Etapy integracji gospodarczej

Opis poszczególnych etapów integracji gospodarczej w oparciu o podręcznik „Europeistyka w zarysie”, red. Alojzy Z. Nowak, Dariusz Milczarek.

Agnieszka Wyspiańska

2010-10-25

ETAPY INTEGRACJI GOSPODARCZEJ

1. Definicja integracji gospodarczej. Jedna z pierwszych definicji integracji gospodarczej została stworzona przez Bela Balassa i opublikowana w wydanej w 1961 r. książce The Theory of Economic Integration). Podsawową rzeczą na jaką zwracał uwagę, jest fakt, że integracja gospodarcza to nie tylko stan rzeczy, ale także proces. Proces, który możemy stale obserwować. Wskazał następujące etapy integracji:

1. strefę wolnego handlu unię celną

2. wspólny rynek

3. unię gospodarczą (ekonomiczną)

4. pełną integrację gospodarczą

J. Pelkmans rozbudował schemat Balassy zaopatrując go odpowiednim komentarzem:

Etap	Określenie
Strefa wolnego handlu	- Zniesienie cła i kwot dla importu z krajów członkowskich - Kraje zrzeszone utrzymują własne cła (i kwoty) wobec krajów trzecich
Unia celna	- Zniesienie dyskryminacji na rynku produktów dla krajów członkowskich Unii - Zrównanie cła (przy wykluczeniu lub wprowadzeniu wspólnych kwot) w handlu z krajami nie będącymi członkami
Wspólny rynek	- Unia Celna przy równoczesnym zniesieniu ograniczeń w przepływie czynników produkcji
Unia gospodarcza	- Wspólny Rynek przy pewnej harmonizacji narodowych polityk ekonomicznych w celu usunięcia dyskryminacji wynikającej z różnic tych polityk
Pełna integracja gospodarcza	- Unifikacja polityki monetarnej, fiskalnej, socjalnej i antykryzysowej - Ustanowienie władzy ponadnarodowej, której decyzje są wiążące dla krajów członkowskich

Unia celna i strefa wolnego handlu podstawy utworzenia wspólnego rynku. O utworzeniu przez UE wspólnego rynku można mówić w oparciu o podpisany Traktat Rzymski o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej ( 25.03.1957). Traktat ten oczywiście podpisało 6 państw( Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy).

Zgodnie z zapiskami tego traktatu celem Wspólnoty było:

1. Wspieranie harmonijnego rozwoju gospodarczego na terenie całej Wspólnoty

2. Rozwój państw członkowskich

3. Umacnianie stabilności gospodarczej

4. Podnoszenie poziomu życia

5. Zacieśnienie stosunków między państwami Wspólnoty.

Z tak określonych celów można jasno odczytać ogólne pobudki przyświecające wszystkim państwom, które podejmują się tworzenia unii celnej i wspólnego rynku. Integracja regionalna często przyczynia się do obniżenia kosztów transportu, produkcji, a także dystrybucji dóbr. Swobodna wymiana towarów, jaka ma miejsce dzięki integracji przyczynia się do odnoszenia korzyści przez wszystkie zaangażowane strony.

• Strefa wolnego handlu - zgodnie z traktatami strefa ta miała zostać utworzona w trzech etapach do końca 1969 roku, jednak nie udało się to w pełni zrealizować.

• Unia celna - zakładała ona zakaz nakładania na państwa Wspólnoty ceł przywozowych, wywozowych, a także wszelkich opłat o podobnych skutkach. 1.07.1968 ustalono jedną wspólną taryfę dla państw trzecich.

Wspólny rynek - na podstawie projektu Jacquesa Delorsa( przewodniczącego KE) stworzona strategię dojścia do jednolitego rynku, strategia ta została zapisana w tzw. „Białej Księdze”, dokonano także zmian EWG. W 1986 w Luksemburgu podpisano Jednolity Akt Europejski, który uzupełnił traktat o EWG i definiował zagadnienie wspólnego rynku. Jednolity rynek wewnętrzny opiera się na czterech podstawowych filarach, są to:

· swoboda przepływu towarów (zniesienie ceł, ujednolicenie wymogów technicznych, zniesienie ograniczeń ilościowych itp.),

· swoboda przepływu osób ( możliwość nieskrępowanego przyjmowania i oferowania pracy w krajach członkowskich, możliwość zamieszkania, przenoszenia się)

· swoboda przepływu usług (możliwość świadczenia i pobierania usług w wybranym państwie członkowskim)

· swoboda przepływu kapitału ( transfery finansowe, możliwość zakładani kont bankowych w dowolnym państwie członkowskim, itp.)

Przyjmuje się, że proces integracji rozpoczyna się od integracji towarów i usług.

Analizy i badania empiryczne wskazują, że największe korzyści z wymiany handlowej można osiągnąć w sytuacji gdy istnieje wolna konkurencja i swobodny przepływ towarów, usług i czynników wytwórczych. Jednak jest to niedościgniony ideał. W związku z tym niektórzy uznali, że skoro nie da się jej zapewnić w skali globalnej, to postanowią ją stworzyć w skali regionalnej, stąd pomysł integracji.

2. Unia celna - aspekty ekonomiczne. (Zniesienie barier taryfowych, parataryfowych i pozataryfowych i wspólna polityka celna)

• Dwa podstawowe zjawiska występujące przy okazji unii celnej to:

• Efekt kreacji handlu ( rozwój handlu i wzmocnienie korzyści między członkami unii)

• Efekt przesunięcia handlu (pogorszenie się wymiany handlowej między państwami unii i spoza unii celnej)

• Następuje zwiększenie specjalizacji krajów i firm leżących w unii celnej.

• Unia wpływa także pozytywnie na terms of trade (Wskaźnik określający relację zmian cen towarów eksportowanych do zmian cen towarów importowanych.)

• Wprowadzenie Unii w UE prawdopodobnie spowodowało wzrost PKB z 4,3% do 6,4% (jednak badania te nie uwzględniły wszystkich istotnych czynników, jak np. różnice w zakresie preferencji konsumentów, koszty transportu i dystrybucji0

• Integracja gospodarcza intensyfikuje także konkurencję i zmusza producentów do większej efektywności produkcji, do obniżek cen towarów i usług.

• Często także wskazuje się, że dzięki unii celnej i otwarciu się rynków powstaje większa różnorodność towarów i usług.

• Można niestety także wyróżnić negatywne skutki, w sytuacji kiedy łączą się kraje słabiej rozwinięte, lub w sytuacji kiedy koszty transportu między krajami unii są wyższe niż między krajami spoza unii.

• Unia celna zmienia także środowisko funkcjonowania firm, mobilizuje je do większej aktywności i umożliwia wymianę doświadczeń i czerpanie pozytywnych wzorców.

• Rozmiar unii. On zasadniczo determinuje korzyści związane z unią celną. Im większa unia tym większe korzyści i mniejszy efekt przesunięcia handlu, bo teoretycznie zawsze powinien się znaleźć ktoś kto będzie najbardziej wydajny w produkcji danego dobra w unii.

• Udział krajów członkowskich we wzajemnej wymianie handlowej. Kolejny czynnik determinujący korzyści z unii. Im więcej relacji i związków między krajami przed stworzeniem unii, może wróżyć większe korzyści po utworzeniu unii.

• Geograficzne sąsiedztwo. Im bliżej tym lepiej, bo wtedy koszty transportu są niższe. Duże odległości mogą pociągać za sobą także różnice kulturowe i językowe, co również negatywnie wpływa na wymianę handlową.

• Poziom rozwoju gospodarczego członków. Najlepiej, żeby państwa wchodzące w skład unii były na podobnym poziomie rozwojowym, to gwarantuje stabilny rozwój unii i większe korzyści.

• Struktura gospodarcza członków. Nakładanie się struktur gospodarczych (np. produkcja w podobnych sektorach) zmusza państwa do specjalizacji i daje możliwości realokacyjne.

• Zagraniczna polityka handlowa państw unii celnej. Im bardziej jest restrykcyjna w stosunku do państw trzecich, tym bardziej chroni handel wewnątrz unii.

Unia celna jest jednym z pierwszych etapów integracji, więc trudno ja kompleksowo ocenić, ponieważ niektóre jej skutki widać dopiero w późniejszych etapach.

3. Wspólny rynek - aspekty ekonomiczne

1. Lepsze wykorzystanie czynników produkcji, a co za tym idzie specjalizacja poszczególnych podmiotów. -> wzrost efektywności gospodarowania

2. Wzrost produktywności.

3. Dodatkowa akumulacja kapitału, efektywniejsze wykorzystanie kapitału.

4. Zmniejszenie się kosztów produkcji. Przedsiębiorcy uczą się od siebie.

5. Wzrost asortymentu na rynku.

6. Wzrost dobrobytu społecznego.

4. Unia Walutowa.

1. Krótka historia unii walutowej w UE.

1. 1970 - raport Wernera; usztywnienie kursów walutowych i zintegrowanie banków centralnych w system federalny.

2. 1979 - utworzono Europejski System Walutowy (European Monetary System). Wprowadzono europejską jednostkę walutową ecu (poprzedniczka euro) i stworzono nowy mechanizm kursowy 0 2 progi interwencji: fakultatywny i obligatoryjny i wprowadzono możliwość interwencji i udzielenia kredytu państwom członkowskim.

3. 1986 - Jednolity Akt Europejski.

4. 1989 - raport Delorsa, kontynuacja raportu Wernera.

5. 1992 - traktat z Maastricht.

Źródło: www.prawo.uni.wroc.pl/~burawski/index_pliki/etapy.doc

http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-60.htm

---