WYKŁAD IV - PSYCHOLOGICZNE PROBLEMY INWALIDZTWA .
Omawiając problemy fizycznego inwalidztwa w połączeniu z osobowością Beatriche Reit doszła do wniosku , że pewne typy inwalidztwa wrodzonego łączą się z poszczególnymi typami fizycznymi; istnieje związek między fizycznym inwalidztwem a osobowością, jednak za pomocą stosowanych do badań inwalidztwa technik pomiarowych nie da się całkowicie na podstawie kryteriów osobowości rozróżnić poszczególnych typów inwalidztwa . Jedynie co można stwierdzić to, to że istniejąca w tym zakresie zbieżność pomiędzy badanymi grupami istnieje tzn. różne rodzaje inwalidztwa pociągają za sobą podobne skutki
Różne badania prowadzone przez licznych badaczy zajmujących się psychicznymi skutkami fizycznego inwalidztwa - badania Barkera i Johnsona . Ich badania wykazały , że somatyczne odchylenie od normy jako fakt fizyczny nie jest związane w sposób bezpośredni z przyczynami zachowania tkwiącymi w psychice .
Beatriche Reit uważa takie stwierdzenie za jedno z najważniejszych stwierdzeń a jednocześnie najmniej akceptowanie zasad z somatopsychologii. Podsumowując wyniki badań można stwierdzić następujące przesłanki:
1) nie ma istotnych przesłanek aby sądzić iż osoby z wadami fizycznymi (inwalidzi) różnili się jako grupa pod względem swego zasadniczego i ogólnego przystosowania . To dotyczy wszystkich rodzajów inwalidztwa .
2) nie ma wyraźnych dowodów na istnienie związków między różnymi rodzajami fizycznego inwalidztwa a poszczególnymi cechami osobowości, tzn. kiedy porównujemy dwa czy trzy rodzaje inwalidztwa ( np. niewidomi, głusi, kalecy ) to widać , że dana grupa ma specyficzne cechy różniące od innej grupy,
Istnieje pewien syndrom zespołu cech osobowości, które są charakterystyczne dla wszystkich rodzajów ludzi niepełnosprawnych . Są pewne symptomy we wszystkich rodzajach niepełnosprawności, które są podobne , jedne są bardziej nasilone drugie mniej . Ale to samo można powiedzieć wśród ludzi zdrowych ( np. jedni mają większe nasilenie agresji, drudzy mniejsze ) .
chociaż nie odnaleziono modeli osobowości, którym odpowiadałyby takie czy inne typy inwalidztwa, można jednak powiedzieć o pewnych formach zachowania związanych bezpośrednio ograniczeniami narzucanymi przez dany rodzaj inwalidztwa ; można powiedzieć o pewnych formach zachowania , związanych bezpośrednio z takimi czy innymi ograniczeniami.
nie stwierdzono konsekwentnego podziału w zakresie różnic osobowościowych i przystosowania pomiędzy grupami ludzi zdrowych i inwalidów . Jednak badania jednostek wykazują w sposób przekonywujący , że inwalidztwo fizyczne wywiera dość głęboki wpływ na życie człowieka , co potwierdzają dokumenty . Zależy to od wcześniejszej struktury osobowości, jaką człowiek miał zanim stał się inwalidą - czy on zaakceptuje to czy nie zaakceptuje . Zależy to też od czasu , w jakim czasie po inwalidztwie badania były przeprowadzane . W tych badaniach mogą być różnice i takie różnice istnieją np. przeprowadzenie badań wśród ludzi, którzy są po wypadku około jednego tygodnia i są jeszcze w szoku i tych ludzi ( inwalidów ) którzy są inwalidami już dwa lata i przyzwyczaili się do takiego życia .
Doroszewska potwierdza słuszność poglądów i określa , że wszystkie długotrwałe oddziaływania stresów - bodźców niekorzystnych wywołują w osobowości pewne zmiany . Mówi, iż wszystkie długotrwałe oddziaływania na procesy biopsychiczne wywołują i muszą zaważyć na jakości tych procesów , rozwojów dalszych , samoakceptacji, samoaktualizowania się i adaptacji do nowych warunków . Wpływ ten może utrudnić normalny przebieg procesów biopsychicznych lub pod wpływem zmodyfikowanego wysiłku lub różnorodnych czynników pogłębiać samoświadomość .
Podsumowanie :
. Wpływ kalectwa na osobowość (inwalidztwa ) danej jednostki zależy w dużej mierze od jakości, od specyfiki i predyspozycji samej osobowości.
. Sam fakt inwalidztwa będzie wpływał ujemnie na daną jednostkę w zależności od właściwości układu nerwowego tzn. od jego siły wytrzymałości, odporności nerwowej, szybkości powstawania i czasu trwania reakcji. Te elementy strukturalno - fundamentalne na których opiera się temperament dla całej fizjologii.
. Wg. Pawiowa - w zależności od typu emocjonalności, od właściwości tworzących się postaw , od siły i jakości oczekiwań oraz przeważającego charakteru interpretacji doświadczeń a także od ich zapamiętywania będzie mieć wpływ również na inwalidztwo .
Oprócz wszystkich osobotwórczych czynników wchodzą w grę elementy osobowości zewnątrzpochodne tj. przeżyte doświadczenia pozytywne i negatywne , wpływy kulturowo - środowiskowe , stosunek innych ludzi do danej jednostki i jej zadania i role jakie pełni.
Jednostki z odchyleniami fizycznymi od normy mogą pociągać psychologiczne skutki tego odchylenia , które z kolei zależy od wielu czynników . Jednak biorąc pod uwagę wyniki badań oraz doświadczenie można przyjąć , że zarówno czynniki wrodzone ( dziedziczne ) jak i nabyte ( fizyczne ) nie determinują cech psychicznych , stwarzają jednak warunki, które mogą wpływać na przebieg rozwoju psychicznego człowieka i powstające w jego wyniku składniki osobowości.
W licznych badaniach nad różnymi grupami niepełnosprawnych stwierdzono , że zaufanie człowieka i tendencje do określonych działań zależą od doświadczenia jednostki zwłaszcza w okresie wczesnego dzieciństwa . Zarówno budowa jak i właściwości biochemiczne organizmu mają wpływ na przebieg kształtowania się osobowości człowieka , to nie determinują ostatecznego rezultatu ale mają
wpływ ; decyduje o tym treść oddziaływań jakim jednostka była poddana . Szczególne znaczenie dla osobowości człowieka ma stosunek do tych zdarzeń , to co go spotyka .
Sytuacje , które utrudniają, tworzą frustrację i stres to sytuacje w życiu osób niepełnosprawnych . Zalicza się do nich :
utrudnienia - wtedy powstaje , kiedy możliwość wykonania zadania zostaje zmniejszona wskutek pojawienia się w sytuacji elementów zbędnych lub potrzebnych ( albo powstaje więcej przeszkód albo brakuje ) . Mówimy o przeszkodach i brakach , które mogą utrudnić nam życie i funkcjonowanie , wywołują stres . Przeszkody jak i braki dezorganizują sytuację i przez to dezorganizują funkcjonowanie , utrudniają czynności orientacyjne i wykonawcze . Przeszkody mogą utrudniać przebieg czynności fizycznych , jak i umysłowych . przeciążenia - powstają wtedy , gdy trudność zadania jest na granicy możliwości podmiotu , na granicy jego sił fizycznych , umysłowych lub wytrzymałości nerwowej . W tego typu sytuacjach oprócz obniżania się poziomu wykonania często obserwuje się zaburzenia nerwowe , nerwice . l. deprywacje - takie sytuacje w których podmiot działający postawiony jest czemuś co jest potrzebne do normalnego funkcjonowania ; są to sytuacje w których nie są zaspokojone jakieś podstawowe potrzeby . np. człowiek ma silną potrzebę jedzenia , której nie może zaspokoić . Mogą to być potrzeby fizjologiczne lub natury psychicznej ( niepowodzenia , pokrzywdzenia ) . W sytuacji deprywacji może nastąpić obniżenie poziomu sprawności organizmu i to znaczne , zaburzenie pola świadomości, błędy w postrzeganiu ( halucynacje , omamy ) , procesy dezorganizacji, pobudzenia emocjonalnego , zaburzenia pola świadomości.
Przy bardzo znacznych deprywacjach , na granicy ludzkiej wytrzymałości, a zwłaszcza przy ich przedłużaniu się mówimy o sytuacjach skrajnych tzw. ekstremalnych , kiedy człowiek nie wytrzymuje ani fizycznie , ani psychicznie . Szczególnym rodzajem deprywacji jest zanik wartości i związana z tym utrata poczucia sensy życia ( najczęstsza przyczyna samobójstw ). Te sytuacje mogą prowadzić do przejściowych depresji jaki i zakłóceń okresowych , szczególne ważne to jest w okresie dojrzewania .
4. zagrożenia - występują wtedy gdy istnieje zwiększone prawdopodobieństwo naruszenia jakiejś wartości cenionej przez daną osobę . Niektórzy psychologowie mówiąc zagrożeniu własnego ja lub ja rozszerzonego . Zagrożenie może być wynikiem układów zewnętrznych i wewnętrznych .