Dział III - Prawo podatkowe

Zasady podatkowe.
Sformułował je Adam Smith, 4 klasyczne  obecnie zmieniły trochę swój charakter:
1) zasada dogodności podatku
2) zasada taniości opodatkowania
3) zasada pewności opodatkowania
4) zasada równomierności opodatkowania

ad 1) zasada dogodności podatku jest adresowana do organów, jej treścią jest postulat aby pobór podatku następował w najbardziej dogodnym dla podatnika momencie. Smith mówił „płać kiedy jest to dogodne”  najdogodniej jest płacić podatek wtedy kiedy podatnik ma środki pieniężne. U nas jest to zasadą w przypadku podatku dochodowego, szczególnie u osób fizycznych  który jest podatkiem rocznym, ale zapłata jest rozciągnięta w formie zaliczek. Pozwala to na zmniejszenie ciężaru - rozłożenie. Podatek ten przewiduje też instytucję płatnika. Z tego pośrednictwa korzystają pracownicy, renciści, emeryci itp. Płatnik pobiera podatek u źródła w momencie gdy posiada środki pieniężne. Nie można zwolnić się z pośrednictwa płatnika. Jest to z korzyścią dla państwa:
- permanentne, comiesięczne wpływy środków pieniężnych do budżetu
- mniejsze ryzyko niezapłacenia podatku

ad 2) Według Smitha zasada taniości opodatkowania ma dwie płaszczyzny:
- tani oznacza niski podatek  Smith przeciwny jest zbyt wysokiemu opodatkowaniu bo wtedy występuje zamieranie źródeł podatkowych
- na funkcjonowanie administracji podatkowej powinna być przeznaczona jak najmniejsza kwota.
W Polsce nie obowiązuje właściwie ta zasada  miała być stawka 50% podatku dochodowego od osób fizycznych, ale TK orzekł o zbyt krótkim vacatio legis i nie weszło to w życie. Obecnie trwają spory prawnicze, czy w tym roku obowiązuje. VAT także jest bardzo wysoki. Funkcjonowanie administracji podatkowej jest także drogie  z każdej złotówki przeznacza się 30 gr na administrację.

ad 3) Pewność to gwarancja co do sposobu i terminu zapłaty. Teraz rozumiemy to szerzej  także jako pewność, że państwo nie nałoży nowych podatków bez zgody organu przedstawicielskiego 

art. 217 Konstytucji RP: Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.

ad 4) Smith postrzega w zasadzie równomierności dwie płaszczyzny:
- zasadę zdolności płatniczej
- zasadę korzyści
Osoby osiągające większe dochody muszą bardziej przyczyniać się do finansowania państwa  płacić więcej. U nas ma to wyraz w skali progresywnej podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od spadków i darowizn.
Skoro podatnik płacąc podatek przyczynia się do utrzymywania państwa, to im większy podatek płaci tym lepszych świadczeń ze strony państwa ma prawo oczekiwać. U nas państwo nie realizuje należycie świadczeń publicznoprawnych w stosunku do zakresu i wysokości świadczeń!

W drugiej połowie XIX wieku pojawiły się poglądy które przypisywały podatkom rolę nie tylko fiskalną, ale także stymulującą rozwój gospodarczy. Wyrazicielem takich poglądów był Adolf Wagner, który podzielił wszystkie zasady podatkowe na trzy grupy:
- fiskalne
- społeczne
- techniczne
Przestrzeganie zasad fiskalnych miało zapewnić odpowiednie wpływy do skarbu państwa z tytułu podatków.
W grupie zasad społecznych najistotniejsza dla Wagnera była przede wszystkim równość podatkowa - w sensie subiektywnym. Zasada ta oznaczała według Wagnera powszechność opodatkowania, ale jednocześnie uwzględnianie możliwości płatniczych podatnika. Takim założeniom odpowiada progresywne opodatkowanie. W grupie zasad technicznych znalazły się zasady: taniości, dogodności i pewności postulowane wcześniej przez Smitha.

Definicja podatku:
Pierwsza definicja legalna podatku w Polsce pojawiła się wraz z ordynacją podatkową w 1997 r. - wcześniej korzystano z teorii i doktryny prawa podatkowego.
Podatkiem jest:
- publicznoprawne
- nieodpłatne
- przymusowe
- bezzwrotne
świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.
Świadczenie publicznoprawne - stosunek podatkowy jest zbudowany na konstrukcji stosunku administracyjnoprawnego. Mamy podmiot uprawniony (może żądać) i zobowiązany (musi spełnić). Są to świadczenia na rzecz podmiotów publicznoprawnych  Państwa reprezentowanego przez Skarb Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego (dochody podatkowe własne posiada tylko gmina!)
Świadczenie nieodpłatne - jest to świadczenie nieekwiwalentne, oznacza to że podatnik w zamian za zapłacony podatek nie ma roszczenia o świadczenie wzajemne do podmiotu publicznoprawnego. Zasada ta rozumiana jako nieekwiwalentność w stosunku zindywidualizowanym, a zasada korzyści dotyczy ogółu podmiotów  ekwiwalentność ogólna.
Świadczenie przymusowe - co do zasady podatnik powinien sam regulować zapłatę podatku, jeżeli tego nie zrobi państwo stosuje przymus celem realizacji tego obowiązku. Państwo posiada aparat skarbowy zdolny do realizacji  organy podatkowe i egzekucyjne
Świadczenie bezzwrotne - raz zapłacony podatek nie wraca już do podatnika w tej samej postaci. Istnieją jednak odstępstwa:
- nadpłata
- zwrot podatku
Kiedy mamy do czynienia ze świadczeniem nienależnym (nie było zobowiązania lub zapłacono za dużo)  to w określonych sytuacjach może dojść do zwrotu tych świadczeń.
Forma pieniężna świadczenia - dawniej forma naturalna, inwentarz żywy, płody. Trzeba odróżnić formę pieniężną od sposobu wygasania (np. przeniesienie prawa własności na pokrycie zaległości podatkowych).
W literaturze podaje się trzy kolejne cechy podatku:
- jednostronność
- ogólny charakter podatku
- cecha przewłaszczenia
Jednostronność podatku - odnosi się do tego, kto i w jaki sposób narzuca podatek. Podmiotem legitymowanym jest tylko państwo, które czyni to w formie ustawy. Jest to wyraz władzy państwowej.
Ogólność podatku - trzeba odnosić to do elementów konstrukcji podatku - do zakresu podmiotowego i przedmiotowego. Podatek zawsze wskazuje podmioty w sposób ogólny, aby objąć szeroki krąg podmiotów (np. osoby fizyczne, prawne). To samo mamy w przypadku przedmiotu  np. VATowi podlega „dostawa”, każda niewyłączona czynność o tym charakterze. Ma to zapewnić powszechność opodatkowania poprzez sięgnięcie do wszystkich stanów faktycznych i podmiotów w celu opodatkowania. Ogólność oznacza więc, że podatek jest skierowany do bliżej nieokreślonego kręgu podmiotów.
Cecha przewłaszczenia - poprzez zapłatę podatku następuje zmiana właściciela środków pieniężnych.

Oprócz podatku mamy też inne daniny: opłaty, cła i dopłaty.
Opłata - posiada te same cechy co podatek, z jedną różnicą  powinna być ekwiwalentna. Np. opłata skarbowa za wydanie duplikatu dokumentu. Nie zawsze tak jest  opłata targowa, miejscowa to ukryte formy podatku.
Cło - część uważa za podatek, a część za opłatę  ekwiwalentnością miałoby być dopuszczenie do obrotu. Nie zdefiniowano nigdzie. Chyba raczej formalnie trzeba by mówić o długu celnym.
Dopłaty - najczęściej ukryte pod nazwą opłaty (np. opłata za wzrost wartości gruntu w przypadku inwestycji jednostki samorządu terytorialnego)
Cena - świadczenie cywilnpoprawne - nie jest świadczeniem publicznoprawnym, nie ustala jej państwo (szczątkowe pozostałości cen urzędowych). Nie jest świadczeniem przymusowym, może pojawić się dopiero gdy ktoś nie spełnia warunków umowy, jest to przymus w innym kontekście. Nie ma bezzwrotności  pod pewnymi warunkami można zwrócić towar i zapłaconą cenę. O nieodpłatności też nie może być mowy, ewentualnie czasem o nieekwiwalentności. Ogólność: dyskusyjne - mamy ofertę, która wiąże w chwili wystawienia, ale sprzedawca może dla jakiegoś indywidualnego podmiotu zrezygnować z części ceny.

Elementy zmienne (konstrukcyjne) świadczenia podatkowego.
Zmienia się treść tych elementów, ale założenie jest niezmienne. Należą do nich podmiot, przedmiot, podstawa opodatkowania, stawka podatku. Niektórzy autorzy wymieniają także miejsce, termin i sposób świadczenia.

PODMIOT:
Ten element odpowiada nam na pytanie - kto jest zobowiązany do świadczenia?
Możemy wyodrębnić dwie strony:
- czynną - organ państwowy uprawniony do nakładania obowiązku podatkowego
- bierna - podmioty zobligowane do spełnienia świadczenia podatkowego
W starszej literaturze do podmiotów zalicza się: podatnika, płatnika i inkasenta
Należy też zwrócić uwagę na następców prawnych i osoby trzecie zobowiązane do spełnienia świadczenia obok podatnika. Regulacja tych pięciu kategorii podmiotów znajduje się w ordynacji podatkowej z 1997 r.

Podatnik:
Definicja legalna: podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca z mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.
Definicja ta wykorzystuje elementy prawne:
- określając status podmiotu (osoba fizyczna, prawna, jednostka)
- wiążąc fakt bycia podatnikiem z realizacją obowiązku podatkowego płynącego z ustawy podatkowej.
Ustawa mówi nam co to obowiązek i co to zobowiązanie podatkowe:
Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.
Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz SP, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, terminie oraz miejscu określonych przepisami prawa podatkowymi.  następuje w tym miejscu konkretyzacja obowiązku podatkowego, obowiązek podatkowy to termin szerszy, przepisy prawa podatkowego to także przepisy podustawowe.
W literaturze definiuje się podatnika za pomocą elementów charakterystycznych  jest to podmiot, który ponosi ekonomiczny ciężar świadczenia. Na podstawie tego kryterium wyróżniamy podatki: pośrednie (kto inny jest podatnikiem, a kto inny ponosi faktyczny ciężar  VAT, akcyza) i bezpośrednie.

Płatnik:
Ustawa określa płatnika: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Istotą bycia płatnikiem jest właściwie zastąpienie podatnika, ratio legis takiego rozwiązania:
- ustawodawca nie ma zaufania „czy wszyscy sobie poradzą”
- sprzyja powszechności opodatkowania
- ważne jest aby podatki były stałym świadczeniem  osiąga się to przez zaliczki, w tym celu powołuje się płatnika. Płatnik to instytucja związana głównie z podatkiem dochodowym, występuje także w podatku od spadków i darowizn  notariusz. Także w podatku od czynności cywilnoprawnych. Płatnicy są zobowiązani ustawowo, ale otrzymują za swoje obowiązki zryczałtowane wynagrodzenie. Ponoszą jednak osobistą odpowiedzialność całym swoim majątkiem za wykonanie obowiązków obliczenia, pobrania i wpłacenia podatku.
Inkasent:
Definicja: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Inkasentami są sołtysi, urzędnicy w wydziałach finansowych, pracownicy spółdzielni itd. Również odpowiadają osobiście ale za to, że odbierze i odprowadzi należność na rzecz organu podatkowego.
Pozostałe kategorie.
1) Następcy prawni - rozumienie dość szerokie. Definicją tą obejmujemy te podmioty, które wchodzą w miejsce lub powstają po przekształceniu innych podmiotów.
Przykłady:
- połączenie się osób prawnych, spółek handlowych
- przekształcenia osoby prawnej i spółki
- połączenie lub przekształcenie komunalnych zakładów budżetowych
np. o sytuacja z ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych
Podmiot który powstał wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki podatkowe dawnego podmiotu (podmiotów)
2) Spadkobiercy - przyjmują ogół majątkowych praw i obowiązków spadkodawcy. Prawa niemajątkowe przechodzą pod warunkiem dalszego prowadzenia określonej działalności gospodarczej związanej z tymi prawami. Do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe stosuje się przepisy o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe.
3) Osoby trzecie  polska ordynacja nie wprowadza ogólnej reguły dotyczącej osób trzecich, gdyż byłoby to trudne w praktyce. Ustawa wymienia konkretne stany uzasadniające odpowiedzialność tak jak podatnik, płatnik i inkasent  całym majątkiem podmiotu. Mamy tutaj zróżnicowany krąg podmiotów:
- odpowiedzialność małżonka rozwiedzionego za zobowiązania współmałżonka sprzed rozwodu
- odpowiedzialność członka rodziny podatnika prowadzącego działalność gospodarczą
- odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa
- odpowiedzialność dzierżawcy, użytkownika
- odpowiedzialność właściciela, samoistnego posiadacza i użytkownika wieczystego rzeczy
- odpowiedzialność wspólników spółek osobowych
- odpowiedzialność członków zarządu
- odpowiedzialność gwaranta i poręczyciela
Jedyne co łączy te stany to to, że odpowiedzialność osoby trzeciej musi wynikać z decyzji organu podatkowego. Można kierować egzekucję zobowiązań podatkowych przeciwko osobie trzeciej tylko wtedy, gdy egzekucja wobec podatnika, płatnika i inkasenta okazała się bezskuteczna.
PRZEDMIOT:
Według niektórych: dlaczego płacimy?, Inni: od czego płacimy? Zdebel: dlaczego płacimy?
Definicja. Zdarzenie, stan faktyczny, z którym ustawodawca wiąże obowiązek podatkowy. W PRL było wiele świadczeń nienazwanych podatkiem, które w rzeczywistości nimi były.
Obecnie mamy 11 podatków. Wyodrębnia się 4 główne grupy::
1) dochodowe
2) przychodowe
3) majątkowe
4) konsumpcyjne

ad 1) Podatek dochodowy to taki podatek, w którym opodatkowanie następuje wówczas, gdy znana jest już ostateczna wielkość uzyskanego dochodu. Może w takiej sytuacji zdarzyć się obciążenie wcześniej podatkiem przychodowym, możliwa też jest konstrukcja podatku przychodowo-dochodowego. Klasycznymi podatkami dochodowymi są PIT i CIT.
ad 2) Podatek przychodowy to taki podatek, który obciąża osobę zobowiązaną w momencie pojawienia się przychodu. Nie ma znaczenia koszt uzyskania przychodu, nie oblicza się nadwyżki. Jest to tak zwany podatek wstępny, gdyż nie znamy jeszcze wielkości dochodu.
ad 3) Podatki majątkowe to takie, które sięgają do majątku podatnika, mogą dotyczyć albo samego posiadania majątku albo jego przyrostu. Np. podatek od nieruchomości. Zmniejszają, uszczuplają przedmiot opodatkowania. Z fiskalnego punktu widzenia mamy sytuację, że nie byłoby korzystnym zjawiskiem przeważanie podatków realnych  przykładem podatku realnego jest podatek od spadków i darowizn  jeżeli kogoś nie stać na zapłacenie to musi pozyskać środki np. przez pożyczkę. Istnieje propozycja wprowadzenia podatku katastralnego, który miałby zastąpić podatek od nieruchomości, problem natury faktycznej jest taki, że nie ma pełnego katastru.
4) Podatki konsumpcyjne  przedmiotem takiego podatku jest fakt wiążący się z dokonaniem określonego wydatku związanego z zakupem dobra, usługi. Np. podatek akcyzowy. Przybierają one czasami postać podatków od towarów luksusowych, a ich wysokość jest wówczas uwzględniana w cenie takich towarów. W okresie 20lecia były także obciążenia akcyzowe  tzw. monopole. Państwo posiadało monopol na przemysł zapałczarski, solny i naftowy. Do każdego towaru doliczano niewielką kwotę, która była tym obciążeniem (monopol produkcji i sprzedaży)
Mamy takie podatki, które trudno zakwalifikować: np. podatek od czynności cywilnoprawnych, od posiadania psa.
W literaturze czasami wprowadza się dodatkowy podział związany z częstotliwością opodatkowania:
- jednorazowe (np. podatek od spadków i darowizn)
- powtarzające się (podatek dochodowy od osób prawnych)
- stały (przedmiot w dłuższym czasie związany z jedną osobą  podatek od nieruchomości)
Inne podziały podatków (to właściwie nie dotyczy przedmiotu ale lepiej wymienić tutaj aby zachować ciągłość wykładu):
* z punktu widzenia tożsamości podatnika formalnego i rzeczywistego: pośrednie (VAT, akcyza) vs. bezpośrednie (podatek dochodowy)
* z punktu widzenia okoliczności wprowadzenia podatków: zwyczajne, nadzwyczajne (w sytuacjach szczególnych)
* ze względu na sposób wprowadzenia podatku: obligatoryjny (większość) vs. fakultatywne (np. samoopodatkowanie się mieszkańców gmin)
* ze względu na podmiot: podatki pobierane od osób fizycznych vs. od osób prawnych i jednostek niemających osobowości prawnej.
* ze względu na charakter podatków: rzeczowe (najważniejszy przedmiot), osobiste (najważniejszy podmiot)
PODSTAWA OPODATKOWANIA:
Według większości autorów jest to od czego pobiera się podatek. Definicja: Wartościowe lub ilościowe określenie przedmiotu opodatkowania. (w podatku od osób fizycznych podstawą opodatkowania jest roczny dochód  po pomniejszeniu o dozwolone kwoty otrzymamy podstawę wymiaru, a nie podstawę opodatkowania! Najczęściej podstawa wymiaru jest określona za pomocą wartości pieniężnej, ale występują wyjątki  ilość psów, samochodów, powierzchnia gruntu. Mogą występować obok siebie  podatek od nieruchomości: powierzchnia, a przy budowlach: wartość amortyzacyjna.
STAWKA PODATKU:
Nie ma definicji legalnej. Doktryna: Jest to liczba określająca wysokość podatku przy danej podstawie podatkowej.
Klasyfikacja stawek:
a) forma stawki:
- procentowa (VAT)
- kwotowa (transportowy, od nieruchomości, od posiadania psa)
Czasem ustawodawca nie wskazuje kwoty, ale sposób jej obliczenia  podatek rolny
- mieszana - składa się z procentów i kwoty. (PDOF, spadki i darowizny)
b) określeniem sposobu zachowania się stawki w stosunku do zmiany podstawy opodatkowania
- proporcjonalna - niezależnie od zmiany podstawy opodatkowania stawka pozostanie na tym samym poziomie (kwota podatku rośnie lub maleje wprost proporcjonalnie do podstawy opodatkowania)
- zmienna  zmieniają się wraz ze zmianą wysokości podstawy opodatkowania; zmienność może przybierać różny charakter:
* progresywna (wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania rośnie stawka. Każda stawka progresywna musi zawierać maksymalny poziom, w przeciwnym razie w pewnym momencie połknęłaby całą podstawę opodatkowania. Uważa się że stawka progresywna w pewnym momencie przekształci się w degresywną. Progresja może mieć dwa rodzaje: globalny lub szczeblowy. Szczeblowy składa się ze stałej stawki oraz pewnej wielkości procentowej, którą jest opodatkowana nadwyżka podstawy opodatkowania w stosunku do niższej.

W latach 80. w Polsce istniał podatek (popiwek) od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń (każdy pracodawca, w większości gospodarki uspołecznionej wypłacający wynagrodzenie na poziomie wyższym niż planowany przyrost wynagrodzeń był obciążony podatkiem  skutkiem była stawka globalna 1 zł więcej  500%!)
Czasami ustawodawca dopuszcza stawkę różnicową, nie określa się wysokości stawki. Podatnik musi porównać dwie wartości (np. wytworzenia i zbytu). Stosowana rzadko, dawniej w podatku obrotowym  obecnie szczątkowo w akcyzowym)
* regresywna  odwrotność progresywnej  rzadko  w początku lat 50 tych - im wyższe wynagrodzenia tym mniejsza stawka (walka z pracodawcami, którzy zaniżają wynagrodzenie - powody polityczne)
* degresywna - łączy stawkę progresywną polega na tym, iż w miarę zmniejszania się podstawy opodatkowania maleje stawka podatkowa, gdy podstawa opodatkowania zmniejszy się do pewnej ustalonej kwoty (minimum)  wówczas stawka jest już stała, a opodatkowanie staje się proporcjonalnie. W gruncie rzeczy podobnie jak progresja (z dołu do góry), degresja to spojrzenie z góry na dół  rzadko stosowane.

Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz SP, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, terminie oraz miejscu określonych przepisami prawa podatkowymi.  następuje w tym miejscu konkretyzacja obowiązku podatkowego, obowiązek podatkowy to termin szerszy, przepisy prawa podatkowego to także przepisy podustawowe.
Termin powstania zobowiązań podatkowych  istnieją dwie możliwości (art. 21 ordynacji):
Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:
- zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania (w polskim systemie dominują zobowiązania podatkowe powstające z mocy samego prawa bez konieczności prowadzenia postępowania podatkowego  mamy tutaj do czynienia z zasadą obliczenia podatku.- mamy tutaj trzy możliwości: podatek obliczony przez podatnika lub płatnika  czyli samoobliczenie i obliczenie przez płatnika)
- doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania (druga kategoria to takie podatki, które płaci się po otrzymaniu decyzji organu podatkowego  podatek od spadków i darowizn  przekazuje się oświadczenie co weszło w skład masy spadkowej i jaka jest jej wartość, a organ ustala wtedy czy i w jakiej wysokości powstaje podatek. Momentem powstania zobowiązania jest moment doręczenia decyzji, a nie wydania jej! Ordynacja podatkowa wyróżnia dwa rodzaje decyzji wydawanych w przedmiocie obliczenia wysokości zobowiązania podatkowego: decyzje ustalające, konstytutywne  np. nakaz płatniczy i decyzje określające, które mają charakter deklaratoryjny a doręczenia takiej decyzji nie powoduje powstania nowych praw i obowiązków podatkowych.)

Zabezpieczenie zobowiązań podatkowych:
Ordynacja podatkowa reguluje trzy formy zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego:
- zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego na majątku podatnika w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
- hipoteka przymusowa
- zastaw skarbowy
Ordynacja podatkowa określa przedmiot zabezpieczenia poprzez odwołanie się do zobowiązania podatkowego. Tryb powstawania zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego jest odrębny w stosunku do ogólnego wzorca zabezpieczenia należności.
ad 1) zabezpieczenie w trybie egzekucyjnym:
Przesłanką jest uzasadniona obawa niewykonania zobowiązania i sytuacja, w której brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić egzekucję. Ordynacja podatkowa zna dwie formy zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym:
- zabezpieczenie przed terminem płatności podatku (jest to forma podstawowa
- zabezpieczenie w toku postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej przed wydaniem decyzji ustalającej bądź określającej wysokość zobowiązania podatkowego.
Bez względu na formę zabezpieczenia jest ono ustanawiane przez wydanie postanowienia organu egzekucyjnego. Wybór sposobu należy do organu, możliwość wyboru jest jednak ograniczona do szeregu czynności określonych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (m.in. zajęcie pieniędzy, wynagrodzenia, obciążenia nieruchomości hipoteką, obciążenia statku morskiego zastawem, zakaz zbywania nieruchomości i praw, kaucja)
ad 2) hipoteka przymusowa, chroni interesy Skarbu Państwa bądź jednostek samorządu terytorialnego. Hipoteka przysługuje na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań i zaległości podatkowych. Przedmiotem hipoteki może być:
- część ułamkowa nieruchomości
- nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej podatnika i jego małżonka, wspólników spółki cywilnej
- użytkowanie wieczyste, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, wierzytelność zabezpieczona hipoteką.
Hipoteka powstaje przez dokonanie wpisu do księgi wieczystej, którego podstawą jest bądź odpowiednia i doręczona decyzja bądź tytuł wykonawczy lub zarządzenie zabezpieczenia.
ad 3) zastaw skarbowy chroni interesy SP i jednostek samorządowych, zastaw przysługuje na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, gdy ich wartość z dnia ustanowienia zastawu wynosi co najmniej 10 tyś zł. Zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych na podstawie doręczonej decyzji odpowiedniej treści.

Zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek:
1) zapłaty - najpowszechniejszy sposób wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, z treści zobowiązania wynika, że jest to efektywna forma jego wykonania. Jedynie w tym przypadku ma miejsce gromadzenie dochodów publicznych w ramach działalności finansowej Skarbu Państwa lub gminy.
2) pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta - taki sam efekt jak zapłata, płatnik bądź inkasent jest jakby reprezentantem organu podatkowego, chodzi o pobranie podatku - a nie zapłatę podatku przez płatnika lub inkasenta.
3) potrącenia - w przypadku wierzytelności wzajemnych, wymagalnych, bezspornych, przysługujących bezpośrednio podatnikowi
4) zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku - to są działania organu podatkowego
5) zaniechania poboru - sposób nieefektywny
6) przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych - sposób szczególny wygaśnięcia zobowiązania podatkowego
7) przejęcia własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym
8) umorzenia zaległości - sposób nieefektywny
9) przedawnienia - sposób nieefektywny
Zobowiązanie płatnika lub inkasenta wygasa całościowo lub częściowo wskutek:
1) wpłaty
2) zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku
3) umorzenia
4) przejęcia własności nieruchomości lub przejęcia prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym
5) przedawnienia

Podatki:

1) Podatek od towarów i usług

Podatek od towarów i usług (value added tax  podatek od wartości dodanej) jest podatkiem państwowym, który w całości stanowi dochód Skarbu Państwa. Podatek ten ma charakter powszechny, podatnikami są wszystkie podmioty dokonujące opodatkowanych czynności niezależnie od ich statutu. Jest to podatek pośredni, z punktu widzenia podatnika rzeczywistego jest podatkiem konsumpcyjnym, z punktu widzenia podatnika formalnego podatek VAT ma charakter przychodowy. Jest podatkiem zwyczajnym i obligatoryjnym. Cechy typowe dla vat:
- cenotwórczość (ciężar podatku przeniesiony z podatnika formalnego na finalnego nabywcę towaru lub usługi)
- wielofazowość (takie same zasady opodatkowania obowiązują we wszystkich fazach obrotu)
- neutralność - (nie powoduje „kaskadowego” wzrostu obciążeń podatkowych)
- podatek od wartości dodanej - rozliczenia z organami skarbowymi uwarunkowane są ustaleniem kwoty podatku do zapłaty, wpłacie podlega jedynie nadwyżka podatku należnego z tytułu dokonania czynności opodatkowanej ponad kwotę podatku zapłaconego sprzedawcy lub usługodawcy przez podatnika formalnego.
Podmiot: osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarczą rozumie się szeroko, jako wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Spośród podatników wyodrębniono tzw. małego podatnika  generalnie będziemy za takiego uznawać podatnika u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 800.000 euro oraz zastępców pośrednich, jeżeli roczna kwota ich prowizji nie przekroczyła 30.000 euro. Podmiot taki może zastosować kasową metodę rozliczania podatku VAT za okresy kwartalne po uprzednim zawiadomieniu urzędu skarbowego.
Przedmiot: Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

  1)  odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

  2)  eksport towarów;

  3)  import towarów;

  4)  wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

  5)  wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Czynności te podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Wyłączenia przedmiotowe:
- zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans;

- czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy;

- działalność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od gier
Podstawa opodatkowania: zasadniczo podstawą opodatkowania jest obrót, rozumiany jako kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Ustawa przewiduje jednak szereg szczegółowych rozwiązań w związku z np. importem towarów czy usług.
Stawka podatku: ma charakter proporcjonalny, niezmienny. W obliczeniach podatkowych stosowane są wyłącznie stawki procentowe. Stawka podstawowa podatku wynosi 22%, występuje też stawka ulgowa - 7% dla ściśle określonych towarów i usług. W wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów stawka podatku wynosi 0 % (w kilku innych przypadkach także) Stawki podatkowe mogą być stosowane w obliczeniach podatku metodą rachunku:
a) w stu - podstawa opodatkowania wyraża wartość brutto, czyli obrót wraz z należnym podatkiem
b) od sta - podstawa opodatkowania odzwierciedla wartość netto. Metoda od sta jest podstawowym sposobem obliczania podatku VAT.

2) Podatek akcyzowy

Podatek akcyzowy jest podatkiem państwowym, który w całości stanowi dochód Skarbu Państwa. Akcyza jest podatkiem zwyczajnym, obligatoryjnym, rzeczowym, pośrednim. Z punktu widzenia formalnego jest podatkiem przychodowy, z punktu widzenia podatnika rzeczywistego jest podatkiem konsumpcyjnym. Podobnie jak VAT akcyza ma charakter cenotwórczy. Różni ją od VATu jednofazowość.
Różnice między VATem a akcyzą wyrażają się w funkcji  VAT jest neutralny, akcyza ma funkcję stymulacyjna.
Podmiot: Podatnikami akcyzy są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegających opodatkowaniu, a także nabywające lub posiadające wyroby akcyzowe, jeżeli od wyrobów tych nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości, u których powstają nadmierne ubytki lub niedobory wyrobów akcyzowych zharmonizowanych, będące zleceniobiorcami usług polegających na wytwarzaniu wyrobów akcyzowych w ramach umowy o dzieło lub innej umowy.
Przedmiot: Należy podkreślić, że przedmiotem opodatkowania nie są wyroby akcyzowe. Podatek akcyzowy jest bowiem podatkiem od obrotu gospodarczego. Zakres przedmiotowy akcyzy obejmuje:
 1)  produkcja wyrobów akcyzowych zharmonizowanych;

 2)  wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego;

 3)  sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju;

 4)  eksport i import wyrobów akcyzowych;

 5)  nabycie wewnątrzwspólnotowe i dostawa wewnątrzwspólnotowa.
Akcyzie podlegają także ubytki lub niedobory wyrobów akcyzowych zharmonizowanych powstałe w czasie produkcji, magazynowania, przerobu, zużycia lub przewozu.
Wyroby akcyzowe to wyroby wymienione w załączniku do ustawy. Ustawa wyróżnia wyroby akcyzowe o charakterze zharmonizowanym i niezharmonizowanym.  Wyroby akcyzowe zharmonizowane - paliwa silnikowe, oleje opałowe i gaz, napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe określone w załączniku nr 2 do ustawy, wyroby niezharmonizowane to a contrario wszystkie inne.
Podstawa opodatkowania: Jest różnorodna. W zasadzie wyrażona jest przez wartość (w przypadku importu powiększoną o cło) bądź kwotę należną z tytułu sprzedaży, dostawy i nabycia wewnątrzwspólnotowego. Jedynie wyjątkowo podatek akcyzowy jest obliczany od liczby wyrobów akcyzowych bądź ceny detalicznej wyrobu.
Stawka podatku: Może przybrać postać:
- procentową (procent podstawy opodatkowania, procent ceny detalicznej)
- kwotową (kwota na jednostkę wyrobu)
- specyficzną  połączenie stawek podstawowych (kwota na jednostkę wyrobu i procent maksymalnej ceny detalicznej.)

3) Podatek od gier
Podatek od gier należy do nielicznej grupy podatków w polskim systemie podatkowym, które nie zostały uregulowane w odrębnej ustawie podatkowej. Problematyka ta stanowi przedmiot kompleksowej ustawy o grach i zakładach wzajemnych. Podatek ma charakter państwowy, w całości stanowi dochód Skarbu Państwa. Jest to podatek typu przychodowego, zwyczajny, bezpośredni, rzeczowy, obligatoryjny. Znaczenie fiskalne tej daniny jest niewielkie ze względu na wąski krąg podmiotów. Jest to podatek powszechny.
Podmiot: Podmioty prowadzące działalność w zakresie gier i zakładów, o których mowa w art. 2 ustawy o grach i zakładach wzajemnych, na podstawie udzielonego zezwolenia oraz podmioty urządzające gry i loterie stanowiące monopol Państwa podlegają opodatkowaniu podatkiem od gier. Podatnikami mogą być osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.
Przedmiot: Przedmiotem opodatkowania jest działalność polegająca na urządzaniu gier i zakładów wzajemnych oraz gier i loterii stanowiących monopol Państwa. Działalność objęta tym podatkiem jest wyłączona z opodatkowania podatkiem VAT
Podstawa opodatkowania: Przedmiot opodatkowania jest skonkretyzowany w podstawie opodatkowania wyłącznie przez wartość. Charakterystyczny dla tego podatku jest brak jednolitej podstawy opodatkowania oraz szczegółowe jej uregulowanie dla poszczególnych typów gier i zakładów wzajemnych.
Stawki podatkowe: mają postać wyłącznie procentową, ich wysokość jest uzależniona od rodzaju loterii, zakładu czy gry. Szczegóły:   
- dla loterii fantowych, gry bingo fantowe, gry bingo pieniężne oraz zakładów wzajemnych - 10 %;
- loterii pieniężnej i gry telebingo - 15 %;
- gier liczbowych - 20 %;
- gier prowadzonych w kasynach gry i w salonach gier na automatach oraz dla wideoloterii - 45 %.
Najniższa stawka - 2% ma zastosowanie przy opodatkowaniu zakładów wzajemnych w zakresie współzawodnictwa sportowego zwierząt na podstawie odpowiedniego zezwolenia.
Podatek obliczany jest według skali proporcjonalnej.

4) Podatek dochodowy od osób fizycznych
5) Podatek dochodowy od osób prawnych
za dużo qrka pisania....

6) Podatek od spadków i darowizn jest podatkiem typu majątkowego od przyrostu masy majątkowej, ma charakter rzeczowy, zwyczajny i bezpośredni. Płacony jest bezpośrednio bądź za pośrednictwem płatnika, którym najczęściej jest notariusz.
Podmiot: Podatek ten dotyczy jedynie osób fizycznych. Charakterystyczną cechą podatku od spadków i darowizn jest oparcie jego konstrukcji na zasadzie podziału podatników na grupy podatkowe. W obecnym stanie występują trzy grupy podatkowe, przynależność do danej grupy uwarunkowana jest stopniem pokrewieństwa lub powinowactwa między spadkodawcą a spadkobiercą oraz między darczyńcą a obdarowanym.
Zakwalifikowanie podatnika do jednej z trzech grup podatkowych wpływa na sposób i zakres stosowania w tym podatku zwolnień, ulg, minimum wolnego od podatku oraz wysokości stawki.
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a w wypadku darowizny obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na obdarowanym i darczyńcy.
Przedmiot: nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem
1)  spadku;

2)  darowizny;

3)  zasiedzenia;

4)  nieodpłatnego zniesienia współwłasności;

5)  zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu.
Nadto przedmiot opodatkowania stanowi również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.
W ustawie przyjęto swoistą zasadę tzw. nieograniczonego obowiązku podatkowego  jeśli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium RP, to nabycie majątku znajdującego się za granicą podlega obciążeniu w Polsce.
Zakres przedmiotowy ograniczony jest przez regułę, że podatkowi nie podlega nabycie własności rzeczy ruchomych znajdujących się w kraju lub praw majątkowych wykonywanych w Polsce, jeżeli w dniu nabycia ani nabywca, ani spadkodawca czy darczyńca nie byli obywatelami polskimi oraz nie mieli stałego miejsca zamieszkania na terytorium RP.
Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Stawka podatku jest niejednolita. Przy zasiedzeniu mamy skalę proporcjonalną ze stawką stałą wynoszącą 7% podstawy opodatkowania. W pozostałych przypadkach nabycia rzeczy i praw majątkowych skala jest progresywna i ma charakter szczeblowy. Wysokość stawek uzależniona jest od przynależności podatnika do jednej z trzech grup podatkowych. Najniższe stawki w pierwszej grupie.

Mamy dosyć szeroki katalog zwolnień:
Wśród zwolnień możemy wyróżnić cztery zasadnicze grupy dotyczące:
- działalności rolniczej
- pozarolniczej działalności gospodarczej
- przedmiotów gospodarstwa domowego
- nabycia domu i mieszkania
Istotne znaczenie dla podatników ma występująca w podatku od spadków i darowizn ulga mieszkaniowa, chodzi w niej o to, że do podstawy opodatkowania nie wlicza się wartości nabytego budynku bądź lokalu mieszkalnego a także innych spółdzielczych własnościowych i lokatorskich praw do lokalu - do łącznej powierzchni nie przekraczającej 110 metrów kwadratowych.

7) Podatek rolny jest podstawowym podatkiem obciążającym rolnictwo. Stanowi dochód budżetu gminy. Jest podatkiem bezpośrednim, zwyczajnym i rzeczowym. Może być pobierany przez inkasenta, w roli którego najczęściej występuje sołtys.

Zakres podmiotowy:

- osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które są właścicielami, posiadaczami samoistnymi lub użytkownikami wieczystymi gruntów

- posiadacze gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Nieruchomości Rolnych lub z innego tytułu prawnego albo jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych

Zakres przedmiotowy: Przedmiotem podatku rolnego jest posiadanie gruntu. Ustawa wyróżnia dwie kategorie gruntów podlegających opodatkowaniu podatkiem rolnym: grunty nie wchodzące w skład gospodarstw rolnych i grunty gospodarstw rolnych.

Ustawa za gospodarstwo rolne uważa obszar gruntów, sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki nie posiadającej osobowości prawnej.

Podstawa opodatkowania: Wyrażona jest w liczbie hektarów rzeczywistych (dla gruntów nie spełniających normy obszarowej) lub przeliczeniowych. Jest to umowna jednostka przeliczeniowa związana z wartościowaniem ziemi rolniczej ze względu na: jej położenie, klasę i rodzaj gruntów.

Wysokość przelicznika uzależniona jest od:

- okręgu podatkowego, w którym znajduje się dany grunt (4 okręgi, przydziela minister właściwy ds. finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym ds. rolnictwa po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Izb Rolniczych)

- rodzaju użytków rolnych

- klasy bonitacyjnej gruntu.

Stawka podatku: kwotowa  równowartość pieniężna 2,5q żyta z hektara przeliczeniowego - dla gruntów gospodarstw rolnych i 5q żyta od hektara dla gruntów nie wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, wg średniej ceny skupu żyta.

Zwolnienia przedmiotowe:

a) zwolnienia z podatku rolnego:

- użytków rolnych klasy V, VI i VIz

- gruntów zadrzewionych i zakrzewionych na użytkach rolnych

- gruntów położonych w pasie drogi granicznej

- użytków ekologicznych,

- gruntów zajętych przez zbiorniki wodne,

- gruntów pod wałami przeciwpowodziowymi,

- gruntów wpisanych do rejestru zabytków

- gruntów stanowiących działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych.

b) czasowe zwolnienie z podatku

- grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją (zniszczenia wskutek robót drenarskich)

- grunty gospodarstw rolnych powstałe z zagospodarowania nieużytków (na 5 lat)

- grunty gospodarstw rolnych otrzymane w drodze wymiany lub scalenia.

- grunty gospodarstw rolnych, na których zaprzestano produkcji rolnej (do 3 lat)

Zwolnienia podmiotowe:

- szkoły wyższe, publiczne i niepubliczne szkoły, placówki doskonalenia nauczycieli

- placówki naukowe PAN, jednostki badawczo-rozwojowe

- zakłady pracy chronionej, zakłady aktywności zakładowej

Ulgi: inwestycyjna, ulgi żołnierskie, ulga w podatku od gruntów położonych na terenach podgórskich i górskich, ulga w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej.

Ulgi i zwolnienia mają charakter gospodarczy, pełnią funkcje socjalne, motywacyjne.

8) Podatek leśny jest podobnie uregulowany do podatku rolnego. Jest podatkiem zwyczajnym, obligatoryjnym, bezpośrednim i rzeczowym. Zasila w całości budżety gminne.

Zakres podmiotowy:

Obowiązek ciąży na osobach fizycznych, osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych, w tym spółkach nie mających osobowości prawnej, które są właścicielami, użytkownikami wieczystymi lub samoistnymi posiadaczami lasów bądź posiadaczami lasów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Zakres przedmiotowy: Przedmiotem podatku jest posiadanie lasu. Chodzi o wszystkie lasy z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna. Las - grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy.

Podstawa opodatkowania: To powierzchnia lasu w ha, wynikająca z ewidencji gruntów i budynków. Stawka: Podatek wynosi równowartość pieniężną 0,220 m3 drewna obliczoną wg średniej ceny sprzedaży.

Zwolnienia:

- lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat

- lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków

- użytki ekologiczne.

Zero ulg.

9) Podatek od czynności cywilnoprawnych dotyczy przede wszystkim ściśle wskazanych w ustawie (a więc nie wszystkich) czynności cywilnoprawnych przenoszących własność rzeczy oraz prawa majątkowe i dokonywanych w sposób niezawodowy. Jest to podatek typu przychodowego, o charakterze rzeczowym, bezpośrednim, zwyczajnym i obligatoryjnym. Danina w całości zasila budżety samorządowe. Może być pobierana za pośrednictwem płatnika - w roli którego występuje notariusz.
Zakres podmiotowy: obejmuje on wszystkie podmioty dokonujące podlegających opodatkowaniu czynności cywilnoprawnych - osób fizycznych, osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej. Obowiązek uiszczenia daniny ciąży solidarnie na stronach czynności cywilnoprawnej, jeżeli jedna ze stron jest zwolniona od podatku, obowiązek zapłaty spoczywa solidarnie wyłącznie na pozostałych stronach tej czynności. W przypadku podwyższenia kapitału zakładowego lub akcyjnego spółki obowiązek spoczywa na spółce.
Przedmiot: czynności cywilnoprawne dokonywane w Polsce o charakterze odpłatnym i niezawodowym, których treścią jest przeniesienie własności rzeczy i praw majątkowych (np. umowa sprzedaży, zamiany). Podatek pobierany jest również przy zawieraniu: umowy pożyczki, spółki (akt założycielski), małżeńskiej umowy majątkowej, dożywocia i ustanowienia odpłatnej renty, umów o dział spadku i zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat i opłat, umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia długów, ciężarów bądź zobowiązań darczyńcy, ustanawianiu hipoteki, użytkowania, depozytu.
Zakres przedmiotowy podatku ograniczony jest przez dość liczne wyłączenia, wynikające z różnych przyczyn: społecznych (nie podlegają czynności w sprawach alimentacyjnych, świadczeń socjalnych), ekologicznych (umowy zawarte na podstawie przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska).
Zwolnienia: przedmiotowe i podmiotowe. Podmiotowe obejmują Skarb Państwa i jednostki budżetowe, jednostki samorządu terytorialnego i elementy obce na zasadzie wzajemności. Przedmiotowe to szeroki katalog czynności cywilnoprawnych dotyczący m.in. ułatwień w tworzeniu gospodarstwa rolnego, zamiany lokali między członkami najbliższej rodziny itd.
Podstawa opodatkowania: uzależniona jest od rodzaju czynności cywilnoprawnej podlegającej opodatkowaniu, kwestię tę ustawa określa szczegółowo dla każdej kategorii czynności. Najczęściej jednak jest to wartość nabywanych rzeczy i praw majątkowych wyrażona w cenach rynkowych. Wartość rynkową ustala się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w dniu dokonania czynności w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju.
Stawki są zasadniczo proporcjonalne o charakterze procentowym lub kwotowym, uzależnionym od rodzaju nabywanej rzeczy lub praw majątkowych  np. umowa sprzedaży nieruchomości - 2%, sprzedaż rzeczy ruchomych - 2% od umowy majątkowej małżeńskiej 38 zł;

10) Podatek od nieruchomości jest podatkiem samorządowym, zaliczanym do podatków lokalnych. Jest to danina o charakterze majątkowym, bezpośrednim i rzeczowym, a także zwyczajnym i obligatoryjnym. Jej pobór może następować za pośrednictwem inkasenta.
Podmiot: osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:
1)  właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych,

2)  posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych,

3)  użytkownikami wieczystymi gruntów,

4)  posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z tytułu prawnego, bądź jest bez tytułu.
Przedmiot opodatkowania: posiadanie
1)  gruntu

2)  budynku lub części budynku,

3)  budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.
Podstawa opodatkowania:
1)  dla gruntów - powierzchnia rzeczywista ustalona na podstawie ewidencji gruntów,
2)  dla budynków lub ich części - powierzchnia użytkowa wyrażona w metrach kwadratowych,
3)  dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wartość amortyzacyjna (kwotowo wyrażona wartość ustalona na 1 stycznia roku podatkowego, będąca podstawą odliczenia amortyzacji w tym roku, w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych - ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego.)
4) dla budowli od których nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych - wartość rynkowa określona przez podatnika (gdy podatnik nie określił lub nie podał wartości odpowiadającej cenom rynkowym organ podatkowy powołuje biegłego)
Stawka: proporcjonalna, rodzaj stawki uzależniony jest od przedmiotu opodatkowania
- procentowe - dla budowli
- kwotowe - dla budynków i gruntów
Wysokość stawek ustala rada gminy, z tym że ustawa określa stawki maksymalne. Górne granice stawek kwotowych są jednak corocznie podwyższane przez Ministra Finansów w drodze obwieszczenia
Zwolnienia: szeroki katalog o charakterze podmiotowym i przedmiotowym, np. budowle kolejowe, budowle portowe, nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby prowadzenia przez stowarzyszenia statutowej działalności wśród dzieci i młodzieży w zakresie szeroko pojętej oświaty, grunty stanowiące działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, którzy spełniają jeden z warunków ustawowych.

11) Podatek od środków transportowych zastąpił obowiązujący do 1990 r. podatek drogowy. W 1997 r. został poddany nowelizacji, która zmieniła istotnie jego konstrukcję. Jest to danina o charakterze majątkowym, bezpośrednim, rzeczowym, zwyczajnym i obligatoryjnym. Stanowi dochód gminy.
Podmiot: osoby fizyczne i osoby prawne będące właścicielami środków transportowych. Jak właścicieli traktuje się również jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, na które środek transportowy jest zarejestrowany. Jeżeli środek transportowy stanowi współwłasność dwóch lub więcej osób fizycznych lub prawnych, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od środków transportowych ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach.
Przedmiot: przedmiotem opodatkowania jest własność wskazanego w ustawie rodzaju środków transportowych. W obecnym stanie prawnym podatkiem tym objęto:
  1)  samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 tony i poniżej 12 ton,

  2)  samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton,

  3)  ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton,

  4)  ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton,

  5)  przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,

  6)  przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,

  7)  autobusy.
Podstawa opodatkowania: pokrywa się z przedmiotem opodatkowania  stanowi ją wskazany w ustawie środek transportowy
Stawki mają charakter proporcjonalny i kwotowy. Ich wysokość jest uzależniona od rodzaju środka transportowego oraz jego ładowności. W ustawie określone są górne granice stawek dla poszczególnych pojazdów. Ustawowe stawki są korygowane corocznie w drodze obwieszczenia Ministra Finansów. Określając poziom stawek na dany rok, rada gminy uwzględnia rodzaj środka transportowego, jego wpływ na środowisko naturalne, rok produkcji albo liczbę miejsc siedzących.
Zwolnienia:
- pod warunkiem wzajemności - środki transportowe będące w posiadaniu przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych
- środki transportowe stanowiące zapasy mobilizacyjne, pojazdy specjalne oraz pojazdy używane do celów specjalnych w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym
- środki transportowe wykorzystywane w dowozie i odwozie na maksymalną odległość w linii prostej do 150 km na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w transporcie kombinowanym
- pojazdy zabytkowe, w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym.
 Rada gminy może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe co do określonych kategorii pojazdów.

12) Podatek od posiadania psów jest podatkiem samorządowym zaliczanym obok podatku od nieruchomości i podatku od środków transportowych - do grupy danin lokalnych. Ma on charakter konsumpcyjny, bezpośredni, rzeczowy i zwyczajny. Jest to jednocześnie podatek obligatoryjny, co stwarza w praktyce niektórym gminom wiele problemów. Paradoksalnie często zdarza się, że podatek ten przynosi straty w budżecie gminnym. Postuluje się uczynienie go podatkiem fakultatywnym.
Podmiot: osoby fizyczne
Przedmiot: posiadanie psa
Podstawa opodatkowania: pokrywa się z przedmiotem opodatkowania  stanowi ją liczba posiadanych psów.
Zwolnienia: szeroki katalog, jak na podatek o znikomym znaczeniu fiskalnym, nie pobiera się podatku od:
- pod warunkiem wzajemności - od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych i osób z nimi zrównanych
- z tytułu posiadania psów będących pomocą dla osób niepełnosprawnych (niewidomych, głuchoniemych, niedołężnych)
- od osób w wieku powyżej 65 lat prowadzących samodzielnie gospodarstwo domowe - od jednego psa,
- z tytułu posiadania psów utrzymywanych w celu pilnowania gospodarstw rolnych - po dwa na każde gospodarstwo.
Rada Gminy może wprowadzić inne niż wymienione zwolnienia przedmiotowe.
Stawki mają charakter kwotowy. Maksymalną ich wysokość określa ustawa i są one co roku waloryzowane przez Ministra Finansów, ich wysokość określa Rada Gminy. Istnieje możliwość poboru przez inkasenta. Rada gminy określa zasady ustalania, poboru i terminu płatności

13) Uproszczone formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych uregulowane są osobną ustawą. Wymienia ona trzy kategorie podmiotów uprawnionych do ryczałtu
1) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą
2) osoby osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej,

3) osoby duchowne
Osoby fizyczne osiągające przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej mogą opłacać zryczałtowany podatek dochodowy w formie:

  1)  ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,

  2)  karty podatkowej.

Osoby fizyczne osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, mogą opłacać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Osoby duchowne, prawnie uznanych wyznań, opłacają zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych.

Wpływy z podatku dochodowego opłacanego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych stanowią dochód budżetu państwa. Wpływy z karty podatkowej stanowią dochody gmin.
I. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Podmioty: osoby fizyczne osiągające przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych oraz w formie spółki jawnej osób fizycznych.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w 2006 r. mogą opłacać podatnicy, którzy w 2005 roku uzyskali przychody z działalności gospodarczej w wysokości nieprzekraczającej 250.000 euro.
Przedmiot: przychody osiągane z pozarolniczej działalności gospodarczej, przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej
Podstawa opodatkowania: przychód bez pomniejszania o koszty jego uzyskania
Stawki: Wyrażone są procentowo i zróżnicowane zależnie od konkretnych przypadków:
- 20% przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów a także przychodów z najmu i umów o podobnym charakterze od nadwyżki ponad kwotę stanowiącą 4000 euro
- 17% przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych (np. wynajmu samochodów osobowych)
- 8,5% od przychodów z m.in. działalności usługowej
- 5,5% od przychodów z działalności wytwórczej i budowlanej
- 3% od przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu
II. Karta podatkowa.
Opodatkowanie w formie karty podatkowej następuje na wniosek podatnika złożony w deklaracji według ustalonego wzoru (PIT 16). Wniosek składa się do właściwego naczelnika urzędu skarbowego nie później niż do 20 stycznia roku podatkowego, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego - przed rozpoczęciem działalności.
Podmioty: osoby fizyczne osiągające przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych oraz w formie spółki jawnej osób fizycznych.
Przedmiot: przychody osiągane z pozarolniczej działalności gospodarczej
Stawki: kwotowe i podlegają corocznie podwyższeniu w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów roku poprzedzającego rok podatkowy w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego. Ich wysokość uzależniona jest od: rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników, liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza.
Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustalana jest w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego odrębnie na każdy rok podatkowy.
III. Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych.
Podmioty: osoby duchowne, prawnie uznanych wyznań, osiągające przychody z opłat otrzymywanych w związku z pełnionymi funkcjami o charakterze duszpasterskim
Przedmiotem: przychód z opłat duszpasterskich
Stawki ryczałtu zarówno proboszczów, jak i przychodów wikariuszy, określone są kwotowo w załączniku do ustawy. Ich wysokość uzależniona jest od liczby mieszkańców parafii. Wysokość ryczałtu ustalana jest w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego, odrębnie na każdy rok podatkowy. Osoby duchowne opłacające ryczałt są zwolnione od obowiązku składania zeznań podatkowych o wysokości osiągniętego dochodu ze źródła przychodu objętego ryczałtem.

Opłaty:

1) Opłata skarbowa uregulowana była do 2000 r. łącznie z podatkiem obciążającym czynności cywilnoprawne w jednym akcie prawnym. Od 200 roku nastąpiło normatywne rozdzielenie obu danin publicznych poprzez ujęcie opłaty skarbowej i podatku od czynności cywilnoprawnych w dwóch odrębnych ustawach
Podmiot: zgodnie z zasadą powszechości obowiązek zapłaty opłaty skarbowej ciąży na osobach fizycznych, osobach prawnych i jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej, jeżeli wystawiają (sporządzają) dokumenty, składają podania i załączniki do podań albo jeżeli na ich wniosek dokonuje się czynności urzędowych lub wydaje zaświadczenia lub zezwolenia.
Przedmiot: został wyznaczony przez dwie zasadnicze kategorie spraw:
a) indywidualne sprawy ze sfery administracji publicznej - to szereg czynności administracyjnych, podejmowanych na podstawie zgłoszenia lub wniosku zainteresowanego podmiotu, w grupie tej opłacie podlegają: podania i załączniki do podań, zaświadczenia, zezwolenia, czynności urzędowe z wyjątkiem tych podejmowanych z urzędu
b) sprawy związane z dokumentami wskazanymi w ustawie: wekslami, dokumentami zawierającymi oświadczenie woli poręczyciela, dokumenty stwierdzające ustanowienie pełnomocnictwa oraz ich odpisy.
Zakres przedmiotowy opłaty skarbowej podlega zawężeniu poprzez enumeratywnie wskazane w ustawie wyłączenia: opłacie skarbowej nie podlegają czynności w sprawach alimentacyjnych, opieki, kurateli, przysposobienia, wyborów, nauki i oświaty itd.
Oprócz szerokiej gamy wyłączeń ustawa przewiduje również zwolnienia dotyczące zasadniczo trzech rodzajów podmiotów:
- jednostek budżetowych
- jednostek samorządu terytorialnego
- państw obcych, ich przedstawicielstw dyplomatycznych i konsularnych oraz innych instytucji i podmiotów korzystających z immunitetów - pod warunkiem wzajemności
Stawki są zasadniczo wyrażone kwotowo, ich wysokość jest uzależniona zazwyczaj od rodzaju dokumentu lub czynności administracyjnej. Wyjątkowo kształtowane są one w zależności od podmiotów (pozwolenie na broń)
Organem właściwym w sprawie opłaty skarbowej jest wójt, burmistrz i prezydent miasta. Zasadniczo opłatę uiszcza bezpośrednio sam zainteresowany, występuje jednak instytucja płatnika  notariusz jest płatnikiem opłaty od sporządzonego przez siebie dokumentu. Opłata jest w zasadzie bezzwrotna, jednak w niektórych sytuacjach może zostać zwrócona: kiedy mimo uiszczenia opłaty nie dokonano czynności urzędowej, w przypadku odwołania gdy zostało w całości uwzględnione lub decyzja której dotyczyło została chylona lub unieważniona, w innych przypadkach skutecznego wzruszania decyzji.

2) Opłata targowa jest to opłata o charakterze lokalnym. Pojawiają się głosy, iż nieekwiwalentność tej opłaty stwarza z niej uproszczony podatek od sprzedaży.
Zakres podmiotowy jest szeroki: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, dokonujące sprzedaży na targowiskach.
Przedmiotem jest dokonywanie sprzedaży na targowiskach:
Opłatę targową pobiera się niezależnie od należności przewidzianych w odrębnych przepisach za korzystanie z urządzeń targowych oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko. Uiszczenie opłaty targowej nie wyłącza obowiązku zapłacenia innych danin publicznych związanych z dokonywaniem sprzedaży  na mocy ustawy zwolnieni są jedynie podatnicy podatku od nieruchomości w związku z podlegającymi temu podatkowi przedmiotami opodatkowania położonymi na terenie targowiska.

Przez targowisko należy rozumieć wszelkie miejsca gdzie prowadzony jest handel, a także targowiska zadaszone oraz hale targowo-wystawowe.
Podstawa obliczenia: wyrażona jest w dniach
Stawki są wyrażone kwotowo, ustalenie ich wysokości należy do Rady Gminy, z tym że ustawa określa maksymalny pułap stawki za dzień. Rada gminy określa zasady ustalania, poboru i terminu płatności. Do rady gminy należy również zarządzenie poboru opłaty w drodze inkasa oraz wyznaczenie inkasentów i wysokości ich wynagrodzenia.

3) Opłata miejscowa nazywana niekiedy klimatyczną, podobnie jak opłata targowa wbrew swojej nazwie stanowi swoisty podatek. W doktrynie przyjmuje się, że jest to podatek typu konsumpcyjnego.
Podmioty: osoby fizyczne
Przedmiotem jest pobyt czasowy dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach
- o korzystnych warunkach klimatycznych, walorach krajobrazowych oraz warunkach umożliwiających pobyt w celach skorzystania z klimatu bądź krajobrazu
- o statusie uzdrowiska
Podstawa obliczania: czas przebywania w dniach
Stawki: ustawa przyjęła górną stawkę kwotową za dzień, rzeczywistą stawkę dzienną uchwala natomiast rada gminy. Do jej kompetencji należy także ustalenie zasad ustalania, poboru i terminu płatności oraz zarządzenie poboru opłaty w drodze inkasa. W roli inkasenta występują najczęściej właściciele ośrodków wypoczynkowych, pensjonatów, hoteli, kwater prywatnych
Zwolnienia: Nie pobiera się opłaty od:
- pod warunkiem wzajemności - od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz osób z nimi zrównanych
- od osób przebywających w szpitalach
- od osób niewidomych i ich przewodników
- od podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych
- od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej.
Od osób, od których pobierana jest opłata uzdrowiskowa, nie pobiera się opłaty miejscowej.
Rada gminy może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe.

4) Opłata administracyjna w przeciwieństwie do opłaty targowej i miejscowej, opłata administracyjna jest daniną o charakterze fakultatywnym. Rada gminy może wprowadzać opłatę administracyjną za czynności urzędowe wykonywane przez organy gminy, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), jeżeli czynności te nie są objęte przepisami o opłacie skarbowej.
Podmiotami byłyby najpewniej osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne
Przedmiotem byłoby: dokonanie czynności urzędowej
Stawka ustalana przez radę gminy nie może przekroczyć kwoty wskazanej w ustawie. W praktyce opłatę administracyjną najczęściej pobiera się od czynności sporządzenia testamentu przed organem samorządowym.

---