Niedziela (24/05)

DEFINICJA MAŁEJ GRUY SPOŁECZNEJ

Dwie lub więcej osób stanowią grupę jeżeli spełnione są następujące warunki:

1. Między tymi osobami istnieje bezpośrednia interakcja

2. Osoby te mają wspólny cel

3. Istnieją normy grupowe

4. Grupa ma określoną strukturę

5. Osoby te mają świadomość, że stanowią odrębną w stosunku do innych grupę osób

Definicja grupy jest nieostra- są grupy, które nie spełniają któregoś z powyższych warunków.

PRZYKŁADY

GRUPA ODNIESIENIA- to grupa z którą jednostka identyfikuje się i porównuje, choć może nie mieć z nią bezpośredniego kontaktu

GRUPY NIEFORMALNE (towarzyskie)- nie mają sprecyzowanego wspólnego celu- cele są zmienne i formułowane ad-hoc

W DUŻYCH GRUPACH np. partii politycznej nie dochodzi do bezpośredniej interakcji członków grupy

GRUPY MINIMALNE- wyodrębniane ad-hoc na podstawie losowej (rzut monetą) lub abstrakcyjnej cechy (np. zwolennicy abstrakcyjnego malarstwa itp.- badania Tajfela), której członkowie są anonimowi i nie dochodzi między nimi do bezpośredniej interakcji „twarzą w twarz”

CELE GRUPY

WYRÓŻNIA SIĘ CELE OPERACYJNE I NIEOPERACYJNE

Te pierwsze są dobrze określone- istnieją sprecyzowane działania prowadzące do realizacji celu;

Te drugie są niejasne- nie ma wyróżnionych działań prowadzących do celu.

FUNKCJONOWANIE GRUPY ZALEŻY OD JASNOŚCI CELÓW (ZADAŃ) GRUPOWYCH:

1. Jasno sprecyzowane cele zwiększają motywację do pracy członków grupy

2. Jasno sprecyzowane cele wpływają na redukcję na napięć i wartości wśród członków grupy

3. Wpływają na poziom identyfikacji z grupą i poziom posłuszeństwa członków

4. Umożliwiają obiektywną ocenę członków

5. Samoocena członków jest uzależniona od ich wkładu w realizację celu

NORMY GRUPOWE

Definicja- normy to przepisy określające w jaki sposób powinien zachowywać się członek określonej grupy (np. księża, studenci, nauczyciele itp.)

• W zależności od genezy norm (zewnętrznej- wewnętrznej) niektóre mają charakter formalny- zalegalizowany (zapisane są w statucie grupy), inne mają charakter nieformalny - mają charakter obyczajowy.

• Przyswajanie norm odbywa się poprzez mechanizmy uczenia się (stosowanie kar i nagród, uczenie się przez obserwację)

STRUKTURY GRUPOWE

DEFINICJA- zróżnicowanie pozycji społecznej członków (ich zachowań i zadań, które realizują) oraz wzajemne powiązania tych pozycji- składają na strukturę grupy.

PRZYKŁADY

STRUKTURA RODZINY : role ojca, role matki

RODZAJE STRUKTUR GRUPOWYCH

1. SOCJOMETRYCZNA

2. KOMUNIKOWANIA SIĘ

3. WŁADZY

4. AWANSU

1. STRUKTURY SOCJOMETRYCZNE

Są to struktury wyodrębnione ze względu na pozycję członków w zakresie ich popularności, wzajemnej sympatii

PRZYKŁAD

OSOBY	wybierające
Wybierane	Janek	Franek	Wiesiek	Zbyszek	Alfred
		Wiesiek Alfred	Wiesiek Zbyszek	Franek Alfred	Wiesiek Alfred	Wiesiek franek

Pozycja członków grupy w tabeli w zakresie wyborów pozytywnych

1. Wiesiek- 4 wybory (lubią go wszyscy członkowie)

2. Alfred- 3 wybory, w tym jeden odwzajemniony

3. Franek- 2 wybory- jeden odwzajemniony i jeden nie

4. Zbyszek- 1 wybór- nieodwzajemniony

Elementy struktury socjometrycznej

`para' - osoby wzajemnie wybierające się

`gwiazda' - osoba otrzymująca bardzo dużo wyborów lecz nie odwzajemniająca ich

`kozioł ofiarny'- osoba odrzucana przez wszystkich

`outsider'- osoba ani nie otrzymująca ani wyborów pozytywnych ani negatywnych

`sieć' - wszyscy odwzajemniają swoje wybory

`klika'- podgrupa wzajemnie wybierających się osób, odrzucających jej pozostałych członków

• SPÓJNOŚĆ GRUPY- jest to iloraz liczby wzajemnych wyborów do liczby potencjalnych wzajemnych wyborów w grupie (tym większa spójność im większy potencjalnych wyborów)

2. Struktura komunikacyjna

Jest to sposób komunikowania się członków między sobą

Rodzaje:

1. Koło- wszyscy komunikują się ze wszystkimi równie intensywnie

2. Łańcuch- jednokierunkowa komunikacja między dwiema najbliższymi osobami, które przekazują informację dalej

3. Gwiazda- wszyscy członkowie z grupy komunikują się z jedną tą samą osobą

3. Struktury władzy

Władza to stopień kontrolowania zachowań innych osób bez konieczności poddawania się kontroli ze strony innych

Podstawy władzy

1. Władza wynika z norm społecznych- np. dzieci powinny słuchać rodziców, księża swojego biskupa, penitent- spowiednika, uczeń- nauczyciela itp.

2. Władza wynika z wiedzy- podczas realizacji określonych zadań powinno się słuchać eksperta, osoby kompetentnej- np. jeśli chcesz wyzdrowieć stosuj się do zaleceń lekarza itp.

3. Władza wynika możliwości karania i nagradzania- większą władzę ma ten, kto dysponuje dobrami cennymi dla innych- np. właściciel firmy może dać i odebrać pracę komuś itp.

4. Władza wynika z atrybutów osobistych osoby sprawującej władzę

ᴥ Badania Lorda i In. (1986) pokazują, że przywództwo koreluje z inteligencją, męskością (aktywnością, sprawnością, dominacją), ekstrawersją i dobrym przystosowaniem

ᴥ Osoby zajmujące pozycję lidera w jednej grupie mają tendencję do zajmowania pozycji w innych grupach (Zaccaro, Foti, Kenny, 1991)

STYLE KIEROWANIA GRUPĄ

Wielu psychologów pracy wyróżnia dwa podstawowe style kierowania- DEMOKRATYCZNY I AUTOKRATYCZNY

PRZEJAWY AUTOKRATYCZNEGO STYLU KIEROWANIA GRUPĄ

1. Nie dopuszcza członków grupy do udziału w podejmowaniu decyzji

2. Działa bez porozumienia z grupą

3. Odmawia wyjaśniania motywów swoich decyzji

4. Drobiazgowo określa zadania metody wykonania nie dając pracownikom możliwości samodzielnego postępowania

5. Mówi w sposób nie zachęcający do zadawania pytań

PRZEJAW DEMOKRATYCZNEGO STYLU KIEROWANIA GRUPĄ

1. Zachęca pracowników do udziału w podejmowaniu decyzji

2. Stara się uzyskać aprobatę grupy dla swoich decyzji

3. Dopuszcza krytykę własnego postępowania

4. Daje swobodę w zakresie metod pracy

5. Wyjaśnia swoje decyzje, stosuje obiektywne kryteria oceny

Trzy warunki sytuacyjne decydujące o efektywności stylu kierowania (wg Fiedlera)

† Stosunki między kierownikiem a członkami grupy: w warunkach skrajnych (bardzo dobre albo bardzo złe) efektywniejszy jest styl autokratyczny

† Struktura zadania- gdy zadanie jest proste, dobrze określone, istnieje jeden prawidłowy efekt- efektywniejszy jest styl autokratyczny; gdy zadanie jest złożone, a możliwych dobrych efektów wiele- efektywniejszy jest styl demokratyczny

† Władza kierownika- gdy pozycja kierownika w relacjach ze zwierzchnikami jest silna (kierownik dysponuje wsparciem z góry) lub bardzo słaba- efektywniejszy jest styl autokratyczny

PODSTAWOWE ZJAWISKA WYSTĘPUJĄCE W GRUPACH

1. POLARYZACJA GRUPOWA

Polega na zajmowaniu przez grupę stanowiska bardziej skrajnego od stanowiska jednostek.

Przejaw polaryzacji:

- grupa podejmuje bardziej krańcowe decyzje niż ich indywidualni członkowie pracujący w samotności

- poglądy indywidualnych członków stają się bardziej krańcowe po dyskusji z innymi (pod warunkiem, że na wstępie wszyscy mieli podobne poglądy)

- rywalizacja grupowa jest silniejsza niż rywalizacja indywidualna

Przyczyny polaryzacji

Koncepcja argumentacji perswazyjnej (Burnstein, 82)- w trakcie dyskusji członkowie grupy otrzymują wzajemne wsparcie, co sprawia, że ich decyzje uskrajniają się

Koncepcja porównań społecznych (Sanders, baron, 77)- poglądy bardziej skrajne od własnych słusznych poglądów uważa się za bardziej słuszne i dlatego ludzie pragnąc posiadać poglądy bardziej słuszne zmieniają je w kierunku bardziej skrajnych.

2. FACYLITACJA I HAMOWANIE SPOŁECZNE

Facylitacja- polepszenie wyników jednostki pod wpływem obecności innych (Triplett, 97. Zajonc, 65. Baron, 78. Cottrell, 72) zwykle facylitacja dotyczy zadań łatwych. W przypadku zadań trudnych dochodzi do hamowania

Hamowanie społeczne- pogorszenie wyników jednostki pod wpływem obecności innych.

Przyczyny facylitacji i hamowania społecznego

& Lęk przed oceną powoduje pobudzenie, które ułatwia wykonywanie zadań prostych lecz utrudnia wykonywanie zadań złożonych (Cottrell,72). Inne badania nie potwierdziły tego mechanizmu (Schmitt i in., 86)

& Obecność innych powoduje wzrost czujności i gotowości reagowania na zachowania innych. Pobudzenie ułatwia wykonywanie prostych zając (Zajonc,65)

& Obecność innych powoduje rozproszenie uwagi (przeciążenie poznawcze)- zadania proste nie wymagają skupienia (Baron, 86)

& Badania Hugueta (99) dotyczące efektu Stroopa potwierdziły koncepcję Barrona, a nie potwierdziły badań Zajonca.

3. PRÓŹNIACTWO SPOŁECZNE

Definicja- pogorszenie jednostkowego wykonania zadania podczas wspólnego działania z innymi ludźmi (Ringelmann,1920)

PRÓŻNIACTWO dotyczy zadań prostych: ciągnięcie liny, krzyczenie, klaskanie, burza mózgu

Z reguły zanika przy zadaniach złożonych.

PRZYCZYNY PRÓŻNIACTWA

MODEL KOLEKTYWNEGO WYSIŁKU KARAU I WILIAMSA (1993)

Model ten przewiduje, że efekt próżniactwa nie wystąpi gdy:

• Jednostka ma motywację do działania w kolektywie- jest przekonana, że własny wysiłek wpłynie na wyniki grupy;

• Jednostka jest przekonana, że poziom wykonania przyniesie grupie wymierne korzyści;

• Jednostka jest przekonana, ze korzyści grupy będą także korzyściami jednostki;

• Występuje silna identyfikacja z grupą, duża spójność grupy, a także możliwość sprawdzenia indywidualnego wkładu jednostek w pracę kolektywną.

4. MYŚLENIE GRUPOWE

Definicja- rodzaj myślenia, w którym bardziej liczy się dążenie do zachowania spójności i solidarności grupy niż realistyczne uwzględnienie faktów (Janis, 82)

WARUNKI SPRZYJAJĄCE MYŚLENIU GRUPOWEMU

→ Prestiż i atrakcyjność grupy

→ Izolacja grupy

→ Autorytarny przywódca

→ Silny stres

SYMPTOMY MYŚLENIA GRUPOWEGO

→ Poczucie własnej nieomylności

→ Przekonanie o moralnych racjach własnej grupy (`Bóg jest z nami”)

→ Autocenzura

→ Złudzenie jednomyślności

KONSEKWENCJE MYŚLENIA GRUPOWEGO

1. Podejmowanie błędnych decyzji z powodu niepełnej analizy alternatywnych poglądów

2. Lekceważenie poziomu ryzyka

3. Brak planu działania na wypadek niepowodzenia

WPŁYW SPOŁECZNY

CECHY WPŁYWU SPOŁECZNEGO

1. Czas trwania

- wpływy krótko i długotrwałe (rola osób znaczących);

2. Wpływy bezpośrednie- pośrednie

- wpływ bezpośredni ma miejsce wtedy gdy nadawca i odbiorca wpływu znajdują się na w tym samym miejscu i czasie

- wpływ pośredni realizowany jest przez media, literaturę, dzieła sztuki

3. Jednostronny- dwustronny (wzajemny) charakter wpływu

- zwykle wpływ pośredni ma charakter jednostronny, np. muzyka Mozarta wpływa na odbiorców, lecz odbiorcy nie wpływają na Mozarta

- w bezpośrednich relacjach obie strony pełnią jednocześnie rolę nadawcy i odbiorcy

4. Zamierzony- niezamierzony charakter wpływu

5. Przewidywalność wpływu

- bezpośrednie konsekwencje wpływu społecznego są lepiej przewidywalne niż konsekwencje odległe w czasie

6. Fizyczny- informacyjny charakter wpływu

7. Jawny- ukryty charakter wpływu

- ukryty charakter wpływu ma miejsce podczas manipulacji

POZIOMY WPŁYWU SPŁECZNEGO

ULEGANIE- zmiany w zachowaniu jednostki pod wpływem bieżącej sytuacji

- może mieć charakter świadomy, gdy jednostka ulega presji szeroko rozumianych kar i nagród

- może mieć charakter nieświadomy gdy jednostka naśladuje zachowania innych (tzw wpływ automatyczny- Caldini, 94;Chartrand, Bargh, 99)

IDENTYFIKACJA- utożsamianie się z osobami atrakcyjnymi dla jednostki modelowanie ich zachowań (Aronson, 95; Bandura, 65; Jakibchuk, Smeriglio, 76)

INTERNALIZACJA- postępowanie zgodne z uwewnętrznionymi normami i przekonaniami (kryteria internalizacji: nie uleganie pokusie, sposób interpretacji norm, reakcje emocjonalne w sytuacji złamania normy)

KONSEKWENCJE WPŁYWU SPOŁECZNEGO

KONFORMIZM INFORMACYJNY- działanie `społecznego dowodu słuszności'

Zjawiska: ` kumulacja ignorancji', `niewiedza wielu', `śmierć z małpowania'

KONFORMIZM NORMATYWNY- działanie potrzeby akceptacji społecznej

Zjawiska: myślenie grupowe, uleganie modzie (Asch, 56)

POSŁUSZEŃSTWO AUTORTETOM (Hofling, 66; Milgram, 65; Sheridan,King,72)- jest przejawem zarówno konformizmu normatywnego i informacyjnego.

---