HIGIENA- (grec. Higieinos- leczniczy)
Nauka dążąca do eliminowania lub ograniczania środowiskowych czynników oddziaływujących ujemnie i wprowadzenia dodatnich, w celu ochrony zdrowia jednostki i całej populacji.
Wyróżniamy działy:
- h. komunalna
h. pracy
h. żywności i żywienia
h. szkolna
h. człowieka
h. społeczna
CELE:
badanie i analiza środowiska i jego poszczególnych czynników wiążących się z życiem człowieka i mających bezpośredni wpływ na jego organizm
określenie stopnia nasilenia czynników środowiskowych, w których stają się one szkodliwe dla ustroju
opracowanie wskazań środowiska
podanie sposobów unikania lub eliminowana czynników negatywnych, a wykorzystywania pozytywnych
rozszerzanie i usprawnianie możliwości adaptacyjnych człowieka
FAZY PROFILAKTYKI:
Prof. I fazy -> polega na zapobieganiu wyst. chorób poprzez metody profilaktyczne
Swoiste i nieswoiste
Prof. II fazy -> zapobieganie rozwoju choroby poprzez wczesne rozpoznanie, skuteczne
I wczesne leczenie
Prof. III fazy -> zapobieganie utrwalaniu się niepomyślnych skutków chorób poprzez
Rehabilitację i resocjalizację
HISTORIA :
Pierwsze zalecenia higieniczne z zakresu zapobiegania i ochrony zdrowia opracowano już w starożytności w Chinach, Indiach, Egipcie. Opierały się one głównie na praktycznych wskazaniach wywodzących się z nawyków i zwyczajów ludowych, a następnie religijnych, mających na celu przede wszystkim ochronę zdrowia i życia ludzi.
Początki wskazań higienicznych należałoby wiązać z przepisami religijnymi. Były one zawarte w Koranie, w Starym Testamencie itp. Wskazania te dotyczyły np. konieczności przestrzegania postów piątkowych, utrzymywania czystości ciała itd.
GRECJA -> HIPOKRATES
+ W pracach: „O powietrzu, wodach i klimatach” i „ O zdrowotnym trybie życia” brał pod uwagę pokarm, wodę, klimat
+ Głosił on, że źródłami choroby mogą być zarówno nieodpowiednie czynniki i warunki otaczające człowieka, jak również czynniki powstające i rozwijające się w samym organizmie
+ pisma Hipokratesa podawały pierwsze dane dotyczące częstości występowania chorób
RZYM -> GALEN
+ W 6 księgach „De sanitate tuenda” zebrał i uporządkował dotychczasową wiedzę higieniczno- medyczną Grecji i Rzymu.
+ Zwracał uwagę na rolę ćwiczeń fizycznych i dietetyki, na dobry stan równowagi psychicznej i fizycznej, na organizm osób młodych i starszych
+ „..co do ilości, jakości lub wad ułomne, jest zastosowanie umiarkowania..”- szczególnie potrzebne w wieku starczym.
+ W Rzymie rozwinięto w dużym stopniu urządzenia sanitarno- higieniczne o czym świadczą: wodociągi, kanalizacje, łaźnie, brukowane drogi...
ŚREDNIOWIECZE
+ Nie przyniosło postępu w ochronie zdrowia. W tym czasie uważano, że duch jest ważniejszy niż ciało dlatego higiena przechodziła upadek.
+ efektem zaniedbań higienicznych były EPIDEMIE dżumy, tyfusu, ospy itd.
Średnia długość życia w tych czasach 20-23 lata, w Anglii XIV w. 17-20
+ w epoce feudalizmu postępową rolę w dziedzinie higieny i medycyny odegrali lekarze: Awicenna i Majmonides
+ Awicenna w dziele „ El Kanun” poruszył zagadnienia dotyczące higieny żywienia, mieszkania, odzieży, czystości ciała., prawidłowego trybu życia.
Jako pierwszy wskazał na możliwość rozprzestrzeniania się chorób za pośrednictwem gleby i wody.
CZASY NOWOŻYTNE
+ Wyraźny rozwój higieny zarówno w zakresie teoretycznym jak i praktycznym rozpoczął się dopiero w XVIII w. W powiązaniu z rewolucja przemysłowa i naukowo- techniczną.
- T.Moor- „Utopia” ( XVIW.)
- T.Kampanelli „ Miasto slońca” ( XVIW.)
- Christoph W. Hufeland “Makrobiotyka, czyli sztuka przedłużania życia”- uważna za pierwszy podręcznik higieny (1796r.)
- Bernardino Ramazzini „ O chorobach rzemieślników” - przedstawia szczegółową analizę szkodliwych czynników wpływających na stan zdrowia w miejscu pracy.
- Prace Louis'a Pasteura i Roberta Kocha w poważnym stopniu przyczyniły się do zmniejszenia zachorowalności na choroby zakaźne i przedłużenie ludzkiego życia.
- Max Pettenkofer - „ojciec higieny”, pierwszy doświadczalnie zbadał i określił wpływ powietrza, wody i gleby na organizm ludzki. Dzięki jego badaniom powstał nowy kierunek- higiena komunalna i środowiskowa.
- R.Virchow i S.Neuman- nowy kierunek - higiena społeczna
w jednym z pism napisali” .. bardzo wielka część chorób zależy nie od warunków naturalnych, lecz od społecznych...”. Zwrócono uwagę na pomijane dotychczas czynniki ekonomiczne i polityczne w dziedzinie ochrony zdrowia.
- Jan Piotr Frank - XVIII/ XIX w.
W jego pracach znajdowały się zagadnienia demograficzne i społeczne, higieny publicznej i h. nauczania, które miały być realizowane prze policję medyczną pod nadzorem państwa.
POLSKA
-do ok.przerozbiorowego - lekarz Maciej z Miechowa - „ Conservatio sanitatis”
- ok. XIXw.- Teofil Wisłocki
- dr med. Józef Polak- założyciel Polskiego Towarzystwa Higienicznego (1898)
- Stanislaw Kopczyński- twórca h.szkolnej w Odrodzonej Polsce.
- ok. międzywojenny i p II wojnie - prof. Witold Chodźko
- prof. Witold Gądzikiewicz
- prof. Marcin Kacprzak
„Podstawy higieny” pod red. Marcinkowskiego,
„Higiena”- Cezary.W. Korczak