I ED	Krzysztof Pałys, Mariusz Nowak, Rafał Baj, Tomasz Śliwa	Gr L 13
data	Materiały przewodowe - miedź , aluminium i ich stopy	ćw. nr 1

Celem ćwiczenia było zapoznanie się z próbkami stopów miedzi , aluminium i ich stopów . Zadanie polegało na doborze detali z wyżej wymienionych materiałów , ich ocena i klasyfikacja na podstawie polskich norm technicznych .

Charakterystyka wybranych detali :

1 . Wirnik silnika zwartego

Cecha A1- LC PN - 79 / H - 82 160

Cecha	znak	Al.	Fe	Si	Cu	Zn	Ti	inne
A1	Al. 99,5	99,5	0,40	0,30	0,05	0,07	0,05	0,03	%

Całkowita wartość zanieczyszczeń 0,5 % . Wyrób aluminiowy tej cechy służy do produkcji wyrobów ogólnego przeznaczenia . Za zanieczyszczenia przyjmuje się inne pierwiastki : Mg , Mn , Cr , V , Pb , Ni . Stosunek Fe do Si w aluminium A1 nie powinien być mniejszy niż 1 . W gatunku aluminium A1 przeznaczonym do anodowania na żądanie zamawiającego może być ograniczona zawartość Fe do wartości max. 0,30 % , a Si do wartości max. 0,25 % .

2 . Korpus licznika : cecha AK - 11

Charakterystyka orientacyjna stopu : bardzo dobre właściwości odlewnicze , dostateczna obrabialność , bardzo dobra spawalność , szczelność , wysoka odporność na korozję szczególnie w środowisku wody morskiej , dobre właściwości wytrzymałościowe po obróbce cieplnej .

Przykłady zastosowań : odlewy części o skomplikowanym kształcie , średnio obciążone dla przemysłu elektrycznego i okrętowego np. pompy , silniki itp. pracujące w podwyższonych temperaturach i w wodzie morskiej .

Gęstość 2,65 g/cm ³

Średni współczynnik rozszerzalności cieplnej w zakresie temperatur :

[ C ]	[ 1/ C 10^-6 ]
20 100	20,5
20 200	20,5
20 300	21,5

Znak gatunku : AlSi11

Postać : gąska , odlew

Składniki stopowe : Si 10,0 - 13,0 % reszta Al.

Dopuszczalna zawartość zanieczyszczeń w [%]

	Fe	Fe	Fe	Zn	Cu	Mn	Mg	Ni	Ti+Zr	suma zanieczyszcz.
	lp	lk	lc							lp	lk	lc
gąska	0,7	0,8	1,2	0,2	0,8	0,5	0,3	0,5	0,2	2,1	2,2	2,6
odlew	0,8	1,0	1,4	0,3	0,8	0,5	0,3	0,5	0,2	2,2	2,3	2,8

Według PN - 71 / H - 01706

lp - odlew w formach piaskowych

lc - odlew pod ciśnieniem

lk - odlew w formach metalowych ( dla odlewów kształtowych )

Tuleja bezpiecznika wydmuchowego PN - 92/H - 87025

Najbardziej odowiednim mosiądzem do wykonania tego detalu jest material o symbolu M85 . Jest on podatny na obróbkę plastyczną na zimno , odporny na korozję naprężeniową i dobrze lutowalny . Stosuje się go do wszelkiego rodzaju obróbki plastycznej , w szczególności przez glębokie tłoczenie .

Znak stopu CuZn15 . Skład : Cu 84,0 - 86,0 % Zn - reszta

Gęstość : 8.7 g/cm³

Dopuszczalna zawartość zanieczyszczeń w [%]

Fe	Pb	Al.	Ni	Sn	pozostałe
0,05	0,05	0,02	0,2	0,05	0,1

Zacisk bezpiecznika wydmuchowego PN - 91/ H - 87026

Najbardziej odpowiednim mosiądzem do wykonania tego detalu jest MA 62 . Jest on odporny na ścieranie oraz bardzo wysokie naprężenia statyczne i dynamiczne . Ma dobrą lejność . Jest to mosiądz aluminiowo-manganowo-żelazowo-niklowy . Stosuje się go do budowy części maszyn i urządzeń silnie obciążonych , w przemyśle maszynowym , hutniczym , okrętowym (CuZn26Al6Mn3Fe2Ni1,5).

Skład chemiczny w [%]

Cu

Pb

Mn

P

As

Sn

Al.

Ni

Fe

Si

Bi

Zn

odlew

61,0-63,5

max 0,5

2,5 - 3,5

max 0,04

0,02

max 0,2

5,0 - 6,5

1,0 - 2,0

1,0 - 2,5

max 0,03

0,001

resz ta

gąska

60,5-63,0

max 0,5

2,7 - 3,5

max 0,04

0,02

max 0,2

5,7 - 6,5

1,0 - 2,0

1,1 - 2,4

max 0,03

0,001

resz ta

Suma zanieczyszczeń 1,0 % (gąska , odlew )

Sposób odlewania : formy piaskowe (gąska , odlew )

kokile (gąska , odlew )

Próbka ucięta z wałka - cecha BA - 1044

Brąz aluminiowo- żelazowo-niklowy ( CuAlOFe4Ni4 ) odlew

Skład chemiczny w [%] : Sn - max. 0,2 Fe - 3,6 - 5,7 Mn - 0,5

Zn - max 0,2 Ni - 3,5 - 5,5 Si - 0,2

Pb - max 0,1 P. - 0,1 Sb - 0,05

Al. - 9,0 - 11,2 Bi - 0,005 As - 0,05

S - 0,05 suma zanieczyszczeń - 1,5

Płytki wykonane z cienkiej blachy służące do identyfikacji materiału

MO59 stop miedzi z cynkiem z dodatkiem ołowiu

Znak : Cu Zn 39 Pb 2 cecha : MO 59

Zawartość miedzi 58,5 - 60,0 %

Zawartość ołowiu 1,5 - 2,5 %

Dopuszczalna zawartość zanieczyszczeń w [%] :

Fe	Pb	Sn	Mg	P	Al.	Mn	Si	Ni	pozostałe razem
0,4	-	0,2	-	-	0,1	-	-	0,3	0,2

Orientacyjna gęstość 8,4 [ g / cm³ ]

Orientacyjne własności : bardzo dobrze skrawalny , ograniczona podatność na obróbkę plastyczną na zimno .

Przykłady zastosowania : elementy wykonywane różnymi metodami skrawania .

b) MO58 stop miedzi z cynkiem z dodatkiem ołowiu

Znak : CuZn4OPb2 Cecha : MO58

Skladniki stopowe : Cu 56,0 - 60,0 % Pb - 1,0 - 3,5 %

Dopuszczalna zawartość zanieczyszczeń w [%] :

Fe	Pb	Sn	Hg	P.	Al.	Mn	Si	Ni	pozostałe
0,5	-	0,5	-	-	0,1	-	-	0,5	0,2

Orientacyjna gęstość 8,5 [ g / cm³ ]

Własności : dobra skrawalność , ograniczona podatność na obróbkę plastyczną na zimno .

Stosowany do wykonywania elementów różnymi metodami skrawania .

Podsumowując zauważamy , że materiały wykonane przez odlewanie mają chropowatą powierzchnię oraz bardziej skomplikowane kształty niż detale wykonane metodą obróbki plastycznej . Odlewy posiadają większą wytrzymałość mechaniczną . Natomiast materiały obrabiane plastycznie mają charakterystyczne ostre krawędzie oraz uszkodzoną skrawaniem lub tłoczeniem strukturę ( charakterystyczne długie rysy ) . Materiały te mają zazwyczaj mało skomplikowane kształty oraz zdecydowanie mniejszą wytrzymałość mechaniczną .

1

---