1. Proszę przeczytać poniższy tekst i dokonać jego korekty. Następnie proszę wybrać właściwą ocenę poprawnościową.

(1) Pismo należy do jednego z najważniejszych wynalazków ludzkości. (2) Po raz pierwszy pojawiło się w postaci tzw. pisma klinowego około trzytysięcznego pięćsetnego roku p.n.e. w starożytnym Sumerze. (3) Używano je pierwotnie do rejestrowania rachunków w świątyniach. (4) W tamtych czasach pismo uważano jako dar boży. (5) Tak było również w Egipcie, gdzie niemal w tym samym czasie - około trzytysięcznego roku p.n.e. - zaczęto stosować pismo hieroglificzne, które w dużej części składało się ze stylizowanych rysunków czyli piktogramów. (6) Trzecim w historii systemem pisma uznawane jest pismo chińskie. (7) Odkryto je w II tysiącleciu p.n.e. (8) W Europie aż do IX w. n.e. grecki i łaciński był jedynym językiem pisanym.

(9) Pismo stopniowo zmieniało Świat. (10) Można powiedzieć, że pod wpływem rozwoju kultury pisma dziedzictwo człowieka przybierało coraz bardziej dojrzalszą postać.

1. Zdanie (1):

1. nie budzi zastrzeżeń poprawnościowych;

2. zawiera błąd leksykalno-składniowy ;

3. zawiera błąd interpunkcyjny;

4. zawiera błąd ortograficzny.

2. Zdanie (2):

1. nie budzi zastrzeżeń poprawnościowych;

2. zawiera błąd interpunkcyjny w zapisie skrótu;

3. zawiera błąd w zakresie użycia liczebnika;

4. zawiera błąd ortograficzny.

3. Zdanie (3):

1. zawiera błąd składniowy w zakresie związku rządu;

2. zawiera błąd w zakresie związku zgody;

3. zawiera błąd składniowy w zakresie związku przynależności;

4. jest pod względem składniowym poprawne.

4. Zdanie (4):

1. nie budzi zastrzeżeń poprawnościowych;

2. zawiera błąd składniowy;

3. zawiera błąd ortograficzny (przymiotnik boży powinien być zapisany wielką literą);

4. zawiera błąd leksykalny.

5. Zdanie (5):

1. nie budzi zastrzeżeń poprawnościowych;

2. zawiera 1 błąd interpunkcyjny;

3. zawiera 2 błędy interpunkcyjne;

4. zawiera błąd w zakresie użycia liczebnika;

6. Zdanie (6):

1. pod względem składniowym jest poprawne;

2. zawiera 1 błąd interpunkcyjny;

3. zawiera 1 błąd ortograficzny;

4. zawiera 1 błąd składniowy.

7. Zdanie (7):

1. nie budzi zastrzeżeń poprawnościowych;

2. zawiera błąd leksykalny;

3. zawiera błąd składniowy;

4. zawiera błąd interpunkcyjny.

8. Zdanie (8):

1. zawiera błąd składniowy w zakresie związku zgody;

2. zawiera błąd leksykalny;

3. zawiera błąd składniowy w zakresie związku rządu i błąd interpunkcyjny;

4. nie budzi zastrzeżeń poprawnościowych.

9. Zdanie (9):

1. nie budzi zastrzeżeń poprawnościowych;

2. zawiera błąd składniowy;

3. zawiera błąd leksykalny;

4. zawiera błąd ortograficzny.

10. Zdanie (10):

1. nie budzi zastrzeżeń poprawnościowych;

2. zawiera błąd interpunkcyjny;

3. zawiera błąd w zakresie stopniowania przymiotników;

4. zawiera błąd leksykalny.

2. Proszę przeanalizować utworzone formy (oraz zapis) nazwisk męskich, a następnie wybrać ich właściwą ocenę .

Moc	D. Mocy	Kołodko	D. Kołodka
Leskow [ros.]	C. Leskowu	Bruce [ang. Brus]	Msc. Brusie
Le Roy (fr.Le Rua]	D. Le Roya	Cardano [wł. Kardano]	C. Cardanie
Lohte [niem. Lote]	Msc. Lothem	Burtt [ang. Bert]	Msc. Burcie
Lasky [ang. Leski]	Msc. Laskym	Argilli [wł. Ardżlili]	D. Argilliego
Crowley [ang. Kroulej]	C. Crowleyowi	Fruzio	D. Fruzia
Ditfurth [niem. Ditfurt]	Msc. Ditfurtcie	Beauharnais [fr.Boarne]	D. Beauharnais'ego
Barthes [fr. Bart]	Msc. Barcie	Stanković [serbchorw.]	C. Stankoviciowi

1. Wszystkie formy zostały utworzone poprawnie.

2. Niepoprawnie zostały utworzone (lub zapisane) tylko formy nazwisk: Lasky, Barthes, Fruzio.

3. Niepoprawnie zostały utworzone (lub zapisane) tylko formy nazwisk: Moc, Le Roy, Lasky, Argilli.

4. Niepoprawnie zostały utworzone (lub zapisane) tylko formy nazwisk: Moc, Leskow, Le Roy, Ditfurth, Kołodko, Cardano, Burtt, Argilli, Beauharnais.

III. Proszę przeanalizować utworzone formy fleksyjne nazwisk kobiet, a następnie wybrać ich właściwą ocenę.

Masiakówna	D. l.mn. Masiakówien	Tuskówna	C.l.poj. Tuskównej
Migasówna	B. l.mn. Migasówne	Wereszczakówna	Msc. L.poj. Wereszczakównie

1. Poprawnie zostały utworzone tylko formy nazwisk: Tuskówna i Migasówna.

2. Poprawnie zostały utworzone tylko formy nazwisk: Masiakówna i Wereszczakówna.

3. Żadna forma nie została utworzona poprawnie.

4. Wszystkie formy zostały utworzone poprawnie.

IV. Proszę przeanalizować utworzone formy fleksyjne podanych nazw geograficznych, a następnie wybrać ich właściwą ocenę.

Baranowicze	D. Baranowiczów	Wysokie Mazowieckie	Msc. Wysokim Mazowieckim
Narowy	D. Narowów	Wiązowna	D. Wiązownej
Dębne	Msc. Dębnie	Bytom	C. Bytomowi
Świeradów-Zdrój	D. Świeradowa-Zdrój	Małogoszcz	D. Małogoszczy

1. Żadna forma nie jest utworzona poprawnie.

2. Niepoprawnie utworzono tylko formy nazw: Baranowicze, Świeradów-Zdrój, Wysokie Mazowieckie.

3. Poprawnie utworzono tylko formy nazw: Bytom, Wiązowna.

4. Wszystkie formy są utworzone poprawnie.

V. Poniższe zestawy zawierają poprawnie utworzone przymiotniki od nazw geograficznych: Proszów, Słupca, Świebodzice, Sława, Słupia, Proszowiec, Świebodzin, Sławno. Proszę wybrać ten ciąg, który podaje te przymiotniki we właściwej kolejności.

1. proszowiecki, słupecki, świebodziński, sławski, słupski, proszowski, świebodzicki, sławieński;

2. proszowski, słupski, świebodziński, sławieński, słupecki, proszowiecki, świebodzicki, sławski;

3. proszowski, słupecki, świebodzicki, sławski, słupski, proszowiecki, świebodziński, sławieński;

4. proszowski, słupecki, świebodziński, sławieński, słupski, proszowiecki, świebodzicki, sławski.

VI. Proszę przeanalizować męskie nazwy mieszkańców utworzone od podanych nazw geograficznych, a następnie wybrać właściwą ocenę ich formy i zapisu.

Wrocław	Wrocławianin	Czeczenia	Czeczen
Meksyk	Meksykańczyk	Dalmacja	Dalmatyńczyk

1. Niepoprawna (lub źle zapisana) jest tylko nazwa mieszkańca utworzona od nazwy geograficznej: Wrocław i Meksyk.

2. Wszystkie nazwy są utworzone i zapisane poprawnie.

3. Wszystkie nazwy (lub ich zapis) są niepoprawne.

4. Niepoprawne są (lub źle zapisane) tylko nazwy mieszkańców utworzone od nazw geograficznych: Czeczenia i Dalmacja.

VII. Proszę wskazać nazwisko męskie, które stanowiło podstawę słowotwórczą dla formy nazwiska kobiety Skuszanka:

1. Skusz,

2. Skuch,

3. Skucha,

4. Skuszy.

VIII. Forma *przekonywujący może być opisana jako produkt:

1. kontaminacji morfologicznej;

2. kontaminacji składniowej;

3. kontaminacji frazeologicznej;

4. kontaminacji leksykalnej.

IX. Proszę podkreślić wyraz, w którym współcześnie zgodnie z normą wzorcową samogłoska nosowa jest wymawiana synchronicznie.

1. krąg,

2. pręt,

3. wąski,

4. kąt.

X. Proszę podkreślić wyraz, w którym głoska [u] jest zgłoskotwórcza.

1. faun,

2. nauka,

3. klaustrofobia,

4. farmaceuta.

XI. Proszę wskazać wyraz akcentowany w normie wzorcowej proparoksytonicznie.

1. diagnostyka,

2. oficer,

3. narkotyki,

4. zrobili.

XII. Proszę wskazać zestaw z podkreślonymi enklitykami.

1. pod lasem, przez kolegę,

2. we wtorek, ku przyszłości,

3. do szpitala, dla ludzi,

4. pożycz mi, do mnie.

XIII. Pewien korespondent jednej z poradni językowych spytał: „Czy w języku polskim można poprawnie użyć słowa łakny zamiast łaknący? W ostatnim czasie został on użyty przez dziennikarzy Gazety Wyborczej aż 262 razy”. Uzyskał następującą odpowiedź: Przymiotnik łakny jest poprawnie utworzonym przymiotnikiem odczasownikowym, choć współcześnie jego etymologia i budowa nieco się zatarły. Podobnie jak imiesłów łaknący, znaczy: `ten który łaknie'. Nietrudno wskazać w polszczyźnie inne wyrazy tego typu, np.: wędrowny `ten, który wędruje', chwiejny `ten, który się chwieje', skłonny `ten, który skłania się do czegoś' itd. Wszystkie wymienione przymiotniki są znaczeniowo podobne do odpowiednich imiesłowów: wędrujący, chwiejący się, skłaniający się.

Proszę wskazać, do jakiego kryterium oceny poprawności językowej odwołuje się autor odpowiedzi.

1. kryterium autorytetu językowego;

2. kryterium zgodności z systemem językowym;

3. kryterium ekonomiczności;

4. kryterium uzualnego.

XIV. Który z podanych skrótowców może w zdaniu łączyć się z formami czasu przeszłego w rodzaju męskim lub żeńskim?

1. PAP,

2. PIT,

3. ZNP,

4. UOP.

XV. Proszę podkreślić rzeczownik, przy którym nie należy używać liczebników zbiorowych:

1. zwierzaki,

2. prosięta,

3. uszy,

4. nożyczki.

XVI. Proszę wskazać zestaw form przypadkowych, w których liczebniki zbiorowe wchodzą w związek zgody z określanymi przez nie rzeczownikami:

1. tylko: mianownik, biernik,

2. tylko: celownik, miejscownik,

3. tylko: biernik, narzędnik,

4. wszystkie przypadki z wyjątkiem celownika i miejscownika.

XVII. Alfabetyczne wykazy wyrazów ułożonych według końcowych liter i nie podające znaczenia to:

1. słowniki frekwencyjne,

2. słowniki ortoepiczne,

3. indeksy a tergo,

4. słowniki kombinatoryczne.

XVIII. Której pary wyrazów dotyczy poniższy komentarz normatywny (odpowiednie wyrazy zastąpiono w nim sformułowaniami: forma I, forma II)?

Historia obu form jest dość skomplikowana. Dawniejsza jest forma I, w zamierzchłych czasach określająca rzeczowniki nie tylko rodzaju żeńskiego, lecz i męskiego. Potem używana była z kolei tylko forma II, także z rzeczownikami rodzaju żeńskiego. Od kilkudziesięciu lat zaczęło się różnicowanie: forma II+ rzeczownik rodzaju męskiego lub nijakiego (np. forma II + panami, zadaniami), forma I + rzeczownik rodzaju żeńskiego (np. forma I + paniami, córkami, okiennicami). Jest to rozróżnienie dość pożyteczne i należy je popierać, ale nie wolno uważać, że powiedzenie: forma II + paniami jest błędne. Ma ono dobre uzasadnienie w historii języka, a dziś dodatkowo oparcie w tradycji południowopolskiej.

1. pół (forma I) - połowa (forma II);

2. dwiema (forma I) - dwoma (forma II);

3. sześcioro (forma I) - sześć (forma II);

4. półtora (forma I) -półtorej (forma II).

XIX. Proszę wskazać rzeczownik, w którym można zaobserwować rozbieżność między zakończeniem fonetycznym rzeczownika a jego rodzajem:

1. kluska;

2. opus;

3. frędzel;

4. waga.

XX. Który z poniższych neologizmów, powstałych w wyniku tendencji do skrótu, nie wykazuje nacechowania stylistyczno-ekspresywnego:

1. kompakt ` muszla toaletowa ze spłuczką';

2. merc `mercedes';

3. hera `heroina';

4. odwyk `oddział odwykowy'.

XXI. Proszę wskazać, jakiego typu adaptacji uległ wyraz zapożyczony show-business [ang. show-business, wym. szoł biznes] na gruncie polszczyzny.

1. adaptacji fonetycznej, ortograficznej i fleksyjnej;

2. tylko adaptacji fleksyjnej i fonetycznej;

3. tylko adaptacji ortograficznej;

4. tylko adaptacji fonetycznej.

XXII. Jeden z autorów listów kierowanych do Rady Języka Polskiego napisał: „Konstrukcja długo tego nie widziałem jest według mnie nielogiczna, więc niepoprawna. Lepiej jest chyba mówić dawno to widziałem”. Jaką postawę językową ujawnia korespondent, formułując w taki sposób swoją ocenę językową?

1. logizowanie w języku;

2. puryzm elitarny;

3. puryzm tradycjonalistyczny;

4. indyferentyzm językowy.

XXIII. Poniższy tekst proszę przeanalizować pod kątem użytych w nim imiesłowowych równoważników zdań. Następnie proszę wskazać zdanie (zdania), które wymaga korekty.

(1) Jadąc z prędkością mniej więcej 60 km/godz, zauważyłem przed sobą skrzyżowanie. (2) Miałem skręcić w prawo. (3) Ponieważ zakręt wydawał mi się łagodny, a szosa pusta, przyhamowałem minimalnie i zacząłem zakręcać. (4) Będąc już tuż przed samym skrzyżowaniem, spostrzegłem, że szosa jest posypana piaskiem.(5) Piasek na zakręcie to koniec! (6) Nie było już czasu na hamowanie. (7) Jedyny ratunek to powiększenie łuku zakrętu. (8) Zaczęło mnie wynosić na lewą stronę. (9) Wychodząc z zakrętu, naprzeciwko mnie pojawiła się grupa kolarzy. (10) Jechałem wprost na nich. (11) Miałem szczęście. (12) Zorientowali się w mojej sytuacji, przyhamowali i zjechali na skraj szosy. (13) Byliśmy uratowani.

1. zdania (1), (4), (9);

2. zdanie (1);

3. zdanie (4);

4. zdanie (9).

XXIV. Proszę wskazać wyraz, który można uznać za neosemantyzm w zdaniu: W naszym warsztacie wykonujemy komputerową diagnostykę, naprawiamy także układy zapłonowe silników.

1. warsztat;

2. komputerowy;

3. diagnostyka;

4. układy.

XXV. Pisząc t w wyrazie but, kierujemy się zasadą ortograficzną:

1. morfologiczną,

2. konwencjonalną,

3. historyczną,

4. fonetyczną.

XXVI. Odstępstwa od normy językowej w zakresie fleksji mają najczęściej charakter innowacji:

1. uzupełniających,

2. skracających,

3. precyzujących,

4. regulujących.

XXVII. Nowa forma językowa, powstała wskutek skojarzenia z inną formą, powiązaną z nią kształtem dźwiękowym lub morfologicznym albo pokrewną znaczeniowo to:

1. neosemantyzm,

2. neologizm,

3. innowacja alternatywna,

4. innowacja nawiązująca.

XXVIII. Proszę wskazać najgrzeczniejszą z punktu widzenia etykiety językowej formułę, którą mógłby zastosować student, który chce się zwolnić z zajęć:

1. Przepraszam, czy mógłbym dziś urwać się 5 minut z zajęć?;

2. Przepraszam, czy byłby Pan tak uprzejmy i zwolnił mnie dziś z zajęć pięć minut przed ich końcem?;

3. Czy zgodziłby się Pan, abym wyszedł pięć minut przed zakończeniem zajęć?;

4. Chciałem powiedzieć, że dziś muszę wyjść pięć minut przed końcem zajęć.

8

---