie umów handlowych z innymi krajami. Jeżeli są one korzystne dla danego kraju, będą działały pobudzająco na eksport, to z pewnością wpłynie to pozytywie na bilans handlowy.
11.Dlaczego wzrost ogólnego poziomu cen (P) obniża wielkość popytu globalnego?
Pomiędzy ogólnym poziomem cen i wielkością popytu globalnego zachodzi działanie mechanizmu rynkowego. Oznacza to, że zachodzi bezpośrednia zależność pomiędzy agregatowym (globalnym) popytem, agregatową podażą i ogólnym poziomem cen. W przypadku zwiększenia się ogólnego poziomu cen gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa muszą więcej zapłacić za ten sam nabywany towar (przy założeniu stałego dochodu). W związku z tym po zakupie określonego dobra pozostaje im mniejsza ilość rozporządzalnego dochodu i mogą mniej przeznaczyć na inne towary. Skutkiem jest obniżenie się agregatowego popytu, a więc spadek zapotrzebowania na dobra w gospodarce narodowej. Biorąc pod uwagę ogół gospodarki takie zjawisko będzie zawsze zachodziło (w skali mikroekonomicznej już niekoniecznie). Natomiast w przypadku obniżenia się poziomu cen zajdzie sytuacja dokładnie odwrotna - zwiększy się wielkość popytu globalnego. Powyższe procesy będą zachodziły nawet przy niewielkich zmianach poziomu cen, ponieważ ich podwyższenie o choćby 1% w skali makroekonomicznej spowoduje zmniejszenie się popytu globalnego o kilka miliardów złotych (na przykładzie Polski).
To wynika wprost z prawa popytu, czyli z odwrotnej zależności między poziomem cen a wielkością produkcji, jaką ludzie skłonni są nabyć. Podwyżka cen prowadzi do przesunięcia się w lewo krzywej popytu. Można to zilustrować wykresem dodatkowo - krzywa popytu o nachyleniu ujemnym i krzywa podaży krótkookresowej o nachyleniu dodatnim.
12.Dlaczego wzrost ogólnego poziomu cen (P) zwiększa wielkość krótkookresowej podaży globalnej?
W przypadku badania oddziaływania zmian ogólnego poziomu cen na wielkość podaży należy przywołać ponownie model mechanizmu rynkowego - ceny, agregatowa podaż i agregatowy popyt pozostają ze sobą w ścisłym związku. Stronę podaży reprezentują na przykładzie rynku towarów przedsiębiorcy. Dostarczają oni wyprodukowane przez siebie wyroby, które nabywają gospodarstwa domowe lub inne przedsiębiorstwa. Dochód przez nie generowany zależy od wielkości sprzedawanych produktów oraz od ich ceny. Dlatego jeżeli wzrośnie ogólny poziom cen, to bardziej opłacalne stanie się dla przedsiębiorców ich działalność, gdyż osiągną większe dochody i w konsekwencji zyski. Inne podmioty widząc polepszającą się ich sytuację również podejmą podobną lub taką samą działalność, aby także odnosić na niej korzyści. Zatem zwiększy się liczba oferujących swoje towary przedsiębiorców na rynku. Taka sytuacja doprowadzi do zwiększenia się agregatowej podaży. Opisany proces jest normalną konsekwencją działania mechanizmu rynkowego w gospodarce rynkowej. Warto zauważyć, iż w gospodarce centralnie zarządzanej może nie dojść do wymienionych zależności. Również w odniesieniu do skali mikroekonomicznej mogą nie wystąpić opisane zjawiska. Jednak w skali makroekonomicznej zawsze wzrost ogólnego poziomu cen będzie się wiązał ze wzrostem globalnej podaży - głównym motywem będzie chęć osiągnięcia zysku przez przedsiębiorców.
13.Jakie są możliwe konsekwencje gospodarcze wzrostu pesymizmu wśród inwestorów?
Wzrost pesymizmu przez inwestorów będzie się wiązał z wieloma negatywnymi konsekwencjami. Pierwszą z nich jest chęć szukania bezpiecznych lokat kapitału. Będą oni preferowali wtedy także działania, którym będzie towarzyszyło niższe ryzyko. Przykładowo w mniejszym stopniu prowadzone będą działania inwestycyjne w innych krajach, którym będzie towarzyszyło zwiększone ryzyko, a znacznie częściej wybieraną lokatą kapitału będą obligacje skarbowe kraju pochodzenia inwestora. Kolejnym skutkiem może być utrzymywanie się wysokiego bezrobocia. Przedsiębiorcy i potencjalni inwestorzy wstrzymają się z podejmowaniem nowych inwestycji i zwiększaniem zatrudnienia w obawie przed możliwym pogorszeniem się sytuacji ekonomicznej w kraju. Trudny proces zwalniania pracowników skutkuje bardzo małą elastycznością w zakresie regulowania ilości zatrudnianych osób i konsekwencją może być wysokie bezrobocieprzy dobrej sytuacji gospodarczej, ale przy wysokim pesymizmie inwestorów. Następnym skutkiem są duże wahania kursów na rynkach akcji i walut. Podmioty obracające największym kapitałem będą wycofywały go z krajów mniej rozwiniętych gospodarczo i lokowały w tych państwach, które postrzegane są jako te stabilne. Zatem pesymizm może wywołać nawet kryzys w kraju nie dotkniętym spowolnieniem gospodarczym, ponieważ inwestorzy z niego będą wycofywać kapitał, co doprowadzi do osłabienia waluty tamtego kraju i w efekcie wzrost cen towarów importowanych. W sytuacji, gdy stanowią one znaczą część wyrobów konsumowanych lub wykorzystywanych do produkcji w danym kraju doprowadzi to do niewydolności płatniczej państwa (przykładem może być Ukraina, której nie było stać po osłabieniu się hrywny na zakup gazu z Rosji). Powyżej wymienione przykładowe konsekwencje będą ostatecznie powodowały spowolnienie wzrostu gospodarczego, a nawet w skrajnych przypadkach jego zmniejszanie się. Dlatego też rząd i bank centralny w każdym kraju starają się przede wszystkim dbać o zachowanie optymizmu wśród przedsiębiorców i inwestorów, gdyż jest on kluczowy do stabilnego i długofalowego rozwoju gospodarczego.
14.Jakie działania w ramach polityki gospodarczej mogą zostać podjęte w celu zwalczania zjawiska stagflacji w gospodarce?
Stagflacją nazywa się zjawisko równoczesnego występowania wysokiej inflacji i spowolnienia gospodarczego. Tak więc jest to sytuacja wyjątkowo niebezpieczna dla gospodarki każdego państwa. Wyróżnia się kilka sposobów walki z nią, ale bardzo często są one nieskuteczne. Pierwszym jest wykorzystanie naturalnej przewagi wynikającej przykładowo z określonego położenia geograficznego, taniej siły roboczej lub zasobów naturalnych. Drugi sposób to forsowne inwestycje. Polega on na wdrażaniu jak największej liczby projektów inwestycyjnych mających na celu ograniczanie bezrobocia, zwiększanie zamówień na produkty krajowych przedsiębiorców i ostatecznie na zwiększanie się wzrostu gospodarczego. Jednak ogromną wadą jest zwiększanie zadłużenia kraju, który zaciąga pożyczki na sfinansowanie licznych inwestycji. Kolejny z czterech wymienionych sposobów to rozwój napędzany zgromadzonym bogactwem. Jeżeli bogaty kraj odczuje skutki stagflacji, to będzie mógł część posiadanych zasobów pieniężnych przeznaczyć na liczne inwestycje wpierające rozwój gospodarczy. Niestety, wymieniona metoda dotyczy tylko bogatych państw. Ostatni sposób polega na osiągnięciu przewagi poprzez innowacyjność gospodarki. Dotyczy to najczęściej technologii high - tech oraz wszystkich nowych i szybko rozwijających się rynków. Mogą to być np. nowe, innowacyjne rozwiązania w dziedzinie usług. Dzięki wykorzystywanym metodom w pierwszym kroku zwiększy się poziom wzrostu gospodarczego i wtedy państwo będzie mogło oddziaływać na rynek pieniężny zmniejszając inflację i ostatecznie uzdrowić gospodarkę.
15.W jaki sposób wyrównywany jest wzrost kosztów utrzymania?
Wzrost kosztów utrzymania może być rozpatrywany w kilku aspektach a mianowicie może on dotyczyć kosztów utrzymania się gospodarstw domowych, przedsiębiorstw oraz państwa. Wzrostowi kosztów utrzymania towarzyszy na ogół inflacja, która skutkuje wzrostem dochodów wszystkich wymienionych podmiotów. Dzięki temu zwiększenie się obu wartości następuje z reguły w wartościach nominalnych a nie realnych, czyli faktyczne koszty utrzymania pozostają na tym samym poziomie. Na przykładzie gospodarstw domowych, jeżeli wzrosną ich koszty utrzymania, to z ich strony pojawią się naciski na przedsiębiorców o zwiększenie ich wynagrodzeń. Taka sytuacja może skutkować strajkami i w obawie przed nimi pracodawcy będą udzielać podwyżek gospodarstwom domowym, aby zapobiec przestojom w produkcji i ewentualnym stratom. W efekcie po otrzymaniu podwyżki gospodarstwa domowe są w stanie zrekompensować większość wzrostów kosztów utrzymania. W odniesieniu do przedsiębiorców, jeżeli koszty prowadzenia działalności się zwiększą, to podniosą oni ceny swoich wyrobów. W ten sposób uchronią się przed ponoszeniem strat poprzez zwiększenie przychodów. Oczywiście skutkuje to wzrostem kosztów utrzymania gospodarstw domowych - muszą wydawać więcej np. na żywność i inne niezbędne dla nich produkty. Jednak z drugiej strony otrzymają one wspomniane wcześniej wyższe wynagrodzenia. Konsekwencją takiej sytuacji będzie prawie zawsze wzrost kosztów po obu stronach - gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, ponieważ obie sfery są ze sobą silnie powiązane. Natomiast dzięki równoczesnemu zwiększeniu się przychodów dojdzie do utrzymania realnej sytuacji podmiotów i wzrost kosztów utrzymania nie będzie tak mocno odczuwalny jakby się mogło wydawać.
16.Czemu ma służyć system finansowy w gospodarce?
System finansowy w gospodarce służy przepływowi kapitałów od podmiotów nadwyżkowych do podmiotów deficytowych. Krótka definicja ale mówi praktycznie wszystko. Podmioty nadwyżkowe (przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe) część swoich środków (ową nadwyżkę) przekazują instytucjom finansowym w zamian za oprocentowanie. Z kolei te instytucje przekazują te środki w formie kredytów i pożyczek podmiotom, które te środki potrzebują (przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe).
17.Czy obecny system finansowy w rozwiniętych gospodarkach rynkowych spełnia swoje funkcje gospodarcze?
System finansowy w gospodarkach rozwiniętych na pewno spełnia swoje podstawowe funkcje, chociaż ostatnie 3 lata pokazały, że jest on również powodem występowania dużych zawirowań. Najgorsze jest to, że zawirowania te odbijają się na realnej gospodarce. Przyczyną tego jest po pierwsze bardzo tani kapitał, przez sztucznie utrzymywane przez Banki Centralne stopy procentowe na niskim poziomie. Kapitał ten musi znaleźć gdzieś ujście co prowadzi do powstania baniek spekulacyjnych na wielu rynkach, często przy dużym poziomie lewarowania co umożliwiają wyszukane instrumenty pochodne. Na ratowanie niesprawnych instytucji finansowych poświęca się pieniądze podatnika, co może w przyszłości przełożyć się na kolejną falę recesji. Natomiast, pomimo tych abberacji system w większości przypadków spełnia swoje zadania.
18Na czym polega analiza fundamentalna?
Analiza fundamentalna jest to jedna z podstawowych technik analizy rynku kapitałowego. Zajmuje się ona szacowaniem wartości akcji danej spółki w oparciu o następujące czynniki:
polityk fiskalna i monetarna;
ogólny klimat ekonomiczny;
zdarzenia polityczne;
pozycja finansowa spółki;
sytuacja w poszczególnych branżach.
Analiza fundamentalna składa się z:
analizy makrootoczenia;
analizy sektorowej;
analizy sytuacyjnej spółki;
analizy finansowej spółki;
wyceny spółki.
Sens analizy fundamentalnej polega nie na wskazaniu firm dobrych, ale na wyselekcjonowaniu spółek, które są lepsze niż ktokolwiek może przypuszczać, czy też sądzić. Analogiczne firmy kiepsko postrzegane przez rynek mogą stanowić doskonałe okazje inwestycyjne, jeśli oczywiście nie są aż tak złe jak to się powszechnie wydaje. Nie wystarczy zatem przeprowadzenie dobrej analizy fundamentalnej - zarobić można jedynie wtedy kiedy przeprowadzona analiza jest lepsza niż analiza konkurencji.
19W jaki sposób i w jakiej sytuacji gospodarczej bank centralny wykorzystuje dostępne mu narzędzia polityki monetarnej w celu obniżenia / zwiększenia podaży pieniądza?
Bank Centralny ma generalnie 3 podstawowe narzędzia do regulowania podaży pieniądza (płynności sektora bankowego) - ustalanie krótkookresowych stóp procentowych (referencyjna, lombardowa), ustalanie stopy rezerwy obowiązkowej oraz operacje otwartego rynku (głównie REPO i rewers REPO).
Obniżyć podaż pieniądza można poprzez:
podwyżkę stóp procentowych;
podwyższenie rezerwy obowiązkowej;
operacje revers REPO, czyli warunkową sprzedaż przez Bank Centralny papierów wartościowych bankom komercyjnym z przyrzeczeniem ich odkupu w określonym terminie.
Przeciwne działania służą podwyższeniu podaży pieniądza.
20Oblicz PKB per capita dla Polski w 2007 roku od strony wydatkowej, mając następujące dane makroekonomiczne i zinterpretuj ten miernik:
Konsumpcja 711 872 mln zl
Inwestycje w kapitał trwały 287 657 mln zł
Wydatki rządowe 211 027 mln zł
Eksport netto - 70 273 mln zł
Dochody netto z tytułu własności zagranicą - 41 640 mln zł
Liczba ludności 38 173 000
Y= C + I + G + NX
PKB = 711 872 000 000 + 287 657 000 000 + 211 027 000 000 + 70 273 000 000 = 1 280 829 000 000
PKP per capita = 1 280 829 000 000 : 38 173 000 = 33 553,27 zł
Odp.: W przeliczeniu na jednego mieszkańca wydatki na dobra finalne wyniosły 33 553,27 zł.
1. Jak banki tworzą pieniądz i jak bank centralny może za pomocą narzędzi zmniejszyć podaż pieniądza?
Bank centralny jest instytucją która została stworzona w celu regulowania ilości pieniądza w gospodarce
Banki centralne kontrolują podaż pieniądza przede wszystkim za pomocą stopy refinansowej i powiązanych z nią operacji otwartego rynku. Wzrost stopy refinansowej powoduje, że krótkoterminowe pożyczki — zaciągane
przez banki, którym brakuje rezerw na pokrycie udzielonych kredytów,
w banku centralnym — stają się droższe. W efekcie banki dążą do zmniejszenia liczby udzielanych kredytów i podaż pieniądza maleje. Odwrotnie, obniżka stopy refinansowej sprzyja zwiększeniu podaży pieniądza. Chcąc wpłynąć´ na wielkość´ podaży pieniądza, bank centralny podejmuje również bezwarunkowe operacje otwartego rynku. Kupno od sektora bankowego państwowych papierów wartościowych i innych aktywów zwiększa podaż pieniądza, a sprzedaż takich aktywów sektorowi bankowemu zmniejsza podaż pieniądza. Bank centralny może również zwiększyć´ podaż pieniądza, obniżając stopę rezerw minimalnych, lub zmniejszyć´ podaż pieniądza, podnosząc stopę rezerw minimalnych.
stopa dyskontowa - jest to stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym, czyli jest to cena jaką musiałby zapłacić bank komercyjny gdyby wystąpił o kredyt do banku centralnego. Stopa procentowa banku centralnego jest na ogół wyższa od stopy procentowej banków komercyjny. Gdy bank centralny podnosi stopę procentową to banki komercyjne podnoszą cenę kredytu. W skutek tego zmniejsza się popyt na dobra konsumpcyjne i inwestycyjne. Jednocześnie banki komercyjne podnoszą oprocentowanie depozytów, aby zwiększyć podaż pieniądza ze strony ludności oraz aby zmniejszyć prawdopodobieństwo zwrócenia się o kredyt do banku centralnego.
Bank centralny podnosząc swoje stopy procentowe i wpływając na wzrost stóp procentowych banków komercyjnych wpływa na zmniejszenie opłacalności lokat w papiery wartościowe. Wzrost stopy procentowej może zachęcić też inwestorów krajowych do zaciągania kredytów poza granicami kraju.
Gdy bank centralny obniża stopę procentową to banki obniżają cenę kredytów. Powoduje to wzrost popytu na kredyt konsumpcyjny, inwestycyjny, a następnie wzrost zakupów dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Gdy obniża się stopa procentowa to obniża się także oprocentowanie depozytów w bankach komercyjnych.
2