KONSPEKT LEKCJI NAUKI O JĘZYKU DLA KLASY 5
Temat: Wielki ortograficzny słownik bajkowy.
Lekcja powtórzeniowa - reguły ortografii z naciskiem na „u”, „ó”, „rz” i „ż”
Szkoła podstawowa, klasa 5.
Prowadzący: Kinga Mańka
Cele:
Poznawcze
Uczniowie identyfikują poznane wcześniej reguły ortograficzne
„Ó”, „rz” i „ż” w wyrazach pokrewnych wymieniających się na: o, e, a, r, g, dz, h, z, ź, s
Zwrócenie uwagi uczniów na istnienie wyjątków
Pisownia „rz” i „ż” po spółgłoskach (b, p, d, t, g, k, ch, j, w, l, ł, r, n,)
Pisownia „rz”, „ż”, „ó”, „u” w zakończeniach wyrazów (-arz, -erz, -uję, -ujesz, -ów, -ówka, -aż, -eż
Uczeń przypomina wiadomości dotyczące poznanych bajek, oraz wylicza bajki i bohaterów zawierających trudność ortograficzną
Kształcące
Kształcenie nawyków poprawnej pisowni w tekście tworzonej bajki i na podstawie słowników ortograficznych.
Wychowawcze
Rozbudzenie wyobraźni i kreatywności uczniów.
Dbanie o poprawność ortograficzną i czystość języka ojczystego.
Formy pracy:
praca indywidualna
praca w grupach np. pięcioosobowych (w zależności od ilości uczniów obecnych na zajęciach)
Metody pracy:
praca w grupie
burza mózgów
praca ze słownikiem ortograficznym
Środki dydaktyczne:
Wielki słownik ortograficzny PWN lub inne słowniki dostępne w szkolnej bibliotece.
Koperta z wyrazami do stworzenia wspólnej bajki.
Notatka z lekcji (poprawnie zapisany „Ortograficzny słowniczek bajkowy” oraz stworzona przez nich bajka).
Plansza z zapisaną bajką stworzoną przez uczniów.
OGNIWO WSTĘPNE
Nauczyciel pyta uczniów o bajki jakie ostatnio oglądali/czytali.
Jakie bajki ostatnio oglądaliście?
O jakich bajkach mówiliśmy na zajęciach?
Kim byli bohaterowie tych bajek?
Jakie inne fantastyczne istoty występują w bajkach?
Zapisanie jakich bajkowych nazw sprawia wam trudność?
Nauczyciel motywuje uczniów do odpowiadania na pytania poprzez pochwałę trafnie udzielonych odpowiedzi, zapisuje „trudne wyrazy” na tablicy. (czas ok. 5 minut)
Podanie tematu lekcji: Wielki ortograficzny słownik bajkowy
OGNIWO CENTRALNE
Zanim dzieci stworzą swój słownik bajkowy nauczyciel Mówi dzieciom, ze dziś same stworzą bajkę ponieważ zostaną bajkopisarzami. Nauczyciel wyjmuje pisarskie pióro i magiczny kapelusz. Każdy uczeń losuje z kapelusza bajkowe słowo sprawiające trudność ortograficzną. Zadaniem uczniów jest stworzenie wspólnej bajki z wylosowanymi przez uczniów słowami. Głos zabiera ten uczeń, który w danej chwili trzyma pióro. Po zapisaniu przez nauczyciela kolejnego zdania bajki uczeń stara się wytłumaczyć zaistniały problem ortograficzny. Dzieci zapisują poprawnie treść bajki do zeszytów. (czas ok. 20 - 25 minut)
Jeśli będą problemy z regułami ortograficznymi nauczyciel przypomina o notatkach2, które uczniowie mają w zeszycie i pokazuje im „magiczną księgę” jaką jest słownik ortograficzny i zachęca uczniów do korzystania ze słownika.
Po zapisaniu bajki nauczyciel (najlepiej ławkami) dzieli uczniów na np.: 5 osobowe grupy. Każda z grup otrzymuje zbiór bajkowych wyrazów z trudnością ortograficzną i przyporządkowuje im stosowną regułę ortograficzną. Uczniowie zapisują wszystko na dużym arkuszu szarego papieru, żeby można było powiesić cały słownik w klasie. Każda z grup otrzymuje jako pomoc słownik ortograficzny. ( czas 10 - 15 minut)
OGNIWO KOŃCOWE
Grupy dzielą się wynikami swojej pracy i w ten sposób powstaje „Wielki ortograficzny słownik bajkowy”, który zostanie powieszony w klasie, dzieci wspólnie powtarzają reguły ortograficzne.
Najaktywniejsi uczniowie zostają na koniec nagrodzeni „+”.
ZADANIE DOMOWE
Przygotowanie do bajkowego dyktanda3, które zostało zapowiedziane na następną lekcję
6
Załącznik nr 1
2 Załącznik nr 2
3 Za dyktando posłuży tekst stworzonej przez uczniów bajki odpowiednio zmodyfikowany przez nauczyciela.
Załącznik nr 1
Tabela z „trudnymi” wyrazami
KRÓL |
RYCERZ |
ŁAMIGŁÓWKA |
KRÓLOWA |
ZAPRZĘG |
KRASNOLUDKÓW |
GÓRA |
MAŁŻEŃSTWO |
ZBÓJNIK |
WRÓŻKA |
REWANŻ |
WRÓŻBA |
RÓŻDŻKA |
WSTĄŻKA |
CUDOWNA |
JEDNOROŻEC |
KSIĄŻKA |
RZEKA |
ŚNIEŻKA |
DRUŻYNA |
KSIĘŻNICZKA |
RÓŻYCZKA |
WRZECIONO |
DRÓŻKA |
WIEŻA |
UKŁUĆ |
PODKÓWKA |
MNÓSTWO |
SIÓDMY |
OSTROKRZEW |
Załącznik nr 2
Notatki z poprzednich lekcji, które dzieci mają w swoich zeszytach:
Rz piszemy, gdy w wyrazach wymienia się na r, np.:
rowerzysta - rower,
na komputerze - komputer,
dworzec - dworca.
Rz piszemy w zakończeniach wyrazów:
arz
erz
mierz
mistrz
np.:
bramkarz, pisarz,
harcerz, rycerz,
ciśnieniomierz, Sandomierz,
burmistrz, zegarmistrz.
Rz piszemy po spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w, np.:
brzeg, brzoza,
przebój, sprzedawca,
drzewo, modrzew,
trzeba, patrzeć,
grzyb, pielgrzym,
chrzan, chrząszcz,
spojrzeć, ujrzeć,
wrzesień, wrzeciono.
Wyjątki:
wyrazy: bukszpan, gżegżółka, kształt, kszyk (nazwa ptaka), piegża (nazwa ptaka), pszczoła, Pszczyna, pszenica, pszenżyto,
w przymiotnikach zakończonych na: - szy, - ejszy, np.: lepszy, nowszy, najlepszy, najnowszy, ładniejszy, mocniejszy, najładniejszy, najmocniejszy.
Ż piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: g, dz, h, z, ź, s
np.:
książka - księga,
wstążka - wstęga,
mosiężny - mosiądz,
pieniążek - pieniądz,
drużyna - druh,
watażka - wataha,
każę (coś zrobić) - kazać,
mażę (po czymś) - mazać,
przerażenie - przerazić,
zamrażać - mroźny, mróz,
bliżej - blisko,
niżej - nisko.
Ż piszemy w wyrazach zakończonych na: - aż, - eż
np.:
pejzaż, witraż, młodzież, odzież.
Ż piszemy po literach: l, ł, r, n,
np.:
lżej, ulżyć,
małże, małżeństwo,
rżysko, rżenie,
rewanż, oranżada.
U piszemy w zakończeniach rzeczowników:
un
unek
uchna
uszka
uszek
uch
us
usia
zwiastun, podaruek, córuchna, staruszka, łańcuszek, maluch, raptus, mamusia.
U piszemy w czasownikach zakończonych na:
uj
ujesz
uje
np.: maluję, malujesz, maluje, wędruję, wędrujesz, wędruje.
U piszemy w czasownikach typu: czuć, kuć, kłuć, pruć, snuć, np.: czuje, kuję, kłuję pruję, snuję.
Ó piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: o, e, a
np.:
stół - stoły
wiózł - wiozę
trójka - troje
przyjaciółka - przyjaciel
niósł - niesie
siódmy - siedem
skrót - skracać
mówić - mawiać
powtórzyć - powtarzać
Ó piszemy w wyrazach zakończonych na: - ów, np.:
Julianów
Tarłów
Opatów
z lasów
chłopców
Ó piszemy w wyrazach zakończonych na: - ówka, np.:
łamigłówka
pocztówka
złotówka
Wyjątki: skuwka, wsuwka, zasuwka.
Ó piszemy w wyrazach zakończonych na: - ówna, np.:
Nowakówna
Kucówna
Ó piszemy na początku wyrazów: ósemka, ósmy, ów, ówczesny, ówcześnie,ówdzie.