Ekologiczne Systemy Chowu i Żywienia Zwierząt - Ściąga 1


Rolnictwo ekologiczne

Rolnictwo ekologiczne- (biologiczne, organiczne, biodynamiczne)- system gospodarowania o zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej w obrębie gospodarstwa.

Zrównoważenie polega na tym, iż zwierzęta żywione są produkowanymi paszami w gospodarstwie, a same będą dawać obornik (nawóz).

System gospodarowania oparty jest na wykorzystaniu środków pochodzenia mineralnego i organicznego nie przetworzonych technologicznie.

W gospodarstwie można stosować minerały nieprzetworzone, naturalne jako nawóz.

Podstawowa zasada w procesie rolnictwa ekologicznego to wyeliminowanie środków chemicznych weterynaryjnych, spożywczych.

Historia rolnictwa ekologicznego

POLSKA

Systemy produkcji rolniczej

Rolnictwo konwencjonalne (klasyczne)- intensywne, technologiczne- jest to system produkcji ukierunkowany ma maksymalizację zysku osiągniętego dzięki dużej wydajności. Wydajności tę uzyskuje się w wyspecjalizowanych gospodarstwach wykorzystujących postęp technologiczny, oparty na dużym użyciu przemysłowych środków produkcji. Rolnictwo konwencjonalne znalazło się w tak zwanej „pułapce technologicznej”, która polega na tym, że w warunkach stabilnych cen żywności rosnące koszty środków produkcji trzeba pokryć wzrostem wydajności. To z kolei wymusza konieczność stosowania coraz większych ilości środków produkcji, a nie respektowanie celów środowiska naturalnego co powoduje nasilenie się szeregu ujemnych następstw.

Rolnictwo ekologiczne- biologiczne, organiczne, alternatywne potocznie rolnictwo bez chemii. To takie zarządzanie gospodarstwem, które sprzyja procesom biologicznym udostępniającym z gleby składniki pokarmowe dla roślin i zapobiega nasilonemu występowaniu szkodników roślin uprawnych, a stosowane metody produkcji są przyjazne środowisku przy zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej w obrębie gospodarstwa. System gospodarowania oparty jest o środki produkcji pochodzenia naturalnego tj. biologicznego i mineralnego nieprzetworzonych technologicznie (tylko rozdrobnione). Produkty z upraw ekologicznej są produktami żywnościowymi o najwyższej jakości.

Różnice pomiędzy rolnictwem konwencjonalnym i ekologicznym

Rolnictwo konwencjonalne

Rolnictwo ekologiczne

energia kopalin

energia odnawialna

sterowanie określonymi uprawami

sterowanie całym gospodarstwem

eksploatacja aż do degradacji

planowa ochrona krajobrazu

produkcja płodów rolnych o średniej i niskiej jakości biologicznej

produkcja wysokiej jakości biologicznej

nie zawsze dobra jakość przechowalnicza

dobra jakość przechowalnicza

maksymalizacja plonów

plon optymalny

intensywność gospodarowania i obszary nieskoordynowane z warunkami produkcji i środowiskiem

obszar gospodarstwa i agrotechnika optymalnie skoordynowana w stosunku do środowiska

zalecanie specjalizacji oparte głównie na kalkulacji ekonomicznej

specjalizacja dopuszczalna w ramach zasady poprawnego funkcjonowania gospodarstwa

znaczna chemizacja: nawozy mineralne, biocydy, syntetyczne regulatory wzrostu itd..

ograniczenie, zakaz chemizacji

mechanizacja głównie w celu ułatwienia sobie pracy

mechanizacja dostosowana do warunków glebowych oraz potrzeb roślin i zwierząt

skażenie środowiska

ochrona gleby, wody, powietrza i otaczającego nas krajobrazu

jakość produktów końcowych przypadkowa, jest celem drugorzędowym

produkty końcowe najwyższej jakości

Cele rolnictwa ekologicznego:

Zasady rolnictwa ekologicznego

Rolnictwo ekologiczne to system gospodarowania, który jest zrównoważony pod względem ekologicznym, ekonomicznym i społecznym, aktywizujący przyrodnicze mechanizmy produkcji rolniczej poprzez stosowanie naturalnych środków produkcji, zapewniający trwałą żyzność gleby i zdrowotność roślin i zwierząt. Gospodarstwo rolne postrzegane jest jako samoregulujące, wykorzystujące lokalne zasoby przyrodnicze. Kardynalną zasadą jest także wykluczenie z rolnictwa ekologicznego organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO) oraz ich produktów. Istotną ważną zasadą rolnictwa ekologicznego jest odrzucenie środków chemii rolnej, weterynaryjnej i spożywczej.

Podstawowe cechy rolnictwa ekologicznego

170kg czystego azotu na ha/rok

Produkcja ekologiczna odbywała się w gospodarstwach ekologicznych posiadających certyfikat jakości. Jest ona prowadzona przy znacznie większym nakładzie pracy ludzkiej.

Metody produkcji ekologicznej oparte są na:

Podstawą produkcji ekologicznej jest płodozmian. Świadome i celowe dobieranie roślin następujących po sobie. Jednak najbardziej istotnym i ważnym ogniwem w produkcji żywności ekologicznej jest sam rolnik, jego kwalifikacje oraz umiejętności stosowania wszystkich tajników naturalnego procesu wytwarzania żywności o wysokiej jakości.

1,8- 4,8%- powierzchni gospodarstw w Unii Europejskiej

6,1 mln ha w 2005 roku- produkcja ekologiczna

Średnia powierzchnia gospodarstw ekologicznych w UE (25- państw członkowskich, liczone bez Bułgarii i Rumunii)- 38,7 ha, jednak ponad połowa tylko do 16 ha

Najwyższy procent gospodarstw ekologicznych w Unii Europejskiej posiadają Włochy- 17,6%, Niemcy i Hiszpania- 13,3%, Francja- 9%, Polska- 1,4%

Największe gospodarstwa ekologiczne znajdują się na Słowacji i w Czechach.

2007 rok- w Rzymie międzynarodowa konferencja rolnictwa organicznego i bezpiecznej żywności. Podczas, której przyjęto definicję rolnictwa ekologicznego i organicznego- jest to system kompletnego zarządzania produkcją w trakcie, której eliminuje się nawozy sztuczne, opryski i GMO, zmniejszając w ten sposób do minimum zanieczyszczenia powietrza, ziemi i wody, a w ten sposób poprawiając zdrowie i produkcyjność roślin, zwierząt i ludzi.

Cztery definicje dobrostanu zwierząt:

1.Dobrostan zwierząt- jest szerokim obszarem, który obejmuje zarówno fizyczne jak i psychiczne samopoczucie zwierząt- najstarsza definicja

2.Dobrostan- jest to stan kompletnego fizycznego i psychicznego zdrowia gdy zwierzę pozostaje w harmonii z otaczającym je środowiskiem (behawioryzm)

3.Według Roma jest to taki stan, w którym organizm zwierzęcia może dostosować się do warunków otoczenia, dobrostan dotycz także uczuć i zdrowia, będącego wypadkową między dobrym, a złym stanem

4.Dotyczy subiektywnych odczuć zwierzęcia- odbieranie środowiska przez zwierzę, percepcja środowiska przez zwierzę nie może być oceniane na podstawie ludzkiego postrzegania. Potrzeby muszą być oceniane z perspektywy zwierzęcej.

Dobrostan to co zwierzę czuje.

Wykres.1.

Zależność dobrostanu zwierząt od wyników produkcyjnych w istniejących systemach utrzymania.

0x01 graphic

A- zwierzęta w warunkach naturalnych

W miarę wzrostu produkcyjności, postępu technologicznego, hodowlanego, poziom dobrostanu zaczyna spadać.

Najwyższa produkcyjność zwierzęca- maksimum równoważone z biologiczną granicą możliwości organizmu zwierzęcia.

Obsada zwierząt:

W gospodarstwie ekologicznym:

Powiększenie stada:

zwierzęta mogą pochodzić z gospodarstwa konwencjonalnego:

Warunkiem jest chowanie zwierząt zgodnie z kryteriami gospodarstw ekologicznych

Jak długo trzymamy zwierzęta w gospodarstwach ekologicznych zanim je sprzedamy?

Pasza i żywienie

Powinny być żywione paszą z gospodarstwa

Cel:

Wyjątki:

Spasanie pasz konwencjonalnych

Utrzymanie przeżuwaczy w gospodarstwach ekologicznych

Co najmniej 60%s.m. dawki muszą stanowić pasze objętościowe, a pasze treściwe do 40%s.m.

W normalnym gospodarstwie w okresie szczytu laktacji krowa minimalnie 40%s.m. dawki pasz objętościowych, a 60%s.m. pasz treściwych.

Dzienne dawki pasz treściwych dla świń i drobiu, dodajemy również pewne ilości pasz objętościowych.

Pasze pochodzenia zwierzęcego w gospodarstwach ekologicznych:

GMO- zabronione

Dozwolone dodawanie komponentów mineralnych: mikroelementy.

Profilaktyka: ochrona przed chorobami i leczenie

Profilaktyka i medycyna weterynaryjna

Przede wszystkim zapobiegamy opiera się ono na kilku zasadach:

Środki przy leczeniu zwierząt:

Rozmnażanie:

Sztuczne wspomaganie za pomocą środków jest zabronione.

Budynki inwentarskie i wybiegi:

swoboda poruszania i komfort

Minimalna powierzchnia pomieszczeń wewnątrz i przestrzeni otwartych, cechy pomieszczeń dla różnych gatunków i rodzajów produkcji- bydło owce, świnie

Zwierzę

Powierzchnia pomieszczeń (netto) minimalna waga żywca (kg)- wewnątrz

Powierzchnia pomieszczeń m2/szt.- wewnątrz

Powierzchnia wybiegu z wyłączeniem pastwisk (zew) m2/szt.

Bydło przeznaczone do rozrodu i opasowe, oraz koniowate

do 100

1,5

1,1

do 200

2,5

1,9

do 350

4,0

3,0

ponad 350

5,0 ; min 1m2/100kg

3,7; 1m2/100kg

Krowy mleczne

6

4,5

Buhaje hodowlane

10

30

Owce i kozy

1,5 owca/koza

2,5

0,35 jagnię/ koźlę

2,5 przy 0,5 na jagnię/ koźlę

Maciory z prosiętami do 40 dnia życia

7,5 maciora

2,5

Tuczniki

do 50

0,8

0,6

do 85

1,1

0,8

do 110

1,3

1,0

Prosięta

powyżej 40 dnia życia i do 30kg

0,6

0,4

Świnie przeznaczone do rozrodu

6,0 płci męskiej

2,5 samica

1,9

8,0

Dozwolony najwyższy procent pasz konwencjonalnych jaki można zastosować w żywieniu zwierząt w gospodarstwach ekologicznych.

OBECNIE w przypadku zwierząt monogastrycznych 5% w okresie od 1 stycznia 2010r.do 31 grudnia 2011r., w przypadku przeżuwaczy od 1 stycznia 2008 wszystkie pasze musza pochodzić z produkcji ekologicznej

Produkty paszowe pochodzenia roślinnego w gospodarstwach ekologicznych:

Dwie metody tłoczenia oleju:

-fizyczna- przy pomocy prasy- tłoczenie na zimno (makuch)

-chemiczna- środki chemiczne- wypłukiwanie oleju za pomocą rozpuszczalników- śruta poekstrakcyjna

W gospodarstwach ekologicznych stosujemy metodę fizyczną- makuch

Pasze pochodzenia zwierzęcego w gospodarstwach ekologicznych:

karma dla drobiu na ogół wykorzystywane w obrębie gospodarstwa

Pasze mineralne w gospodarstwie ekologicznym:

Przycinanie ogona, piłowanie zębów, obcinanie ogona jest zabronione w gospodarstwach ekologicznych

Kastracja- tylko w przypadkach uzasadnionych np. tuczniki (mięso śmierdzi ze względu na dużą zawartość testosteronu i dlatego knury w młodym wieku kastruje się)

Utrzymywanie zwierząt na uwięzi zabronione. Sprawdzane jest to przez jednostkę certyfikującą, są jednak pewne odstępstwa:

Transport zwierząt:

Wybiegi powinny zaspokajać potrzeby behawioralne i biologiczne

Pasze i nawozy powinny być wytworzone we własnym gospodarstwie- gospodarstwa ekologiczne

Organiczne metody produkcji- gospodarstwa ekologiczne (ograniczone)

W gospodarstwach ekologicznych bardziej przydatny chów bydła mięsnego.

Tabela 1. Skład chemiczny mleka wybranych gatunków ssaków

Skład mleka różnych gatunków zwierząt .

Gatunek 

Woda %

Tłuszcz %

Kazeina %

Białka serwatkowe %

Laktoza %

Popiół %

Energia Kcal/100 g

Człowiek

87.1

4.5

  0.4

 0.5

 7.1

0.2

  72

Szczur

79.0

10.3

  6.4

 2.0

2.6

1.3

  137

Delfin

58.3

33.0

  3.9

 2.9

1.1

0.7

  329

Pies

76.4

10.7

  5.1

 2.3

3.3

1.2

  139

Koń

88.8

1.9

  1.3

 1.2

6.2

0.5

  52

Krowa

87.3

3.9

  2.6

 0.6

4.6

0.7

  66

Renifer

66.7

18.0

  8.6

 1.5

2.8

1.5

  214

Aby powstał 1 litr mleka, przez wymię musi przepłynąć 500 litrów krwi. Tak więc jeżeli krowa produkuje dziennie 60 litrów mleka, wówczas przez wymię musi w tym czasie przepłynąć 30 000 litrów krwi. Jak widać organizm współczesnej, wysokowydajnej krowy wykonuje niezwykle ciężką pracę.

Układ limfatyczny wymienia oczyszcza wymię ze zbędnych lub szkodliwych substancji. Gruczoły limfatyczne spełniają rolę filtrów niszczących obce substancje, są również źródłem limfocytów, które zwalczają infekcję. Zdarza się, że pierwiastki tuż przed porodem cierpią na obrzęk wymienia, którego przyczyną jest ucisk mleka powstającego w wymieniu na naczynia limfatyczne.

PROCES PRZEPUSZCZANIA MLEKA

Wrażenia optyczne, podniety zapachowe, podniety smakowe oksytocyna

Skład mleka 4-5 dni siara

Skład chemiczny mleka

Skład chemiczny mleka zależy od gatunku i rasy zwierzęcia. W tabeli podano skład chemiczny mleka różnych gatunków zwierząt oraz mleka ludzkiego.

0x01 graphic

Różnice w składzie chemicznym mleka wynikają między innymi z warunków środowiskowych i stopnia rozwoju noworodków. I tak np. renifery żyjące w zimnych regionach muszą mieć grubą warstwę tłuszczu podskórnego. W związku z tym, oseski muszą otrzymywać mleko o wysokiej zawartości tłuszczu, co pozwala na szybki rozwój podskórnej tkanki tłuszczowej. Z kolei szczurki rodzą się nagie, nieowłosione i potrzebują mleka o wysokiej koncentracji białka niezbędnego dla rozwoju okrywy włosowej.

Skład chemiczny mleka krowiego

Dane dotyczące różnych ras 

Do produkcji mleka wykorzystuje się na świecie krowy różnych ras. Najbardziej powszechne są rasy: holsztyńska, fryzyjska, Jersey i brunatna szwajcarska. Skład mleka jest różny u poszczególnych ras i zmienia się w czasie laktacji w  odmienny sposób w zależności od rasy.

Rasy na świecie

Rasa  

Procent tłuszczu

Procent białka

Procent laktozy

Brunatna szwajcarska

3.80

3.38

4.80

Holsztyńska  

3.56

3.02

4.61

Jersey

4.97

3.65

4.70

Bawół egipski

7.90

4.00

4.80

Ayrshire 

3.86

3.15

4.60

Krowy Holsztyńsko- Fryzyjskie

Są wymagające w stosunku do żywienia, dlatego też są nieopłacalne w gospodarstwach ekologicznych

Nie może być bydło z wysokim poziomem produkcyjnym, ponieważ narzuca to wymagający sposób żywienia, złe rasy to np. typowo mięsne, typowo mleczne

Czynniki decydujące o wyborze rasy bydła do gospodarstw ekologicznych

Preferowane rasy:

Rasy przydatne do produkcji mleka: