Kwestie społeczne w pedagogice wykład nr . 1 13.03.2011
Temat : problemy społeczne w dobie zmian ustrojowych.
K. Gorlach Labirynty współczesnego społeczeństwa
Milewski podstawy ekonomi
Mińkiewicz Społeczne determinanty patologii rodziny w Polsce
Gorilowska Polska bieda
Cechy istotne dla społeczeństwa
-zmienność
skala i intensywność zmian, które się dokonuje w obrębie społeczeństwa zależą od wielu czynników od ich charakteru gwałtowności tempa tych zmian i obszarów na których te zmiany występują jednakże najważniejszą są dwa aspekty zmian społecznych a mianowicie określenie ich przyczyn i przebiegu a także rezultaty owego procesu określone jako konsekwencje zmiany społecznej .
Szczególnym przypadkiem zmiany społecznej, którą obecnie przezywa społeczeństwo polskie jest to transformacja ustrojowa (systemowa).
Milewski wyjaśnia, że transformacja jest to proces przekształceń politycznych, gospodarczych i społecznych prowadzący do przejścia od jednego ustroju politycznego oraz systemu ekonomicznego do drugiego, który charakteryzuje się odmiennymi cechami jakościowymi...
Zmiany społeczne dokonuje się w społeczeństwie w ramach transformacji, polegają na przeobrażeniu się modernizacji instytucji politycznych i ekonomicznych w kierunku ładu instytucjonalnego właściwego społeczeństwu opartego na gospodarce rynkowej i demokratycznym systemie politycznym.
Procesy przeobrażeń ekonomicznych stwarzają nowe obszary nierówności społecznej.
Problemy społeczne powstały wyniku dokonywania się zmian ustrojowych (systemowych) mają aspekt instytucjonalny polegający na nie dopasowaniu skutków społeczeństwa a szczególnie jego instytucji do nowej sytuacji.
Innym ważnym aspektem są powstałe i pojawiające się nierówności między ludźmi oparte na splocie niekorzystnych deprywacji ekonomicznej i moralnej.
Najważniejszy aspekt niedostosowania się poszczególnych ludzi do nowej sytuacji społecznej, gospodarczej.
Proces zmian (transformacyjny) powoduje to, że większość przypadków degradacji materialnej dokonało się nagle i nieoczekiwanie co w znaczącym stopniu utrudniło opracowanie odpowiedniego programu pomocy dla większości polskich rodzin.
Polityka poprzedniego ustroju dążyła do niwelowania różnic społecznych we wszystkich dziedzinach.
Obecnie występuje zauważalny i pogłębiający się proces zajmowania uprzywilejowanych pozycji materialnych przez większość grupę społeczną ludzi.
Dzisiaj kluczowego znaczenia nabierają różnice dotyczące pozycji ekonomicznej poziomu i stylu życia wykształcenia różnicę szans i awansu, kręgów przyjaciół, znajomych ich wpływów, różnice między bogatymi a ubogimi.
Rodziny żyjące w niedostatku więzi z innymi ludźmi, niedostatecznie rozumienie świata i wartości nadających sens życia możemy tu powiedzieć, że istotną kwestią społeczną występującą w obecnych czasach jest kwestia ubóstwa
w 1988r. w ubóstwie żyło 6% rodzin
1990r. w ubóstwie żyło 21% rodzin
1995r. w ubóstwie żyło ok. 40% rodzin
Ze społeczną kwestią ubóstwa mamy do czynienia wtedy gdy charakterystyczne dla niej sytuacje sprzężenia deprywacji ekonomicznych i poza ekonomicznych przybiera taką skalę i natężenie iż stają się atrybutem życia całej zbiorowości społecznych i wywierają nie właściwy destruktywny wpływ na klimat stosunków między ludzkich i ogólne funkcjonowanie społeczeństwa. Przeobrażenia dokonujące się w społeczeństwie mają różny charakter, obszar oddziaływania, natężenie i skutki.
Konsekwencją zmian społecznych jest między innymi pojawienie się trudność w komunikowaniu się, pojawienie się nowych zwyczajów i zachowań ludzi w określonych sytuacjach konfliktowych. Gwałtowność występujących potrzeb postawy roszczeniowe konsumpcyjne. To wszystko stwarza stan napięcia niepewności jest to określone jako dynamika zmian społecznych; utożsamienie z dysfunkcjonalnością rozmaitych instytucji społecznych w szerokim zakresie , coraz bardziej widoczna staje się marginalizacja.
Procesy marginalizacji wykluczenia społecznego są efektem daleko posuniętej polaryzacji społeczeństwa (podział) w zakresie dochodów i pozycji społecznej czy też wzrastającej grupy ludności żyjącej poniżej minimum socjalnego.
Nierówności społeczne mają charakter wielopłaszczyznowy zarówno w sferze dochodowej, dostępu do dóbr i usług jak też dostępu do korzystania z już dokonanych reform transformacyjnych.
Transformacja wywołała nowe zjawiska jak np. konieczność wypłacania zasiłków dla bezrobotnych , zwolnienie grupowe, prace interwencyjne, które najsilniej odczuwają rodziny bowiem znaczącą kwestią społeczną i chyba najtrudniejszą kwestią społeczną jest bezrobocie (dziś 13%)
Kolejnym aspektem nierówności społecznej jest:
dostęp do wykształcenia,
degradacje polskiej wsi dochody producentów żywności są prawie 2 razy niższe niż dochody ludności nierolniczej (wg Gruss)
do nowych kwestii społecznych będących skutkiem reform okresu transformacji należy poza ubóstwem i bezrobocie zaliczyć bezdomność, apatia i zniechęcenie, załamanie się solidarności społecznej, zróżnicowanie poziomu życia, brak jasno sformułowanej polityki socjalnej państwa niwelującej koszty społeczne transformacji. Obok tych kwestii społecznych możemy wyliczyć jeszcze narastającą przemoc, przestępczość, wzrastające sieroctwo społeczne alkoholizm, uzależnienie, zbytnia liberalizacja poglądu w dziedzinie etyki, funkcjonujące grupy subkulturowe młodzieżowe, sekty.
Wszystkie te kwestie społeczne mają znaczący wpływ na funkcjonowanie rodziny jako najważniejszego i najbliższego człowiekowi środowiska życia.
Wspólna cechą wszystkich zjawisk negatywnych w rodzinach jest masowy i trwały ich charakter np. długotrwałe bezrobocie co implikuje ogromne trudności w ich ograniczaniu. Środki stosowane w walce z tymi problemami są w większości nie skuteczne, ponieważ koncentrują się na łagodzeniu skutków a nie przyczyn zachodzących zjawisk. Transformacja ustrojowa w oczekiwaniu rodzin miała wyrównać dysproporcje w zaspakajaniu potrzeb i zlikwidować źródła zagrożeń dla rodziny kazało się że nie wszystkie zmiany jakie są wprowadzone wpływają korzystnie na rodziny i jej codzienne funkcjonowanie.
Zatem jednym z ważniejszych działań jest wspieranie rodziny w aspekcie materialnym, społecznym, moralnym, psychicznym w takim zakresie by mogła ona właściwie funkcjonować i być dla dziecka odpowiednim środowiskiem wychowawczym i rozwojem, by była ogniskiem miłości, akceptacji i dobrego samopoczucia ich członków.