IV. Prawo bankowe

BANK - banki są pośrednikami finansowymi, których zadaniem jest równoważenie popytu i podaży środków pieniężnych. Przyjmują one środki pieniężne od podmiotów posiadających ich nadmiar w zamian za obietnicę późniejszego zwrotu tych środków wraz z wynagrodzeniem. Zgromadzone środki pieniężne banki udostępniają podmiotom odczuwającym brak tych środków, w zamian za obietnice ich późniejszego zwrotu wraz z wynagrodzeniem. Mają więc funkcję oszczędnościową i kredytową. Wyróżnia się także funkcję rozliczeniową (obsługiwanie obiegu pieniężnego).
Początki banków już w średniowieczu, najstarsze banki nowożytne powstały we Włoszech i Holandii. Obecnie mamy do czynienia z definicją legalną banku na gruncie ustawy prawo bankowe:
Art. 2. Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
W odniesieniu do banków mamy ograniczenie swobody gospodarczej  do prowadzenia banku potrzebne jest zezwolenie (koncesja) Mamy też element ryzyka gospodarczego, z tego względu wynika potrzeba koncesjonowania. Elementem składowym definicji jest osobowość prawna (osoba fizyczna nie może być bankiem), oceniana według przepisów kodeksu cywilnego. Osobowość prawną banki nabywają na podstawie przepisów ustawowych (Art. 12. Banki mogą być tworzone jako banki państwowe, banki spółdzielcze lub banki w formie spółek akcyjnych.):
- ustawa prawo bankowe
- ustawa o Narodowym Banku Polskim
- ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych
- ustawa prawo spółdzielcze (banki spółdzielcze)
- bank w formie spółki akcyjnej - ksh + prawo bankowe  działający na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego, wymagają dwóch rodzajów zezwoleń  na utworzenie banku i na rozpoczęcie działalności.
Ze względu na siedzibę dzielimy banki na: krajowe i zagraniczne.
Ze względu na cele: banki o charakterze zarobkowym i banki realizujące inne cele.
Ze względu na zakres usług: banki uniwersalne i banki wyspecjalizowane.
Ze względu na zakres działania oraz miejsce w systemie bankowym: bank centralny i banki operacyjne.
Bank jest obowiązany do utrzymywania płynności płatniczej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności.

CZYNNOŚCI BANKOWE:
Brak definicji legalnej, mimo iż na gruncie okresu 20-lecia istniała. Inne ustawodawstwa nie znają pojęcia odpowiedniego polskim czynnościom bankowym, z tego też względu trudno szukać definicji. Polski ustawodawca definiuje przez wymienienie czynności bankowych w art. 5. Banki wykonują usługi finansowe, w ramach tych usług zawiera się pojęcie węższe  czynności bankowe. Trzeba też zwrócić uwagę na to, że podmioty dokonujące czynności bankowych korzystają ze szczególnego uprawnienia do egzekwowania (tzw. bankowy tytuł egzekucyjny).
Na gruncie art. 5 wyróżniamy dwa rodzaje czynności bankowych:
a) sensu stricto
b) sensu largo (względne)  stają się czynnościami bankowymi, przez fakt dokonywania ich przez bank (udzielanie pożyczek, obrót wekslowy, dewizowy)
ad a) dostrzega się ewolucję katalogu tych czynności, ich zestawienie różni się od pierwotnie założonego w ustawie, dzieje się tak dlatego, że prawo bankowe w Polsce jest wciąż dziedziną rozwojową, doganiamy ciągle Zachód. Czynności te to
- realizacja umowy rachunku bankowego (a vista lub terminowe)
- kredyt
- udzielanie gwarancji bankowych
- otwieranie i prowadzenie akredytywy (obecnie traktuje się ją jako szczególną instytucję finansową banku, ale także jako bezgotówkową formę rozliczania, jej funkcjonowanie w obrocie międzynarodowym opiera się na zwyczaju, a nie na prawie pozytywnym)
- emisja papierów wartościowych
- wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego
- wykonywanie innych czynności, które odrębne ustawy powierzają bankom (fundusze emerytalne - depozytariusz)
ad b) czynności bankowe sensu largo to: udzielanie pożyczek pieniężnych, operacje wekslowe i czekowe, wydawanie kart płatniczych, nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych, wykonywanie czynności związanych z emisją papierów wartościowych, obrót dewizowy, depozyt)
Placówki pocztowe - tutaj mamy wyjątek co do prowadzenia rachunków  tzw. książeczki wkładowe!
Banki mogą także dokonywać czynności i świadczyć usługi nie będące czynnościami bankowymi  art. 6 wymienia ich katalog (np. doradztwo finansowe, obrót nieruchomościami, obrót papierami wartościowymi). Banki rzadko wykorzystują te dodatkowe możliwości. Pojawia się problem leasingu  czy jest to czynność bankowa, czy czynności innego rodzaju - doktryna jest podzielona.

DEFINICJE PRAWA BANKOWEGO:
1) karta płatnicza - karta identyfikująca wydawcę i upoważnionego posiadacza, uprawniającą do wypłaty gotówki lub dokonywania zapłaty, a w przypadku karty wydanej przez bank lub instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytu - także do dokonywania wypłaty gotówki lub zapłaty z wykorzystaniem kredytu.
Dokonywany bywa podział na kartę debetową i kredytową - w obu przypadkach użytkownik w chwili płatności nie dysponujący gotówką może zaciągnąć zobowiązanie - zadłużenie o charakterze kredytowym - z finansowego punktu widzenia ten podział jest bez różnicy.
2) pieniądz elektroniczny - nie zdefiniowano expressis verbis  wymieniono cechy, które musi posiadać pieniądz elektroniczny aby mógł być wprowadzony do obrotu. Pytanie o klasyfikację pieniądza elektronicznego? Odpowiedź sporna  wskazuje się, że można go uznawać za surogat pieniądza gotówkowego (wartość pieniężną stanowiąca elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych). Warunki z definicji ustawowej:
a)    jest przechowywana na elektronicznych nośnikach informacji,

b)    jest wydawana do dyspozycji na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość,

c)    jest przyjmowana jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych niż wydający ją do dyspozycji (nie może służyć do rozliczeń tylko między dwoma podmiotami!)

d)    na żądanie jest wymieniana przez wydawcę na środki pieniężne,

3) instytucja kredytowa - stanowi odstępstwo od reguły, że czynności bankowe sensu stricto dokonywane są tylko przez bank. Jest to podmiot mający swoją siedzibę za granicą Rzeczypospolitej Polskiej na terytorium jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, prowadzący we własnym imieniu i na własny rachunek, na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych, działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego. Jest to definicja szersza stworzona pod kątem przepisów UE, które nie posługują się pojęciem banku. Wydaje się, że pojęcie banku jest pojęciem węższym niż instytucji kredytowej. Pojęcie instytucji kredytowej obejmuje inne jednostki uprawnione do udzielania kredytów: np. spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe.
4) instytucja finansowa - podmiot niebędący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawowa działalność będąca źródłem większości przychodów polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie: obrotu akcjami, obrót wierzytelnościami, udzielaniu pożyczek ze środków własnych (bank ze środków cudzych), udostępnianie środków majątkowych na podstawie leasingu, usługi związane z transferem środków pieniężnych, emitowanie instrumentów płatniczych i administrowanie nimi.
5) holding - grupę podmiotów, w której pierwotnym podmiotem dominującym jest instytucja finansowa, a w skład grupy wchodzą wyłącznie lub w większości banki, instytucje kredytowe lub instytucje finansowe, przy czym przynajmniej jednym podmiotem zależnym jest bank krajowy, bank zagraniczny lub instytucja kredytowa;
podmiot dominujący - rozumie się przez to podmiot w sytuacji, gdy alternatywnie:

a)    posiada większość głosów w organach innego podmiotu,

b)    jest uprawniony do powoływania lub odwoływania większości członków organów zarządzających innego podmiotu,

c)    więcej niż połowa członków zarządu drugiego podmiotu jest jednocześnie członkami zarządu, prokurentami lub osobami pełniącymi funkcje kierownicze pierwszego podmiotu bądź innego podmiotu pozostającego z tym pierwszym w stosunku zależności;

Podmiotem dominującym jest także podmiot, który w ocenie Komisji Nadzoru Bankowego może w inny sposób wywierać znaczący wpływ na inny podmiot,
podmiot zależny - podmiot, w stosunku do którego inny podmiot jest podmiotem dominującym, przy czym wszystkie podmioty zależne od tego podmiotu zależnego uważa się również za podmioty zależne od pierwotnego podmiotu dominującego.
Oświadczenia woli związane z dokonywaniem czynności bankowych mogą być składane w postaci elektronicznej. Dokumenty związane z czynnościami bankowymi mogą być sporządzane na elektronicznych nośnikach informacji, jeżeli dokumenty te będą w sposób należyty przetwarzane i zabezpieczone. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie elektronicznej spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności.

Podstawowe zagadnienia związane z tworzeniem banków:
Ustawa stanowi, iż banki mogą być tworzone jako:
- banki państwowe (obecnie jedynym państwowym bankiem komercyjnym jest Bank Gospodarki Krajowej początkowo traktowany jako bank rozliczający zobowiązania likwidowanych banków, obecnie wraz z NBP uczestniczący w kasowej obsłudze budżetu)
- banki spółdzielcze (założycielami banku spółdzielczego mogą być tylko osoby fizyczne w liczbie wymaganej dla założenia spółdzielni - liczby te określa prawo spółdzielcze, bank taki jest spółdzielnią i w zakresie nieuregulowanym przepisami prawa bankowego stosuje się prawo spółdzielcze)
- banki w formie spółek akcyjnych. (założycielami banku w formie spółki akcyjnej mogą być osoby prawne i osoby fizyczne, z tym że założycieli nie może być mniej niż 3, do utworzenia i funkcjonowania banków w formie spółek akcyjnych w zakresie nieuregulowanym prawem bankowym stosuje się przepisy kodeksu spółek handlowych)
Tryb postępowania związanego z tworzeniem każdego rodzaju banku, z wyjątkiem banku państwowego obejmuje dwa etapy:
- uzyskanie przez założycieli zezwolenia na utworzenie banku, po otrzymaniu zezwolenia może nastąpić zorganizowanie banku i jego rejestracja, jako osoby prawnej
- uzyskanie przez bank zezwolenia na podjęcie działalności operacyjnej  wtedy można dopiero rozpocząć wykonywanie czynności bankowych.
Co do banków państwowych Bank tworzone są przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia, na wniosek Ministra Skarbu zaopiniowany przez Komisję Nadzoru Bankowego. Rozporządzenie Rady Ministrów o utworzeniu banku państwowego określa nazwę, siedzibę, przedmiot i zakres działania banku, jego fundusze statutowe, w tym środki wydzielone z majątku Skarbu Państwa, które stają się majątkiem banku.
Zgodnie z przepisami prawa bankowego utworzenie banku może nastąpić, jeżeli zostało zapewnione wyposażenie banku w odpowiednie fundusze własne dostosowane do rozmiarów działalności i rodzajów świadczonych czynności bankowych, a założyciele i osoby mające objąć w banku funkcje kierownicze spełniają określone wymagania (m.in. dwóch z nich musi wykazać się odpowiednim wykształceniem, doświadczeniem i znajomością języka polskiego). Należy także zapewnić odpowiednie dla banku pomieszczenia i urządzenia techniczne.
Ustawodawca określił minimalny poziom kapitału założycielskiego  równowartość 5 mln euro. W przypadku banków spółdzielczych, których założyciele wyrazili zamiar zawarcia umowy zrzeszenia kapitał założycielski nie może być niższy od równowartości w złotych 1 mln euro.
Szczególną rolę w postępowaniu koncesyjnym przypada Komisji Nadzoru Bankowego.
Wniosek do Komisji Nadzoru Bankowego o wydanie zezwolenia na utworzenie banku powinien zawierać: określenie nazwy i siedziby banku, określenie czynności bankowych, do których wykonywania bank ma być upoważniony, oraz dane o przedmiocie i zakresie zamierzonej działalności, dane dotyczące:

a)    założycieli i osób przewidzianych do objęcia w banku stanowisk członków zarządu,

b)    kapitału założycielskiego. Do wniosku załącza się projekt statutu, program działalności i trzyletni plan finansowy, dokumenty dotyczące założycieli i opinię właściwych władz nadzorczych kraju siedziby wnioskodawcy, jeżeli założycielem jest bank zagraniczny.

Komisja w terminie nieprzekraczającym 3 miesięcy od daty otrzymania wniosku lub jego uzupełnienia - wydaje decyzję w przedmiocie zezwolenia na utworzenie banku. W uzasadnionych przypadkach można wydłużyć ten termin do 6 miesięcy. Komisja kierując się interesami klientów, bądź w przypadku łamania przepisów prawa bądź niezabezpieczenia należytych środków technicznych na funkcjonowanie banku odmawia zezwolenia na jego utworzenie.
Bank może rozpocząć działalność po uzyskaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego. Z wnioskiem o wydanie zezwolenia na rozpoczęcie przez bank działalności występuje zarząd banku. Zezwolenie na rozpoczęcie przez bank działalności wydaje się po stwierdzeniu, że bank:

  1)  jest należycie przygotowany organizacyjnie do rozpoczęcia działalności,

  2)  zgromadził w całości kapitał założycielski,

  3)  dysponuje odpowiednimi warunkami do przechowywania środków pieniężnych i innych wartości, z uwzględnieniem zakresu i rodzaju prowadzonej działalności bankowej,

  4)  spełnia inne warunki określone w decyzji o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.

Rachunki bankowe

Źródła prawa bankowego.:
1) Źródła sensu stricto
2) Źródła sensu largo
ad 1) źródłami sensu stricto są przepisy obowiązujące powszechnie na terytorium RP, w tym zakresie podstawowe znaczenie odgrywają Kodeks Cywilny oraz ustawa Prawo bankowe
ad 2) Źródłami sensu largo nazywamy źródła prawa prywatnego obowiązujące inter partes (wiążące kontrahentów). Doktryna zalicza do nich: umowę (jeżeli nie ma w niej wyraźnego rozstrzygnięcia to powinna się powoływać na ogólne warunki umów oraz regulaminy bankowe) oraz ewentualnie statut banku (rzadko, np. w Banku Gospodarki Krajowej).
Źródłem prawa nie są instrukcje, jest to akt wewnętrzny kierowany do pracowników.
KC: Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Bank może obracać czasowo wolne środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym z obowiązkiem ich zwrotu w całości lub w części na każde żądanie, chyba że umowa uzależnia obowiązek zwrotu od wypowiedzenia. Bank może odmówić wykonania zlecenia posiadacza rachunku bankowego tylko w wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych.
Przy umowie na czas nieoznaczony bank ma obowiązek informowania o stanie rachunku w każdym czasie, ma obowiązek comiesięcznego bezpłatnego dostarczania wyciągu z rachunku, wraz z informacją o zmianach stanu rachunku i stanem salda  chyba, że klient pisemnie zgodził się na inny sposób informowania.
Posiadacz rachunku bankowego jest obowiązany zgłosić bankowi niezgodność zmian stanu rachunku lub salda w ciągu czternastu dni od dnia otrzymania wyciągu z rachunku. Posiadacz imiennego rachunku bankowego obowiązany jest zawiadamiać bank o każdej zmianie swego zamieszkania lub siedziby.
Rozwiązanie umowy rachunku bankowego zawartej na czas nie oznaczony może nastąpić w każdym czasie wskutek wypowiedzenia przez którąkolwiek ze stron; jednakże bank może wypowiedzieć taką umowę tylko z ważnych powodów. Roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego przedawniają się z upływem lat dwóch. Nie dotyczy to roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych.
Prawo bankowe: wprowadza katalog rachunków, który jest katalogiem otwartym:   
1)  rachunki rozliczeniowe

2)  rachunki lokat terminowych,

3)  rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych,

4)  rachunki powiernicze.
Ograniczenia w dysponowaniu posiadacza rachunkiem dzielą się na ustawowe (związane głównie z postępowaniem egzekucyjnym) oraz umowne. Dopuszczalne jest tworzenie rachunków wspólnych dla kilku osób fizycznych albo kilku jednostek samorządu terytorialnego.
Umowa rachunku bankowego jest zawierana na piśmie.

Umowa rachunku bankowego powinna określać w szczególności (essentialia negoti):

1)  strony umowy,

2)  rodzaj otwieranego rachunku,

3)  walutę rachunku,

4)  czas trwania umowy,

5)  o ile strony zastrzegają oprocentowanie środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku - wysokość tego oprocentowania i przesłanki dopuszczalności jego zmiany przez bank, a także terminy wypłaty, postawienia do dyspozycji lub kapitalizacji należnych odsetek,

6)  wysokość prowizji i opłat za czynności związane z wykonywaniem umowy oraz przesłanki i tryb ich zmiany przez bank,

7)  formy i zakres rozliczeń pieniężnych dokonywanych na polecenie posiadacza rachunku oraz terminy ich realizacji,

8)  przesłanki i tryb dokonywania zmian umowy,

9)  przesłanki i tryb rozwiązania umowy rachunku bankowego,

10) zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku.

Bank może wydać posiadaczowi rachunku oszczędnościowego oraz posiadaczowi rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej imienną książeczkę oszczędnościową lub inny imienny dokument potwierdzający zawarcie umowy. W nazwie dokumentu należy użyć w odpowiednim przypadku wyrazu "oszczędnościowy". Art. 54 , 55 i 56 stwarzają szczególne uprawnienia dla najbliższych posiadacza, wiążące się z maksymalną wysokością zajęcia egzekucyjnego, zapewnieniem kosztów pogrzebu oraz z tzw. dyspozycją na wypadek śmierci (możliwość zlecenia wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej  nie muszą być one spadkobiercami)

Rozliczenia pieniężne.
Ustawa nie definiuje pojęcia rozliczenia pieniężnego. Wskazuje tylko w jakich okolicznościach można go dokonać. Rozliczenia pieniężne mogą być przeprowadzane za pośrednictwem banków, jeżeli przynajmniej jedna ze stron rozliczenia (dłużnik lub wierzyciel) posiada rachunek bankowy. Rozliczenia pieniężne przeprowadza się gotówkowo lub bezgotówkowo za pomocą papierowych lub elektronicznych nośników informacji.

Rozliczenia gotówkowe przeprowadza się:
1) czekiem gotówkowym
2) przez wpłatę gotówki na rachunek wierzyciela.
Czek gotówkowy stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasatowi obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony, oraz wypłaty tej kwoty okazicielowi czeku lub osobie wskazanej na czeku.

Rozliczenia bezgotówkowe przeprowadza się w szczególności:

1)  poleceniem przelewu,

2)  poleceniem zapłaty,

3)  czekiem rozrachunkowym,
4) kartą płatniczą
Formy bezgotówkowe możemy podzielić na:
- rozliczenia typu przelewowego
- rozliczenia typu inkasowego
Najprostszą a jednocześnie najczęściej stosowaną formą rozliczeń typu przelewowego jest polecenie przelewu. Stanowi ono udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Kolejną formą rozliczeń typu przelewowego jest czek rozrachunkowy  ogólne pojęcie czeku oraz zasady dokonywania rozliczeń za jego pomocą określa ustawa Prawo czekowe, z zastrzeżeniem jednak przepisów Prawa bankowego. Czek rozrachunkowy stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony, oraz uznania tą kwotą rachunku posiadacza czeku. W praktyce bankowej funkcjonują różne odmiany czeku rozrachunkowego  jedną z nich jest czek potwierdzony - potwierdzenia czeku dokonuje bank na wniosek wystawcy, rezerwując jednocześnie na jego rachunku kwotę niezbędną na pokrycie czeku. Czek może być przedstawiony do rozrachunku w banku będącym trasatem lub w banku, który prowadzi rachunek jego posiadacza.
Rozliczeniem w formie inkasa, polegające na tym, iż wierzyciel kieruje żądanie zapłaty, za pośrednictwem swojego banku lub bezpośrednio do banku dłużnika. Do form inkasa należy polecenie zapłaty.  Polecenie zapłaty stanowi udzieloną bankowi dyspozycję wierzyciela obciążenia określoną kwotą rachunku bankowego dłużnika i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela.
Kolejną formą rozliczeń jest karta płatnicza. Jest to karta identyfikująca wydawcę i upoważnionego posiadacza, uprawniającą do wypłaty gotówki lub dokonywania zapłaty, a w przypadku karty wydanej przez bank lub instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytu - także do dokonywania wypłaty gotówki lub zapłaty z wykorzystaniem kredytu.
Szczególne zobowiązania rodzą się wobec banków w przypadku rozliczeń transgranicznych - zlecanych przez klientów banków poleceń przelewu i wpłat gotówkowych w obrocie z państwami członkowskimi w kwocie nieprzekraczającej równowartości w złotych 50.000 euro.

Umowa kredytu
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie. Umowa ta powinna określać w szczególności
określać w szczególności:

1)  strony umowy,

2)  kwotę i walutę kredytu,

3)  cel, na który kredyt został udzielony,

4)  zasady i termin spłaty kredytu,

5)  wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,

6)  sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,

7)  zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,

8)  terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,

9)  wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,

10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.
Czasem bank nie zabezpiecza kredytu, w doktrynie były spory co do tego, czy bank może od tego odstąpić. Wobec jednak katalogu otwartego należy uznać, że może.
Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności. Bank ma prawo przez cały czas trwania badać zdolność kredytową.
Ustawa przewiduje ograniczenia dotyczące zakresu kredytowania, które można omijać  tzw. konsorcja bankowe (umowa a nie forma prawnoorganizacyjna).
Zasady oprocentowania kredytu określa umowa kredytu, nie wolno go jednostronnie zmieniać. Jakkolwiek można zastosować stopę zmienną.
Do umów pożyczek pieniężnych zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu.
Klasyfikacja kredytów:
a) długoterminowy i krótkoterminowy (poniżej 3 lat)
b) kredyty w rachunku bieżącym i rachunku kredytowym
c) ze względu na sposób pozostawania do dyspozycji  w częściach (transze np. uzależnione od stadium zaawansowania inwestycji)
d) odnawialne (pozwalają odnowić zadłużenie) i nieodnawialne
e) hipoteczne (np. zwykła, umowna lub kaucyjna  zabezpiecza część należności, której wysokości bank nie jest w stanie ustalić - np. odsetki zmienne)
f) dyskontowe (przed nadejściem terminu zapłaty weksla zobowiązany zwraca się o udzielenie kredytu na sumę wekslową  pomniejszoną o prowizję)
g) redyskontowy - dyskonto weksla zdyskontowanego
h) akceptacyjne - posiadacz rachunku umawia się, że będzie wystawiał weksle trasowane na bank, który będzie je spłacał (gdy nie ma pieniędzy na rachunku to bank udziela kredytu)
i) lombardowy - krótki, zazwyczaj do 30 dni, pobór odsetek w momencie jego uruchomienia.
Spłata kredytu odbywa się najczęściej w ratach, ale czasami jednorazowo z ostatnim dniem.

Gwarancje, poręczenia, akredytywy.

Banki mogą na zlecenie udzielać i potwierdzać gwarancje bankowe, poręczenia, a także otwierać i potwierdzać akredytywy.
Gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku-gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji - bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku. Udzielenie i potwierdzenie gwarancji bankowej następuje na piśmie pod rygorem nieważności.
Akredytywa - w praktyce bankowej wykształciło się wiele odmian akredytywy. Ustawa przewiduje:
- akredytywę dokumentową
- akredytywę pieniężną
Bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający akredytywę), może zobowiązać się pisemnie wobec osoby trzeciej (beneficjenta), że dokona zapłaty beneficjentowi akredytywy ustalonej kwoty pieniężnej, po spełnieniu przez beneficjenta wszystkich warunków określonych w akredytywie (akredytywa dokumentowa).
Bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający), może zobowiązać się pisemnie wobec innego banku, że dokona zwrotu kwot wypłaconych beneficjentowi lub skupi weksle trasowane ciągnione przez beneficjenta na wskazany bank (akredytywa pieniężna).
Roszczenia z tytułu gwarancji bankowych, poręczeń udzielanych przez banki oraz akredytyw, które stały się wymagalne, przedawniają się z upływem 6 lat.

Zabezpieczenie wierzytelności banku
W celu zabezpieczenia wierzytelności, które wynikają z czynności bankowych, bank może żądać zabezpieczenia przewidzianego w Kodeksie cywilnym i prawie wekslowym oraz zwyczajami przyjętymi w obrocie krajowym i zagranicznym.
- weksel in blanco (nie określa się wszystkich wymaganych elementów - zawiera się tzw. umowę wekslową, wystawca upoważnia bank aby wypełnił weksel i powiadomił o tym dłużnika i wezwał go do zapłaty)
Zabezpieczenia osobiste:
- weksel in blanco
- poręczenie wekslowe lub cywilne
- gwarancje
- przystąpienie do długu
- umowa ubezpieczenia
Zabezpieczenia rzeczowe:
- zastaw zwykły, na prawach
- hipoteka (zwykła, łączna, przymusowa)
- kaucja
- przewłaszczenie na zabezpieczenie
- cesja z praw wierzytelności
- pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem.

Gospodarka finansowa banków.
W celu zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego banki są obowiązane posiadać fundusze własne, dostosowane do rozmiaru prowadzonej działalności.
Fundusze własne obejmują:
- fundusze podstawowe
- fundusze uzupełniające
- pozycje pomniejszające fundusze własne banku
Na fundusze podstawowe składają się natomiast z funduszy zasadniczych i pozycji dodatkowych i pomniejszających fundusze podstawowe. Funduszem zasadniczym jest:
* w banku państwowym - fundusz statutowy, fundusz zapasowy i fundusz rezerwowy,

* w banku w formie spółki akcyjnej - wpłacony i zarejestrowany kapitał zakładowy oraz kapitał zapasowy i kapitały rezerwowe, z wyłączeniem wszelkich zobowiązań z tytułu akcji uprzywilejowanych,

* w banku spółdzielczym - wpłacony fundusz udziałowy oraz fundusz zasobowy i fundusz rezerwowy,

* w oddziale banku zagranicznego - fundusze określone w regulaminie oddziału.
Bank jest obowiązany utrzymywać:

- fundusze własne na poziomie nie niższym niż równowartość w złotych kwoty kapitału założycielskiego, z tym że wkłady niepieniężne nie mogą przekroczyć 15 % funduszy zasadniczych banku,

- sumę funduszy własnych i dodatkowych pozycji bilansu banku określonych przez Komisję Nadzoru Bankowego na poziomie nie niższym niż suma wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka oraz wymogów kapitałowych z tytułu przekroczenia limitów i naruszenia innych norm określonych w ustawie,

- współczynnik wypłacalności na poziomie co najmniej 8 %, a bank rozpoczynający działalność operacyjną na poziomie co najmniej 15 % przez pierwsze 12 miesięcy działalności, a przez następne 12 miesięcy działalności - co najmniej 12 %.

Banki prowadzą samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego w sposób zapewniający pokrycie z uzyskanych przychodów kosztów działalności oraz zobowiązań. Tworzenie z odpisów z zysku netto funduszy oraz ich przeznaczenie, a także zasady pokrywania strat określa statut banku.

Przeznaczenie do podziału między akcjonariuszy kwoty przekraczającej zysk za ostatni rok obrotowy, pomniejszony o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które nie mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy, wymaga zgody Komisji Nadzoru Bankowego.

Banki mogą tworzyć w ciężar kosztów rezerwę na ryzyko ogólne, służącą pokryciu niezidentyfikowanego ryzyka związanego z prowadzeniem działalności bankowej. Banki tworzą i rozwiązują tę rezerwę na podstawie oceny tego ryzyka, uwzględniającej w szczególności wielkość należności oraz udzielonych zobowiązań pozabilansowych.

Bankowy tytuł egzekucyjny
Na podstawie ksiąg banków lub innych dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych banki mogą wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne.

W bankowym tytule egzekucyjnym należy oznaczyć bank, który go wystawił i na rzecz którego egzekucja ma być prowadzona, dłużnika zobowiązanego do zapłaty, wysokość zobowiązań dłużnika wraz z odsetkami i terminami ich płatności, datę wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, jak również oznaczenie czynności bankowej, z której wynikają dochodzone roszczenia, oraz wzmiankę o wymagalności dochodzonego roszczenia. Bankowy tytuł egzekucyjny należy opatrzyć pieczęcią banku wystawiającego tytuł oraz podpisami osób uprawnionych do działania w imieniu banku.

W przypadku egzekucji przeciwko kilku osobom lub z kilku części składowych majątku dłużnika można wystawić dalsze tytuły egzekucyjne.

Bankowy tytuł egzekucyjny może być podstawą egzekucji prowadzonej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej albo jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej i złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji oraz gdy roszczenie objęte tytułem wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej lub jej zabezpieczenia.

Tajemnica bankowa:
Bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, są obowiązane zachować tajemnicę bankową, która obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje.
Od tego jest szereg wyjątków.

Nadzór bankowy.
Działalność banków, oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw instytucji kredytowych podlega nadzorowi bankowemu sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Bankowego.
Minister Finansów lub Minister Skarbu Państwa może wystąpić do Komisji Nadzoru Bankowego o podjęcie czynności lub środków w ramach nadzoru
Celem nadzoru jest zapewnienie:

1)  bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych,

2)  zgodności działalności banków z przepisami ustawy Prawo bankowe, ustawy o Narodowym Banku Polskim, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.

Czynności podejmowane w ramach nadzoru bankowego polegają w szczególności na:

1)  dokonywaniu oceny sytuacji finansowej banków, w tym badaniu wypłacalności, jakości aktywów, płynności płatniczej, wyniku finansowego banków,

2)  badaniu jakości zarządzania ryzykiem prowadzonej działalności,

3)  badaniu zgodności udzielanych kredytów, pożyczek pieniężnych, akredytyw, gwarancji bankowych i poręczeń oraz emitowanych bankowych papierów wartościowych z obowiązującymi w tym zakresie przepisami,

4)  badaniu zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych,

5)  badaniu przestrzegania określonych prawem limitów

6)  badaniu przestrzegania określonych przez Komisję Nadzoru Bankowego norm dopuszczalnego ryzyka w działalności banków.

Czynności kontrolne podejmowane przez inspektorów nadzoru bankowego wykonywane są po okazaniu upoważnienia wydanego przez Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego oraz legitymacji służbowej. Badanie sprawozdań finansowych banku, a także oddziału banku zagranicznego, może być zlecone tylko biegłym rewidentom.
Komisja Nadzoru Bankowego może w ramach nadzoru zalecić bankowi dokonanie odpowiednich czynności, nakazać te czynności, występować do właściwych organów z wnioskami w sprawie osób sprawujących stanowiska kierownicze, zawieszać i odwoływać członków kierownictwa banków, ograniczyć zakres działalności lub uchylić zezwolenie na utworzenie banku lub jego oddziału.
Ustawa o NBP: Art. 26. 1. W skład Komisji wchodzą:

  1)  Przewodniczący Komisji - Prezes NBP;

  2)  zastępca Przewodniczącego Komisji - Minister Finansów lub delegowany przez niego sekretarz lub podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów;

  3)  przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;

  4)  Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego;

  5)  Przewodniczący Komisji Papierów Wartościowych i Giełd lub jego zastępca;

  6)  przedstawiciel Ministra Finansów;

  7)  Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego.

2. W posiedzeniach Komisji uczestniczy z głosem doradczym przedstawiciel Związku Banków Polskich w sprawach dotyczących regulacji nadzoru bankowego.

Komisja podejmuje decyzje w zakresie swoich kompetencji większością głosów przy obecności co najmniej połowy składu Komisji. Przy równej liczbie głosów rozstrzyga głos Przewodniczącego Komisji. Komisja podejmuje decyzje w formie uchwał. Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego jest organem wykonawczym Komisji.

Narodowy Bank Polski
Narodowy Bank Polski jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej, posiada osobowość prawną.
Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

Do zadań NBP należy także:

1)  organizowanie rozliczeń pieniężnych;

2)  prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi;

3)  prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami;

4)  prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa;

5)  regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie;

6)  kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego;

7)  opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;

8)  wykonywanie innych zadań określonych ustawami.
NBP przysługuje wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Organami NBP są:

  1)  Prezes NBP;

  2)  Rada Polityki Pieniężnej;

  3)  Zarząd NBP.
Prezes NBP jest powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Kadencja Prezesa NBP wynosi 6 lat. Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Prezes NBP jest przełożonym wszystkich pracowników NBP, przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP, Komisji Nadzoru Bankowego oraz reprezentuje NBP na zewnątrz.

Prezes NBP reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych instytucjach bankowych oraz, o ile Rada Ministrów nie postanowi inaczej, w międzynarodowych instytucjach finansowych.
Rada Polityki Pieniężnej, ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego. Kierując się założeniami polityki pieniężnej Rada w szczególności:

  1)  ustala wysokość stóp procentowych NBP;

  2)  ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków i wysokość jej oprocentowania;

  3)  określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych;

  4)  zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP;

  5)  przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP;

  6)  ustala zasady operacji otwartego rynku.
W skład Rady wchodzą:

  1)  Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP;

  2)  9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm i Senat, spośród specjalistów z zakresu finansów. Kadencja członka Rady wynosi 6 lat. Funkcję członka Rady można pełnić tylko jedną kadencję. Powołanie nowych członków Rady powinno nastąpić najpóźniej do dnia wygaśnięcia kadencji poprzednich.
Działalnością NBP kieruje Zarząd.

W skład Zarządu NBP wchodzą: Prezes NBP - jako przewodniczący oraz 6-8 członków Zarządu, w tym 2 wiceprezesów NBP.

NBP a władze państwowe
W wykonaniu swoich zadań NBP współdziała z właściwymi organami państwa w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa, dążąc przy tym do zapewnienia należytej realizacji założeń polityki pieniężnej, a w szczególności:

  1)  przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej oraz informacje dotyczące realizacji polityki pieniężnej i sytuacji w systemie bankowym;

  2)  współdziała z Ministrem Finansów w opracowaniu planów finansowych państwa;

  3)  opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej;

  4)  opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących działalności banków i mających znaczenie dla systemu bankowego.
Zasada współdziałania z organami państwa!

Prezes NBP może uczestniczyć w posiedzeniach Sejmu.

Prezes NBP i inni przedstawiciele organów NBP, są obowiązani do przedstawienia informacji i udzielenia wyjaśnień dotyczących polityki pieniężnej i działalności NBP przed Sejmem i Senatem oraz ich komisjami.

Prezes NBP w imieniu Rady:
1)  przedstawia Sejmowi i Radzie Ministrów informacje kwartalne o bilansie płatniczym i zestawienie międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.

2)  przekazuje Radzie Ministrów i Ministrowi Finansów projekty założeń polityki pieniężnej, opinie w sprawie projektu ustawy budżetowej, prognozy bilansu płatniczego oraz ustalenia Rady;

3)  opracowuje okresowe informacje o wpłatach (wypłatach) z zysku.

Naczelne organy państwowe, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego, banki i inne osoby prawne, jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi oraz inni przedsiębiorcy mają obowiązek:
- przekazywania NBP niezbędnych danych do ustalania polityki pieniężnej a przedsiębiorcy uczestniczący w wymianie z zagranicą dane niezbędne do sporządzenia bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.

Podmioty uczestniczące w rozliczeniach pieniężnych i rozrachunkach międzybankowych przekazują, na żądanie NBP, dane niezbędne do dokonywania ocen funkcjonowania rozliczeń pieniężnych i rozrachunków międzybankowych. Banki przekazują ponadto na żądanie NBP dane niezbędne do oceny ich sytuacji finansowej i ryzyka sektora bankowego.

NBP realizuje politykę walutową ustaloną przez Radę Ministrów w porozumieniu z Radą Polityki Pieniężnej. Zasady ustalania kursu złotego w stosunku do walut obcych ustala Rada Ministrów w porozumieniu z Radą. NBP ogłasza bieżące kursy walut obcych oraz kursy innych wartości dewizowych.

Emisja znaków pieniężnych
Znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej są banknoty i monety opiewające na złote i grosze.

Znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Wzory i wartość nominalną banknotów oraz wzory, wartość nominalną, stop, próbę i masę monet oraz wielkość emisji znaków pieniężnych, jak również terminy wprowadzenia ich do obiegu ustala Prezes NBP w drodze zarządzenia.

Prezes NBP może wycofywać z obiegu określone znaki pieniężne. Po upływie terminu określonego przez Prezesa NBP znaki te przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej i podlegają wymianie w wyznaczonych przez Prezesa NBP bankach. Podobnie znaki zużyte przestają być prawnym środkiem płatniczym i podlegają wymianie
Fałszywe znaki pieniężne podlegają zatrzymaniu, bez prawa do zwrotu ich równowartości. To samo dotyczy się fałszywych znaków państw obcych.
NBP może prowadzić w kraju i za granicą sprzedaż monet, banknotów i numizmatów przeznaczonych na cele kolekcjonerskie oraz na inne cele, na warunkach i według zasad ustalonych przez Zarząd NBP w drodze uchwały.
NBP organizuje gospodarkę znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej.

Instrumenty polityki pieniężnej
W celu kształtowania podaży pieniądza i działalności kredytowej NBP gromadzi rezerwy obowiązkowe banków.

Rezerwę obowiązkową banków stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych w złotych i walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych, z wyjątkiem:
- papierów wartościowych zabezpieczonych hipotecznie o okresie wykupu powyżej pięciu lat
- listów zastawnych o okresie wykupu powyżej pięciu lat,
- innych środków przyjętych przez bank podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innego banku krajowego, a także środków przyjętych od banku zagranicznego na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy lub środków pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2 lata oraz środków pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych.

Banki spółdzielcze utrzymują rezerwy obowiązkowe w banku zrzeszającym, z którym są zrzeszone. Bank zrzeszający utrzymuje rezerwę obowiązkową zrzeszonych banków spółdzielczych na swoim rachunku w Narodowym Banku Polskim w kwocie odpowiadającej rezerwom obowiązkowym zrzeszonych w nim banków i własnym rezerwom obowiązkowym.

Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana ze względu na umowny okres przechowywania środków pieniężnych, rodzaj waluty, a także rodzaj dokonywanych operacji finansowych stanowiących źródło pozyskania środków.

Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:

  1)  30 % sumy środków pieniężnych od wkładów na żądanie;

  2)  20 % sumy środków pieniężnych od wkładów terminowych.

Zarząd NBP może zwolnić bank z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej w okresie realizacji programu postępowania naprawczego.

Środki pieniężne z tytułu oprocentowania rezerwy obowiązkowej przekazywane są bankom, z zastrzeżenie, z tym że na wyodrębniony rachunek w NBP przekazuje się określony procent środków z przeznaczeniem na zasilenie Funduszu Poręczeń Unijnych.

Prowadzenie rachunków bankowych

NBP prowadzi rachunki:

  1)  banków;

  2)  budżetu państwa;

  3)  Bankowego Funduszu Gwarancyjnego;

  3a) Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej - dla celów przeprowadzania rozliczeń, o których mowa w ustawie o spółdzielczych kasach oszędnościowo-kredytowych

  4)  innych osób prawnych, za zgodą Prezesa NBP.

Zarząd NBP określa, w drodze uchwały, warunki otwierania i prowadzenia rachunków banków.

Szczególne obowiązki i uprawnienia NBP

Założenia polityki pieniężnej, sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej oraz akty normatywne organów NBP i Komisji - ogłaszane są w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Prezes NBP wydaje Dziennik Urzędowy Narodowego Banku Polskiego, w którym ogłasza się:

  1)  akty organów NBP i Komisji dotyczące funkcjonowania banków;

  2)  bilans oraz rachunek zysków i strat NBP;

  3)  obwieszczenia w sprawie utworzenia, likwidacji i upadłości banku oraz przejęcia banku przez inny bank.

[Tajemnica bankowa] Pracownicy NBP oraz członkowie Rady, Komisji i organów opiniodawczo-doradczych przy Zarządzie NBP są obowiązani do nieujawniania osobom nieupoważnionym informacji, z którymi zapoznali się w trakcie wykonywania swoich obowiązków, w tym informacji objętych tajemnicą bankową, informacji objętych ochroną na podstawie przepisów dotyczących ochrony informacji niejawnych, jak również innych informacji chronionych ustawowo. Obowiązek ten trwa również po rozwiązaniu stosunku pracy, a także po ustaniu członkostwa w Radzie, Komisji lub wspomnianych wyżej organach.
NBP, na równi z jednostkami budżetowymi, korzysta ze zwolnienia od podatków oraz od opłat sądowych i skarbowych.

Egzekucja należności pieniężnych od NBP może być prowadzona, gdy wierzyciel złożył w NBP tytuł egzekucyjny sądowy lub administracyjny i w ciągu miesiąca od daty złożenia tytułu objęte nim świadczenie nie zostało wykonane. Do egzekucji przeciwko NBP stosuje się odpowiednio przepis art. 1060 Kodeksu postępowania cywilnego.
Nie można ogłosić upadłości NBP.

NBP może inicjować i organizować badania naukowe, jak również prowadzić działalność wydawniczą i promocyjną.

Gospodarka finansowa NBP
Funduszami własnymi NBP są fundusz statutowy i fundusz rezerwowy.

Fundusz statutowy NBP wynosi 1,5 miliarda złotych. Fundusz rezerwowy jest tworzony z odpisów z zysku NBP, w wysokości 5% rocznego zysku, dokonywanych w terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego NBP, aż do osiągnięcia przez ten fundusz równowartości funduszu statutowego.

Fundusz rezerwowy może być przeznaczony wyłącznie na pokrycie strat bilansowych NBP.

NBP prowadzi gospodarkę finansową na podstawie rocznego planu finansowego.

NBP tworzy rezerwę na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych. Zasady tworzenia i rozwiązywania tej rezerwy określa Rada PP.
Zasady rachunkowości NBP powinny odpowiadać standardom stosowanym w Europejskim Systemie Banków Centralnych.
Roczne sprawozdanie finansowe NBP składa się z:

  1)  bilansu;

  2)  rachunku zysków i strat;

  3)  informacji dodatkowej.

Rokiem sprawozdawczym (obrotowym) NBP jest rok kalendarzowy.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny został utworzony odpowiednią ustawą, jest osobą prawną, siedzibą Funduszu jest Warszawa. Fundusz funkcjonuje na podstawie statutu nadanego mu przez Radę Ministrów na uzgodniony wniosek ministra właściwego ds. instytucji finansowych i Prezesa NBP.
Nadzór nad działalnością Funduszu sprawuje minister właściwy do spraw instytucji finansowych w oparciu o kryterium legalności i zgodności ze statutem.
Celem jest prowadzenie systemów obowiązkowego i umownego gwarantowania zgromadzonych środków pieniężnych oraz udzielanie pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania

Organami Funduszu są: Rada Funduszu i Zarząd Funduszu.
Rada Funduszu składa się z przewodniczącego oraz 10 członków, posiadających odpowiednie wykształcenie wyższe i doświadczenie zawodowe. Rada Funduszu sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością Funduszu. Rada podejmuje uchwały większością głosów przy obecności co najmniej 7 osób wchodzących w skład Rady Funduszu. Zarząd Funduszu składa się z 5 członków, w tym z prezesa i jego zastępcy.

Zarząd powoływany jest przez Radę Funduszu spośród osób posiadających odpowiednie wyższe wykształcenie oraz 5-letni staż pracy w bankowości. Zarząd Funduszu kieruje Funduszem i reprezentuje go na zewnątrz.
Źródłami finansowania Funduszu są:

  1)  obowiązkowe opłaty roczne

  2)  kwoty przekazane z funduszu ochrony środków gwarantowanych, pochodzące z wpłat podmiotów objętych systemem gwarantowania, dokonywanych zgodnie z uchwałą Zarządu Funduszu na wyodrębniony rachunek specjalny Funduszu w Narodowym Banku Polskim,

  3)  dochody z oprocentowania pożyczek udzielanych przez Fundusz oraz dochody z oprocentowania papierów wartościowych,

  4)  środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej,

  5)  środki z dotacji udzielonych, na wniosek Funduszu, z budżetu państwa, na zasadach określonych w prawie budżetowym,

  6)  środki z kredytu udzielonego przez Narodowy Bank Polski na uzgodnionych z Funduszem warunkach,

  7)  inne dochody.
Środki Funduszu przeznacza się na:

  1)  finansowanie zadań Funduszu związanych z gwarantowaniem środków pieniężnych,

  2)  finansowanie zadań Funduszu w zakresie udzielania podmiotom objętym systemem gwarantowania pomocy.

Nadwyżka bilansowa Funduszu w danym roku powiększa jego fundusze własne.

Celem obowiązkowego systemu gwarantowania środków pieniężnych jest zapewnienie deponentom wypłaty, do wysokości określonej ustawą, środków gwarantowanych w razie ich niedostępności. Podmiotami stosunku gwarancji są:

  1)  Fundusz,

  2)  deponent.

Przedmiotem gwarancji jest wierzytelność deponenta, w związku z którą z dniem spełnienia warunków gwarancji nabywa on w stosunku do Funduszu, na warunkach określonych w ustawie, uprawnienie do świadczenia pieniężnego.

Środki gwarantowane objęte są obowiązkowym systemem gwarantowania od dnia ich wniesienia na rachunek bankowy nie później niż w dniu poprzedzającym dzień zawieszenia działalności banku, a w przypadku należności wynikających z czynności bankowych, o ile czynność ta została dokonana przed dniem zawieszenia działalności banku - do wysokości (łącznie z odsetkami naliczonymi zgodnie z umową - do dnia spełnienia warunku gwarancji):

  1)  równowartości w złotych 1.000 EURO - w 100%,

  2)  przekraczającej równowartość w złotych 1.000 EURO, a nieprzekraczającej równowartości w złotych 22.500 EURO - w 90%.

Deponent nie traci prawa do dochodzenia swych roszczeń od banku ponad kwotę określoną w ustawie.

Podstawowe założenia ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających.
Bank spółdzielczy jest obowiązany zrzeszyć się z bankiem zrzeszającym

Zakres terytorialny działania banków:
Zasada ogólna  Bank spółdzielczy prowadzi działalność na terenie powiatu, w którym znajduje się jego siedziba, oraz na terenie powiatów, w których w dniu wejścia w życie ustawy znajdują się jego placówki wykonujące czynności bankowe. Za zgodą banku zrzeszającego może rozszerzyć działalność na powiaty sąsiadujące z terenem swojego działania, a na inne powiaty za zgodą Komisji Nadzoru Bankowego.
Gdy bank ma fundusze własne w wysokości od 1 mln do 5 mln euro  może prowadzić działalność na terenie województwa, w którym znajduje się jego siedziba, oraz na terenie powiatów, w których znajdują się jego placówki wykonujące czynności bankowe. Za zgodą banku zrzeszającego może rozszerzyć działalność na powiaty sąsiadujące z terenem swojego działania, a na inne powiaty za zgodą Komisji Nadzoru Bankowego.

Gdy bank posiada fundusze własne w wysokości 5 mln euro i więcej  może prowadzić działalność na terenie całego kraju.

W przypadku łączenia się banków spółdzielczych działających na różnych terenach, teren działania banku przejmującego ulega powiększeniu o teren działania banku przejętego w dniu połączenia.
Banki spółdzielcze, po uzyskaniu zgodnie z ustawą - Prawo bankowe zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego, mogą wykonywać następujące czynności bankowe:

  1)  przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,

  2)  prowadzenie innych rachunków bankowych,

  3)  udzielanie kredytów,

  4)  udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych,

  5)  przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,

  6)  udzielanie pożyczek pieniężnych,

  7)  udzielanie pożyczek i kredytów konsumenckich w rozumieniu przepisów odrębnej ustawy,

  8)  operacje czekowe i wekslowe,

  9)  wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,

  10) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,

  11) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,

  12) udzielanie i potwierdzanie poręczeń,

  13) wykonywanie innych czynności bankowych w imieniu i na rzecz banku zrzeszającego.

Banki spółdzielcze posiadające fundusze własne wyższe niż równowartość 1.000.000 euro, po uzyskaniu zgodnie z ustawą - Prawo bankowe zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego, mogą także wykonywać czynności polegające na rozliczaniu i umarzaniu pieniądza elektronicznego. Za zgodą banku zrzeszającego banki spółdzielcze mogą dokonywać innych czynności bankowych określonych prawem bankowym.

Banki spółdzielcze zrzeszają się na podstawie umowy zrzeszenia z jednym bankiem zrzeszającym. Bank spółdzielczy zobowiązany jest do posiadania lub nabycia w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy co najmniej jednej akcji banku zrzeszającego. Bank zrzeszający zapewni bankowi spółdzielczemu możliwość nabycia co najmniej jednej akcji. Bank zrzeszający zawiera z bankiem spółdzielczym umowę, według jednolitego wzoru dla danego zrzeszenia, zatwierdzonego przez Komisję Nadzoru Bankowego. Projekt umowy bank zrzeszający zobowiązany jest przedstawić Komisji Nadzoru Bankowego. Komisja Nadzoru Bankowego podejmuje decyzję w sprawie zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia projektu umowy (6 miesięcy) Bank zrzeszający wykonuje czynności bankowe oraz inne czynności określone w ustawie - Prawo bankowe lub w innych ustawach, w zakresie ustalonym w statucie banku.Bank zrzeszający ponadto dokonuje innych czynności związanych z obsługą banków zrzeszonych oraz je reprezentuje.

V. Prawo dewizowe.

Strona podmiotowa prawa dewizowego obejmuje pojęcie rezydenta i nierezydenta.
Rezydenci to:
- osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju
- osoby prawne mające siedzibę w kraju,
- inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu;
- rezydentami są również znajdujące się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów,

- polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.
Nierezydenci:
- osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą
- osoby prawne mające siedzibę za granicą
- inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu;
- nierezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów,

- obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.
Jest także kategoria nierezydentów z krajów trzecich. Krajami trzecimi są inne państwa niż Rzeczpospolita Polska, niebędące państwami członkowskimi Unii Europejskiej,

Strona przedmiotowa odnosi się do pojęć wartości dewizowych i obrotu dewizowego.
Wartościami dewizowymi są zagraniczne środki płatnicze oraz złoto dewizowe i platyna dewizowa.
Obrotem dewizowym z zagranicą jest:

a)    zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej lub mogącej powodować dokonywanie między rezydentem i nierezydentem rozliczeń pieniężnych lub przeniesienie między rezydentem i nierezydentem własności wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także wykonywanie takich umów lub czynności,

b)    zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej lub mogącej powodować przeniesienie między rezydentami rzeczy lub prawa, których nabycie nastąpiło w obrocie dewizowym z zagranicą, a także wykonywanie takich umów,

c)    dokonywanie wywozu, przekazywanie oraz wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także dokonywanie ich przywozu, przekazywanie oraz nadsyłanie z zagranicy do kraju.

Obrotem wartościami dewizowymi w kraju jest zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami rozliczeń w walutach obcych albo przeniesienie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami własności wartości dewizowych, a także wykonywanie takich umów lub czynności.
W ustawie mamy generalnie 3 grupy ograniczeń w formie zakazów:
- zakazy o charakterze ogólnym, adresowane do wszystkich podmiotów dewizowych - tak rezydentów, jak i nierezydentów, zarówno z państw UE, jak i państw trzecich
- zakazy adresowane do rezydentów dokonujących obrotów z nierezydentami z krajów trzecich lub w takich krajach
- zakazy obejmujące tylko nierezydentów z krajów trzecich
Ograniczeniom podlega:

  1)  ustalanie oraz przyjmowanie przez rezydentów należności od nierezydentów w innych walutach niż waluty wymienialne lub waluta polska, z wyjątkiem należności przysługujących nieodpłatnie, a także wynikających z tytułów niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej,

  2)  wywóz oraz wysyłanie za granicę złota dewizowego lub platyny dewizowej, z wyłączeniem wywozu i wysyłania przez nierezydentów złota dewizowego lub platyny dewizowej przywiezionych przez nich uprzednio do kraju i zgłoszonych zgodnie z art. 18 ust. 1,

  3)  wywóz oraz wysyłanie za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych o wartości przekraczającej łącznie równowartość 10.000 euro, z wyłączeniem wywozu i wysyłania przez nierezydentów krajowych lub zagranicznych środków płatniczych przywiezionych przez nich uprzednio do kraju i zgłoszonych zgodnie z art. 18 ust. 1,

  4)  wywóz, wysyłanie oraz przekazywanie przez rezydentów do krajów trzecich krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, z przeznaczeniem na podjęcie lub rozszerzenie w tych krajach działalności gospodarczej, z wyłączeniem działalności polegającej na bezpośrednim świadczeniu usług, w wykonaniu zawartej umowy oraz działalności polegającej na promocji i reklamie działalności gospodarczej prowadzonej przez rezydenta w kraju,

  5)  zbywanie w kraju przez nierezydentów z krajów trzecich, a także przez organizacje międzynarodowe, do których nie należy Rzeczpospolita Polska, zarówno bezpośrednio, jak i za pośrednictwem innych podmiotów:

a)    papierów wartościowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania, z wyjątkiem nabytych w kraju na podstawie zezwolenia dewizowego,

b)    wierzytelności i innych praw, których wykonywanie wiąże się z dokonywaniem rozliczeń pieniężnych, z wyjątkiem nabytych w kraju, na podstawie zezwolenia dewizowego lub powstałych w obrocie z rezydentami, w zakresie niewymagającym takiego zezwolenia,

  6)  nabywanie w kraju przez nierezydentów z krajów trzecich, zarówno bezpośrednio, jak i za pośrednictwem innych podmiotów, papierów wartościowych, jednostek uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania oraz wierzytelności i innych praw, których wykonywanie wiąże się z dokonywaniem rozliczeń pieniężnych,

  7)  nabywanie przez rezydentów, zarówno bezpośrednio, jak i za pośrednictwem innych podmiotów:

a)    nieruchomości położonych w krajach trzecich oraz praw na takich nieruchomościach,

b)    udziałów i akcji w spółkach mających siedzibę w krajach trzecich, a także obejmowanie udziałów i akcji w takich spółkach,

c)    jednostek uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania mających siedzibę w krajach trzecich,

d)    papierów wartościowych dłużnych wyemitowanych bądź wystawionych przez nierezydentów z krajów trzecich,

e)    wartości dewizowych zbywanych przez nierezydentów z krajów trzecich,

f)    wierzytelności i innych praw, których wykonywanie wiąże się z dokonywaniem rozliczeń pieniężnych, zbywanych przez nierezydentów z krajów trzecich,

  8)  zbywanie przez rezydentów, zarówno bezpośrednio, jak i za pośrednictwem innych podmiotów, w krajach trzecich:

a)    papierów wartościowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania, z wyjątkiem nabytych w tych krajach na podstawie zezwolenia dewizowego,

b)    wierzytelności i innych praw, których wykonywanie wiąże się z dokonywaniem rozliczeń pieniężnych, z wyjątkiem nabytych w tych krajach na podstawie zezwolenia dewizowego lub powstałych w obrocie z nierezydentami z krajów trzecich, w zakresie niewymagającym takiego zezwolenia,

  9)  otwieranie przez rezydentów, zarówno bezpośrednio, jak i za pośrednictwem innych podmiotów, rachunków w bankach i oddziałach banków, mających siedzibę w krajach trzecich, z wyjątkiem ich otwierania w czasie pobytu w tych krajach, a także w związku z działalnością określoną w pkt 4, z zastrzeżeniem nieutrzymywania takich rachunków dłużej niż 2 miesiące od zakończenia pobytu lub działalności,

  10) zaciąganie przez rezydentów od nierezydentów z krajów trzecich kredytów lub pożyczek o terminie spłaty ponad połowy kwoty kredytu lub kwoty pożyczki przed upływem roku od dnia zawarcia umowy oraz udzielanie przez rezydentów nierezydentom z krajów trzecich takich kredytów lub pożyczek,

  11) udzielanie oraz ustanawianie przez rezydentów zabezpieczeń, w szczególności osobistych lub rzeczowych, na rzecz nierezydentów z krajów trzecich, w zakresie wierzytelności przysługujących im od innych nierezydentów,

  12) dokonywanie przez rezydentów na rzecz nierezydentów z krajów trzecich darowizn mających za przedmiot wartości dewizowe lub krajowe środki płatnicze,

  13) przejmowanie przez rezydentów od nierezydentów z krajów trzecich ich długów wobec nierezydentów, a także przystępowanie przez rezydentów do takich długów,

  14) dokonywanie przez rezydentów i nierezydentów z krajów trzecich rozliczeń pieniężnych w wykonaniu czynności określonych w pkt 5-13, z wyłączeniem czynności, których dokonywanie nie wymaga zezwolenia dewizowego,

  15) dokonywanie w kraju, między rezydentami, rozliczeń w walutach obcych, z wyjątkiem rozliczeń między osobami fizycznymi, o ile nie mają one związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Obowiązki podmiotów: Rezydenci i nierezydenci przekraczający granicę państwa są obowiązani zgłaszać, w formie pisemnej, organom celnym lub organom Straży Granicznej wykonującym kontrolę celną, przywóz do kraju złota dewizowego lub platyny dewizowej, a także krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, jeżeli ich wartość przekracza łącznie równowartość 10.000 euro.

Rezydenci i nierezydenci, w celu uzyskania potwierdzenia przywozu, mogą zgłaszać organom celnym lub organom Straży Granicznej wykonującym kontrolę celną, w formie pisemnej, przywóz do kraju krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, których wartość nie przekracza łącznie równowartości 10.000 euro.

Rezydenci i nierezydenci dokonujący wywozu za granicę złota dewizowego lub platyny dewizowej, a także krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, których wartość przekracza łącznie równowartość 10.000 euro, są obowiązani okazywać organom celnym lub organom Straży Granicznej wykonującym kontrolę celną, bez ich wezwania, dokumenty potwierdzające uprawnienie do wywozu lub zezwolenie dewizowe uprawniające do wywozu.

Rezydenci i nierezydenci są obowiązani przedstawiać organom celnym lub organom Straży Granicznej wykonującym kontrolę celną, na ich żądanie, przywożone do kraju lub wywożone za granicę wartości dewizowe oraz krajowe środki płatnicze.

Organy celne oraz organy Straży Granicznej wykonujące kontrolę celną mogą w celu sprawdzenia, czy przywóz do kraju wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych oraz ich wywóz za granicę odbywa się zgodnie z przepisami ustawy lub warunkami udzielonych zezwoleń dewizowych, podejmować czynności kontrolne na zasadach i w trybie kontroli celnej lub kontroli granicznej.
Wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych może odbywać się wyłącznie za pośrednictwem państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej "Poczta Polska" lub podmiotów uprawnionych do wykonywania w obrocie z zagranicą działalności gospodarczej w dziedzinie poczty, w listach wartościowych, paczkach pocztowych z podaną wartością lub listach poleconych przedstawianych do nadania w stanie otwartym.
Rezydenci i nierezydenci wysyłający za granicę złoto dewizowe lub platynę dewizową, a także krajowe lub zagraniczne środki płatnicze, których wartość przekracza łącznie równowartość 10.000 euro, są obowiązani okazywać organom celnym, bez ich wezwania, dokumenty potwierdzające uprawnienie do wysłania lub zezwolenie dewizowe uprawniające do wysłania.

Rezydenci są obowiązani dokonywać przekazów pieniężnych za granicę oraz rozliczeń w kraju z nierezydentami za pośrednictwem uprawnionych banków, jeżeli kwota przekazu lub rozliczenia przekracza równowartość 10.000 euro.

Sprzedaż przez uprawniony bank rezydentowi, w celu wywozu lub wysłania za granicę, czeku lub innego dokumentu płatnego za granicą traktuje się na równi z dokonaniem przez rezydenta przekazu pieniężnego za granicę, za pośrednictwem uprawnionego banku.

Odstępowanie od ograniczeń określonych oraz obowiązków określonych ustawą wymaga ogólnego albo indywidualnego zezwolenia dewizowego.

Zezwoleń dewizowych udziela się, jeżeli nie zagraża to bezpieczeństwu państwa, porządkowi publicznemu lub równowadze bilansu płatniczego albo innym podstawowym interesom państwa.

W zezwoleniu dewizowym może być ustalony obowiązek spełnienia określonych warunków.

Z zezwolenia dewizowego udzielonego na zawarcie umowy mogą korzystać wszystkie jej strony, o ile w zezwoleniu nie zastrzeżono inaczej.

Udzielone spółce zezwolenie dewizowe nie przechodzi na spółkę przejmującą lub spółkę nowo zawiązaną, gdy spółka, która otrzymała zezwolenie, została przejęta przez inną spółkę lub wraz z inną spółką albo spółkami zawiąże nową spółkę.

Minister właściwy do spraw finansów publicznych udziela, w drodze rozporządzenia, ogólnych zezwoleń dewizowych. Zezwolenia takie mogą dotyczyć wszystkich lub rodzajowo określonej kategorii podmiotów oraz wszystkich lub rodzajowo określonych czynności.

Indywidualne zezwolenie dewizowe jest wymagane na odstąpienie od ograniczenia lub obowiązku, w zakresie których nie udzielono ogólnego zezwolenia dewizowego albo udzielono takiego zezwolenia, ale na innych warunkach niż te, na których ma nastąpić odstąpienie.

Sprawy związane z udzielaniem indywidualnych zezwoleń dewizowych są rozstrzygane przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego w drodze decyzji administracyjnej. Decyzje Prezesa są ostateczne, może on uchylić udzielone zezwolenie, jeżeli korzystanie z niego odbywa się wbrew określonym w tym zezwoleniu warunkom.

Prezes Narodowego Banku Polskiego może upoważnić do załatwiania spraw dotyczących indywidualnych zezwoleń dewizowych wyłącznie dyrektorów departamentów Centrali Narodowego Banku Polskiego oraz dyrektorów oddziałów Narodowego Banku Polskiego lub jednostek równorzędnych.

Prezes Narodowego Banku Polskiego wykonuje kontrolę:

  1)  udzielonych przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego zezwoleń dewizowych,

  2)  działalności kantorowej,

  3)  wykonywania obowiązku dostarczania odpowiednich danych do NBP

  4)  czynności wykonywanych przez uprawnione banki w związku z pośrednictwem w dokonywaniu przez rezydentów przekazów pieniężnych za granicę oraz rozliczeń w kraju z nierezydentami, a także czynnościami dokonywanymi przez nierezydentów z art. 28 ustawy.
Kontrolę, przeprowadzają pracownicy Narodowego Banku Polskiego, w siedzibie jednostki kontrolowanej lub siedzibie Narodowego Banku Polskiego, po okazaniu legitymacji służbowej i doręczeniu upoważnienia.

Kierownik kontrolowanej jednostki jest obowiązany zapewnić kontrolerom warunki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli, a także dostęp do całej dokumentacji związanej z zakresem kontroli. Na żądanie kontrolera przedstawiciele oraz pracownicy kontrolowanej jednostki są obowiązani udzielać ustnych i pisemnych wyjaśnień oraz sporządzać zestawienia i obliczenia, w zakresie przeprowadzanej kontroli. Wyniki przeprowadzonej kontroli kontroler przedstawia w sporządzonym przez siebie: protokole lub sprawozdaniu.

W przypadku stwierdzenia w wyniku przeprowadzonej kontroli nieprawidłowości, Prezes Narodowego Banku Polskiego przekazuje kontrolowanej jednostce zalecenia pokontrolne.

W razie powstania w toku kontroli uzasadnionego podejrzenia popełnienia wykroczenia lub przestępstwa przez kontrolowaną jednostkę lub inny podmiot, Prezes Narodowego Banku Polskiego powiadamia o tym właściwy organ zgodnie z obowiązującymi przepisami.

VI. Ogólne reguły dotyczące gospodarki finansowej przedsiębiorstw

Wartość majątku przedsiębiorstwa odzwierciedlają:

  1)  fundusz założycielski przedsiębiorstwa,

  2)  fundusz przedsiębiorstwa.

  3)   fundusz z aktualizacji wyceny.
Te fundusze zaliczamy do funduszy obligatoryjnych.
Fundusze o charakterze fakultatywnym:
- rekultywacji (środki funduszu przeznacza się na finansowanie przedsięwzięć pozainwestycyjnych mających na celu zagospodarowanie terenów poeksploatacyjnych i hałd.)
 - fundusze własne (powstałe z zysku po opodatkowaniu podatkiem dochodowym i odliczeniu wpłat z zysku na rzecz budżetu państwa)
- fundusz nagród dla pracowników (jw.), ew. dofinansowanie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
Zasady podziału wyniku finansowego:
1) przychód - koszty uzyskania przychodu - VAT + dotacje
2) zapłata podatku dochodowego
3) Wpłata z zysku, pobierają ją właściwe urzędy skarbowe.
Zostaje zysk, przedsiębiorstwo go dzieli na fundusze bądź rozdysponowuje np. na dofinansowanie funduszu świadczeń socjalnych czy funduszu nagród.

Przedsiębiorstwo jest zobowiązane do prowadzenia prawidłowej, rzetelnej i bieżącej rachunkowości, dostosowanej do przedmiotu jego działalności.

---