Środki realizacji celów dydaktycznych

definicja środków dydaktycznych

Czesław Kupisiewicz w swojej książce zatytułowanej „Postawy dydaktyki ogólnej”[ podaje następującą definicję środków dydaktycznych: „(...) są to przedmioty, które, dostarczając uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk (...) ułatwiają im bezpośrednie poznawanie rzeczywistości. Autor pisze dalej, że słowo „przedmiot” może odnosić się do przedmiotów oryginalnych, ale i ich „(...) zastępników modelowych, obrazowych, słownych lub symbolicznych”.

Funkcje środków dydaktycznych

Należy także zastanowić się nad zastosowaniem tychże środków dydaktycznych w informatyce, a następnie pedagogice specjalnej. W literaturze pogłębiającej tę tematykę znalazłam trzy różne ujęcia funkcji środków dydaktycznych. Autorami są:  

û           C. Kupisiewicz

û           W. Okoń

• R. Fusch i K. Kroll

FUNKCJE ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH
C. KUPISIEWICZ	W. OKOŃ	R. FUSCH i K. KROLL
Funkcja poznawcza: służą one bezpośredniemu poznawaniu danych fragmentów rzeczywistości	Pośredniczenie pomiędzy jednym człowiekiem a drugim w przekazywaniu przez nich sobie informacji	Funkcja sterująca: kontrola nad procesem nauczanie - uczenie się
Funkcja kształcąca: rozwijają zdolności poznawcze oraz uczucia i wolę	Magazynowanie informacji	Funkcja racjonalizacyjna: umożliwiająca osiąganie lepszych efektów dydaktycznych kosztem mniejszego nakładu sił i energii
Funkcja dydaktyczna: stanowią one źródło zdobywanych wiadomości i umiejętności, ułatwiają utrwalanie poznanego materiału, weryfikują hipotezy, sprawdzają poziom zdobytej wiedzy	Przetwarzanie informacji i wykonywanie różnych czynności pomocniczych	Funkcja informacyjna: służąca przekazowi informacji
		Funkcja motywacyjna

Czesław Kupisiewicz w swojej książce podaje, że do środków dydaktycznych można zaliczyć, zarówno pomoce naukowe (przedmioty należące do nauczyciela, które umożliwiają skuteczniejszą realizację celów i zadań kształcenia) oraz indywidualne wyposażenie uczniów (podręczniki, zeszyty ćwiczeń, przybory szkolne). Łatwo zauważyć, że pomoce naukowe to narzędzia pracy nauczyciela, zaś elementy wchodzące w skład indywidualnego wyposażenia uczniów, to ich warsztat pracy. Jednakże można także wyróżnić takie składowe, które są terenem pracy, zarówno nauczycieli, jak i uczniów. Do nich można zaliczyć obiekty sportowe, ogródki przyszkolne.

Podział środków dydaktycznych

              Zarówno Wincenty Okoń, jak i Czesław Kupisiewicz w swoich książkach, podają różny podział środków dydaktycznych ze względu na stosowane kryterium. W mojej pracy chciałabym opisać podział ze względu na następujące kryteria:

-          rodzaj bodźców;

-          w ramach zasady „od prostego i konkretnego do złożonego i abstrakcyjnego”;

-          złożoność środków dydaktycznych.

Podział ze wzgl. Na bodźce

wzrokowe

wzrokowo - słuchowe

słuchowe          

      film dźwiękowy

• telewizja

• rzutnik multimedialny

• komputer

• oryginalne przedmioty             

• zastępniki przedmiotów

• wykresy

• mapy

• tabele

• diagramy

• schematy

• radio

• magnetofon

• odtwarzacz płyt CD i mp3

• dyktafon

• instrumenty muzyczne

• gramofon

Podział środków dydaktycznych w ramach zasady „od prostego i konkretnego do złożonego i abstrakcyjnego”:

Ø         przedmioty oryginalne umieszczone w warunkach naturalnych;

Ø         przedmioty oryginalne umieszczone w warunkach sztucznych;

Ø         modelowe zastępniki przedmiotów oryginalnych;

Ø         symbole;

Ø         podręczniki programowe i maszyny dydaktyczne.

 Podział środków dydaktycznych ze względu na ich złożoność:

 Czesław Kupisiewicz wymienia następujące proste środki dydaktyczne: „naturalne okazy występuje w naturalnym środowisku, naturalne okazy, które można eksponować w środowisku sztucznym, okazy spreparowane, modele, obrazy, mapy, wykresy”. Natomiast złożonymi środkami dydaktycznymi są urządzenia mechaniczne i elektryczne, takie jak: „projektory filmowe, aparaty telewizyjne, urządzenia automatyzujące proces uczenia się.” [6]  

 

Zastosowanie środków dydaktycznych w pedagogice specjalnej

Czytając moją pracę uważnie, łatwo można zauważyć zastosowanie środków dydaktycznych w procesie nauczanie - uczenie się. Nie ma tu większego znaczenia, czy jest to lekcja przyrody w masowej szkole podstawowej czy też zajęcia z wiedzy o społeczeństwie w specjalnej szkole gimnazjalnej. Mają one pomóc w zrozumieniu materiału oraz uproszczenie go w taki sposób, że uczeń z łatwością przyswoi go sobie oraz zapamięta go. Na zakończenie moich rozważań pragnę wskazać zalety poszczególnych środków dydaktycznych:

a)              środki dydaktyczne wzrokowe:

®           umożliwiają nabycie wyobrażeń adekwatnych do rzeczywistości (uczniowie uczą się na „żywych” przykładach, typu.: szkielet człowieka, budowa ciała zwierząt i roślin);

®           pozwalają ukazać dany obiekt w powiększeniu, pomniejszeniu, przekroju;

®           ukazują zależności przyczynowo - skutkowe pomiędzy badanymi przedmiotami;

®           ukazują rzeczywistość za pomocą symboli.

b)              środki dydaktyczne słuchowe:

®           pogłębiają wartości estetyczne uczniów;

®           umożliwiają zapoznanie się z różną gamą dźwięków: od śpiewu słowika poprzez warkot silnika, skończywszy na dziełach wybitnych kompozytorów;

®           zachęcają do tworzenia własnej muzyki i pogłębiania swoich zainteresowań w tym kierunku.

c)              środki dydaktyczne wzrokowo - słuchowe:

®           kształtują wrażenia, spostrzeżenia, wyobrażenia;

®           przedstawiają przedmioty, zjawiska, rzeczy znane z rzeczywistości uczniów w sposób nieznany, interesujący, ciekawy;

®           ukazują ruch;

®           poszerzają wiedzę;

®           pogłębiają zainteresowania.

 

1

---