Międzynarodowy podział pracy:

1. tradycyjny - funkcjonował do I wojny światowej (przetrwał ponad 100 lat)

2. współczesny - przyczyną tego podziału był rozwój przemysłowy w Anglii.

Cechy charakterystyczne:

a) międzygałęziowość, międzydziałowość ( jedne kraje rozwijają gałęzie gospodarki narodowej a inne kraje rozwijają zupełnie różne działy gospodarki narodowej.)

b) stosunkowo słabo rozwinięta struktura podmiotowa gospodarki światowej oparta na tradycyjnym podziale pracy.

Na szczeblu makroekonomicznym (narodowym) z jednej strony - kraje rozwinięte (cechowały się podobnym stopniem rozwoju) stosujące nowoczesne techniki produkcji, z drugiej strony - reszta świata( cechowały się podobnym stopniem zacofania) zależna od krajów rozwiniętych.

Z punktu widzenia mikroekonomicznego podstawę rozwoju stanowiły firmy.

Podstawą gospodarki stanowiły firmy krajowe, których strategiczne cele były związane z firmami między.

a) stosunkowo słabo rozbudowana struktura przedmiotowa w formie powiązań gospodarczych. Dominował handel, słabo rozwinięte były kooperacje.

b) stosunkowo słabo rozbudowana struktura przestrzenna (gospodarcza) powiązań gospodarczych.

Przestrzenna płaszczyzna- 90% handlu odbywało się na 2 płaszczyznach.

Czynniki usprawniające tradycyjny międzynarodowy podział pracy:

1. rozchodzenie się zaawansowania technicznego między krajami gdzie odbyła się rewolucja techniczna i tam gdzie się ta rewolucja nie odbyła, kraje chciały być jak najlepsze więc stawiały na postęp techniczny.

2. przepływ kapitału był specyficznie ukierunkowany na kraje słabo rozwinięte- sektor górniczy i rolnictwo, kraje wysoko rozwinięte oczekiwały surowców od krajów słabo rozwiniętych.

3. specyfika przepływu siły roboczej - migracje ludzi za poszukiwaniem „chleba”

4. rewolucja techniczna w zakresie rozwoju środków transportu.

5. polityka handlowa krajów wysoko rozwiniętych w stosunku do nisko rozwiniętych. Ta polityka polegała na izolowaniu. - kraje izolowały swoje strefy od innych krajów.

Jakie czynniki osłabiły tradycyjne podział pracy?

• czynniki o charakterze gospodarczym, ekonomicznym,

• o charakterze politycznym.

Czynnikami zmieniającymi były czynniki ekonomiczne:

• zmiany po stronie popytu,

• zmiany po stronie podaży.

Zmiany popytowe związane z pojawieniem się popytu alternatywnego przeznaczenia - związany z rozwojem gosp. i bogaceniem się społeczeństwa ponad poziom z konieczności zaspokojenia potrzeb podstawowych. Pojawienie się nowych potrzeb, nowych możliwości zbytu pojawiło się w krajach rozwiniętych. Radykalna zmian struktury popytu, pociągnęła za sobą zmianę w podaży - nie każdy kraj mógł zaspokoić wszystkie potrzeby. Kraje słabo rozwinięte zaczęły tracić gdyż kraje wysoko rozwinięte zaczęły prowadzić wymianę miedzy sobą. Korzyści z handlu międzynarodowego zaczęły koncentrować się na tej garstce krajów wysoko roz. a słabo roz. bardziej się „zapadały”.

Czynniki przyspieszające:

1. zawładnięcie przez komunistów gorszej płaszczyzny (części)

2. emancypacja polityczna byłych kolonii po 2 wojnie światowej (niepodległe państwa).

Współczesny międzynarodowy podział pracy:

W przeciwieństwie do tradycyjnego jest oparty na powiązaniach wewnątrzgałęziowych. (daje szanse, jednakowe możliwości rozwoju państwom uczestniczącym.) Wszystkie kraje rozwijają te same gałęzie produkcji a wymieniają częściami.

Struktura podmiotowa jest dużo silniej rozbudowana:

• Zróżnicowanie podmiotów stanowiących grupy krajów wysoko roz.

• Zróżnicowanie pod stanowiących grupy krajów słabo roz.

• Pojawienie się nowych podmiotów - Wielkich Międz. Organizacji Gospodarczych.

• Ugrupowania integracyjne - tj Unia Europejska.

Na szczeblu mikroekonomicznym: pojawienie się korporacji transnarodowych.

Struktura przedmiotowa:

• dywersyfikacja form powiązań, powiązania kapitałowe, produkcyjne na szczeblu korporacji

• zmiana, zmniejszenie migracji.

Siatka geograficzna: bardzo skomplikowana w stosunku do tradycyjnego podziału pracy, powiązania dowolne, państwa mogą powiązać się z państwami którymi chcą.

Wielkie organizacje finansowe:

1. Światowa organizacja handlu.

2. Bank światowy

3. Międzynarodowy fundusz walutowy

PROBLEMY GLOBALNE TO NIE GLOBALIZACJA.

Problemy globalne są to zagrożenia wynikające z działalności człowieka (gospodarczej i pozaekonomicznej)

Cechy:

• skala zagrożenia musi obejmować cały świat,

• rozwiązywanie problemu globalnego wymaga współdziałania całego świata,

• istotną cechą jest ich wzajemne się zazębianie, są od siebie zależne.

• Zagrożenia środowiska naturalnego,

• Rozprzestrzenianie się broni masowego rażenia,

• Problem zadłużenia.

Najpoważniejszy w tej chwili jest problem zadłużenia, zagrożeniem stało się w latach 70. zjawiskiem inicjującym był kryzys paliwowy, wtedy doszło do czterokrotnego wzrostu cen ropy naftowej - narzucony przez kraje słabo rozwinięte. Kryzys ten dotknął cały świat, paraliżując go (transport, gospodarka..) kraje importujące ropę naftową musiały zwiększyć wydatki na ropę. Powstał problem czy importować na dotychczasowym poziomie czy zmniejszyć import, jak sfinansować import - zaczęto zaciągać pożyczki, kraje słabo rozwinięte zaczęły się zadłużać, a kraje wysoko rozwinięte też na tym straciły ponieważ wzrosły wydatki na transport.

Nastąpiło zjawisko stagflacji gospodarczej (rosła inflacja) - zmniejszanie popytu na dobro importowane i na surowce spowodowało wzrost cen artykułów eksportowanych.

W latach 74 - 75 pojawiła się okoliczność ułatwiająca zadłużenie się krajom słabo rozwiniętym - wzięła się z lokowania ropy w krajach wysoko rozwiniętych. Nadpłynność finansowa wzięła się z likowania nadwyżek przez kraje OPEC.

Zadłużenia krajów słabo rozwiniętych zaczęło być sprawą lawinową - kraje, które mogły pożyczyć i miały nadwyżki chętnie pożyczały krajom słabo rozwiniętym.

W latach 80 stopy procentowe, nominalne zostały wywindowane do 20 pkt %. Wtedy zaczęły się kłopoty dla krajów słabo rozwiniętych, które zaciągnęły kredyty, ponieważ teraz stopy % były bardzo wysokie.

Od połowy lat 60 państwa słabo rozwinięte chciały zmienić swoje położenie - chciano przebudować gospodarkę światową. Sytuacja zmieniła się w wyniku rozwoju energetycznego, co pozwoliło krajom słabo rozwiniętym pod dźwignąć się, narzucając korzystne ceny dla krajów bogatych. W 74 r została zwołane VI Specjalne Zgromadzenie Narodów Zjednoczonych. Deklaracja w sprawie otworzenia nowego międzynarodowego ładu ekonomicznego. Nowy ład opracowany był dokumentem radykalnym do ......................... .porządku.

Żądania:

-polityczno - ustrojowe,

• pełna swoboda wyboru systemu politycznego (możliwość budowy gosp. komunistycznej)

• prawo do nacjonalizmu obcego majątku.

-ekonomiczne.

• Przejęcie pełnej kontroli nad złożami, zasobami.

• Transfer części dochodu krajów bogatych,

• Zwiększenie pomocy etnicznej - przekazywanie technologii,

• Zarządzenie radykalnego poprawienia sytuacji w bilansie płatniczym krajów wysoko rozwiniętych (spodziewano się dostępu do rynku krajów uprzemysłowionych),

• Stabilizacja cen eksportowych. A) indeksacja cen w HZ - automatyczne powiązanie wzrostu cen na rynkach światowych z cenami artykułów surowcowo - rolnych, B) powołanie systemu zapasów buforowych - miały być finansowane ze środków krajów bogatych,

• Zwiększenie pomocy rozwojowej ze strony Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego,

• Zmiany proporcji wpływów na decyzję.

Ten program nie został zrealizowany, ponieważ już w chwili głosowania spotkał się ze zdecydowanym sprzeciwem krajów wysoko rozwiniętych. Kraje komunistyczne zajmowały stanowisko dwuznaczne - chciał popierać ten projekt, bo był zgodny z ideologią komunistyczną, ale z 2 strony nie chciały się zgodzić na żądania ekonomiczne. Oficjalnie nie podjęły się realizacji żądań ekonomicznych, ponieważ one nie są odpowiedzialne za zacofanie.

W latach 70 kraje słabo rozwinięte zaczęły wycofywać się z żądań. Kraje bogate dostrzegły konieczność pomocy krajom słabo rozwiniętym, ale na własnych warunkach. Zmiana sytuacji (przełom) nastąpił w roku 82 WIELKI KRYZYS PŁATNICZY- KRYZYS MEKSYKAŃSKI. Wielki dłużnik zapowiedział zawieszenie swoich strat. - do bankructwa Meksyku nie doprowadzono. Kryzys ten dowiódł, że potrzeba jest rozmowa miedzy dłużnikami a wierzycielami. Powstał problem jak rozwiązać problem zadłużenia.

I Plan Baker'a (oddłużenia) zaproponował:

- uruchomienie nowej pomocy kredytowej dla dłużników

1. koordynowana przez MFW - Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

2. pomoc przeznaczona głównie do sektorów eksportowych (krajów zadłużonych).

Niczego nie rozwiązał ten plan. Słabością tego planu było to, że pomoc była skoncentrowana tylko na niektórych produktach, bo kraje te eksportowały towary surowcowo - rolne. Zamiast restrukturyzować

Utrwalane było wydobywstwo a samymi produktami rolnymi i surowcami nie dało się spłacić pożyczek.

II plan Bradley'ego - sekretarz stanu,

W 1989 powstał plan Bradley'go

1. aby trwale oddłużyć kraje z największymi zobowiązaniami dostosowane do sytuacji poszczególnych krajów. Od niewielkiego do całkowitego oddłużenia Polska- darowano 50%

2. postanowiono ułatwić spłatę zobowiązań tych nie darowanych -wydłużenie okresu spłaty i karencji(przerwa między podpisaniem a rozpoczęciem spłat, obniżono stopy procentowe.

3. możliwość zamiany części długów na majątek produkcyjny w krajach zadłużonych (papiery wartościowe).

4. Uruchomienie dodatkowych kredytów na restrukturyzację. (rozwój infrastruktury).

5. Dopuszczono w ograniczonym zakresie przez kraje zadłużone do wykupienia długów na rynku długów.

Instytucją odpowiedzialną za plany restrukturyzacji stał się (Między. Fundu. Walut) MFW i Bank Światowy. Jest on ciągle aktualny.

GLOBALIZACJA

Globalizacja- pogłębianie się współzależności między krajami świata w oparciu o wolny rynek, wolną konkurencję. To nie jest coś nowego, nowa jest tylko skala, wielkość, intensywność tych interakcji.

Istotą globalizacji jest wolny rynek. Wzieło się to z rewolucji informatycznej. Rewolucja informatyczna- intensyfikacja rewolucji przemysłowej. Nie można walczyć z globalizacją gdyż różnice rozwojowe będą się zwiększać. Protesty są wskazane gdyż pozwalają one wymusić na osobach rządzących pewne przywileje. Procesy globalizacyjne mają charakter żywiołowy (wolny rynek)

Integracja- musi być instytucja integracyjna, która ingeruje w rynek.

Różnice miedzy globalizacją a integracją:

• procesy globalizacyjne mają charakter żywiołowy, natomiast integracja nie wiąże się z rynkową żywiołowością,

• nie ma instytucji globalizacyjnej, która mogłaby kontrolować, nadzorować procesy.

• W globalizacji podkreśla się: swobodę ruchu towarów, usług, kapitałów. Brakuje swobody przepływu siły roboczej. W integracji jest swobodny przepływ siły roboczej!!!!

• W procesach globalizacyjnych nie ma solidaryzmu społeczno - ekonomicznego - wygrywa lepszy i silniejszy; w procesach integracyjnych próbowane jest wyrównanie tego solidaryzmu - poprzez redystrybucję - dofinansowanie z kasy wspólnej, szansa dla krajów słabszych.

• Procesy globalizacyjne prowadzą do deficytu w demokracji - przesuwanie rzeczywistej władzy z ośrodków publicznych do ośrodków prywatnych (koncernów, ogromnych firm międzynarodowych) na szczeble instytucji światowych (Bank Światowy). W integracji też władza przechodzi w ręce prywatne, ale jest to kontrolowane, są instytucje, które nawołują do władzy demokratycznej.

Globalizacja to nie jest integracja!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Wynikiem globalizacji jest gospodarka oparta na wiedzy (efektach rewolucji informatycznej) potrafiąca korzystać z sektora informatycznego, to jest coś, co będzie w przyszłości decydowało o pozycji państwa na arenie międzynarodowej.

Warunki, aby uznać gospodarkę za opartą na wiedzy:

1. musi to być gospodarka gdzie około 20% zatrudnionych posiada wyższe wykształcenie

2. dochód PKB powinien wynosić 20,000 USD na mieszkańca

3. 2% PKB przeznaczone na badania rozwojowe

4. struktura tworzenia PKB (dominujące znaczenie mają mieć usługi) około 70% (usługi informatyczne! A nie przewóz piasku czy miału) usługi najnowocześniejsze

5. dynamika wzrostu „ciężaru” PKB (wartość PKB*2 do „ciężaru” PKB- powinna rosnąć przynajmniej 2 razy szybciej)

6. mobilność oparta na wiedzy (tzn. nie ma problemu ze zmianą miejsca zamieszkania)

7. wolna konkurencja , zwiększanie częstotliwości zmian pracy, nieustanne dokształcanie

8. przemieszczanie się usługi pracy bez jednoczesnego przemieszczania się człowieka (internet)

TEORIA HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO

Próbują odpowiedzieć na pytanie czy te wszystkie zjawiska są zamierzone.

Teoria merkantynistów

Ich zdaniem na wielkość handel międzynarodowy ma wpływ bilans płatniczy. Uważali, że dany kraj powinien popierać rozwój eksportu i ograniczać import by stworzyć nadwyżki w obrotach handlowych. Według nich na bogactwo narodowe składały się kruszce. Zwiększyć je można poprzez wypowiadanie i wygrywanie wojen, ale na dłuższą metę nie było to dobre. Wydobywanie własnych złóż, należy dążyć do jak największej ilości obrotów - spłata długów zwiększanie bogactwa.

Teoria klasyczna

Różnica: klasycy przedefiniowali pojęcie bogactwa naturalnego- oprócz kruszców, majątek i wytworzone dobra i usługi. Skoro kruszce nie są jedynym majątkiem trzeba zwiększyć produkcję. Klasycy zastanawiali się jak wykorzystać HZ do zwiększenia produkcji:

• teoria kosztów absolutnych,

• teoria kosztów względnych.

Teoria kosztów absolutnych

1, 2, 3, 4 - nakłady na produkcje

Smith i Ricardo

Smith - teoria kosztów absolutnych - oba kraje powinny współpracować wtedy, gdy jeden z nich ma absolutnie mniejsze nakłady na produkcję. Kraj 1 taniej produkuje, wiec swoje produkty może sprzedawać do kraju 2. Kraj 2 chce importować, ale ważne jest to czy będzie miał czym płacić. Teoria kosztów absolutnych nie może być kryterium rozwoju międzynarodowego podziału pracy.

Ricardo - sformułował teorię kosztów komparatywnych (względnych) nikordiańska

Nawet w tak nie korzystnej sytuacji istnieją metody międzynarodowego podziału pracy, ale muszą istnieć różnice względne w wytwarzaniu produktów.

Wyprodukowanie X w kraju 1 jest 3 razy tańsze od wytworzenia Y, a w kraju 2 wytworzenie X jest o połowę tańsze od wytworzenia Y. Według teorii kosztów względnych kraj 1 powinien specjalizować się w wytworzeniu X, a kraj 2 powinien wytwarzać Y.

Zakładamy, ze kraje mają po 24 zł z tego połowę przeznaczają na produkcję X, a drugą na Y.

24zł

/ \

12zł 12zł

Produkcja przed specjalizacją - każdy kraj produkuje dla siebie produkcja po specjalizacji.

Nie ma wymiany, 12, 4, 6 - ilość produktów, które może

wyprodukować za 12 złotych.

Wniosek - jaka jest dobra granica ceny, którą zaakceptują oba kraje? - jest to cena przed specjalizacją.

W kraju 1 - 3 produkty X za 1 produkt Y. Nad k1 - obszar cen, które będzie chciał osiągnąć kraj 1, dla kraju 2 obszar do osiągnięcia jest pod k2.

Pomiędzy prostymi są ceny międzynarodowe.

Teoria Ricardiańska jest teorią statyczną - nie ma możliwości zmiany, ucieczki dla kraju słabo rozwiniętego. Ricardo przyjął doskonałą przenośność czynników wytwórczych w kraju - co jest tylko teorią - gdyż w fabryce czekolady nie można też produkować tv. Ricardo przyjął, że nie trzeba się przejmować kosztami transportu gdyż musiałoby to wpłynąć na łączny koszt.

Pominięcie wpływu skali produkcji na rachunek koperatywny.

Tą teorię można zastosować wobec krajów od nas słabszych - jest bezpieczna dla krajów bogatych.

Teoria obfitości zasobów (Olin)

zakłada, że rozwój międzynarodowego podziału pracy powinien przebiegać zgodnie z różnicami w wyposażeniu poszczególnych krajów w czynniki wytwórcze: praca, kapitał. Kraj bogato wyposażony w czynnik pracy powinien eksportować dobra pracochłonne. Kraj bogato wyposażony w kapitał produkuje i eksportuje dobra kapitałochłonne. Jest tak samo statyczna jak Ricarda - utrwala istniejące struktury produkcji. Olin przyjął założenie o stałości funkcji produkcji (kombinacja (proporcje) zużycia czynników wytwórczych przy produkcji tych samych dóbr).

Stałość funkcji produkcji:

Kraj wyposażony w siłę roboczą najlepiej przystosowany jest do produkcji pracochłonnej, czyli kraje biedne.

Zasoby czynników produkcji nie ulegają zasadniczym zmianom - stałość zasobów pracy.

W oparciu o własne zasoby nie można znacznie zwiększyć kapitału - potrzebne są kredyty zagraniczne.

Można zwiększyć zasoby siły roboczej poprzez umożliwienie emigracji.

Jeżeli mamy dane wielkości czynników wytwórczych to nie da się zmienić poziomu rozwinięcia.

Teoria statystyczna:

• stała funkcja produkcji

• stałość czynników wytwórczych.

Teoria obfitości zasobów - W.Leontiew

Stany Zjednoczone jako kraj rozwinięty jest zasobny w kapitał, relatywnie mniej jest wyposażony w czynnik pracy. Wobec tego w HZ powinny dominować produkty kapitałochłonne, a importowane powinny być towary pracochłonne. Jednak okazało się inaczej, importowano towary kapitałochłonne, a eksportowano pracochłonne - paradoks Leontiew'a.

Olin - widział zasoby czynników wytwórczych wyłącznie jako zasoby fizyczne.

O rzeczywistej wielkości zasobów decyduje głównie ich wydajność.

Np. w Chinach jest dużo ludzi, są oni niewykształceni i mniej wydajni niż w krajach wysoko rozwiniętych. To, że USA miała mniej ludzi wcale nie oznaczało, że mniej wytworzy, ponieważ posiada wysoce rozwiniętą technologie - może eksportować zarówno dobra pracochłonne jak i kapitałochłonne.

Dobra kapitałochłonne:

• dobra przetworzone,

• dobra o niskim stopniu przetworzenia - surowce.

Paradoks Leontiew'a w dzisiejszych czasach wyrażnie widać w krajach słabo rozwiniętych, również w czasach komunizmu w naszym kraju.

Paradoks polegał na tym, że łatwo było dostać kapitał z zagranicy niż zmusić siłę roboczą do pracy. Praca była mało efektywna, droga i nikomu nie chciało się nic robić, jeżeli i tak dostawał pensję.

TEORIE HZ.

TEORIE NEOCZYNNIKOWE - bazują na teorii obfitości zasobów (obok pracy i kapitału uwzględniane są inne np. postęp, technologie), uwzględniają to, co pominął Olin - efektywność wykorzystania siły roboczej. Żródłem tej teorii jest teoria Olinowska.

TEORIE NEOTECHNOLOGICZNE - podstawowym czynnikiem rozwoju handlu są zróżnicowane poziomy zaawansowania technicznego poszczególnych gospodarek.

Teoria cyklu życia produktu - jest wykorzystywana w badaniach, analizach makro i mikro - ekonomicznych. Istota tej teorii opiera się na tym, że towar przechodzi pewne fazy życia na rynku:

I Wprowadzenie towaru na rynek, w tej fazie decydujące znaczenie ma innowator, znajduje się on w wyjątkowo korzystnej sytuacji rynkowej (podwójny monopol - jest to monopol technologiczny i monopol produkcji i dostaw towaru na rynek).

II Faza wzrostu (ekspansji rynkowej towaru), innowator stara się zrealizować w pełni swoją przewagę technologiczna, rozwija produkcję na wielką skalę, udoskonala technologię, zaczyna zbierać „śmietankę” dochody; zaczyna eksport.

III Faza stabilizacji rynkowej produktu - obserwujemy już nasycenie rynku tym produktem, zaczyna się walka konkurencyjna - pojawiają się naśladowcy, którzy produkują ten sam produkt, złamanie monopolu technologicznego produkcji.

Z punktu widzenia HZ dokonują się najważniejsze zmiany:

• innowator, który produkował na dużą skalę zaczyna się zastanawiać nad utrzymaniem produkcji, ma 2 wyjścia:

• utrzymać się za wszelką cenę na rynku, ale jest ono bardzo kosztowne dla innowatora, nie mogą oni przeważnie wygrać z konkurencją, gdyż technologia jest już rozpowszechniona, musi konkurować czynnikiem pracy - wysoki poziom.

• innowatorom nie pozostaje nic innego jak wycofać się z rynku - wysprzedaje licencje, urządzenia do produkcji. Innowatorzy przesuwają wszystkie środki do uruchomienia nowego cyklu, produktu.

IV

Faza schyłkowa - produkt zaczyna być eliminowany przez zastępcę.

Trzeba rozwijać naukę, aby znależć się w krajach wysoko rozwiniętych, znajdujących się w I, II fazie - być innowatorem. Polska jest w III fazie - musi się z nie wydostać.

CHARAKTERYSTYKA MIĘDZYNARODOWEGO RYNKU KAPITAŁOWEGO.

Eksport/import kapitału - przepływy, które rodzą miedzy eksportem i importem stosunki należności - zobowiązanie.

Eksporter otrzymuje dywidendy i procenty od nich, a importer zobowiązany jest do ich zapłacenia. Nie zaliczamy do eksportu/ importu kapitału. Reperacje wojenne - jednorazowy akt, nie wiąże ze sobą należności. Darowizny - zaliczamy do eksportu/importu, akt jednostronny.

Czynniki decydujące eksport/import kapitałów:

I przyczyny tradycyjne - o podłożu historycznym

• różnice w stopach zysku,

• chęć zapewnienia sobie rynku zaopatrzenia w towary, materiały, surowce potrzebne do jej funkcjonowania,

• chęć zapewnienia sobie rynków zbytu - eksport kapitału powoduje wzrost towarów usług,

• bezpieczeństwo lokat, kapitał „ucieka” do krajów stabilnych,

• przepływ, którego celem jest wykorzystanie różnic kursowych.

II współczesne - pojawiły się po II w.św.

• stymulowanie eksportu kapitału wynika z desynchronizacji cyklu koniunkturalnego - powodem jest spłaszczenie koniunktury światowej, nakładanie się faz ożywienia i kryzysu - przed II w.ś. Dzisiaj na jednym obszarze jest ożywienie, a na drugim w tym samym czasie kryzys. Przed wojną kryzys obejmował cały świat, ożywienie także było wszędzie odczuwalne. Inwestuje się w różnych miejscach, gdyż gdy w 1 się straci to w 2 można zyskać.

• Procesy integracyjne - ugrupowania integracyjne przyciągające inwestorów zagranicznych,

Inwestowanie - korzyści:

• omijamy wewnętrzne granice,

• jesteśmy chronieni przed innymi konkurentami, którzy pozostali na zewnątrz.

Formy przepływów kapitałów:

Kryterium rodzaju inwestycji:

• Kapitał pożyczkowy - bezpośrednie udostępnienie środków pieniężnych bez pośredników (kredyty kupieckie) lub pośrednio poprzez wyniki finansowe (emisja papierów wartościowych).

• Kapitał produkcyjny:

• inwestycje bezpośrednie - pozwala na przejecie kontroli nad firmą,

• inwestycje pośrednie (portfelowe) - nie interesuje inwestora kontrola firmy, ale inwestor musi uzyskać dochód w postaci dywidend.

Kapitał krótkookresowy - przepływa na czas do 1 roku, te przepływy, które charakteryzują się duża płynnością.

Kapitał średniookresowy - okres amortyzacji nie przekracza 5 lat.

Kapitał długookresowy - okresy dłuższe niż 5 lat.

W bilansach płatniczych ten podział jest inny:

• kap. krótkookresowy,

• kap. długookresowy - obejmuje kap średniookresowy.

Bardzo niekorzystne są gwałtowne przemieszczania kap. krótkookresowego. Ze względu na ich destabilizujący wpływ na kurs walutowy.

Władze kraju powinny kontrolować napływ kap. krótkookresowego bo jest to zagrożeniem dla gospodarki. Kap długookresowy jest czynnikiem, który stabilizuje gospodarkę. Kap krótkookresowy to tzw „gorący pieniądz”.

Kryzys rosyjski 98' był spowodowany napływem kap. krótkookresowego z zagranicy, wielki krach gosp. W Polsce teraz pogarsza się sytuacja - rośnie wielkość kap. krótkookresowego napływającego z zagranicy.

Dąży się do swobody i liberalizacji napływu kap spekulacyjnego.

Jest 1 rodzaj kap. krótkookresowego, który stabilizuje rynek - jest to kapitał publiczny.

Krótkookresowy kapitał publiczny - pożyczki, które udzielają sobie wzajemnie kraje dla stabilizacji kursów walutowych.

Kap. krótkookresowy prywatny - destabilizuje.

Kto jest właścicielem, podział:

• kapitał prywatny,

• kapitał publiczny,

• kapitał wielkich międzynarodowych instytucji finansowych - nie jest ani prywatny ani państwowy, składki wpływają ale dyspozycja nad nim przechodzi do funkcjonariuszy międzynarodowych.

Kryterium podziału według miejsca w którym przepływy są odnotowane w bilansach płatniczych:

• o charakterze autonomicznym - związane z obsługą bieżącej działalności gospodarczej,

• o charakterze wyrównawczym - jeżeli jedynym powodem jest wyrównanie bilansu płatniczego.

Skutki przepływów kapitału:

• z punktu widzenia kraju eksportującego kapitał są pozytywne w odniesieniu do krajów wysoko rozwiniętych, natomiast jeżeli eksporterami są kraje słabo rozwinięte to skutki są negatywne,

• kraje wysoko rozwinięte dysponują dużymi rezerwami kapitału, których na ogół nie są w stanie zagospodarować na rynku wewnętrznym, z inwestycji zagranicznych otrzymuje on zyski; eksport kapitału na ogół ciągnie za sobą eksport towarów, zatem kraje wysoko rozwinięte znowu zyskują - dodatkowe źródło popytu zagranicą.

Jeżeli eksport kapitału następuje z przyczyn produkcyjnych to oznacza, że eksportujący buduje i wyposaża produktami z własnego kraju - poprawia bilans obrotów handlowych.

Eksport kapitału są to bezpośrednie dochody kraju eksportera z tytułu inwestycji - dywidendy - % co poprawia bilans obrotów bieżących.

Eksport kapitału jest korzystny, ale jest jedna wada - w krótkim okresie następuje pogorszenie obrotów kapitałowych, ponieważ się zmniejszają zasoby kapitałów.

Kraje słabo rozwinięte - mamy do czynienia z ucieczka kapitału przed destabilizacją. Skutki eksportu kapitału są negatywne gdyż kraje te cierpią na brak kapitału.

Nie ma czynników neutralizujących skutki krótkookresowego pogorszenia bilansu obrotów kapitałowych w krótkim okresie. W krajach słabo rozwiniętych nie ma ciągnienia eksportu towarów i usług.

Eksport kapitału ciągnie import towarów - to wynika z tego, kto inwestuje za granicą z krajów biednych; tylko ludzie bogaci (nieliczni) uciekają ze swoimi pieniędzmi inwestując zagranicą; oczekiwania konsumpcyjne tych ludzi dotyczą towarów zagranicznych.

Z punktu widzenia kraju importującego kapitał bez względu na stopień rozwinięcia oznacza w krótkim okresie poprawę bilansu obrotów, ale w długim okresie bilans obrotów pogorszy się.

W bilansie obrotów bieżących w krótkim okresie następuje pogorszenie sytuacji, jest to związane z tym, że import kapitału ciągnie import towarów i usług.

Jednak w długim okresie istnieją szanse na poprawę obrotów bieżących - napływ kapitału zagranicznego umożliwia wzrost efektywności gospodarowania, wzmacnia się pozycja kraju na rynkach międzynarodowych.

W długim okresie sprowadzanie kapitału obcego jest zagrożeniem wtedy, gdy kapitał zamiast na inwestycję przeznaczony jest na konsumpcję; nie tworzymy dodatkowych mocy eksportowych (pułapka zadłużenia).

Jednym z najważniejszych kanałów przepływów kapitału są korporacje transnarodowe - mają wpływ na przepływ kapitału w formie zagranicznych inwestycji bezpośrednich (są to ogromne pieniądze).!!!!

Korporacje transnarodowe modyfikują rynek światowy; tworzą własne rynki obejmujące korporacje matkę i wszystkie jednostki zależne. To zjawisko nazywa się internalizacją działalności gospodarczych wewnątrz - korporacyjne rynki.

Po co jest internalizacja? Klasyczny rynek z punktu widzenia korporacji coś kosztuje i aby uniknąć tych kosztów korporacje próbują utworzyć własny rynek - za taki koszt traktuje się dochodzenie do właściwej ceny (korporacja nie zawsze może osiągnąć ceną, jaką chciałaby osiągnąć).

Klasyczne operacje na rynku wiążą się z ryzykiem nie dotrzymania kontraktu. Transakcje na rynku między niezależnymi podmiotami wiążą się z dodatkowymi świadczeniami. Klasyczne kontrakty podlegają obciążeniem o charakterze fiskalnym. W przypadku kontraktów zawieranych przez podmioty zależne można tak manipulować, aby zminimalizować koszty związane z kontraktem.

Wolny rynek dla korporacji wiąże się z powstaniem kosztów, ponieważ rynek jest niedoskonały. Korporacje transnarodowe próbują zinternalizować jak największą liczbę operacji, jednak nie wszystko da się zinternalizować np. sprzedaż towaru dla konsumentów, zaopatrzenie korporacji w podstawowe produkty.

Korporacje wykorzystują to:

• prze ceny transferowe - mają żródło w postaci decyzji administracyjnych, nie są odzwierciedleniem cen rynkowych. Stosuje się te ceny, gdy chce się ominąć podatki - zmniejszenie ryzyka walutowego.

Wniosek:

Trzeba zwiększyć służby państwowe aby pilnowały napływ obcych kapitałów.

Jest zakaz stosowania cen transferowych! Ale w rzeczywistości są one stosowane. W Polsce straty roczne wynoszą kilka mld z przyczyny stosowania cen transferowych. W uregulowaniach międzynarodowych istnieje zakaz stosowania cen transferowych.

Im słabsze urzędy skarbowe tym większe jest pastwo stosowania cen tranzytowych.

Dziś technologie są 1 z największych rynków. Ludzie są podmiotem twórczym. W skali międzynarodowej ożywienie ogromnej myśli technicznej: tanie rozwiązywania techniczne mogą być wykorzystywane w produkcji.

Transfer myśli technicznej:

- kanał odpłatny (komercyjny)

- kanał nie komercyjny

Najważniejsze są transfery komercyjne kupna-sprzedaży.

Kupno-sprzedaż licencji - korzystanie z wiedzy za odpłatności, na określonych warunkach i w określonym

czasie. Obejmuje myśl techniczną objętą patentami oraz wiedzę pozapatentową (know-how) i doświadczenie

produkcyjne)

Najczęściej mamy do czynienia z licencją mieszaną :

• licencje patentowe i know-how.

Znacznie większy eksport licencji przede wszystkim mają Stany Zjednoczone. Import jest mniej skoncentrowany, przeważnie do krajów wysokorozwiniętych.

Skutki transferu wiedzy technicznej:

1. Z pkt. eksportu - prawie wyłącznie skutki pozytywne, może nie być w pełni pozytywny gdy w kraju dochodzi do istotnego odkrycia, ale nie ma pieniędzy na wdrożenie tego systemu. Eksport wiedzy nie wdrożonej nie jest zjawiskiem korzystnym. Jeśli udostępniamy konkurencji ona opanuje produkcje. To zjawisko jest bardzo charakterystyczne dla krajów słabo rozwiniętych. Taka polityka jest widoczna w naszym kraju.

Poza tą sytuacją - same korzyści:

- bezpośrednie wpływy związane z zapłatą opłaty licencyjnej,

- korzyści pośrednie, ciągnie za sobą eksport towarów i usług,

- przynosi korzyści w powstaniu możliwości częściowej kontroli wykorzystywanie tej wiedzy.

Moment, kiedy rozwinięte kraje sprzedają wiedzę:

- wdrożenie systemu i wykorzystywanie ich,

• gdy na nowe rozwiązanie techniczne w zasięgu kraju to nigdy nie sprzedają czystej wiedzy.

2. Z pkt. widzenia importera - na ogół skutki pozytywne:

- import wiedzy na ogół jest tańszy niż próby osiągnięcia o własne zasoby danego rozwiązania ;tańszy również z punktu widzenia czasu,

- możliwość podniesienia na wyższy poziom tech.- podniesienie poziomu konkurencyjnego produkcji, poprawa bilansu płatniczego, zwiększenie eksportu.

Ograniczenie - cudza wiedza nigdy nie jest najnowsza.

Jeżeli kraj na sposób trwały chce utrzymać kontakt z przodującymi krajami nigdy nie osiągnie tego przez kupowanie kolejnych praw.

Nie dokonują one działań powodujących rozwój technologii. Jedyną szansą jest tworzenie warunków do napływu zagr. kapitału do sektorów wymagających wysokiego nasycenia technologicznego.

Jeżeli licencja rozw. tech. jest odpowiednio wdrożona to skutki są pozytywne.

Rośnie systematycznie, znaczenie korporacji transferowych według wdrożenia wiedzy technicznej.

Międzynarodowe przepływy- są takie migracje ludzi, których przyczyną są porady ekonomiczne, podłoże ekonomiczne.

Migracje stałe - czyli prowadzone z kraju do kraju na stałe.

Migracje czasowe - migracje sezonowe - w związku z cyklem przyrodniczym, mały ruch przygraniczny, pozostałe przepływy krótko okresowe.

Mają one duże znaczenie dla krajów słabo rozwiniętych, które są krajami emigracji, jak też dla krajów imigracji.

1. SKUTKI EMIGRACJI SIŁY ROBOCZEJ,

Korzyści:

• Jeżeli mamy do czynienia z dużym bezrobociem, nadwyżka podaży pozwala złagodzić napięcie na rynku pracy.

• Korzyści w bilansie płatniczym po stronie obrotów bieżących - przesyłanie pieniędzy do kraju dla rodziny.

• Gdy mamy do czynienia z migracją czasową, gdy wracają z doświadczeniami.

Ciemne strony:

• Ucieczka ludzi najlepiej wykształconych o wysokim przygotowaniu zawodowym

2. SKUTKI IMIGRACJI SIŁY ROBOCZEJ:

Pozytywne:

• Może uzupełnić niedostateczną podaż zasobów pracy w określonej sytuacji.

Kształtowanie się cen na rynkach międzynarodowych:

Odpływ:

• dobra wystandaryzowane - w ramach określonego standardu - stosowanie najwyżej kilkanaście %.

• dobra zindywidualizowane - towary te stanowią resztę - ceny reprezentatywne.

Wahania cen międzynarodowych towarów wystandaryzowanych jest większe niż w przypadku towarów zindywidualizowanych - większa stabilność.

W towarach wystandaryzowanych dominują surowce, ogromne wahania cen wynikają z elastyczności cenowej popytu i podaży. Wynika z charakteru procesu ich produkcji, są bardzo silnie związane z warunkami przyrodniczymi, cechują się koniecznością ponoszenia ogromnych nakładów inwestycyjnych.

Niska elastyczność popytu - zmiany w popycie i cenie, podaż nie jest w stanie elastycznie reagować

- jeśli jest sztywna podaż, popyt nie zareaguje tylko wzrośnie cena.

Gwałtowny wzrost popytu na skutek spadku cen, to podaż nie może zareagować szybko.

Ukształtowanie od strony popytu, wzrost cen bo podażą nie da się manipulować.

W krótszym okresie, producenci są nawet skłonni do obniżenia cen poniżej kosztów otrzymania, aby przyzwyczaić nabywców do kupowania. W długim czasie jednak to nie przejdzie.

Elastyczność i terms of trade:

Elastyczność jest to elastyczność punktu.

Lim (delta x dążąca do 0) deltaY/Y//delta X/X = lim (delta X dążąca do ) XY/Y razy Y/delta X = X/Y

Lim (delta X dążąca do 0) delta Y/ delta X.

X - zmienna niezależna, Y - zmienna zależna.

X - cena, Y - popyt, to będzie ta cenowa elastyczność popytu.

Aby obliczyć elastyczność punktu trzeba znać funkcję y = f(x), która pokazuje zależność pomiędzy X i Y.

Liczymy elastyczność łuku - ale jest ona tylko przybliżeniem, które pokazuje zależność pomiędzy X i Y.

Elastyczność punktu liczymy: odnotowujemy zmiany ceny i rozpatrujemy jak zareagował popyt na podwyżkę.

Terms of trade - jest kilka rodzajów:

• Nominalne (cenowe) terms of trade - jest to relacja względnych zmian cen w eksporcie danego kraju do względnych zmian cen w imporcie tego samego kraju.

• Nominalno - towarowe terms of trade - jest to relacja względnych zmian cen międzynarodowych na jedną grupę towarów do względnych zmian cen towarów międz. Innej grupy towarów.

Terms of trade są publikowane we wszystkich księgach i Rocznikach Handlu.

• ilościowe terms of trade - w oparciu o zmiany ilościowe w imporcie, eksporcie,

• czynnikowe terms of trade - badanie zmian struktury zużycia towarów eksportowanych i importowanych.

Współczesne terms of trade nie mówią nam jakiego ruchu cen poprawa została osiągnięta. Poprawa nastąpi - nominalna terms of trade:

• gdy wzrosną ceny w eksporcie i imporcie,

• ceny w eksporcie się nie zmieniają, ale spadną ceny towarów importowanych,

• nie zmienią się ceny towarów importowanych ale wzrosną ceny towarów eksportowanych,

• gdy spadają ceny na rynkach światowych

• gdy importowane towary szybciej spadają niż eksportowane.

WSPÓŁZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WZROSTEM GOSPODARCZYM A HANDLEM ZAGRANICZNYM.

J=O czynnik wzrostu I - inwestycje, O - oszczędności,

Inwestycje odgrywają bardzo ważną rolę w handlu. W gospodarce zamkniętej, inwestycje finansowane muszą być z kapitału wewnętrznego. Popyt na inwestycje może przekraczać oszczędności wewnętrzne - to zrealizowane inwestycje muszą być takie same jak oszczędności.

Jeżeli popyt na inwestycje jest równy oszczędnościom - to inwestycje odpowiadają oszczędnościom - gospodarka rozwija się.

Jeżeli I<O to zrealizowane inwestycje są mniejsze od oszczędności - część akumulacji wewnętrznej nie zostaje wykorzystana w gospodarce.

W gospodarce otwartej:

I + Ex = O + Im I = O + (Im - Ex)

Inwestycje mogą być większe niż oszczędności. Jeżeli (Im - Ex) <O to znaczy, że napływa do nas kapitał zagraniczny. Gospodarka otwarta daje szansę na rozwój gospodarczy.

Zależność o charakterze dynamicznym:

Delta Y/ Y = I / Y (ile)razy delta Y/I (jak)

Stopa wzrostu narodowego jest uzależniona od stopy inwestycji i od tego jak inwestujemy.

Delta Y/I - handel zagraniczny wpływa na ten czynnik przez: (efektywność oddziaływania)

• możliwość optymalizacji struktury rozmieszczenia czynników wytwórczych i lokować je w sektorach, w których dany kraj ma przewagę nad innymi,

• wykorzystanie efektów skali produkcji,

• import technologii,

• oddziaływanie konkurencji.

W krótkim okresie te zależności polegają na tym, że wszelkie procesy gospodarcze nie podlegają radykalnym zmianom.

Podlegają one zjawisku mnożnikowemu - jak reaguje zmiana zależna jaką jest dochód nadrzędny na zmianę niezależną: zmiany inwestycji autonomicznych, zmiany eksportu.

Delta Y = (mnożnik) k(deltaIa; deltaB,deltaEx) B - wydatki budżetowe.

Inwestycje autonomiczne - wydatki związane z podtrzymaniem bieżącej działalności gospodarczej nie ingerujące w wielkość majątku.

W gospodarce zamkniętej - eliminujemy Ex

Kz (mnożnik w gosp. Zamkniętej) = deltaY/deltaI = 1///deltaI/deltaY = 1//deltaO/deltaY (mnożnik w gosp. zamkniętej)

Mnożnik w gospodarce zamkniętej - jest = odwrotności krańcowej stopy oszcędzania.

Barierą jest niedostateczny popyt.

W gospodarce otwartej uwzględniamy zmiany inwestycji i zmiany eksportu.

Ko (mnożnik w gosp otwartej)= deltaY// deltaO+deltaIm = 1//deltaO/deltaY///deltaImk/deltaY

Imk - import konkurencyjny

Efekt mnożnikowy będzie tym silniejszy im mniejsza jest suma końcowych stóp oszczędzania i importu konkurencyjnego.

Tylko import konkurencyjny odciąga od rzeczy krajowych, sprowadzanie dóbr, które są konkurecyjne dla krajowych - zmniejsza popyt na dobro krajowe.

Import niezbędny - nie może być substytuowany przez dobra krajowe np. w Polsce import paliw płynnych. W gospodarce istnieje niedostateczny popyt na dobra krajowe, co hamuje rozwój gospodarczy. Import konkurencyjny osłabia gospodarkę. Państwo powinno dbać o to, aby import był proporcjonalny do eksportu.

Wielkość mnożnika zależy od stopnia rozwinięcia kraju. Kraje wysoko rozwinięte mają znacznie większy mnożnik niż kraje słabo rozwinięte. Jest tak ponieważ w krajach słabo rozwiniętych jest bardzo wysoka stopa importu i przywożą oni dobra bo nie są oni w stanie sami ich wyprodukować.

Mechanizm mnożnikowy, aby był spełniany musi być:

• rezerwy mocy wytwórczej (czynników wytwórczych) jeżeli pojawia się dodatkowy popyt, wraz z tym wzrost produkcji to muszą istnieć owe rezerwy - bo byłaby rezerwa podażowa,

• musi być opanowana inflacja, wysoka inflacja sprawia, że impuls produkcyjny jest zmniejszany przez te inflację,

• wolno konkurencyjna gospodarka - nie może być zmonopolizowana, ponieważ monopol nie reaguje wzrostem produkcji na zwiększenie popytu, tylko zwiększa ceny.

Uruchamiamy mechanizm mnożnikowy powoduje wzrost popytu i podaży, wzrost produkcji i zatrudnienia, większe dochody i dodatki - aktywność gosp. rośnie. W pewnym momencie może dojść do wyczerpania rezerw. Wtedy dochodzi do pojawienia się inwestycji pobudzonych (indukowanych).

Inwestycje pobudzone - mają na celu rozszerzenie mocy wytwórczej, zmiany struktury aparatu wytwórczego, powstają przez ożywienie gospodarcze, tworzą, nowy, dodatkowy potencjał produkcyjny, pojawiają się nowe strumienie popytu.

Pojawienia się inwestycji pobudzonych prowadzi do powstania: super mnożnika.

Ks (super mnożnik) = 1///delta O/deltaY+deltaImk/deltaY-[[deltaIp/delatY----inwestycje pobudzone]]

Super mnożnik jest tym mniejszy im mniejsza jest suma krańcowych sum oszczędzania i aparatu konkurencyjnego i im większa jest krańcowa stopa inwestycji pobudzonych.

Przegrzanie koniunktury - jest to nałożenie się efektów mnożnikowych i efektów super mnożnika.

Super mnożnik pojawia się gdy: występują w czasie przesunięcia się efektów popytowych - są wcześniej niż wyczerpią się zapasy.

Efekt zwrotny - jest to przenoszenie systemu aktywności gospodarczej w skali międzynarodowej, jest oparty na mnożniku eksportowym. Działa w 2 strony: może być przenoszona recesja i może być przenoszona dobra koniunktura.

Jeżeli będziemy kupować dobra importowe, to nastąpi ożywienie zagranicą. Jeżeli zagranicą nastąpi ożywienie w sektorach eksportowych, to pojawi się impuls zwiększający eksport, więcej trzeba będzie wytworzyć, zmniejszy się bezrobocie, zwiększą się wydatki.

Siła efektu zwrotnego zależy od:

• podziału krajów w handlu światowym i innych formach współpracy gospodarczy (największy wpływ mają: Canada, Daleki Wschód), kraje słabo rozwinięte nie mają znacznego w przenoszeniu dóbr,

• udział handlu zagranicznego w tworzeniu i podziale dochodu narodowego - im jest większy tym kraj bardziej narażony jest na efekty zwrotne.

Bilans płatniczy - jest zestawieniem transakcji między krajem i zagranicą, które zostały darowane w określonym czasie, najczęściej jest to rok kalendarzowy. Jest bardzo ważnym zestawieniem gospodarczym, ponieważ widzimy jaka jest pozycja konkurencyjna wśród innych państw. Pierwsze zestawienia pochodzą z wieku XIV. Współcześnie sporządza się je według reguł; instytucją, która o to dba jest Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

Składa się on z:

1. obroty bieżące

2. obroty kapitałowe z wyłączeniem rezerw

3. rezerwy państwowe

4. błędy i opuszczenia

Ad1. Grupy transakcji.

• OBROTY TOWAROWE - eksport/import towarów

• handel wewnątrz korporacyjny

• leasing - notowane są operacje stanowiące co najmniej ¾ wartości leasingu

• transakcje dokonywane na złocie nie monetarnym. Złoto nie monetarne - właścicielem jest ..... i złoto monetarne - właścicielem jest Bank Centralny.

Monetaryzacja i demonetaryzacja złota:

• monetaryzacja złota gdy Bank Centralny dokonuje zakupu złota; odkupione jest z rąk prywatnych

• demonetaryzacja - odsprzedaż złota

• Operacje związane z wysyłką towarów - usługi transportowe - koszty, ubezpieczenie towarów w drodze.

• Pozostałe usługi transportowe - czartery, przewóz osób i bagażu; usługi portowe; zaopatrzenia w paliwo

• Podróże zagraniczne - wpływy/ wydatki związane z turystyką

• Dochody od kapitału - przepływ dywidend (transfery od kapitału)

• Pozostałe transakcje odpłatne:

• transakcje rządowe - wynajęcie terenu

• transakcje prywatne - transfery od osób pozostających za granicą krócej niż 1 rok; opłaty licencyjne; prawa autorskie i telekomunikacja

Transakcje nieodpłatne:

• transakcje rządowe - darowanie długów, pomoc wojskowa, emerytury państw

• transakcje prywatne - transfery od osób pozostających za granicą dłużej niż 1 rok, prywatne stypendia.

Obroty kapitałowe:

• inwestycje bezpośrednie

• inwestycje pośrednie

• pozostałe kapitały, kredyty

Kapitał krótko okresowy - do 1 roku. Długo okresowy - powyżej 1 roku.

Obroty według własności kapitału: kapitał prywatny, państwowy i bankowy.

Rezerwy:

Oficjalne i dewizy, złoto monetarne, SDR (specjalne prawa ciągnienia - pieniądz międzynarodowy, emitowany przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, pozycja rezerwowa kraju w MFW.

Po wpłaceniu kwoty członkowskiej w wysokości 25% w walucie wymienialnej, 75% w walucie narodowej nie koniecznie wymienialnej. Jako członek funduszu możemy uzyskać kredyt (zwykłe prawo ciągnienia) ale po 5 latach i po 25% kwoty członkowskiej.

Równowaga bilansu płatniczego:

• pozorna równowaga

• rzeczywista równowaga

W sensie formalnym równowaga płatnicze musi być, ale musi ona być także rzeczywiście, a nie tylko na papierku. Równowaga rzeczywista występuje kiedy równoważ się transakcję autonomiczne, bo nie są potrzebne transakcje wyrównawcze.

Transakcje autonomiczne - wynikają z potrzeb prowadzonej właśnie działalności gospodarczej, są niezależnie od innych wartości.

Transakcje wyrównawcze, ich celem jest wyrównywanie bilansu; prowadzone są przez centralne władze pieniężne.

Kiedy zaczynają pojawiać się transakcje w rezerwach i rezerwy topnieją to gospodarka ma problem z utrzymaniem równowagi.

Źródła zmian dochodu narodowego:

• jeżeli polega na wzroście - inwestycje autonomiczne, wydatki rządowe, eksport. W długim okresie na ogół sytuacja w bilansie się pogarsza - powstaje to poprzez przesunięcie popytu i podaży w czasie.

• jeżeli źródłem jest eksport to poprawia się bilans.

Zmiany cen oddziałują na bilans

Wzrost cen osłabia bilans wewnętrzny - jeżeli rosną ceny wewnętrzne to rosną ceny eksportowe - ale jednocześnie w przeciwnym kierunku oddziaływają zmiany wolumenu, zakupy spadają - ilościowy spadek ilości towarów jest znacznie większy niż wzrost cen - więc jest to nie opłacalne.

Zmiany cen zewnętrznych - jeżeli ceny międzynarodowe rosną to jest to korzystne dla bilansu płatniczego.

Zmiany kursu walutowego - osłabienie kursu waluty krajowej - to wtedy jest to zjawisko proeksportowe

• zmiany bieżące - aprecjacja i reprecjacja kształtowane są przez rynek

• dewaluacja i rewaluacja waluty - oficjalne zmiany kursu

Wartości wpływające na skutki działania dewaluacji (rewaluacji):

• trzeba przewidzieć reakcję otoczenia

• poziom dewaluacji / rewaluacji

• konieczność spełnienia norm Marshala i Levrena - dewaluacja jest skuteczna kiedy suma elastyczności cenowej popytu zagranicznego na dobra przez nas eksportowane oraz elastyczności cenowej popytu zagranicznego na dobra przez nas eksportowane i dobra importowane jest większa od 1.

• elastyczność podaży krajowej

Międzynarodowa równowaga płatnicza - występuje kiedy w sposób maksymalny rekompensują się płatności pomiędzy głównymi centrami gospodarki światowej. Nie ma rzeczywistej równowagi płatniczej.

MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY

1. funkcja miernika wartości,

2. funkcja środka płatniczego - zaciągać/ zwalniać się ze zobowiązań,

3. funkcja dezauryzacji - gromadzenie rezerw.

Jeżeli spełnia te wszystkie funkcje to może być pieniądzem międzynarodowym, światowym.

Wymienialność - stanowi stosunek wymiany na inne pieniądze waluty. Jest prawnie zagwarantowaną i faktycznie istniejącą możliwością wymiany pieniądza na inne zgodnie z celami jakie stanowią podmiot jej dokonujący.

Rodzaje wymienialności:

• pełna - swoboda wymiany jest niczym nie zakłócona

• ograniczona - ograniczenia o charakterze:

• podmiotowym - nie każdy może dokonywać wymiany,

• przedmiotowe - pewien typ transakcji istnieje z wymianą, a w pewnych nie można wymieniać.

• Ilościowe i geograficzne.

• Monetarna - częsta wymiana walut,

• Handlowa - pieniądz możemy przeznaczyć na zakup dóbr i usług, które możemy transferować zagranicę.

• Rynkowa - dokonują jej podmioty prywatne na rynku.

• Oficjalna - ma miejsce w kontraktach Banku Centralnego.

Cena wymiany - kurs walutowy.

• rynkowy - rynek prywatny

• oficjalny - BC

Ze względu na amplitudę wahań możemy wyróżnić kurs:

• sztywny - niezależnie od wpływów czynników rynkowych, odnoszą się do walut niewymienialnych. Kursy te zmienia władza monetarna,

• stały, płynny - dotyczy walut wymienialnych, różnią się oficjalnym ogłoszeniem, amplitudą wahań. Płynny nie ma wyznaczonych granic wahań a stały ma.

Ze względu na ilość przeliczników kursowych jednolite, zróżnicowane:

• jednolity - niezależnie z kim dokonujemy transakcji, zawsze stosujemy ten sam przelicznik.

• Zróżnicowany - mamy różne kursy..................................

Kurs jednolity jest bardziej opłacalny, nie zniekształca obrazu, nie różnicuje sytuacji, dązy się do stosowania kursów jednolitych.

SYSTEM WALUTOWY

System waluty złotej wiek XIX i obowiązywał do I wojny światowej, pieniądzem było złoto w postaci krusz ca, a potem banknotów (miały gwarancję wymienialności na złoto). Była zapewniona pełna miana banknotów między krajami posiadającymi taką wymienialność. W miarę stabilne kursy wymiany walut - pełna wymiana banknotów na złoto. Kursy oficjalne wynikały z zawartości złota. Odchylenia wynikały z kosztów wymiany banknotów na złoto.

Granice odchyleń: górny i dolny kurs złota.

System po I wojnie światowej ...., kryzys walutowy w stosunkach międzynarodowy; w latach 20-tych wykształciły się 2 równoległe podsystemy:

• system sztabowo-złoty

• system dewizowo-złoty

W większości spraw były podobne za wyjątkiem:

• w ramach systemu sztabowo-złotego na stąpiło ograniczenie w wymianie pieniędzy na złoto - ilościowe ograniczenia

• eliminowały większość, niewielu było stać na to, uległy rozchylenia punktu złota

• system dewizowo złoty - zawieszono wymienialność banknotów na złoto, wymienialność banknotów na banknoty, o system sztabowo złoty.

Strefy walutowe franka francuskiego, tranzyty grupy krajów, które starały się wiele transakcji stosować wielostronne w umowach strefy, liberalizować transakcję i ograniczać rolę krajów trzecich.

Jak uwielostroniono rozliczenia:

• rachunki wewnętrzne - wpływy z tytułu eksporty

• rachunki transferowe - z tytułu eksporty do krajów 3-ich

• rachunki amerykańskie - wpływy z eksportu ze strefy do krajów rozwiniętych do krajów rozwiniętych

Europejska Unia Płatnicza - 1950-1958, obejmowała kraje OCD, kraje członkowskie miały specjalną jednostkę rozliczeniową, każdy kraj miał rachunek na określoną kwotę i z tego był kredytowany, zaciągał pożyczkę.

Międzynarodowy Bank Rozbudowy i Rozwoju - Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy wzajemnie się wypełniały.

MW - stabilizacja kursów, sprzyjanie rozwojowi handlu światowego, możliwość wymiany. Został wyposażony w środki własne z których udziela pożyczek.

Bank Światowy kredytuje przedsięwzięcia długookresowe o charakterze strukturalnym.

MFW - działał według zasad:

• przestrzegano stałych kursorów walutowych, z góry określano wahania

• złoto i dolar - podstawa do wprowadzenia kursu (135$ za ucję)

• zmiany kursów wymagały uprzednich uzgodnień z władzami funduszu

• kraje opłacały koszty członkowskie, przy przystępowaniu do funduszu, są ustalone:

• wysokość PKB

• wielkość importu i eksportu

• wielkość rezerw

• współczynnik zmienności eksportu

• wysokość wpłaconych kwot, przez innych członków.

Środki ..............

• własne (kwoty członkowskie)

• pożyczone

• dochody z działalności kredytowej

• SDR - pieniądze emitowane przez MFW

• dochody ze sprzedaży zasobów złoto

Formy pomocy:

• zwykłe prawo ciągnienia - kredyt może być udzielony w granicach 125 ½ kwoty członkowskiej w ratach

• kredyt rozszerzony,

• pożyczka gospodarcza

• kredyty kompensacyjne

• kredyty buforowe

• kredyty naftowe

Pierwsze emisje SDR pojawiły się w roku 1970

---