Finanse midzynarodowe
Midzynarodowy rynek walutowy.
Waluty - prawnie obowizujce rodki patnicze danych krajów.
Zasady funkcjonowania rynków walutowych s identyczne jak wszystkich innych rynków (np. towarowych).
Rynek walutowy dotyczy instrumentów finansowych o najwyszym stopniu pynnoci pochodzcych z rónych krajów.
Cechy charakterystyczne rynków walutowych:
rynek jest fizycznie rozproszony, nie istniej centra finansowe
zdecentralizowany pod wzgldem geograficznym, technicznym i ekonomicznym
jest to rynek midzynarodowy, staje si systemem globalnym
Struktura walutowa tradycyjnego rynku walutowego.
punkt odniesienia 200% (dwie waluty dla jednej transakcji)
dolar USA 90%
marka niemiecka 25%
jen 25%
funt szterling 15%
frank szwajcarski 10%
Najwaniejsze kursy rynku walutowego:
dolar - marka niemiecka
dolar - jen
dolar - funt szterling
dolar - frank szwajcarski
marka niemiecka - jen
Tendencje na rynkach walutowych:
dolar USA zajmuje dominujc pozycj w obrotach walutowych - cznie ok. 85% wszystkich transakcji i a 95% transakcji swap.
coraz wyraniej zaznacza si wzrost transakcji w DM.
wikszo transakcji walutowych odbywa si midzy dealerami reprezentujcymi gówne banki krajowe.
Struktura i organizacja tradycyjnego rynku walutowego.
segmenty
rynek midzybankowy (interbank market) skupiajcy 75-80% wszystkich transakcji dewizowych w skal wiatowej.
podmioty:
banki handlowe
firmy brokerskie
banki centralne
banki inwestycyjne
domy papierów wartociowych (security houses)
oszczdnociowe kasy budowlane (building societes)
firmy handlujce surowcami w skali midzynarodowej
niektóre korporacje przemysowe (instytucje nie bdce bankami ale prowadzce zblione do bankowych usugi)
rynek transakcji z klientami ok. 20-30%
podmioty:
podmioty rynku midzybankowego
mae firmy handlowe, przemysowe i usugowe
due korporacje
3. transakcje walutowe z udziaem osób fizycznych (rynek detaliczny) ok. 1% rynku
Koncentracja obrotów tradycyjnego midzynarodowego rynku walutowego znajduje si w trzech orodkach: kolejno w Wielkiej Brytanii, USA i Japonii. Jednoczenie istnieje dominacja geograficzna rynku USA w zakresie midzynarodowego rynku walutowego transakcji futures i options ( 97% wiatowego wolumenu futures - Chicago, 98-99% options - Filadelfia i Chicago).
Funkcje rynku walutowego:
wie ceny towarów i usug w skali midzynarodowej
uatwia rozwój handlu midzynarodowego
ceny rynku dewizowego (kursy dewizowe) s punktami odniesienia wszystkich innych cen
stanowi najwaniejszy mechanizm alokacji zasobów w skali wiatowej
umoliwia dokonywanie transferu siy nabywczej midzy pastwami oraz podmiotami pochodzcymi z rónych krajów
wie midzynarodowe rynki finansowe przyczyniajc si do tworzenia midzynarodowego rynku finansowego
umoliwia transfer kapitaów w skali midzynarodowej
jedno z narzdzi rzdów dla realizacji polityki pienino - kredytowej.
Rónice pomidzy rynkiem walutowym i finansowym:
przedmiotem transakcji walutowych s instrumenty finansowe o najwyszym stopniu pynnoci denominowane w jednostce pieninej dwóch rónych krajów.
transakcje finansowe dotycz instrumentów finansowych o rónym stopniu pynnoci, denominowane w jednostce pieninej jednego kraju.
Istota transakcji w walutach obcych; zasada ustalania (kwotowania) cen
podwójne kwotowanie
cena zakupu (bid)
cena sprzeday (offer)
mara midzy cen zakupu a cen sprzeday (spread)
Waluta kwotowana - jest to waluta, której wysoko jest zmienna w podawanej wartoci kursu.
Waluta bazowa - jej wysoko jest staa.
1 GBP = 2.2550 USD
waluta bazowa waluta kwotowana
wysoko USD w powyszym przykadzie jest zmienna w stosunku do GBP
metody kwotowania:
bezporednia - polega na okreleniu zmiennej liczby jednostek waluty krajowej w stosunku do liczby jednostek waluty obcej, która jest w tym wypadku walut bazow
porednia - polega na okreleniu staej liczby jednostek waluty krajowej do zmiennej waluty obcej
Zasady kursów parytetowych:
Waluta |
kwotowanie bezporednie |
kwotowanie porednie |
|
1 USD = 1,623/40 CHF |
1 CAD = 0,8950 USD |
podzieli przez |
|
|
|
1 USD = 1,411/20 DM |
1 GBP = 1,4230 USD |
Wymogi stawiane przez Midzynarodowy Fundusz Walutowy krajom ubiegajcym si o uznanie ich walut za wymienialne:
swoboda patnoci dotyczca zarówno rezydentów jak i nierezydentów
stosowanie jednolitego kursu walutowego
nieuczestniczenie w dyskryminujcych inne kraje porozumieniach walutowych
Korzyci z wymienialnoci waluty:
poddanie gospodarki silniejszej konkurencji midzynarodowej
wzrost zaufania wewntrznego do wymienialnej waluty co przekada si na wiksz skonno do oszczdzania w tej walucie
uatwienie przejcia od urzdowego do rynkowego ustalanie kursu waluty
moliwo powizania wewntrznego rynku finansowego z midzynarodowym
Dewizy - nalenoci zagraniczne, które z uwagi na sw form i pynno mog suy jako rodki patnicze w obrocie midzynarodowym. Jedn z form dewizy jest weksel. Jeli chodzi o pynno, to wierzytelnoci powinny by uruchamialne aby móc posuy si nimi jako rodkami patniczymi.
Na rynku walutowym istniej dwa kursy: jeden dotyczcy dewiz (pienidza pynnego w obrocie midzynarodowym, finansujcego operacje midzynarodowe) i drugi dotyczcy pienidza (w formie gotówkowej). Kursy te s róne, pienidz gotówkowy jest droszy.
Midzynarodowy system walutowy - zespó ukadów, regu, instytucji, zasad, zwyczajów, które okrelaj warunki funkcjonowania pienidza w sferze stosunków midzynarodowych.
Obecny system swoje podstawy ma w zasadach sformuowanych w 1944 roku w Bretton Woods.
W latach 1870 - 1914 obowizywa system oparty na zocie. Wszystkie waluty odnoszone byy do wartoci zota, rysowaa si wyrana dominacja funta szterlinga.
W Bretton Woods powsta system dewizowo - zotowy, czciowo oparty na parytecie zota, a czciowo na USD. Statut Midzynarodowego Funduszu Walutowego mówi, i parytet waluty kadego kraju czonkowskiego jest ustalony w zocie lub dolarach amerykaskich, transakcje dokonywane midzy krajami czonkowskimi musz by oparte na parytecie walutowym, ich odchylenie kursu od parytetu nie powinno przekracza 1% w gór lub w dó. Zmiana parytetu moe odbywa si tylko w warunkach braku równowagi w bilansie patniczym. Dewaluacja i rewaluacja moe odbywa si tylko przy powiadomieniu i zgodzie MFW. W czasie wystpienia przejciowego deficytu w bilansach patniczych kraj czonkowski moe zacign krótkoterminow poyczk w celu zakupu dewiz. Bezporednio wymienialny na zoto by tylko USD. Inne waluty byy wymienialne na USD.
W kolejnych latach wprowadzane byy modyfikacje polegajce przede wszystkim na wprowadzaniu nowych walut jako walut dewizowych. Obecnie obowizuje system wielodewizowy, co jest wynikiem tych modyfikacji. Nie ma bezporedniego odwoania si do parytetu zota.
Do 1957 roku parytety walut mogy by zmieniane tylko w przypadku zasadniczego braku równowagi. W okresie powojennym powstaj dwie dodatkowe strefy walutowe: strefa funta szterlinga i franka francuskiego. W kocu lat 50. powstaje europejska strefa patnicza, a w 1958 roku powstaje Europejski Ukad Walutowy.
W roku 1971 rzd Stanów Zjednoczonych zawiesi wymienialno dolara na zoto w wyniku pogbiajcego si deficytu bilansu patniczego. W wyniku prób zapobiegania temu zjawisku emitowane obligacje pastwowe przyczyniy si do powstania eurodolara. System utrudnia równie w sposób zdecydowany wyrównywanie bilansów patniczych, rodki potrzebne do wyrównania bilansu byy bardzo trudno dostpne. Do zaamania systemu dolarowo - zotego przyczynia si równie ekspansja korporacji midzynarodowych, które day wymienialnoci walut krajowych w celu uatwienia dokonywania transakcji. Porednim czynnikiem by równie kryzys naftowy. Równoczenie roso znaczenie innych poza USD walut, np. funta szterlinga. Od 1978 roku nastpuje proces demonetyzacji i wprowadzanie systemu wielodewizowego. System wielodewizowy przede wszystkim zakada pynno walut krajów uprzemysowionych. Genez wymiennoci walut jest dywersyfikacja rezerw dewizowych, która zdecydowanie uatwia transakcje midzynarodowe. Ponadto system wielodewizowy zdecydowanie lepiej chroni przed stratami ni system jednodewizowy. W systemie wielodewizowym zmiany kursów walut nie kumuluj si i mog si wzajemnie znosi. Kurs walut ustala si wedug sytuacji gospodarczej, pozycji i bilansu patniczego krajów uczestników MFW. Banki centralne zaczy tworzy rezerwy wielowalutowe. Atrakcyjno walut jako walut rezerwowych zwikszya si równie poprzez wzrost stopy procentowej w krajach Europy Zachodniej. Podwyszya si rentowno walut.
Kurs waluty jest to cena waluty wyraona w innej walucie. Ma on funkcj informacyjn, jak równie twórcz, gdy przenosi ukady cen. Kurs walutowy jest rodkiem polityki finansowej pastwa. Zaley on i wpywa na wiele paszczyzn dziaalnoci gospodarczej. Kurs walutowy i stopa procentowa s instrumentami polityki finansowej, polegajcej na przycigniciu kapitau zagranicznego inwestowanego w kraju. Przy odpowiednich wysokociach obu instrumentów inwestowanie za granic moe by mniej ryzykowne ni inwestowanie w kraju a ponadto bardziej rentowne. Zagroeniem moe by zachwianie pynnoci przy odbiorze oszczdnoci, kurs walutowy moe by czynnikiem powodujcym zachwianie pokrycia walut przez walut krajow.
Rozlunienie zasad dotyczcych rynku walutowego poprzez wprowadzenie systemu wielodewizowego pomogo równie w jego rozwoju, ponadto w rozwiniciu wzajemnych powiza rynkowych. Inwestowanie na obcych rynkach zostao bardzo uatwione, poprzez brak porednictwa okrelania kursów walutowych. Banki uzyskay moliwo operacji giedowych. Pojawio si wiele nowych instrumentów finansowych (obligacji, bonów), oraz instrumentów zabezpieczajcych, zwizanych z rynkiem finansowym. Stay si moliwe ogromne przepywy kapitau finansujcego transakcje. Powstaj nowe funkcje banków centralnych, oparte o wymogi kontrolowania wszystkich instytucji tworzcych rynek walutowy. Rozszerzy si zakres usug finansowych.
Pojawiaj si instytucje bankowe oparte o kapita korporacji transnarodowych, o funkcjach zblionych do banków.
Pienidz od strony makroekonomicznej spenia cztery funkcje:
rodka patniczego
rodka przechowania wartoci
jednostki rozrachunkowej
rodka odroczonej patnoci
i moe je spenia take w rodowisku midzynarodowym. W zwizku z tym podzia rynku wiatowego na rynki lokalne jest sztuczny, poniewa równie atwo mona korzysta z rynku midzynarodowego jak i lokalnego.
System wielodewizowy wic si z funkcjonowaniem na rynku dewizowym wielu podmiotów zajmujcych si sprzeda dewiz daje moliwoci negocjowania ich cen.
Metody finansowania handlu zagranicznego.
kompensata towarowa,
polecenie wypaty,
inkaso dokumentowe,
akredytywa dokumentowa,
weksel w obrocie zagranicznym,
czek jako instrument zapaty w operacjach handlu zagranicznego.
Kompensata towarowa.
Strony transakcji barterowej wystpuj zarówno w charakterze importera i eksportera. Faktyczne zamknicie transakcji ma miejsce na rynku lokalnym, gdzie sprzedawane s importowane towary. Czsto wykorzystywana metoda handlu pomidzy krajów o sabo rozwinitym systemie bankowym, przy ograniczonej wymienialnoci waluty krajowej i niskim poziomie rezerw dewizowych; polega na wymianie towar za towar.
Formy rozlicze handlowych stanowicych przykad ekstremalnego ryzyka:
zapata z dou - maksymalne ryzyko eksportera
zapata z góry - maksymalne ryzyko importera
Instytucje finansowe - porednicy w rozliczeniach handlu zagranicznego.
Bank korespondent - bank krajowy, w którym bank zagraniczny utrzymuje rachunek w walucie obcej lub bank zagraniczny, który ma taki rachunek w banku polskim. Zasad jest, e rachunki bankowe prowadzone s w walutach danych krajów. Przydatne jest gdy bank korespondent, z którym wspópracujemy mia dobrze rozwinit sie korespondentów, aby jego wiarygodno bya wysza.
Bank poredniczcy - wystpuje midzy bankiem otrzymujcym a bankiem beneficjanta. Pole uywane jedynie w specyficznych sytuacjach, gdzie niezbdne jest dodatkowe ogniwo w acuchu patnoci. Z bankiem poredniczcym nie musimy mie umowy.
Polecenie wypaty.
Polecenie wypaty oznacza otrzymanie od banku zagranicznego lub skierowanie do banku zagranicznego - w drodze telekomunikacyjnej lub pocztowej - zlecenie wypaty (gotówk lub czekiem) na rzecz lub przelewu na rachunek wskazanej osoby fizycznej. Przy transakcjach natychmiastowych obowizuje standard “dwóch dni roboczych” na zapacenie. Polecenie wypaty jako forma patnoci w operacjach handlowych charakteryzuje si wysokim ryzykiem stron transakcji, brakiem zabezpieczenia po stronie eksportera i importera oraz niskimi kosztami bankowymi. 60 - 70% transakcji w krajach Wspólnot Europejskich jest rozlicznych przy pomocy polecenia wypaty.
SWIFT - skomputeryzowany system telekomunikacyjny obsugujcy banki i inne instytucje finansowe zaangaowane w realizacj midzynarodowych operacji patniczych.
SWIFT-owe polecenie wypaty jest najszybszym i najbezpieczniejszym sposobem sporód trzech omawianych technik wykonywania instrukcji patniczych.
polecenia wypaty s wysyane i otrzymywane przez urzdzenia komputerowe
jest to najbardziej efektywny sposób przekazywania instrukcji patniczej w tym polece wypaty
Inkaso dokumentowe.
Operacja bankowa polegajca na pobraniu nalenoci lub zabezpieczeniu zapaty (np. akcept na tracie) w zamian za dokumenty zgodnie z warunkami okrelonymi szczegóowo instrukcj zleceniodawcy inkasa.
Rodzaje inkasa:
dokumentowe - przedmiotem s dokumenty handlowe,
gwarantowane - zblione do akredytywy dokumentowej, w przypadku odmowy przez importera zapaty dokonuje tego bank udzielajcy gwarancji.
W ramach tej grupy wyróniamy równie:
inkaso gotówkowe,
inkaso akceptacyjne.
Strony operacji:
zleceniodawca - eksporter
bank importera
bank eksportera
patnik - importer
Wady i zalety inkasa dokumentowego:
stosunkowo dugi czas do chwili zoenia dokumentów przez eksportera do wypaty nalenoci,
istnieje ryzyko opónienia wykupu dokumentów przez importera,
wystpuje ryzyko odmowy przyjcia towaru przez importera,
zalet jest niski koszt operacji bankowej.
Akredytywa dokumentowa.
Operacja bankowa polegajca na podjciu przez bank, na zlecenie importera, samodzielnego zobowizania na rzecz beneficjanta, dotyczcego zapaty lub zabezpieczenia zapaty okrelonej sumy pod warunkiem spenienia przez beneficjanta akredytywy szczególnych wymogów zawartych w jego treci.
Strony uczestniczce w otwarciu akredytywy dokumentowej:
zleceniodawca (importer)
bank otwierajcy
banki poredniczce (korespondent, awizujcy)
beneficjant (eksporter)
Akredytywa dokumentowa wystpuje w dwóch postaciach:
importowa - wystawiana przez banki polskie, na rzecz importerów zagranicznych,
eksportowa - wystawiana przez banki zagraniczne na rzecz importerów polskich.
Wady i zalety akredytywy:
w peni zabezpiecza eksportera przed ryzykiem odstpienia od realizacji transakcji przez importera,
uatwia otrzymanie kredytu przez eksportera,
przypiesza otrzymanie zapaty za otrzymany towar,
jest bardziej kosztowna od inkasa
bank sprawdza dokumenty i dopenienie formalnoci przez eksportera przed wypat nalenoci,
z reguy importer zobligowany jest do zablokowania czci rodków wasnych na rachunku celem zabezpieczenia patnoci.
Czek jako instrument zapaty w operacjach handlu zagranicznego.
Czek - pisemny dokument, w którym wystawca (trasant) kieruje polecenie do patnika, najczciej bankiera lub instytucji bankowej, dokonania zapaty okrelonej kwoty pieninej na rzecz okrelonej osoby - beneficjanta (remitenta) lub na okaziciela w ciar rodków bdcych w dyspozycji wystawcy, najczciej z sum posiadanych przez wystawc na rachunku bankowym.
Patno czekiem przypomina patno banknotem, ale jest bardziej bezpieczna, gdy czek zniszczony lub zagubiony mona umorzy. Na podstawie zapisów bankowych moliwe jest udowodnienie faktycznych zobowiza kontrahentów.
Zagroenia:
czek moe nie mie pokrycia,
trasat okazuje si by niewypacalny,
istnieje obowizek przyjcia pienidza jako zapaty, natomiast mona odmówi przyjcia czeku jako spaty zobowizania.
Weksel.
Dokument ten musi spenia pen form: musi istnie zapis, e jest to weksel, miejsce i termin patnoci, polecenie bezwarunkowe zapacenia oznaczonej sumy pieninej. Klasyczn postaci weksla jest weksel trasowany, w którym wystawca (trasant) poleca patnikowi (trasatowi) zapat okrelonej kwoty pieninej na rzecz beneficjanta. Istnieje moliwo przenoszenia praw weksla przez indos. Weksel moe zacz kry niezaleny od przedmiotu transakcji. Weksel mona porczy, dodatkowo zabezpieczajc patno przez stron trzeci (awal). Solidarno zobowizania duników polega na tym, e wierzyciel moe da caoci lub czci wiadczenia od wszystkich duników, od kilku z nich lub od kadego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z duników zwalnia pozostaych (regres). Sia patnicza weksla ronie wraz z liczb osób zaangaowanych w operacj wekslow, poniewa wzrastaj w ten sposób szanse na wyegzekwowanie przez posiadacza nalenoci weksla.
Rónice midzy czekiem i wekslem.
trasatem czeku moe by tylko instytucja bankowa,
czek jako rodek patniczy powinien mie pokrycie u bankiera w momencie wystawienia, weksel, jako rodek kredytu, moe mie pokrycie po wystawieniu dokumentu,
czek w przeciwiestwie do weksla moe by po upywie czasu okrelonego przez prawo czekowe do prezentacji odwoany,
wystawca czeku odpowiada cywilnie i karnie za brak pokrycia w momencie wystawienia czeku, lub za doprowadzenie do braku pokrycia w okresie póniejszym.
Podobiestwa pomidzy wekslem a czekiem trasowanym:
oba dokumenty s samoistne i abstrakcyjne (nie powizane z przedmiotem transakcji, patnoci,
obydwa dokumenty s bezwarunkowymi poleceniami zapaty,
w obydwu dokumentach mamy trzech partnerów: wystawc - trasanta, patnika - trasata, beneficjanta - remitenta,
czek podobnie jak i weksel moe by wystawiany równie prze patnika, w tym wypadku wystawca jest zarazem trasatem.
Weksle mog by wykorzystane:
w transakcjach inkasa dokumentowego
w akredytywie dokumentowej
w faktoringu
w forfaitingu
Faktoring - sprzeda wierzytelnoci, w umowie faktoringowej wierzyciel przelewa swoj wierzytelno na faktora (najczciej bank lub inna instytucja finansowa), w zamian otrzymuje kwot pienin odpowiadajc wycenie wierzytelnoci pomniejszon o prowizj faktora.
Faktor paci przedsibiorcy za nabywan wierzytelno przed terminem jej wymagalnoci przecitnie 70-90% kwoty zakupionej wierzytelnoci. W forfaitingu refinansowane jest 100% kwoty wierzytelnoci. Istniej odmiany faktoringu np. faktoring niezupeny, w którym zakup wierzytelnoci odbywa si z prawem regresu w stosunku do sprzedawcy. W przypadku forfaitingu finansowanie odbywa si zawsze bez regresu.
W faktoringu przedsibiorca zobowizuje si do przedstawienia faktorowi wierzytelnoci do ewentualnego zakupu. W forfaitingu odbywa si to na zasadzie case-by-case (przypadek za przypadek), kady przypadek jest indywidualnie analizowany.
Faktoring suy do finansowania nalenoci krótkoterminowych, do 210 dni. W przypadku forfaitingu moemy spotka si z finansowaniem zakupu wierzytelnoci rednio- i dugoterminowych, od 6 miesicy do dziesiciu lat.
Przy faktoringu dunik jest zawsze informowany, przy forfaitingu moe to pozosta tajemnic.
Leasing (dzierawa).
Oddajcy w dzieraw
Zalety i wady:
moliwo natychmiastowego wykorzystania dzierawionego rodka produkcji,
wacicielem rodka produkcji jest leasingodawca.
Istnieje leasing midzynarodowy, cho w Polsce nie jest czsto wykorzystywany.
Skala operacji leasingowych na wiecie:
rednio 29%
Stany Zjednoczone 33%
-----
Polska 4,5%
Gwarancja bankowa.
Pisemne zobowizanie banku podjte na zlecenie klienta do zapacenia okrelonej sumy pieninej w przypadku gdy zleceniodawca nie wypeni okrelonych w gwarancji zobowiza wobec beneficjanta gwarancji. W treci gwarancji powinien by okrelony rodzaj i zakres zobowizania banku oraz warunki, które musz by spenione aby moga nastpi wypata gwarancji. Gwarancja bankowa zabezpiecza zobowizania umowne cile wedug jej treci.
Strony gwarancji:
moe ona by wystawiona zarówno na zlecenie eksportera jak i importera,
bank zleceniodawcy
bank beneficjanta
instytucja potwierdzania gwarancji wystawiona przez bank zleceniodawcy
Rodzaje gwarancji:
odwoywalne
nieodwoalne
bezwarunkowe
uwarunkowane
Z punktu widzenia eksportera (importera) mona zapewni sobie gwarancje:
gwarancje spaty kredytu
gwarancje zapaty za dostarczenie towaru lub wykonanie usugi
gwarancja zapaty ca
gwarancje pokrycia roszcze z tytuu odpowiedzialnoci za czynnoci agencji celnej
gwarancje zapaty rat leasingowych
gwarancje otwarcia akredytywy
gwarancje przetargowe
gwarancje dobrego wykonania kontraktu
gwarancje zapaty za towary sprzedane ze skadu konsygnacyjnego
gwarancja zwrotu zaliczki
Gwarancja ma zawsze termin wanoci, termin zapaty kwoty wynikajcej ze zobowizania gwarancyjnego pod warunkiem, e nie istniej klauzule uzaleniajce wyganicie gwarancji od jej formy. Zwrot oryginau gwarancji przed terminem oznacza jej wyganicie.
Korzyci wynikajce ze stosowania gwarancji bankowych:
jest produktem, który zapewnia jej zleceniodawcy wiksz swobod dziaania,
firma posiadajca gwarancj bankow moe negocjowa bardziej dla siebie korzystne warunki kontraktu,
importer dysponujcy gwarancj banku moe wynegocjowa wysz cen i lepsze warunki patnoci,
eksporter dysponujcy gwarancj moe uzyska zaliczkow form patnoci i sprzyjajce terminy dostaw,
gwarancja uatwia nowym firmom wejcie na rynek i umocnienie ich wiarygodnoci jako partnera w interesach.
Ryzyko i formy zabezpiecze.
Ryzyko - zagroenie nie osigniciem zamierzonych celów.
Czynniki wpywajce na rozmiary ryzyka:
czynniki ogólnogospodarcze - poziom wzrostu gospodarczego,
czynniki spoeczne - strajki, pozycja zwizków zawodowych,
czynniki demograficzne - wzrost demograficzny
czynniki techniczne - telekomunikacja, drogi.
Badanie wiarygodnoci handlowej i finansowej kontrahenta zagranicznego.
Kraj kontrahenta:
1. polityka gospodarcza kraju:
podatki
uatwienia w obrocie (liberalizacja handlu zagranicznego)
ulgi
polityka kursowa
przepyw dewiz
wskaniki ekonomiczne:
inflacja
bezrobocie
bilans handlu zagranicznego
deficyt budetowy
wskaniki wzrostu (np. PKB)
dane dotyczce zaduenia zagranicznego:
cena dugu pastwa
rating (ocena) papierów wartociowych emitowanych za granic
aktualne przepisy regulujce obrót zagraniczny,
skady wolnocowe i koszty skadowania (w przypadku eksportu z Polski).
Sytuacja w reprezentowanej przez kontrahenta brany.
analiza koniunktury (popyt - poda na dany towar),
perspektywy rozwoju,
analiza zagroe,
przepisy i zwyczaje zwizane z obrotem danym towarem (usug).
Badania kontrahenta zagranicznego.
dotychczasowa wspópraca,
kontrakty realizowane na terenie Polski,
rating (w przypadku duych przedsibiorstw) - ocena zdolnoci kredytowej emitenta papierów wartociowych przygotowana przez uznane firmy audytorskie np. Standard & Poors, Moody's,
wywiadownie gospodarcze,
zapytania wysyane do banków zagranicznych,
rating banków.
Status prawny.
bank ma prawn gwarancj wsparcia ze strony rzdu,
nie ma prawnych podstaw pomocy ze strony rzdu lub banku centralnego, ale historycznie rzecz biorc jest to bardzo prawdopodobne,
w razie potrzeby bank moe liczy na wsparcie finansowe wacicieli,
mona liczy na wsparcie wacicieli lub pastwa, ale nie jest to zagwarantowane (lub mao prawdopodobne),
brak pomocy z zewntrz,
zabezpieczenia wewntrzne banku lub dziaania o charakterze rutynowym,
na ten element zabezpieczenia wpyw maj:
poziom uwiadomienia zarzdu co do skali zagroe zwizanych z podjciem ryzyka,
poziom wyszkolenia personelu,
tradycja zwizana z funkcjonowaniem firmy / banku,
waciwa polityka wewntrzna zarzdu w odniesieniu do analizy przypadków strat poniesionych przez firm / bank.
wykorzystanie zewntrznych instrumentów - ubezpieczenie ryzyka, instrumenty bankowe i rynkowe.
Formy zabezpiecze w transakcjach handlu zagranicznego.
Wspódziaajce strony realizujce kontrakt handlowy mog korzysta z nastpujcych form zabezpiecze:
instytucjonalne (ochrona prawna oraz instytucje odpowiedzialne za egzekwowanie prawa, przepisy wewntrzne),
wywiadownie gospodarcze - udzielaj informacji w zakresie:
profil dziaalnoci, historia firmy,
wysoko kapitau zaoycielskiego,
gówni udziaowcy,
skad zarzdu,
udziay w innych firmach,
warto majtku oraz struktura jego pokrycia finansowego,
skala i struktura obrotów,
rozmiary obrotów z zagranic,
formy wasnoci uytkowanych nieruchomoci,
liczba zatrudnionych pracowników,
dane dotyczce banku obsugujcego firm.
Rodzaje ryzyka zwizanego z operacjami handlu zagranicznego.
ryzyko utraty pynnoci,
ryzyko kredytowe,
ryzyko kursowe,
ryzyko niesprawnoci technicznej i organizacyjnej,
ryzyko kraju kontrahenta.
Prowadzc analiz zagroe naley odróni indywidualne ryzyko kadej operacji od kompleksowego ryzyka banku. czenie ryzyka nie jest prost sum zagroe, a na jego wysoko wpywaj:
wielko poszczególnych zagroe,
prawdopodobiestwo ich wystpienia,
ich wzajemna korelacja.
Kredytowanie handlu zagranicznego.
Kredyty z punkty widzenia podmiotowego:
pastwowe,
2. organizacji midzynarodowycÜh_3. c _____e_4. _____€________ē__«__________________ē____________________________________________________________________________________1. ______________________________42. ___:__d____________k___ø______®_3. _____®______®______®__________________________________________________________________3__X___ __ _______________________________________N_V_____®________________________________________________________________®______________________ø____iczenia,
ustali wysoko oprocentowania liczonego albo od wartoci fakturowej towaru, lub wliczajc odsetki w cen towaru,
okreli odsetki na bazie np. stawek.
Strona kontraktu typ ryzyka formy zabezpiecze
eksporter |
Ryzyko utraty pynnoci przez kontrahenta. |
|
Ryzyko kursowe. |
|
|
Ryzyko niesprawnoci technicznej i organizacyjnej. |
- dokadne ustalenie |
Strona kontraktu typ ryzyka formy zabezpiecze
Bank eksportera |
Ryzyko utraty pynnoci przez kontrahenta. |
|
Ryzyko kursowe. |
|
|
Ryzyko kredytowe. |
|
|
Ryzyko niesprawnoci technicznej i organizacji. |
|
|
Ryzyko kraju. |
|
|
|
Ryzyko kredytowe. |
|
Ryzyko kraju. |
|
|
|
Ryzyko niepewnoci technicznej i organizacji. |
|
Cele korporacji midzynarodowych zwizane z wykorzystaniem rónych kanaów transferu funduszy w skali midzynarodowej.
Finansowanie dziaalnoci filii zagranicznych,
Obnika kosztów odsetek od poyczek,
Obnienie patnoci podatkowych,
Wydrenowanie zablokowanych funduszy filii zagranicznych.
Czynniki wpywajce na wybór kanaów transferu rodków finansowych.
liczba powiza finansowych,
wielko obrotów,
typ wasnoci filii zagranicznej,
zakres standaryzacji dostarczanych produktów lub usug,
rzdowe regulacje prawne.
Kanay transferu rodków finansowych z filii do centrali:
patnoci dywidend,
opaty licencyjne i usugi menederskie,
ceny transferowe,
manewrowanie terminami patnoci,
poyczki fasadowe,
przymusowe reinwestycje.
Manewrowanie terminami patnoci:
przypieszanie (leading) lub opónianie (lagging),
patnoci z tytuu produkcji i poddostaw midzy filiami korporacji midzynarodowej.
Korzyci z poyczek fasadowych:
oszczdnoci odsetkowe, dziki moliwoci finansowania filii zagranicznych w krajach utrzymujcych wysokie stopy procentowe,
oszczdnoci podatkowe z tytuu rónic w opodatkowaniu odsetek od zacignitych poyczek od form midzynarodowych i odsetek od poyczek zacignitych w bankach komercyjnych,
zmniejszenie ryzyka zablokowania transferu w kraju o ograniczeniach dewizowych.
Ceny transferowe.
Za pomoc cen transferowych wyprowadzane s zyski, jest to narzdzie menederów, rzdów, w celu przeciwdziaania podatkom.
Cena transferowa - cena stosowana w transakcji zachodzcej pomidzy podmiotami powizanymi.
Strony powizane - gdy pomidzy podatnikami, kontrahentami lub osobami penicymi u nich funkcje zarzdzajce, nadzorcze albo kontrolne zachodz powizania o charakterze rodzinnym, kapitaowym, majtkowym lub wynikajcym ze stosunku pracy; stosunek ten istnieje równie gdy którakolwiek z wymienionych osób czy funkcje zarzdzajce, nadzorcze lub kontrolne u kontrahentów.
Podatnik majcy siedzib lub zarzd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (osoba krajowa), bierze udzia bezporednio lub porednio w zarzdzaniu, kontroli lub posiada udzia w kapitale przedsibiorstwa pooonego za granic, albo osoba fizyczna lub prawna majca miejsce zamieszkania albo siedzib za granic (podmiot zagraniczny) bierze udzia bezporednio lub porednio w zarzdzaniu lub kontroli albo posiada udzia w kapitale podmiotu krajowego lub zagranicznego, jeeli w wyniku tych powiza zostan ustalone lub narzucone warunki rónice si od warunków, które ustaliyby midzy sob niezalene podmioty i w wyniku tego podmiot nie wykazuje dochodów, lub wykazuje dochody nisze ni naleaoby oczekiwa gdyby wymienione powizania nie istniay. Dochody takiego podmiotu oraz naleny podatek ustala si bez uwzgldnienia warunków wynikajcych z tych powiza.
Metody ustalania nalenoci podatkowych (dochodów) - wg OECD.
Jeeli ustalenie dochodów na podstawie ksig rachunkowych nie jest moliwe, dochody te ustala si na drodze oszacowania stosujc nastpujce metody:
porównywalnej ceny niekontrolowanej,
ceny odsprzeday (porównywanie cen kocowych rónych towarów),
rozsdnej mary (“koszt plus”).
Gdy nie jest moliwe wykorzystanie tych metod stosuje si metody zysku transakcyjnego.
Typowe podmioty powizane:
przedsibiorstwa wielonarodowe,
inne podmioty powizane.
Typy transakcji powizanych:
majtkiem rzeczowym,
wartociami niematerialnymi (opaty licencyjne dla sieci dystrybucji, sprzeda, dzierawa patentów, opaty za uytkowanie znaków towarowych i nazw towarów, opaty za uytkowanie oprogramowania komputerowego),
usugami (usugi marketingowe i reklamowe, zarzdcze, prace badawczo-rozwojowe, usugi finansowe, doradztwo, najem rodków trwaych),
wspólnymi przedsiwziciami (projekty badawczo-rozwojowe, wspólne finansowanie kampanii reklamowej dla grupy, rozliczenia kosztów sprawozdawczoci wewntrznej przygotowywanej w centrali).
Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania mówi o tym, e jeeli podmioty pochodz z krajów, które j podpisay, to s opodatkowane tylko w jednym z nich i istnieje moliwo wyboru.
Z punktu widzenia korporacji midzynarodowych naley zwróci uwag na dwa podatki:
podatek kapitaowy zwizany z dywidendami,
podatek od dochodów firmy ( corporate tax).
Kraje, w których corporate tax dla podmiotów zagranicznych jest minimalny lub nie istnieje wcale nazywane s “rajami podatkowymi”. Takimi krajami s np. Bahama, Bermudy, Kajmany. Istniej lepsze i gorsze “raje”, a zwizane jest to z moliwoci zaoenia firmy, ale take z warunkami geofizycznymi (np. strefy czasowe). “Raje finansowe” gwarantuj czsto bardzo wysoki poziom usug finansowo-prawniczych, bardzo dobry system telekomunikacyjny. Pastwa czsto staraj si utrudni kontakty z “rajami” poprzez np. kontrole finansowe.
W przypadku gdy firmy s w wyniku ograniczania transferu zysków zmuszane do reinwestowania zysków w kraju, gdzie znajduje si ich filia, szukaj alternatyw ulokowania pienidzy. Gdy nie inwestuj ich w rozwój przedsibiorstwa, wtedy, a jest to dziaanie bardzo rozpowszechnione, wykupuj lokalne instrumenty finansowe, w szczególnoci papiery rzdowe, najbezpieczniejsze.
Ocena finansowa inwestycji zagranicznych.
Przy ocenie inwestycji zagranicznych naley podj dziaania zblione do oceny inwestycji krajowych, ale analiza musi by poszerzona o kilka czynników takich jak wpyw struktury finansowania i przepywów pieninych generowanych przez inwestycj na struktur finansow naszej korporacji, warunki transferowania zysków do firmy macierzystej w zwizku z midzynarodowymi rónicami w systemie finansowym, podatkowym, prawnym, oraz ograniczeniami politycznymi wystpujcymi za granic. Ponadto naley zbada patnoci z tytuu opat licencyjnych i menederskich, a take nalenoci za wszelkie dostawy materiaów kooperacyjnych pochodzcych z firmy macierzystej. Kolejnym elementem, na który naley zwróci uwag to rónice w ocenie stopy inflacji krajowej i zagranicznej, które czsto wpywaj drastycznie na projektowane przepywy pienine w cigu planowanego okresu eksploatacji, oraz antycypowane fluktuacje kursów walutowych. Moliwoci zacignicia subsydiowanego kredytu rzdowego s zacht do zapoznania si z obcym rynkiem. Pod uwag naley wzi równie warto likwidacyjn inwestycji zagranicznej. Kolejnym elementem jest ryzyko polityczne, które moe w decydujcy sposób zredukowa przewidziane do wygenerowania strumienie pienine z planowej inwestycji, lub ograniczy transfer zysku.
Najbardziej popularn metod wyboru inwestycji zagranicznych jest warto zaktualizowan netto (NTV), czyli zagregowan warto biec przyszych strumieni pieninych netto. NTV charakteryzuje si addytywnoci, moliwe jest sumowanie wartoci przepywów finansowych dowolnej liczby projektów. Wybierany jest projekt o najwyszym wskaniku NTV, eliminujemy oczywicie te z wynikiem ujemnym.
Na przysze strumienie pienine wpywaj ponadto:
zjawisko kanibalizmu rynkowego - firma macierzysta traci potencjalne zyski na skutek inwestycji zagranicznych (np. nowa fabryka ogranicza wielko rynku),
efekt kreacji dodatkowej sprzeday eksportowej niektórych elementów (zwikszenie skali produkcji zwikszy zyski).
Naley równie sporzdzi wycen dodatkowych nakadów kapitaowych angaowanych w projektowane przedsiwzicie, zgodnie z teori kosztów alternatywnych. Wanym elementem s ceny transferowe, naley porówna je do przewidzianych cen rynkowych, aby móc przeprowadzi realny rachunek produkcji zagranicznej. W tym celu naley zrezygnowa z opat licencyjnych i menederskich aby nie znieksztaca rachunku inwestycyjnego projektu.
Jacek Rudzieniec ®