ZAGRANICZNA POLITYKA EKONOMICZNA PAŃSTWA

• CELE

• ŚRODKI

• WPŁYW WEWNĘTRZNEJ POLITYKI EKONOMICZNEJ

• POLITYKA WOLNEGO HANDLU A PROTEKCJONIZM

Zagraniczna polityka ekonomiczna jakiegoś kraju jest świadomym oddziaływaniem państwa na stosunki gospodarcze z zagranicą sprowadzające się z jednej strony do wytyczania określonych celów w tej dziedzinie, a z drugiej do wyboru i zastosowania określonych narzędzi i instrumentów, które przez swój wpływ na obroty gospodarcze z zagranicą mają przyczyniać się do osiągania tych celów.

Obok pojęcia zagranicznej polityki ekonomicznej często używane jest również pojęcie polityki handlowej. Zagraniczna polityka handlowa jest częścią polityki ekonomicznej.

Teoria polityki handlowej wykształciła się już w początkach rozwoju kapitalizmu, czyli w okresie w którym międzynarodowe stosunki ekonomiczne sprowadzały się głównie, a na początku jedynie do wymiany towarowej, czyli do handlu. Nazwa polityka handlowa była więc w tym czasie w pełni uzasadniona. W miarę upływu czasu zaczęły wykształcać się międzynarodowe obroty usługami, międzynarodowe obroty kapitałowe i zwłaszcza w ostatnich dziesięcioleciach transfer technologii w skali międzynarodowej. W związku z tym pojęcie polityki handlowej przestało być adekwatne i dla określenia oddziaływania państwa na obroty gospodarcze z zagranicą częściej zaczęto używać pojęcia zagranicznej polityki ekonomicznej.

W dalszym ciągu jednak pojęcie polityki handlowej jest również szeroko stosowane. Obecnie w zależności od kontekstu w jakim jest użyte może mieć ono dwa znaczenia. Pierwsze to znaczenie tradycyjne, a więc polityka państwa w sferze jedynie wymiany towarowej z zagranicą, a drugie to po prostu synonim zagranicznej polityki ekonomicznej, a więc polityka państwa obejmująca całość stosunków gospodarczych z zagranicą.

Rodzaje zagranicznej polityki ekonomicznej.

1. Polityka autonomiczna - prowadzona bez konsultacji z zagranicą

2. Polityka umowna - prowadzona z konsultacją z zagranicą.

3. Polityka wolnego handlu

4. Polityka protekcyjna

Elementy zagranicznej polityki ekonomicznej

1. celów

2. środków

3. narzędzi

Cele polityki ekonomicznej: preferowane przez państwo kierunki rozwoju stosunków gospodarczych z zagranicą np.: przepływ kapitałów do Polski (położenie geograficzne), przyłączenie PL do UE.

Cele można podzielić:

a. ze względu na efekty:

• - ilościowe - osiągnięcie pożądanych rozmiarów handlu zagranicznego, odpowiedniego salda bilansu handlowego, wielkości inwestycji zagranicznych.

• - jakościowe - poprawa terms of trade, wzrost wydajności pracy związanej z rozwojem eksportu, podniesienie technicznego poziomu produkcji (import nowych technologii), zmiany strukturalne.

b. ze względu na horyzont ich osiągnięcia:

• - krótkookresowe ( do 1 roku) - poprawa term sof trade, zwiększenie eksportu, ograniczenie importu, cechy charakterystyczne: są zmienne w czasie i mogą być ze sobą sprzeczne.

• - średniookresowe ( do 5 lat) - poprawa efektywności gospodarowania związanego z eksportem, podniesienie technicznego poziomu produkcji, zwiększenie inwestycji kapitałowych, własnych i zagranicznych, cechy charakterystyczne: mniej sprzeczne ze sobą nic krótkookresowe, ale nie tak stabilne i zharmonizowane jak cele długookresowe.

• - długookresowe (powyżej 5 lat) - zmiany strukturalne, poprawa salda bilansu płatniczego, zmiana miejsca w międzynarodowym potencjale pracy, cechy charakterystyczne: są niezmienne w czasie i nie mogą być sprzeczne ze sobą.

2. Środki polityki ekonomicznej - zasoby finansowe lub rzeczowe będące do dyspozycji państwa i wykorzystywane do realizowania celów zagranicznej polityki ekonomicznej.

Środki dla budżetu:

• Zyski przedsiębiorstw państwowych ( przemysł spirytusowy, tytoniowy, zbrojeniowy).

• Środki z podatków

• Środki że sprzedaży rezerw państwowych (np.: że sprzedaży rezerw miedzi)- środki

strategiczne.

Sposoby wykorzystywania środków polityki ekonomicznej:

• Pośredni - zasilanie podmiotów gospodarczych w środki zwiększając ich konkurencyjność na rynku międzynarodowym (subwencje, kredyty, ubezpieczenia kredytów, finansowanie importu licencji)

• Bezpośredni - dysponowanie czynnikami produkcji w ramach państwowej sfery gospodarki.

3. Narzędzia- elementy mechanizmu ekonomicznego tj: kurs walutowy, stopa procentowa, polityka fiskalna, polityka budżetowa, polityka cenowa, cła itp., służące do realizacji celów zagranicznej polityki ekonomicznej.

Dwa rodzaje narzędzi:

1. Elementy ogólnej polityki gospodarczej oraz elementy zagranicznej polityki ekonomicznej (np.: polityka kursu walutowego, polityka stopy procentowej, polityka fiskalna (podatkowa), polityka finansowa, polityka budżetowa, polityka cenowa)

2. Narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej:

• taryfowe (cła) - wykorzystywane w zagranicznej polit. ekonomicznej gdy polit. zagraniczna jest zintegrowana z wewnętrzną polityką ekonomiczną.

• parataryfowe - stosowane są wyłącznie w stosunkach gospodarczych z zagranicą i wtedy gdy zagraniczna polityka ekonomiczna ma charakter autonomiczny (niezależny).

• pozataryfowe

Wpływ wewnętrznej polityki ekonomicznej na zagraniczną politykę ekonomiczną:

- kurs walutowy - cena, jaką trzeba zapłacić w danej walucie za nabycie jednostki waluty innego kraju, wyznacza on poziom cen dewizowych w eksporcie i poziom cen krajowych w imporcie; dewaluacja (jednorazowa obniżka kursu waluty wewnętrznej) służy zwiększaniu konkurencyjności towarów eksportowanych i zmniejszeniu konkurencyjności importu; rewaluacja (jednorazowa podwyżka kursu waluty) służy celom ogólnej polityki ekonomicznej, np. obniżeniu inflacji; deprecjacja (rozłożona w czasie obniżka kursu waluty) służy stopniowemu przywracaniu równowagi bilansu handlowego; aprecjacja (rozłożona w czasie zwyżka kursu waluty) służy zwalczaniu inflacji,

Stopa procentowa - cena użytkowania kapitału, wysokie stopy procentowe zachęcają do lokowania depozytów w określonych walutach,

Budżet państwa - w budżecie ustala się poziom subwencjonowania gospodarki (m.in. eksportu), czy zakres ulg podatkowych,

Podatki i polityka fiskalna - polityka fiskalna decyduje o istnieniu ulg podatkowych, zwolnień podatkowych,

Polityka monetarna - bank centralny posiada możliwości oddziaływania na kurs walutowy, czy poziom rezerw walutowych,

Polityka cenowa - w jej skład wchodzą elementy takie jak: przeciwdziałanie monopolizacji, ustalanie cen minimalnych i maksymalnych, skupowanie nadwyżek produkcyjny, ustalanie bezcłowych kwot importowych.

Rodzaje polityki państwa wobec handlu

Politykę i stosunek państwa do handlu zagranicznego może być skrajnie różny, ale w zasadzie można wymienić dwa główne sposoby postępowania państwa :

- polityka wolnego handlu -państwo nie ingeruje w handel, nie określa jego wielkości. Uważa bowiem, że handel ten przynosi duże korzyści, w tym zwiększając konkurencję pozwala na podnoszenie jakości i spadek cen. Wolny handel wzmaga innowacyjność i pozwala na utrzymanie wydajności na wysokim poziomie,

- polityka protekcyjna - państwo reguluje obroty handlowe, mając na celu ochronę własnego rynku przed napływem obcych towarów. Przejawia się nie tylko ochroną własnego rynku , ale i wspieraniem krajowego eksportu. Polityka protekcyjna przynosi określone korzyści w krótkim okresie czasu (spadek importu, ochrona własnych firm) ale w dłuższym terminie powoduje wzrost cen, spadek wydajności i zacofanie technologiczne, zwłaszcza w takim kraju jak Polska.

---