Lista kontrolna dla oceny zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy

Poniższa lista kontrolna przeznaczona jest do przeprowadzania oceny zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwie. Obejmuje zagadnienia ważne z punktu widzenia zarządzania bezpieczeństwem lub ryzykiem, takie jak polityka i kultura bezpieczeństwa, struktura organizacyjna, rozkład i zakresy odpowiedzialności, kompetencje i kwalifikacje personelu, szkolenia, zapewnianie bezpieczeństwa na stanowiskach pracy, gotowość i reagowanie na sytuacje awaryjne, a także zaangażowanie i motywowanie pracowników.

Listę tę można wykorzystać zarówno do oceny systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy funkcjonującego samodzielnie, jak i do oceny systemu wdrażanego w sposób zintegrowany np. w oparciu o normy PN-N-18001 i PN ISO 140001.

Jednak w przypadku, gdy bezpieczeństwo i higiena pracy zostały włączone w system zarządzania HSE oparty na wytycznych przeznaczonych z założenia do tworzenia systemu zintegrowanego, dla oceny zarządzania lepiej jest stosować listy kontrolne również opracowane od razu dla całości systemu zintegrowanego.

Problem / pytania	Odpowiedź		Komentarz
		TAK		NIE
1. Polityka i kultura bezpieczeństwa
Czy firma posiada zapisaną politykę (program) w zakresie bhp? Czy stosunek i udział kierownictwa w sprawach bhp jest pozytywny? Czy są organizowane spotkania poświęcone bhp? Czy ustalono zasady przekazywania informacji w zakresie bhp? Czy w realizację programu bhp są zaangażowani wszyscy pracownicy? Czy zagadnienia bhp są równowartościowe z innymi dziedzinami zarządzania? Czy opracowano księgę bezpieczeństwa?
2. Struktura organizacyjna i odpowiedzialność
Czy struktura organizacyjna firmy jest zapisana w postaci schematu organizacyjnego? Czy istnieje delegacja zakresów odpowiedzialności bhp w firmie? Czy występuje służba bhp i czy zakres uprawnień, odpowiedzialności i podległości jest sformułowany w odrębnej procedurze? Czy utrzymywana jest zasada odpowiedzialności wszystkich pracowników za bhp a w szczególności za zapobieganie wypadkom i chorobom zawodowym? Czy podstawą do oceny kierowników, mistrzów i brygadzistów są uzyskiwane wyniki w zakresie bhp np. statystyka wypadkowa lub przejawiana działalność profilaktyczna (inspekcje, przeglądy, dyskusje etc.)? Czy struktura organizacyjna przewiduje współudział pracowników w rozwiązywaniu problemów bhp?
3. Kadry, kwalifikacje, szkolenie, adaptacja
Czy istnieje procedura szkoleniowa? Czy działa program szkoleniowy dla młodych pracowników i czy jest sformalizowany w postaci odrębnej procedury? Czy istnieje program szkoleniowy dla pracowników przenoszonych na nowe miejsca pracy? Czy w przygotowaniu programów szkoleniowych wykorzystuje się zasady zarządzania (planuj, wykonaj, sprawdź)? Czy istnieje system selekcji nowych pracowników (testy, rozmowa kwalifikacyjna, badania, sprawdziany zdrowia i sprawności fizycznej)? Czy weryfikowana jest dotychczasowa praktyka kandydata, a zwłaszcza jego osiągnięcia lub porażki w zakresie bhp? Czy dla poszczególnych stanowisk są określane wymagania wynikające z oceny zadania roboczego? Czy istnieje program adaptacji zakładowej i stanowiskowej? Czy umiejętności pracowników są okresowo weryfikowane?
4. Zaangażowanie i motywacja
Czy pracownicy postępują zgodnie z przyjętymi procedurami? Czy pracownicy biorą udział w ocenie zagrożeń i poszukiwaniu rozwiązań? Czy przedkładają wnioski i doniesienia o zauważonych problemach w zakresie bhp? Czy kierownicy są zaangażowani w realizację programu bhp? Czy kierownicy zachęcają i doceniają pracowników zaangażowanych w bhp? Czy są organizowane narady w sprawach bhp? Czy dyrektorzy demonstrują pozytywny stosunek do bhp? Czy zachęcają kierowników i ich doceniają Czy występuje realne wsparcie kierownictwa w różne zagadnienia bhp a w szczególności w ocenę zagrożeń? Czy dyrekcja bierze udział w realizacji programu bhp? Czy pracodawca stosuje zachęty, nagrody, represje i kary za postawy pracowników?
5. Bezpieczne stanowisko pracy
Czy budynki i urządzenia spełniają wymagania bhp? Czy instalacje produkcyjne i pomocnicze można uruchamiać, operować oraz wyłączać bez ryzyka dla pracowników i otoczenia ? Czy opracowano plany działania i odpowiednie środki przeciwdziałania na wypadek poważnej awarii? Czy istnieje procedura oceny zagrożeń dla różnych etapów rozwoju projektu, w tym dla modyfikacji siniejących instalacji? Czy stosowane są sformalizowane techniki oceny ryzyka?
6. Bezpieczny system pracy
Czy zatrudnieni pracownicy są kompetentni do prowadzonej bezpiecznej działalności? Czy jest wystarczający nadzór? Czy określono zagrożenia od czynników materialnego środowiska pracy (substancje niebezpieczne, hałas, oświetlenie, wibracje, ergonomia, obciążenia fizyczne, stres etc.)? Czy funkcjonują procedury operacyjne (instrukcje robocze), konserwacji i napraw oraz procedury specjalne np. stosowania narzędzi roboczych, pracy na drabinach i rusztowaniach? Czy funkcjonują zezwolenia na pracę dotyczące prac niebezpiecznych (np. prac spawalniczych czy prac w miejscach niebezpiecznych)? Czy istnieje sformalizowana technika oceny ryzyka związana z systemem pracy? Czy istnieją zasady wykorzystywania środków ochrony osobistej? Czy pracownicy są poinformowani o ryzyku zawodowym występującym na ich stanowisku pracy?
7. Służby pomocnicze i podwykonawcy
Czy działalność służb pomocniczych podlega takim samym zasadom w zakresie bezpieczeństwa jak inne funkcje np. działalność produkcyjna, zaopatrzenie etc.? Czy działalność podwykonawców podlega kontroli i koordynacji przez zakład i czy istnieje odpowiednia procedura w tym zakresie?
8. Badanie wypadków
Czy prowadzony jest rejestr wypadków i zdarzeń prawie wypadkowych? Czy istnieje procedura badania wypadków zgodna z wymogami legislacyjnymi? Czy wykorzystuje się formalne metody badań wypadkowych np. drzewo błędów? Czy prowadzone są badania zdarzeń prawie wypadkowych? Czy prowadzone są badania trendów i statystyki w zakresie wypadków? Czy prowadzone są szkolenia w zakresie prowadzenia badań wypadków? Czy wnioski powypadkowe są upowszechniane wśród załogi? Czy istnieje procedura wdrażania wniosków powypadkowych?
9. Przeciwdziałanie na wypadek awarii.
Czy istnieje procedura na wypadek awarii? Czy opracowanie procedury oparto na formalnych ocenach ryzyka? Czy procedura uwzględnia wszystkie fazy po wystąpieniu awarii (przeciwdziałanie, ograniczanie i usuwanie skutków)? Czy są prowadzone szkolenia w zakresie procedury na wypadek awarii?
10. Higiena pracy
Czy istnieje procedura udzielania pierwszej pomocy? Czy stosowany jest nadzór zdrowotny pozwalający na określenie przyczyn chorób? Czy istnieje system pomocy medycznej? Czy są monitorowane i zapisywane normy zawodowe? Czy istnieją środki ostrożności stosowane w przypadku substancji niebezpiecznych dla życia? Czy prowadzone są sprawozdania dotyczące higieny pracy? Czy występują substancje szczególnie niebezpieczne (rakotwórcze, biologiczne itp.)? Czy istnieje system zapewniający pracownikom dostęp do informacji dotyczących bhp np. kart charakterystyk substancji? Czy istnieje odpowiedni system oznakowywania niebezpiecznych substancji? Czy jest prowadzony rejestr chorób zawodowych i podejrzeń o choroby zawodowe?

1

---