Antypedagogika:
Hubertus von Schoenebeck
opracował: Krzysztof Tkaczyszyn
Hubertus von Schoenebeck urodził się w 1947 roku. W roku 1966 zdał maturę w liceum klasycznym. W latach 1969 - 1972 studiował nauki prawne, szczególnie koncentrując się na prawie konstytucyjnym i historii prawa europejskiego. Po ukończeniu studiów nauczycielskich pracował przez rok (1975/76) w szkole podstawowej jako nauczyciel matematyki, biologii, fizyki i techniki. Podczas swojej pracy w szkole dostrzegł wiele wad obowiązującego modelu wychowania jak i postępowania z dziećmi, co skłoniło go do refleksji nad zmianami obowiązujących norm. W latach 1976 - 1978 prowadził naukowy projekt badawczy nad możliwością antypedagogicznej komunikacji z dziećmi. W 1980 roku zakończył pracę badawczą, uzyskując tytuł doktora nauk filozoficznych. Od 1978 roku publicznie prezentuje swoje doświadczenia. Założyciel stowarzyszenia „Przyjaźń z dziećmi” (1978), którego celem jest rozpowszechnianie nowej relacji współistnienia z dziećmi. Jest jednym z głównych propagatorów i współczesnych przedstawicieli antypedagogiki.
Dzięki wielu pozycją książkowym, możemy dowiedzieć się więcej o nowej koncepcji współistnienia z dziećmi. Do najbardziej znanych należą: „Antypedagogika w dialogu. Wprowadzenie w rozmyślania antypedagogicznej”, „Antypedagogika. Być i wspierać zamiast wychowywać”, „Kocham siebie takim, jakim jestem”, „Po tamtej stronie wychowania. Życie w wolności od psychicznej przemocy”, „Szkoła z ludzką twarzą. Wizja i rzeczywistość”.
Hubertus Schoenebeck wykorzystał wzrost zainteresowania antypedagogika w latach 80. do propagowania poglądów i postulatów założonego przez siebie stowarzyszenia „Przyjaźń z dziećmi”. Kolejną motywacją do zajęcia się antypedagogiką był obowiązujący system wychowawczy, uznany przez niego za autorytarny, uwłaczający godności człowieka jako istoty. Niemiecki filozof neguje dotychczasowy system wychowawczy jako proces formacyjny, podporządkowany w pełni autorytetowi osoby dorosłej. Hubertus oddaje wolność do samostanowienia dziecku, sprowadzając role nauczyciela, rodzica, wychowawcy do roli „przyjaciela”, „mędrca”. Jego filozofia opiera się przede wszystkim na odrzuceniu i wyzbyciu się wszelkiego rodzaju roszeń wychowawczych oraz wyeliminowaniu zasady: wychowawca wie lepiej niż wychowanek, co jest dla niego dobre i zastąpienie jej zasadą: wychowanek wie lepiej niż wychowawca, co jest dla niego dobre. Uważa, że proces wychowania sam w sobie jest zły, ponieważ jest to sprawowanie władzy a osoba wychowująca jest przekonana, że wie co jest dobre dla dziecka. Tym samym stawia się wyżej od swojego podopiecznego i stara się ukierunkować go a następnie nadzoruje czy rzeczywiście podąża w wyznaczonym wcześniej kierunku. Jeśli wychowanek nie chce się podporządkować woli wychowawcy ten podejmuje różnego rodzaju środki przymusu, które jak sam określił „nie mają w sobie nic wychowawczego, służą jedynie wywarciu nacisku na wychowanku, którego celem jest deskrypcja wyższości opiekuna”. Hubertus ukazuje, że celem dotychczasowego wychowania nie jest rozwój dziecka lecz zmuszenie go do podjęcia określonych przez wychowawcę działań, co w konsekwencji prowadzi do całkowitego podporządkowania sobie osoby.
Filozof uważa, że konwencjonalne metody postępowania należy zastąpić nowymi metodami bazującymi na poszanowaniu praw dzieci, jak również traktowaniu ich jako równoprawnych ludzi, mających pełną odpowiedzialność za siebie i swoje życie. Twierdzi, też, że dorośli powinni się otworzyć na komunikaty przekazywane przez dzieci. Hubertus zakłada, że dziecko od dorosłych oczekuje przyjaźni i zaufania odnośnie odejmowanych decyzji. Dzięki temu kontakty dorosłych z dziećmi, będą bardziej otwarte i szczere, ponieważ dzieci nie będą obawiały się narzucania przez dorosłych modeli zachowań, sposobu myślenia czy postrzegania świata.
W 1978 roku założył stowarzyszenie „Przyjaźń z dziećmi”, którego celem jest rozpowszechnianie wiedzy o nowych interakcjach. Od 1978 roku publicznie prezentuje swoje doświadczenia. Od 1977 roku aktywnie współpracuje z Ruchem Praw Dzieci z USA. Efektem tej współpracy było wprowadzenie w Niemczech pojęcia „ruch praw dzieci”. Wieloletni współpracownik twórcy antypedagogiki Ekkeharda von Braumuhlem. Schoenebeck głosi swoje poglądy na różnego rodzaju konferencjach i wykładach. Dzięki aktywności stowarzyszenia poglądy antypedagogiczne jej założyciela trafiają również do opiekunów i rodziców, poprzez organizowanie licznych spotkań głownie w Niemczech. Hubertus von Schoenebeck przyjechał do Polski w styczniu 1990 roku gdzie wygłosił cykl wykładów. W ten sposób także i polscy pedagodzy, psychologowie i studenci kierunków nauczycielskich mogli bezpośrednio zetknąć się z tą nową orientacją edukacyjną (prekursorem w polskiej rzeczywistości był Janusz Korczak i stworzony przez niego system).
Reasumując antypedagogika Hubertusa Schoenebecka stanowi ciekawą przeciwwagę dla konwencjonalnych metod pedagogicznych. Hubertus Schoenebeck ukazał nowa wizję współistnienia z dziećmi jako równoprawnymi partnerami a metody wychowawcze zastąpił zdolnością dziecka do samodecydowania o sobie i swoim losie. Poglądy filozofa jak na razie nie zostały szczególnie docenione ale jeśli jego teoria przyjaźni z dziećmi zyska uznanie, to pewnie stanie się to po jego śmierci.
Bibliografia:
http://www.amication.de/hubertus_von_schoenebeck_-_zur_person.htm
Schoenebeck H, Antypedagogika w dialogu - Wprowadzenie w rozmyślanie antypedagogiczne , Kraków 1993
Draus J, Terlecki R, Historia Wychowania wiek XIX i XX, tom 2, Kraków 2006
Śliwierski B, Pedagogika. Podręcznik Akademicki, tom 1: Podstawy nauk o wychowaniu, Gdańsk 2006
Schoenebeck H, Antypedagogika: być i wspierać zamiast wychowywać, Warszawa 1994