1. Nozologia - dziedzina wiedzy medycznej, zajmująca się podziałem (klasyfikacją) chorób i ich opisem.
   

2. Diagnoza nozologiczna (przyporządkowująca i fazy) - jest to ustalenie jednostki chorobowej, jej fazy (pozwalającej na określenie stopnia rozwoju badanych procesów chorobowych) w oparciu o stan obecny jednostki, własny autoportret i diagnozę środowiska jednostki. Bazuje na objawach.

3. System DSM IV (ang. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders - Fourth Edition). Jest dużym systemem klasyfikacyjnym diagnozy nozologicznej, stosowanym w psychologii klinicznej i w psychiatrii. Kryteria klasyfikacji zaburzeń psychicznych, opublikowane przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne w 1994 roku służą jako podstawa do diagnozy chorób psychicznych. W podręczniku DSM-IV obok kryteriów diagnostycznych uwzględniono także opis zaburzeń i wytyczne do terapii. System ten stanowi narzędzie diagnostyczne dla lekarzy rodzinnych, psychiatrów, psychologów i psychoterapeutów.

4. ICD-10 inny, duży system klasyfikacyjny (ang. International Classification of Diseases) - Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych- międzynarodowy system diagnozy nozologicznej. Klasyfikacja ICD-10 to baza danych umożliwiająca wyszukanie odpowiedniej choroby i odczytanie jej kodu klasyfikacyjnego.

KRYTERIA DSM-IV

OSOBOWOŚĆ ANTYSPOŁECZNA A. Utrzymujący się wzorzec braku poszanowania i pogwałcenia praw innych ludzi, pojawiający się po 15 roku życia, przejawiający się przynajmniej trzema z następujących kryteriów: (1) niezdolność do podporządkowania się normom społecznym opisującym zachowania zgodne z prawem, objawiająca się wielokrotnie dokonywanymi czynami stanowiącymi podstawę aresztowania; (2) zakłamanie objawiające się wielokrotnym dopuszczeniem się kłamstwa, uzywaniem pseudonimów przestępczych lub oszukiwaniem innych dla zysku albo przyjemności; (3) impulsywność, niezdolność planowania; (4) skłonności do rozdrażnienia i agresja wyrażająca się w notorycznych bójkach i napaściach; (5) brak troski o bezpieczeństwo własne i innych; (6) brak odpowiedzialności wyrażający się niezdolnością spełnienia wymogów zachowania w pracy zawodowej lub w dotrzymywaniu zobowiązań finansowych; (7) brak poczucia winy wyrażający się obojętnością lub racjonalizacją wyrządzania krzywdy, szkodzenia i okradania innych. B. Osoba musi mieć przynajmniej 18 lat. C. Udokumentowane zaburzenia zachowania, które pojawiły się przed 15 rokiem życia. D. Zachowanie antyspołeczne nie pojawia się wyłącznie w trakcie schizofrenii lub epizodu manii.

D I A G N O Z A
Tabela 9-1. Osobowość antyspołeczna
Definicja	Zwiastuny z dzieciństwa	Zachowania dorosłych	Czynniki warunkujące
długotrwałe zachowanie antyspołeczne objawiające się w pełnym zakresie działań, do których zalicza się: agresję, niedpowiedzialność, beztroskie stwarzanie zagrożenia dla innych, niezdolność dotrzymywania zobowiązań finansowych	Kłamstwo nawykowe Kradzież Agresywna seksualność Wandalizm Wagarowanie Impuslywność	Zakłamanie Rozdrażnienie Powtarzające się akty agresji Akty przestępstwa Niezdolność planowania na przyszłość Brak wyrzutów sumienia	Niedobór zdolności uczenia się społecznego, zwłaszcza uczenia się unikania Niedostateczne pobudzenie emocjonalne Wrodzone skłonności przestępcze Nieprawidłowości w funkcjonowaniu mózgu

Osobowość histrioniczna - (łac. histrio - aktor), zaburzenie osobowości, w którym występuje wzorzec zachowań zdominowany przesadnym wyrazem emocjonalnym, teatralnością zachowań, staraniami o zwrócenie na siebie uwagi i prowokacyjną seksualnością. Zaleca się, by terapeuta skupił się na wysoce obronnym stylu zachowania pacjenta i jego potrzebie uzależnienia interpersonalnego (Horowitz, 1997).

Kryteria diagnostyczne wg ICD-10:

1. teatralność

2. sugestywność

3. płytka uczuciowość

4. poszukiwanie docenienia (bycie w centrum)

5. niestosowna uwodzicielskość

6. koncentracja na atrakcyjności fizycznej

KRYTERIA DSM-IV OSOBOWOŚĆ HISTRIONICZNA

Utrzymujący się wzorzec nadmiernej emocjonalności i poszukiwania uwagi, pojawiający się po raz pierwszy we wczesnym okresie dorosłości i obecny w rozmaitych sytuacjach, spełniający przynajmniej pięć z następujących kryteriów:

1. doświadcza poczucia dyskomfortu w sytuacjach, gdy nie znajduje się w centrum uwagi;

2. kontakty z innymi charakteryzują się zazwyczaj nieodpowiednim seksualnym uwodzącym lub prowokacyjnym zachowaniem;

3. nagłe zmiany i płytka ekspresja emocji;

4. stale korzysta ze swego wyglądu zewnętrznego w celu zwrócenia na siebie uwagi;

5. zbyt impresyjny styl mówienia przy braku dbałości o szczegóły;

6. dramatyzowanie, teatralność i przesadna ekspresja emocji;

7. podatność na sugestie, tj. łatwe uleganie wpływowi innych ludzi lub okoliczności;

8. uważanie związków za bardziej intymne niż są w rzeczywistości.
   
   Źródło: Apa, DSM-IV, 1994.

4

---