Polska scena polityczna po 1989 r.

Podział na „rodziny programowe” partii wywodzi się z XIX w, kiedy między doktrynami poszczególnych partii występowały bardzo duże różnice.

Podział na „prawicę” i `lewicę” pochodzi z czasów rewolucji fr. 1789r.

„prawicowymi” określano ideologów, którzy byli przeciwnikami gwałtownych zmian.

„lewicowymi” przedstawicieli radykalnych nurtów politycznych opowiadających się za wprowadzeniem nowego porządku społ. i gosp.

Prawica - pierwsza prawicą byli monarchiści(konserwatyści), to te ugrupowania, które mają w programie i w działalności więcej elementów prawicowych niż lewicowych.

Klasyfikacja

• Prawica historyczna(reakcyjna)- monarchiści, cechy: sztywność poglądów, brak działań poza kręgiem zainteresowań, odrzucenie teraźniejszości, przyszłość jako przywrócenie przeszłości.

• Prawica ewolucyjna(umiarkowana)- konserwatyści, cechy: czynny udział w polityce masowej, za zadanie opóźnienie ekspansji lewicy na pozostałości Starego Ładu, czasem przejmuje metody działania lewicy i rozwiązania z którymi się nie identyfikuje

• Prawica radykalna-chadecy; dogmatyzm i ekstremizm działania, zapożycza taktykę działania od lewicy.

Lewica- zarzucano jej rozdmuchiwanie nienawiści klasowej, wykorzystywanie solidarności klasowej(socjalizm), propagowanie nienawiści narodowej i wykorzystywanie solidarności narodowej.

• Lewica rewolucyjna(radykalna)- należeli do niej wyznawcy kolektywizmu(komuniści i socjaliści narodowi) lub skrajnego indywidualizmu. Opowiadali się za totalnym zniszczeniem Starego Ładu.

• Lewica ewolucyjna(liberalna)

lewica	prawica
Jednostka realizuje się tylko przez udział w społ. jej znaczenie można mierzyć przydatnością dla zbiorowości.	Jednostki różnią się od siebie, każdy decyduje o własnym losie
Państwo opiekuńcze	Państwo pomocnicze(pomaga tylko w syt. kryzysowych)
Władza aktywna w gosp. i sferze socjalnej, scentralizowana i kontrolująca procesy społ. i ekonom.	Władza zdecentralizowana, działania w razie najwyższej konieczności
Równy podział dóbr, podatek progresywny; wolny rynek i własność prywatna mogą być ograniczone przez państwo dla dobra całego społ.	Podział dóbr wg. kryt. zasług(wkładu pracy i jej efektów), podatek liniowy; wolny rynek, którego podstawą jest własność prywatna.
Państwo laickie, wolność wyznania ale bez zewnętrznych przejawów religijności	Istotna rola religii i związków wyznaniowych w polityce, odwołania do uniwersalnych wartości
Tradycja nie odgrywa znaczącej roli, potrzeba zmian	Istotna rola tradycji

Współczesna scena polityczna

Prawica

• Partie narodowe- LPR, Ruch Patriotyczny,

• Partie konserwatywne- PiS,

• Partie chadeckie- Chrześcijańska Demokracja III RP, elementy w Pis i LPR,

• Partie liberalne- PO, UPR,

• Partie agrarne- PSL,

Lewica

• Partie robotnicze(socjalistyczne i socjaldemokratyczne)- SLD, SDPL,

• Partie ekologiczne- Zieloni 2004

Ze względu na zmiany ustrojowe, jakie zaszły w Polsce po 1989 w dużym uogólnieniu pojęciem prawicy określa się ugrupowania, które w PRL tworzyły opozycję wobec władz komunistycznych. Następców dawnej partii rządzącej-PZPR nazywa się lewicą.

---