Metody, formy i techniki Celestyna Freineta

Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.

Szkoła tradycyjna koncentruje swoją uwagę na materiale nauczania, a jej organizacja wymaga podporządkowania się programom nauczania. Szkoła francuska skupia się głównie na dziecku - przyszłym członku społeczeństwa. Opiera się na rozwijaniu umiejętności ucznia poprzez wykorzystanie jego zainteresowań. To założenie warunkuje dobór środków, narzędzi i technik, które pozwolą uczniowi na udział w kształtowaniu własnej osobowości.      Jako konsekwencję tego założenia Freinet zamiast tradycyjnych lekcji i wiedzy "podręcznikowej" wprowadza nowe metody, formy i techniki w pracy szkolnej. Swobodne teksty dzieci i gazetkę szkolną Różnorodne formy ekspresji jako formę wychowania estetycznego. Korespondencję międzyszkolną "Doświadczenia poszukujące" jako podstawę do możliwie najbardziej samodzielnej pracy uczniów w zakresie matematyki, przyrody.      Podstawą gazetki szkolnej są swobodne teksty dzieci. Uczniowie w klasach freinetowskich opowiadają, a później opisują swobodnie to, co pragną wyrazić słowami, co pragną przekazać otoczeniu lub korespondentom. Dzieci piszą to, co jest interesujące dla nich samych, ale przede wszystkim to, co ich zdaniem mogłoby w myślach, uczuciach i czynnościach zainteresować kolegów, rodziców czy korespondentów. (Uczniowie piszą na kartkach dowolne, krótkie opowiadanie - 5 -10 zdań, potem kolejno odczytują co napisały- wybierają przez głosowanie tekst, który im się najlepiej podobał i nad tym tekstem pracują pod kierunkiem nauczyciela ). Freinet często w swych pracach wypowiadał się za koniecznością oparcia wychowania i nauczania na swobodnej twórczości dziecka. Podstawowym, bowiem zadaniem nowoczesnej szkoły jest stworzenie dziecku dogodnych warunków do swobodnej ekspresji.       Dzieci w klasach freinetowskich same wybierają technikę, jaka jest im potrzebna do wykonania zaplanowanego dzieła. Rola nauczyciela ogranicza się do stworzenia odpowiednich warunków materialnych oraz dostarczenia potrzebnych materiałów i narzędzi. Stosowanie różnych form ekspresji spełnia rolę psychoterapii i reedukacji w przypadkach długotrwałych, a często już zahamowanych napięć psychicznych. Dziecko wypowiadając się poprzez wybrany przez siebie rodzaj twórczości uchyla jakby przed okiem nauczyciela rąbek swej wewnętrznej tajemnicy i w ten sposób pozwala sobie pomóc. Z drugiej strony samo uwalnia się w pewnym stopniu od różnych przeżyć dręczących je i wywołujących stany napięcia i rozdrażnienia.      Na korespondencję międzyszkolną składa się nie tylko wymiana listów, ale też wymiana albumów tematycznych czy okolicznościowych. Wymiana listów nie stanowi jeszcze pełnych walorów wychowawczych metody, jaką jest wymiana gazetek szkolnych tworzonych przez wszystkie dzieci.       Nauka języka ojczystego w klasach freinetowskich opiera się na wspomnianej już korespondencji międzyszkolnej, wymianie informacji o miastach, liczebności szkół i ich charakterystyce, swobodnych tekstach tworzonych przez dzieci. W innych przedmiotach, np. w matematyce, przyrodzie stosuje się pracę samodzielną ucznia. Freinet jest bowiem zdania-iż w rozwoju pełnej osobowości nic nie może zastąpić poszukującego doświadczenia i związanej z nim obserwacji. Uczniowie otrzymują karty pracy i samodzielnie dokonują np. pomiarów temperatury, obliczają różnice temperatur, obserwują pąki na drzewach, odnotowują liczbę ptaków przylatujących do karmnika, zapisują nazwy ptaków, rodzaje nasion, jakimi są karmione. Po skończonych obserwacjach uczniowie wygłaszają na zajęciach krótkie referaty. Nabyta w ten sposób wiedza jest najtrwalsza, bo opiera się dodatkowo na osobistym doświadczeniu i uczuciowym przeżyciu dziecka. Uczniowie klas freinetowskich nie otrzymują ocen. Sprawdzają swą wiedzę wykorzystując tzw. fiszki samokontrolne. Są to karty z zadaniami oraz komplet kart w innym kolorze zawierający gotowe odpowiedzi. W każdym zestawie ucznia znajduje się tez 20 kart bez odpowiedzi. Kartotekę odpowiedzi posiada nauczyciel i są to karty kontrolne. Wartości tej pracy samokontrolnej są bardzo duże zarówno z punktu widzenia dydaktycznego, jak i wychowawczego. Każdy uczeń pracuje wg swoich sił, w czasie, który mu najlepiej odpowiada. Poza tym uczy się krytycznie oceniać swą pracę i poprawiać swe błędy, a ponadto ma pewne zrozumienie dla celowości tych ćwiczeń, które są środkiem do zdobycia biegłości w technice pisania, potrzebnej przy układaniu tekstów do gazetek, pisaniu sprawozdań, referatów i listów do korespondentów, czy tez przy obliczaniu kosztów wycieczki, dokonywaniu pomiarów drogi, itp. Aneta Barcewicz Bibliografia: A. Ciombor "Życie Szkoły" 8/96, WSiP H. Semenowicz "Nowoczesna szkoła francuska technik Freineta" Warszawa 1995

Recenzja książki Richarda I. Arendsa "Uczymy się nauczać"

Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.

Książka Arendsa to wszechstronne i wyważone spojrzenie na proces dydaktyczny. Autorem jest profesor pedagogiki na Uniwersytecie Marylandu. Przez wiele lat współpracował on z amerykańskimi szkołami i wyższymi uczelniami. Książka jest podręcznikiem dla studentów kierunków pedagogicznych i służy przygotowaniu nauczycieli amerykańskich szkół publicznych. Szkoła amerykańska różni się od polskiej, jednak rola nauczyciela jest bardzo podobna. Treści zawarte w książce wbrew pozorom są przeznaczone nie tylko dla studentów. Każdy nawet doświadczony nauczyciel może i powinien korzystać z tego podręcznika, jeśli chce być nauczycielem efektywnym i dobrym organizatorem, który w pracy unika monotonii i wspiera ucznia w procesie dydaktycznym. Bowiem uczenie się uczenia to proces ciągnący się przez całe życie zawodowe. Swoje rozważania Arends rozpoczyna od stwierdzenia, że proces nauczania to sztuka, która wymaga improwizacji i spontaniczności, wyczucia. Trudno więc w sztuce nauczania podawać recepty, formuły i algorytmy. Dotyczy to oczywiście tych stron nauczania, które można poddać pomiarowi. Każdy nauczyciel powinien się cechować odpowiedzialnością za jakość pracy, a wtedy ma szansę zostać efektywnym nauczycielem. Według Arendsa efektywne nauczanie wymaga biegłości w przedmiocie i troski o dobro uczniów. Miarą sukcesu zawodowego są osiągnięcia szkolne i dojrzałość uczniów. Ponadto wskazuje na cztery dodatkowe warunki: 1. Efektywni nauczyciele władają zasobem wiedzy, na którym wspiera się sztuka nauczania. 2. Efektywni nauczyciele dysponują repertuarem najlepszych sposobów postępowania pedagogicznego. 3. Efektywni nauczyciele wykazują postawy i umiejętności niezbędne dla systematycznej refleksji i rozwiązywania problemów. 4. Efektywni nauczyciele pojmują naukę nauczania jako proces ustawiczny. Autor rozwija te warunki i nazywa je naukowymi podstawami nauczania. Pracę nauczyciela rozpatruje ze względu na trzy główne rodzaje funkcji: kierownicze, interakcyjne i organizacyjne. Rozpatrując funkcje kierownicze za najważniejsze uważa planowanie nauczania i podejmowanie decyzji dotyczących nauczania. Dzięki planowaniu można poprawić motywację uczniów, ukierunkować ich uczenie się, zmniejszyć trudności z utrzymywaniem ładu. Ważne jest jednak, żeby nie trzymać się sztywno zaplanowanych działań ale być elastycznym i przewidzieć możliwość zmian. Planowanie jest procesem wielowymiarowym i obejmuje fazy: 1. przedlekcyjną - ustalenie co i przez jaki czas będzie przedmiotem nauczania; 2. śródlekcyjną - planowanie pytań, czasu oczekiwania, kierowanie wydarzeniami; 3. zamykającą - określenie sposobów oceniania postępów uczniów i dostarczenia im informacji zwrotnych. Planowanie obejmuje cykle dzienne, tygodniowe, miesięczne, roczne i powinno być wspierane formułowaniem celów dydaktycznych, konspektami zajęć. Mówiąc o interakcyjnych funkcjach nauczyciela Arends podkreśla, że bezpośredni kontakt między nauczycielem, a uczniem stanowi istotę nauczania. Przedstawia i szczegółowo omawia pięć głównych modeli nauczania: nauczanie wiadomości przez podawanie, nauczanie pojęć powiązanych z myśleniem wysoko zorganizowanym, bezpośrednie nauczanie umiejętności, nauczanie treści poznawczych i umiejętności społecznych, odkrywanie, dyskusję i badanie. Na funkcje organizacyjne nauczyciela składa się między innymi współpraca z kolegami po fachu, z personelem kierowniczym szkoły i z rodzicami. Dobra współpraca z partnerami sprawia, że nauczyciele wnoszą wkład w efektywność szkoły. Arends nieco więcej miejsca poświęca współpracy z rodzicami. Zachęca do utrzymywania dobrych stosunków z nimi, na zjednywaniu ich pomocy w szkole, w domu, na wycieczkach. W ostatniej części książki autor poświęca nauczycielowi-badaczowi. Każdy nauczyciel będzie lepiej uczył i nada lepszy kształt środowisku dydaktycznemu w swojej klasie, jeżeli sam będzie badaczem. Nie jest nim łatwo być. Arends przedstawia fazy badania metodycznego, wyjaśnia jak należy interpretować i wykorzystywać dane. Książka jest z jednej strony podręcznikiem, a z drugiej przewodnikiem, przyjacielem dla każdego nauczyciela, zarówno młodego jak i doświadczonego. Powinien do niej zaglądać każdy nauczyciel, troszczący się o swoje ustawiczne kształcenia.

Propozycje zabaw z chustą KLANZY

Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.

Chusta KLANZY jest prostą, a zarazem intrygującą pomocą dydaktyczną, proponowaną przez Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA. Zabawa z chustą może przybierać różne formy, zawsze jednak dostarcza wielu wrażeń uczestnikom. Zabawa z chustą może przybierać różne formy, zawsze jednak dostarcza wielu wrażeń uczestnikom. Opracowała Beata Olech Propozycje zabaw z chustą KLANZY Chusta KLANZY przypomina kolorowy spadochron. Powstała poprzez zszycie kilku trójkątnych kawałków mocnego materiału w różnych kolorach. Ma kształt koła, na środku może być mały otwór. Jest prostą, a zarazem intrygującą pomocą dydaktyczną, proponowaną przez Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA. Zabawa z chustą może przybierać różne formy, zawsze jednak dostarcza wielu wrażeń uczestnikom. Może być wykorzystana w sali lub w plenerze, podczas pracy z każdą grupą wiekową. Kolorowa chusta daje wiele możliwości, trzeba tylko puścić wodze fantazji. Nie należy ograniczać własnej pomysłowości w doborze zabaw i tematyki na spotkaniach z dziećmi. Zawarte tutaj opisy zabaw są wyłącznie propozycją; można je modyfikować w zależności od założonych celów i potrzeb. Opisując zabawy, dokonałam wyboru ze względu na przydatność chusty na zajęciach integracyjnych dla młodzieży, ułatwiających wzajemne poznanie się, zapamiętanie imion oraz ćwiczące współdziałanie w grupie. Zasady korzystania z chusty: Ø dobrowolność udziału Ø bezpieczeństwo uczestników Ø duża swobodna przestrzeń Ø gładkie podłoże Ø nie należy podrzucać i podnosić ludzi ! Ø zdjąć obuwie przed wejściem na chustę Zabawy ułatwiające wzajemne poznanie i integrację grupy, pomagają w zapamiętaniu imion i wymianie podstawowych informacji o sobie IMIONA Uczestnicy stoją w kole, trzymając chustę. Prowadzący wybiera osobę, do której chce przesłać piłeczkę Wymienia swoje imię oraz imię tej osoby, np.” Ania do Bartka” i poruszając odpowiednio chustą przesyła jej piłeczkę. Następnie piłeczka jest posyłana dalej. Nie może upaść na ziemię. KOGO BRAKUJE? Uczestnicy stoją w kręgu z zamkniętymi oczami, trzymając chustę na wysokości pasa. Prowadzący wybiera jedną lub więcej osób, które kryją się pod chustą. Następnie wszyscy otwierają oczy i zgadują, kto jest pod chustą. KOLOROWE IMIONA Wszyscy stoją w kręgu trzymając chustę. Prowadzący wymienia kolor, a osoby trzymające chustę w tym miejscu, przechodzą pod chustą i przedstawiają się sobie podając imię. KURTYNA Dwie osoby, stojąc na krzesłach, trzymają rozciągniętą chustę. Po obu jej stronach stoją uczestnicy zabawy. Każda grupa wybiera po jednej osobie i ustawia ją po przeciwnej stronie chusty. Na znak prowadzącego chusta opada, a osoby stojące na środku mają wymienić swoje imiona. Ten, kto zrobił to wolniej przechodzi do drużyny przeciwnej. WIELE NAS ŁĄCZY… Uczestnicy trzymają chustę za uchwyty; jednocześnie podnoszą i opuszczają chustę. Prowadzący wydaje polecenie : Pod chustą przebiegają wszyscy, którzy mają siostrę. Przebiegają osoby, które mają zielone koszulki. Przebiegają osoby, które lubią naleśniki itp. Osoby, które identyfikują się z daną kategorią przebiegają, gdy chusta znajduje się w górze. POTWÓR Z LOCH-NES Wersja1 Uczestnicy siedzą dookoła chusty, do pasa są zakryci chustą. Pod nią znajduje się jedna osoba- potwor. Gdy wszyscy zamkną oczy, potwór wciąga jedną osobę pod chustę. Grupa otwiera oczy i zgaduje, kto zniknął. Osoby wciągnięte zamieniają się w potwora. Wersja2 Wszyscy siedzą dookoła chusty, do pasa zakryci chustą. Prowadzący wybiera RATOWNIKA , który może uratować osobę wciąganą pod chustę przez POTWORA wymieniając jej imię. Jeżeli nie zna imienia, osoba wciągnięta zostaje kolejnym potworem. Zabawy sprzyjające odprężeniu, wprowadzają w stan relaksu, rozluźnienia, dobrego nastroju. POROZUMIENIE Uczestnicy siedzą na podłodze lub stoją, trzymają chustę pod brodą lub na wysokości pasa. Każdy wybiera sobie jakąś osobę i próbuje się porozumieć z nią wzrokiem. Po nawiązaniu kontaktu osoby zamieniają się miejscami przebiegając pod chustą. KOLOROWE NIEBO Wersja 1 Kilka osób kładzie się na podłodze pod chustą. Pozostali uczestnicy zabawy trzymają chustę i poruszając nią robią fale; najpierw powoli a potem coraz szybciej. Wersja 2 Grupa wachluje chustą wysoko, a następnie coraz niżej. Wreszcie kładzie ją na leżących, tak by chusta opadła. Uwaga! Należy obserwować, czy wszyscy leżący czują się komfortowo w tej pozycji, w razie potrzeby szybko reagować podnosząc chustę. Wersja3 Osoby leżące rękami i nogami odpychają falującą chustę. Po chwili starają się utrzymać ją w górze, a następnie opuścić. TAŃCZĄCA CHUSTA Prowadzący prezentuje różne fragmenty muzyczne, o różnej dynamice. Uczestnicy trzymają chustę i poruszają nią w takt melodii, falują, zatrzymują, zmieniają tempo wachlowania. MORSKIE FALE Wersja 1 Na chuście siedzi lub leży jedna lub więcej osób. Pozostali wachlują chustą, robiąc fale. Później zmiana osób. Wersja 2 Osoby chodzą po chuście. Pozostali poruszają chustą robiąc fale. Zabawy ćwiczące współdziałanie - integrują grupę poprzez dążenie do wspólnego celu, umożliwiają nawiązanie kontaktów, pozwalają doświadczyć jedności z grupą. RUCHOMA GWIAZDA Wszyscy kładą się na chuście (ściągnięte buty)- nogi skierowane do środka. Starają się w miarę równo wykonać polecenia: - turlamy się w prawo, - trzymamy się za ręce i podnosimy je do góry, kładziemy je za głowę i znowu podnosimy do góry, - chwytamy się za ręce, podnosimy się i siadamy, - trzymając się za ręce, podnosimy nogi do góry, krzyżujemy stopy z sąsiadem, opuszczamy razem nogi i próbujemy wstać. SPADOCHRON Wszyscy jednocześnie podnoszą chustę wysoko do góry. Prowadzący odlicza: raz, dwa, na trzy wszyscy przebiegają pod chustą i chwytają jej brzeg po przeciwnej stronie. MŁYNEK Uczestnicy trzymają chustę za uchwyty, coraz szybciej biegają po obwodzie koła, podnosząc i opuszczając chustę. Można wydawać polecenia: w górę, w dół… MEDUZA Początek zabawy jak powyżej ( młynek). Prowadzący zaznacza moment podnoszenia chusty komendą: raz, dwa, trzy. Na trzy wszyscy puszczają chustę, która wiruje w górę. BILARD Wersja 1 Grupa porusza chustą, na której znajduje się piłeczka. Ma ona wpaść do otworu na środku chusty. Wersja 2 Grupa toczy piłeczkę po obrębie chusty tak, aby nie spadła na zewnątrz ani do środka. Wersja 3 Wszyscy podrzucają piłeczkę na chuście jak najwyżej, uważając, aby nie spadła na zewnątrz. PACZKA Wersja 1 Grupa wchodzi na chustę ( bez butów). Chwytając za brzegi „ pakuje” wszystkich do środka. Wersja 2 Na chustę wchodzą 3 - 4 osoby. Pozostali zamykają „ paczkę”, a następnie przesuwają ją po podłodze. Osoby same muszą wydostać się ze środka. Uwaga: W tej zabawie biorą udział tylko osoby chętne. CALINECZKA Rozkładamy chustę na podłożu. Jedna osoba siada na środku z nogami pod brodą. Pozostali trzymają chustę za brzeg, zwracają się w prawą stronę i idąc powoli zawijają siedzącego. Gdy jest on już zawinięty do wysokości ramion, zatrzymują się i na trzy, cztery równocześnie i energicznie wycofują się. MEKSYKAŃSKA FALA Uczestnicy trzymają chustę. Zadaniem grupy jest uzyskanie efektu meksykańskiej fali( stojący po kolei przysiadają i wstają).Gdy grupa nabierze wprawy, następuje zmiana kierunku. Wszystkim użytkownikom chusty życzę dobrej zabawy i mam nadzieję, że przedstawione tutaj propozycje zainspirują Państwa do tworzenia nowych zabaw, które dodadzą barw zajęciom dydaktycznym i wychowawczym.

---