MEJOZA
Mejoza jest podziałem redukcyjnym w wyniku którego powstają komórki np. gamety o zmniejszonej do połowy w stosunku do komórek somatycznych, liczbie chromosomów. Może ona zajść dopiero gdy roślina osiągnie dojrzałość (wytworzy kwiat itd.), konieczny jest również impuls do rozpoczęcia mejozy pochodzący ze sporofitu. Mejoza składa się z dwóch podziałów:
I podziału mejotycznego (podział heterotypowy), oraz
II podziału mejotycznego ( podział homotypowy).
PROFAZA I: (leptoten, zygoten, pachten, diploten i diakineza)
Leptoten- stadium długich nici, spiralizacja włókien chromatyny, chromosomy są wyraźnie zaznaczone.
Zygoten- spiralizacja chromosomów, koniugacja chromosomów homologicznych (łączenie ich zaczyna się od otoczki jądrowej).
Pachyten- każdy z chromosomów w biwalencie składa się z dwóch chromatyd połączonych centromerem, pomiędzy chromatydami niesiostrzanymi zachodzi crossing-over.
Diploten- terminalizacja, rozsuwanie chiazmów (punkty skrzyżowań chromatyd, w których nastąpił crossing-over).
Diakineza- najsilniejsza kondensacja chromosomów, biwalenty luźno rozrzucone w jądrze, zanika błona jądrowa i jąderko.
METAFAZA I- tworzy się wrzeciono kariokinetyczne, pary chromosomów homologicznych (biwalenty) ustawiają się w płaszczyźnie równikowej wrzeciona i łączą z wrzecionem kinetochorowym za pomocą białka kinetochory przylegającego do centromeru.
ANAFAZA I- skracanie się nici wrzeciona powoduje rozejście się chromosomów homologicznych do przeciwległych biegunów (każdy z chromosomów ma nadal 2 chromatydy).
TELOFAZA I- zanika wrzeciono podziałowe, chromosomy zaczynają się otaczać otoczką jądrową, mogą ulegać częściowej lub nawet całkowitej de spiralizacji. Cytokineza może zachodzić po telofazie lub następuje bezpośrednie przejście do profazy II.
INTERFAZA między I i II podziałem jest prosta i krótka, nie zachodzi tu replikacja DNA. Podział II zachodzi w obu jądrach równocześnie.
PROFAZA II- zanika jąderko i otoczka jądrowa, chromosomy ulegają kondensacji.
METAFAZA II- powstaje wrzeciono kariokinetyczne (zwykle w płaszczyźnie prostopadłej do pierwszego podziału), chromosomy układają się w płaszczyźnie równikowej wrzeciona.
ANAFAZA II- chromatydy oddzielają się od siebie w rejonie centromerów, nici wrzeciona skracają się i chromatydy już jako chromosomy potomne przesuwają się do przeciwległych biegunów.
TELOFAZA II- wokół 4 gr. chromosomów potomnych odtwarzają się otoczki jądrowe, powstają jąderka, chromosomy ulegają dekondensacji. Na końcu podziału otrzymujemy 4 komórki o liczbie chromosomów zredukowanych o połowę.
Czasami 3 z 4 tetrad mikrospor są dysfunkcyjne i ulegają apoptozie (obumierają).
Anatomiczne organella (np. chloroplasty, mitochondria)- zawierają własne DNA, przed mejozą (i w sumie przed mitozą też) dzielą się.
Chondriokineza- jest to proces wpisany w cytokinezę (bez chondriokinezy nie zajdzie cytokineza). Wyróżniamy jej następujące typy:
Obojętny- charakteryzuje się tym że organoidy są równo rozproszone w cytoplazmie kom. profazowych i zostają po cytokinezie dostają się do 4 kom. potomnych. (Equisetum sp.)
Otoczkowy- w kom. profazowych wokół jądra tworzy się wyraźnie warstwa organoidów wokół jądra. Podczas podziału mejotycznego ta warstwa ulega częściowemu rozproszeniu (organoidy trafiają do kom. pochodnych), a częściowo jest zachowana (jeżeli ulegnie rozproszeniu to i tak w kom. poch. znów się odtwarza). (Modrzew)
Biegunowy- w profazie I cały chondrion dzieli się na 2 skupiska/bieguny i zostaje na tych miejscach aż do zakończenia podziału.
Równikowy- charakteryzuje się tym, że w metafazie tworzy się pierścień organoidów w miejscu otoczki jądrowej i w takiej warstwie pozostaje na cały czas podziału. Typ ten jest charakterystyczny dla kom. zwierzęcych. (groszek)
Cytokineza może zachodzić po I lub po II podziale mejotycznym. Wyróżniamy jej następujące typy:
ze względu na sposób rozdziału cytoplazmy (w tym samym czasie):
odśrodkowa (centryfagalna)
dośrodkowa (centrypetalna)
ze względu na moment/czas w którym dzieli się cytoplazma:
równoczesna (1 kom. kom. dwujądrowa kom. czterojądrowa tetrada)- char. dla dwuliściennych.
sukcesywna (1 kom. stadium diady stadium tetrady)- char. dla jednoliściennych.