„Pedagogika społeczna jest nauką praktyczną, rozwijającą się na skrzyżowaniach nauk o człowieku (biologicznych i społecznych) z etyką i kulturoznawstwem (teorią i historią kultury) dzięki własnemu punktowi widzenia. Można go najkrócej określić jako zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgu kultury na człowieka w różnych fazach życia, wpływem ludzi na zapewnienie bytu wartościom przez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowisk `siłami człowieka w imię ideału'.”
Helena Radlińska urodziła się 2 maja 1879 w Warszawie, a zmarła 10 października 1954r w Łodzi. Helena Radlińska pochodziła z rodziny żydowskiej, studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz brała udział w ruchu niepodległościowym. Od 1922-1939 profesor historii i organizacji oświaty pozaszkolnej w Wolnej Wszechnicy Polskiej, 1945-1954 profesor pedagogiki w Uniwersytecie Łódzkim. Pani Radlińska w czasach swojej działalności występowała pod nazwiskami: Orsza, Strumiński oraz Warszawianin. Helena Radlińska napisała wiele dzieł, jak: Kto to był Mickiewicz, Na ziemi polskiej przed wielu laty, Podstawy wychowania narodowego, Praca oświatowa, jej zadania, metody, Jak prowadzić biblioteki wędrowne: wskazówki i przykłady, Służba społeczna pielęgniarki, Książka wśród ludzi, Stosunek wychowawczy do środowiska społecznego: szkice z pedagogiki społecznej, Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych, Oświata dorosłych: zagadnienia - dzieje - formy - pracownicy - organizacja, Egzamin z Pedagogiki Społecznej, 3-tomowe wydanie Pism Pedagogicznych. Większość z tych dzieł jest dla nas niewyczerpalnym źródłem inspiracji badawczych i w tym względzie jej prace wykazują nadal zadziwiającą aktualność. Radlińska prowadziła badania z wykwalifikowanym zespołem badawczym, których celem było poznawanie rzeczywistości społecznej i przekształcających ją czynników. Helena Radlińska nie była tylko pedagogiem, ale także działaczem oświatowym. Pochowana została w Warszawie na cmentarzu Powązkowskim. Na płycie nagrobnej wyryte jest: „Profesor Uniwersytetu. Bojownik o niepodległość Polski. Pedagog i historyk. Wychowawca badaczy i działaczy społecznych. Uczyła służyć ojczyźnie i człowiekowi”.
Człowiek:
Egzystencję człowieka Radlińska tłumaczy zarówno na płaszczyźnie biologicznej, płaszczyźnie psychologicznej i płaszczyźnie społecznej. Czyli człowiek to jednostka bio-socjo-kulturowa. Człowiek jest istotą biologiczną. Człowiek rośnie, rozwija się fizycznie, potrzebuje pożywienia itd. Człowiek także posiada swoją psychikę, czyli rozwija się emocjonalnie, nabywa aktywności i możliwości tworzenia. Człowiek jest także istotą społeczną; przebywa między ludźmi, uczy się ich kultury i obyczajów.
Środowisko:
Środowisko dzieli się na środowisko przyrodnicze, czyli naturalne, środowisko osobowe, czyli społeczne i środowisko kulturowe. Środowisko w przeciwieństwie do otoczenia, zostało określone jako „zespół warunków”, wśród których bytuje jednostka oraz czynników przekształcających osobowość jednostki, które oddziałują stale lub przez dłuższy czas. Pedagogika społeczna zajmuje się stosunkiem jednostek i grup do środowisk życia (przyrodniczego, kulturowego i osobowego) oraz ich rolą jako składników środowisk i czynników przemian.
Badania w zakresie społeczno-pedagogicznym
Helena Radlińska pracowała z kilkoma osobami, które były przygotowane do takiej pracy. Zespół Radlińskiej kierował się: Po pierwsze poszukiwali takich czynników w środowisku, które wyznaczają rozwój i wychowanie młodych ludzi. Po drugie, ich badania obejmowały poznanie i analizę sytuacji wychowawczych zamierzonych i niezamierzonych. I po trzecie, w badaniach starali się w centrum uwagi stawiać sytuacje typowe i jednostkowe (indywidualne). Zajmowali się indywidualnym człowiekiem, ale badaniom także poddawali liczniejsze grupy ludzi.
Działanie społeczne
W dzisiejszych czasach pedagogika społeczna i jej przydatność dla pracy socjalnej jest pojmowana jako działanie społeczne. Działanie owo posiada cztery główne cechy: globalność (wyraża się w tym, że dzięki wynikom badań innych nauk uwierzytelnia się wiedzę o człowieku), dynamika (aktywność, kreatywność i twórczość działaczy społecznych), kompensacja (równoważenie jakiegoś działania innym) i wartościowanie (i wolność wyboru stanowią cechy wychowania).
Ratownictwo, pomoc i opieka
Radlińska wskazywała na działania mające na celu ochronę macierzyństwa, pomoc rodzinie, budownictwo społeczne oraz organizację wczasów w związku z pracą oświatową. Według niej koniecznością jest podejmowanie działań w walce z alkoholizmem, prostytucją, chorobami płciowymi i innymi chorobami społecznymi.
Pedagogika społeczna wiązała i wiąże swą nazwę, refleksję i badania nade wszystko z potrzebami upośledzonych warstw i klas społecznych i ze sprawiedliwością społeczną. Przedmiotem pedagogiki społecznej jest według Radlińskiej "wzajemne oddziaływanie wpływów środowiska i przekształcających środowisko sił jednostek". Stąd wypływał tak mocno w pedagogice społecznej formułowany postulat celowego przetwarzania środowiska życia ucznia. Wzmagało to ogromnie wychowawczą funkcję szkoły, rozszerzało pojęcie zadań i funkcji nauczyciela, rzutowało na programy kształcenia nauczycieli. Dzięki Helenie Radlińskiej ukształtowało się kilka specjalizacji dotyczących pedagogiki społecznej, a są to: Pedagogika opiekuńcza dzieci i młodzieży, teoria pracy socjalnej, teoria pracy kulturowo - wychowawczej, teoria wychowania poza szkolnego. Pedagogika opiekuńcza jest to rzecznictwo praw dziecka, pomoc dzieciom osieroconym, sprawowanie opieki wspomagającej rozwój osoby oraz prac, której celem jest stymulowanie rozwoju i zapobieganie sytuacjom kryzysowym wśród dzieci i młodzieży. Praca socjalna ma na celu rozwiązywanie problemów społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem jego najsłabszych, najgorzej radzących sobie członków. Do najważniejszych zadań w tym zakresie należy zapewnienie podstawowych warunków do życia tym, którzy są ich pozbawieni (cel ratowniczy), poprzez organizowanie pomocy finansowej, rzeczowej, a także psychicznej.