Podział przestępstw [edytuj]

Ze względu na stopień społecznej szkodliwości [edytuj]

Według kryterium wysokości ustawowego zagrożenia karą, przestępstwa dzieli się na zbrodnie i występki. Zbrodnią jest przestępstwo zagrożone pod groźbą kary pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo karą surowszą. Występkiem jest przestępstwo zagrożone karą grzywny powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc. Pozostałe czyny zabronione stanowią wykroczenia, które nie są przestępstwami i są uregulowane przede wszystkim w Kodeksie wykroczeń.

Ze względu na sposób działania [edytuj]

Według kryterium sposobu zachowania się sprawcy: przestępstwa z działania (łac. delicta commissiva), przestępstwa z zaniechania (łac. delicta ommissiva) oraz przestępstwa z działania i zaniechania.

Ze względu na skutek [edytuj]

Wg kryterium obejmowania przez znamiona czynu zabronionego jego skutku: przestępstwa materialne (skutkowe) i formalne (bezskutkowe). Skutek jest znamieniem ustawowym (np. przy zabójstwie skutkiem jest śmierć człowieka). Przykładem przestępstwa bezskutkowego (nie ma konieczności wystąpienia prawnie relewantnego skutku) jest składanie fałszywych zeznań.

Ze względu na stosunek do dobra prawem chronionego [edytuj]

Dzielimy na przestępstwa naruszenia dobra prawem chronionego i przestępstwo narażenia na niebezpieczeństwo dobra prawem chronionego. W tym kontekście niebezpieczeństwem jest pewien obiektywny, dynamiczny układ, z którego dalszym rozwojem wiąże się znaczne prawdopodobieństwo nastąpienia ujemnego skutku w postaci zagrożenia dobra prawnego.

Przestępstwa narażenia na niebezpieczeństwo dzieli się na przestępstwa abstrakcyjnego i konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo. Według K. Buchały i A. Zolla nie można ich popełnić w formie stadialnej usiłowania, ponieważ usiłowanie pokrywa się z narażeniem na niebezpieczeństwo.

Ze względu na stronę podmiotową [edytuj]

Dzielimy co do zasady na przestępstwa umyślne i nieumyślne.

Możliwe są różne kombinacje strony podmiotowej, mianowicie wyróżniamy także przestępstwa umyślno - nieumyślne (czyn umyślny skutkujący nieumyślnie wywołanym następstwem), a także nieumyślno - nieumyślne (czyn nieumyślny skutkujący nieumyślnie wywołanym następstwem). Niektórzy Autorzy (patrz: Marek Bojarski ,Jacek Giezek ,Zofia Sienkiewicz: Prawo karne materialne ,część ogólna i szczególna, wydawnictwo LexisNexis str. 125) wyróżniają też przestępstwo umyślno - umyślne, jednak zwykle czyn taki jest uznawany za w całości umyślny (W. Wolter: Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973, s. 152 - 153).

Ze względu na podmiot przestępstwa [edytuj]

Według kryterium cech posiadanych przez sprawcę: przestępstwa powszechne (ogólnosprawcze; łac. delicta communia) i przestępstwa indywidualne (łac. delicta propria). Przestępstwa indywidualne właściwe to przestępstwa, w których cecha indywidualna sprawcy przesądza o bycie przestępstwa. Przestępstwa indywidualne niewłaściwe to przestępstwa, w których istnienie cechy indywidualnej sprawcy nie przesądza o bycie przestępstwa, a jedynie wpływa na zaistnienie typu podstawowego lub kwalifikowanego.

Część doktryny wyróżnia przestępstwa indywidualne co do czynu, zwanymi też przestępstwami własnoręcznymi; podmiotem takiego przestępstwa może być każda karnie odpowiedzialna osoba, ale jedynie pozostająca w określonej sytuacji faktycznej. Przykładem przestępstwa indywidualnego co do czynu jest przestępstwo samouwolnienia się.

Ze względu na rodzaj dóbr chronionych [edytuj]

Zwłoki ofiar ludobójstwa w Rwandzie

Wg kryterium rodzaju dóbr chronionych przez prawo karne rozróżnia się zbrodnie przeciwko ludzkości, przestępstwa polityczne (skierowane przeciwko podstawom ustroju państwa, z pobudek politycznych) oraz przestępstwa pospolite (wszystkie pozostałe). W grupie przestępstw pospolitych natomiast wyróżnia się m.in. przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, przestępstwa przeciwko wolności, przeciw obyczajowości, mieniu, wymiarowi sprawiedliwości, dokumentom, przestępstwa skarbowe itd.

Ze względu na sposób ścigania [edytuj]

Dzielimy na publiczno-skargowe (w tym ścigane z urzędu i ścigane na wniosek) oraz z oskarżenia prywatnego (prywatno-skargowe).

---