STYL KIEROWANIA WYCHOWAWCZEGO
Definicja: Ogólny ton, jaki nadawany jest wszelkim akcjom kierowniczym wobec zespołu decyduje o stylu pracy wychowawczej. Styl pracy wychowawczej to sposób pełnienia roli wychowawcy - kierownika danego zespołu (klasy szkolnej, drużyny, koła). Pierwsze charakterystyki stylu wychowawczego przeprowadzili R. White i R. Lippit.
Składniki stylu kierowania zespołem:
Sposób ustalania planów i celów zespołu oraz podejmowania decyzji w sprawach zespołu
Sposób organizacji pracy/zajęć zespołu
Sposób i charakter udziału wychowawcy w zajęciach/pracy zespołu
Rodzaj kontroli nad działalnością zespołu
Występowanie (lub nie) w roli członka zespołu (poziom identyfikacji z zespołem)
Sposób traktowania inicjatywy zespołu
Rodzaj najczęstszych interakcji między wychowawcą a zespołem
Sposób ponoszenia odpowiedzialności za pracę i osiągnięcia zespołu
Sposób oceniania pracy i osiągnięć zespołu i jego poszczególnych członków
Sposób wymierzania sankcji (kar, nagród) zespołowi oraz rodzaj sankcji
Stosunek do przywódców w zespole
Ogólny stosunek do zespołu
Rodzaje stylu kierowania wychowawczego:
Wyróżnia się style: demokratyczny, autokratyczny, autokratyczny życzliwy, liberalny/leseferystyczny (brak stylu, brak zainteresowania zespołem), apostolski. Podstawowa klasyfikacja: demokratyczny, autokratyczny
Charakterystyka stylów kierowania zespołem
Elementy stylu kierowania zespołem |
Zachowanie wychowawcy |
|
|
demokratyczne |
Autokratyczne |
|
|
3. Nigdy nie wycofuje się z zajmowanego stanowiska, nawet jeżeli prosi o to zespół
|
Wpływ stylu na:
Atmosferę w zespole i jej strukturę
Stosunek zespołu do wychowawcy
Kształtowanie się opinii i postaw w zespole
Kształtowanie się dyscypliny
Jakość pracy zespołu i jej członków
Ograniczenia stosowania stylu demokratycznego
Nowy dla wychowawcy zespół
Wiek wychowanków
Zaburzenia i deficyty wychowanków (np. upośledzenie umysłowe, niedostosowanie społeczne)
Struktura grupy, jej poziom integracji (np. zespół rozbity, niespójny)
Wyjątkowe sytuacje (np. pożar)
DYSCYPLINA, DYSCYPLINOWANIE, ZDYSCYPLINOWANIE
Dyscyplina > ład, porządek
Dyscyplinowanie > sposoby i środki wykorzystywane do utrzymania ładu, porządku
Zdyscyplinowanie: zewnętrzne / wewnętrzne
I. Porządek autorytarny (dominacja)
Autokratyczny > Strach > Dyktator
Paternalistyczny > Respekt > Matka/Ojciec
Charyzmatyczny > Urok > Mistrz
Ekspercki > Informacja > Mędrzec
Organizacyjny > Tworzenie systemów > Architekt
Konsultacyjny > Reakcje > Badacz rynku
II. Porządek demokratyczny (ustalony poziom partycypacji w podejmowaniu
decyzji)
Forma proceduralna (odwoływanie się do wcześniej ustalonych reguł)
Forma reprezentacyjna (klasa wybiera swoich rzeczników)
Forma komitetowa (większościowa - klasa wybiera kilku przedstawicieli)
Forum (otwarta dyskusja)
ELEMENTY DYSCYPLINUJĄCE
Układ sali, sprzętu, mebli (porządek)
Organizacja pracy uczniów, tempo (praca sensowna)
Głos nauczyciela, sposób mówienia (spokojny, zmiana intonacji, dobra dykcja)
Poziom zaangażowania i zenergetyzowania nauczyciela
Kontakt wzrokowy (wodzenie oczami po wszystkich wychowankach)
Miejsce nauczyciela w sali (na froncie)
Sposób wykorzystywania środków dydaktycznych
Sposób zwracania się do uczniów
Zachowanie wobec braku dyscypliny (wychwycenie pierwszego ogniwa aby nie dopuścić do „efektu domina”)
Zadanie dla studentów
Które zachowania nauczyciela i uczniów wskazują na właściwy sposób dyscyplinowania i na zdyscyplinowanie uczniów? Pomyśl, że obserwujesz lekcję!
Obserwacja lekcji
Styl kierowania- Nauczyciel :
Sam wyznacza zadania
Podsuwa propozycje
Szczegółowo kontroluje
Nie liczy się z inicjatywą uczniów
Nie dopuszcza do uwag
Liczy się z propozycjami uczniów
Pobudza do wypowiedzi, zachęca
Rozkazuje, żąda
Prosi, chwali
Surowo ocenia, krytykuje
Dopuszcza uczniów do oceniania
Okazuje życzliwość
Złości się , denerwuje
Żartuje, uśmiecha się
Kpi, szydzi
Dyscyplina, dyscyplinowanie:
Nauczyciel
- siedzi za biurkiem - stoi na froncie klasy - przemieszcza się po klasie
- głos: - spokojny - podniesiony, krzyczy - cichy, niepewny - mocny, pewny
- wodzi oczami po wszystkich - patrzy w jeden punkt - omija wzrokiem uczniów
- prosi o spokój - straszy - powołuje się na/przypomina zasady -oskarża - upomina - milknie i czeka - wypomina złe zachowanie - stuka - klaszcze
- sprawnie organizuje pracę uczniów - prowadzi chaotycznie - zaciekawia
- wzbudza respekt - wzbudza strach - jest miły, uśmiecha się
- zwraca się do uczniów : - po imieniu - po nazwisku - numerem z dziennika - Ty
- jest: - zaangażowany - zenergetyzowany - znudzony - bez energii
- głos na jednym tonie - moduluje głos - „ mruczy”
- jest chaotyczny - jest uporządkowany - nie wie co ma robić
- stale czegoś szuka - ciągle uspokaja - zajmuje się tylko wybranymi uczniami
- Czynności : - opowiada - zadaje pytania - demonstruje - wyjaśnia
- podsumowuje - ocenia - planuje - naprowadza - upomina
Uczniowie
- większość wykonuje polecenia - część zajmuje się czymś innym
- pojedyncze osoby wykonują polecenia - każdy robi co chce
- pojedyncze osoby zajmują się czymś innym
- zabierają głos bez pozwolenia - odpowiadają po zezwoleniu
- przekrzykują się - milczą - niektórzy zabierają głos
- Zaangażowanie: wszyscy - większość - część - niektórzy
- Zachowania destrukcyjne : - błaznują - śmieją się z innych - przezywają
- niszczą sprzęt - rozmawiają - kłócą się - przejawiają agresję - są nieposłuszni
Atmosfera na lekcji
- Rywalizacji - Współpracy
- Formalna - Przyjazna - Wroga
- Zaciekawienia - Rozleniwienia - Nudy
- Nerwowa - Strachu - Spokojna - Żartobliwa
1