SYNAPSA IMMUNOLOGICZNA, Uczelnia SUM, immunologia


SYNAPSA IMMUNOLOGICZNA

Synapsa (gr. synapsis = połączenie)- styk, złącze między komórkami, gdzie następuje przekazywanie sygnału z jednej komórki do drugiej

XIXw. - słowo użyte do opisu połączenia między dwoma chromosomami, a następnie zastosowane w opisie połączeń neuronów

Synapsa immunologiczna - termin zastosowany w opisie interakcji komórek T z komórkami APC

Norcross, M. A. A synaptic basis for T-lymphocyte activation. Ann. Immunol. (Paris)135D, 113-134 (1984).

Paul, W. E. et al. Regulation of B-lymphocyte activation, proliferation, and differentiation. Ann. NY Acad. Sci. 505, 82-89 (1987).

Wykrycie obecności SMACs (supramolecular activation clusters) w immunologicznej synapsie

Monks, C. R., Freiberg, B. A., Kupfer, H., Sciaky, N. & Kupfer, A. Three-dimensional segregation of supramolecular activation clusters in T cells. Nature 395, 82-86 (1998).

Synapsa immunologiczna (IS) to strefa styku błon komórek (np. limfocyty T i APC) w której przekazywane są informacje warunkujące wzajemną odpowiedź.

Obecna definicja IS bazuje na polaryzacji komórek, segregacji cząsteczek adhezyjnych i receptorów TCR limfocytów T w strefie styku między komórkami T i APC.

Dustin ML, Colman DR (2002) Neural and immunological synaptic relations. Science 298:785-789

Techniki stosowane w badaniach synapsy immunologicznej

Wide-field epi-illumination fluorescence microscopy

Confocal laser scanning microscopy (CLSM) - ok. 80μm

Spinning (Nipkow) disk confocal microscopy. CHARGE COUPLED DEVICE (CCD)

Two-photon and multi-photon laser scanning microscopy - ok. 450 μm, fala wzb. - 900nm

Fluorescence lifetime imaging microscopy (FLIM) FLUORSCENCE RESONANCE ENERGY TRANSFER (FRET) - wykorzystuje przeniesienie energii między parami fluorochromów.

Interference-reflection microscopy (IRM), TOTAL INTERNAL REFLECTION MICROSCOPY (TIRFM)

Modele doświadczalne

Komórki Jurkat T i Raji B plus superantygen

Hybrydy komórek T

Stabilne klony i linie kom. T

Pierwotne linie kom.T stymulowane in vitro

Obrazowanie in vivo

Lipidowe układy dwuwarstwowe (sztuczne błony) - techniki IRM i TIRM

Tworzenie synapsy

Wzajemny kontakt dwóch komórek i następnie przesunięcie centrosomu w kierunku synapsy

Transport wewnątrzkomórkowych pęcherzyków i powierzchniowych receptorów (TCR, kostymulatory) doprowadzącego lamellipodium

IS może trwać od kilku minut do kilkunastu godzin

Rodzaj i ilość przekazanych informacji zależy od stanu komórek i czynników środowiska

Czynniki decydujące o IS

Czas i dynamika interakcji

Rodzaj zaangażowanych receptorów cząsteczek sygnałowych

Siła przekazywanego sygnału

Obecność sekrecji

Limfocyt T i APC - fazy interakcji

FAZA I - inicjacja kontaktu

Po adhezji do APC limfocyt T ulega zaokrągleniu (zanik uropodium)

Boczna ruchliwość limf. T w stosunku do błony APC jest mniejsza niż 1 μm/min, co pozwala na redystrybucję receptorów

FAZA II - formowanie płaszczyzny interakcji

Polaryzacja w kierunku APC i powolny rozwój przebudowy cytoszkieletu w strefie kontaktu obu komórek

Boczna ruchliwość 1 do 2 μm/min

Wzajemne przemieszczanie się ułatwia wejście i wyjście receptorów z i do obszaru synapsy

FAZA III - odłączanie się limfocytu T i jego dalsza migracja

Zwiększenie aktywności ruchowej

Polaryzacja komórki i ruch postępowy 1 do 10 μm/min prowadzący do odczepienia się komórki

APC a typ synapsy

Stabilność i czas trwania interakcji jest odwrotnie skorelowana z morfologiczną złożonością i aktywnością cytoszkieletu APC

Limfocyt T a synapsa

Typ limfocytu (T CD4+, T CD8+)

Stan aktywacji (limfocyty T bardziej zaktywowane tworzą kontakty bardziej dynamiczne i krócej trwające)

Rola gęstości kompleksów MHC - peptyd

Gęstość powierzchniowa kompleksów MHC - peptyd agonistyczny jest wprost proporcjonalna do czasu trwania i intensywności indukowanego sygnału zależnego od kationów wapnia

Podwyższony poziom kationów wapnia wyzwala przejściowy sygnał stop, co powoduje silniejsze związanie

Znaczenie gęstości kompleksów MHC - peptyd

Około 1-400 specyficznych kompleksów MHC - peptyd na APC może całkowicie zaktywować co najmniej kilka limfocytów T

Można monitorować konsekwencję interakcji limf. T - APC, badając wzrost wewnątrzkomórkowego poziomu wapnia i zachowanie się białek przyczepionych do GFP

Wykazano w ten sposób, że niektóre limf. T CD4+ mogą odpowiadać nawet na jeden ligand, słabo wpływając na ciągle zmiany stężenia wapnia

Limfocyt T może wytworzyć sygnał po reakcji z nawet tylko jednym ligandem, ale co najmniej 10 jest potrzebnych aby zwiększyć i podtrzymać poziom wapnia wewnątrz komórki.

Jeśli cząsteczki CD4 będą zablokowane, to do otrzymania odpowiedniego efektu potrzeba 25-30 kompleksów MHC - peptyd.

To wskazuje na fakt, iż CD4 są wymagane przy rozpoznawaniu antygenów o małej gęstości powierzchniowej.

Zależności indukowanego sygnału wapniowego od ilości kompleksów peptyd - MHC na APC, przy obecności/braku CD4

Wzrost poziomu wapnia jest kluczowy do aktywacji limfocytu T, ponieważ indukuje obecność w jądrze komórkowym czynnika transkrypcyjnego NF-AT odpowiedzialnego za wiele zmian
w ekspresji genów związanych z aktywow
anymi limf. T

Być może połączenie jednego liganda, wraz z dostarczeniem kinazy LCK przez cząsteczki CD4 i CD8, wystarcza do inicjacji kaskady sygnału.

W reakcji z rozpuszczalnym kompleksem MHC - peptyd wymagane są dimery lub wielomery TCR do aktywacji limfocytu T.

W reakcji kompleksu MHC - peptyd z limfocytem Tc CD8+ wystarczają monomeryczne TCR, pod warunkiem współdziałania fibronektyny lub CD18/CD11.

Sugeruje się istnienie modelu pseudodimeru - CD4 wiąże krzyżowo 2 TCR, z których jeden wiąże kompleks: agonistyczny peptyd-MHC, a drugi wiąże się słabo z endogennym kompleksem peptyd - MHC, którego duże ilości ulegają wiązaniu z TCR i są rekrutowane do synapsy.

Rola siły agonistycznej peptydu

Swoistość łączenia limf. T z APC jest dodatnio skorelowana z powinowactwem lub awidnością TCR do kompleksu MHC-peptyd

faworyzacja stabilnej i wydłużonej interakcji, jeśli peptyd jest agonistą

Rola środowiska

Środowisko o wysokiej złożoności (np. narządy miąższowe, strefa grasiczozależna węzłów chłonnych) dynamiczny kontakt limf. T i APC

Środowisko o niskiej złożoności (np. zatoka brzeżna węzłów chłonnych) stabilna agregacja

RODZAJE SYNAPS

Podział synaps pod względem rodzaju molekularnej struktury płaszczyzn kontaktujących się

1.Synapsa stabilna (monocentryczna)

2.Synapsa wydzielnicza (efektorowa)

3.Synapsa częściowo posegregowana (multicentryczna)

4.Synapsa nieposegregowana

5.Synapsa dynamiczna

Synapsy immunologiczne różnią się:

Właściwościami fizycznymi

Czasami istnienia

Wykazują zmienność, różnorodność oraz niejednorodność rozwoju

  1. SYNAPSA MONOCENTRYCZNA

Spolaryzowana interakcja limf. T i APC

Trwa 30' albo dłużej

Powstaje dzięki rekrutacji i segregacji receptorów powierzchniowych i białek adaptorowych

Powoduje ciągłą transmisję sygnałów wewnątrzkomórkowych

Fazy istnienia synapsy monocentrycznej

I.Skanowanie powierzchni, kontakt, areszt adhezyjny

II.Wczesne gromadzenie molekuł i przekazywanie sygnału

III.Dojrzewanie i segregacja receptorów

IV.Internalizacja TCR

V.Rozpad

Faza I

1.Limf. T rozpoznaje kompleks MHC-peptyd oraz intracellular adhesion molecule (ICAM-1)

2.Przejściowy areszt (sygnał stop)

3.CD4 zbliża się do łańcucha ξ CD3

Faza II

1.Rekrutacja CD3ξ, LCK, ZAP70 (ξ-chain associated protein kinase of 70kDa), kinaza 3-fosfatydyloinozytolu (PI3K)

2.Fosforylacja LCK, ZAP70

3.Uruchomienie sygnałów zależnych od wapnia

4.ZAP70 Pi+LAT (linker for activation of T cells); LAT zawiera immunoreceptor tyrosine-based activation motifs (ITAMs), po ich fosforylacji mogą się do nich przyłączać Src homology 2 domains kinaz oraz białek adaptorowych

5.PI3K przyłącza się do LAT wzrost stęż. trójfosforanu inozytolu jego zgrupowanie rekrutacja białek zawierających pleckstrin homology domain czyli WAVE i AKT = PKB

6.TCR, CD4, CD28 i inne - migracja do obszaru kontaktu (transport - cytoszkielet, mikrotubule)

7.Organizacja platformy sygnałowej TCR (PI3K, PLC, homologiczna do RAS rodzina GTP-az)

8.Małe GTP-azy RAC1 i RHO-A wzrost dynamiki de- i polimeryzacji aktyny

9.Kostymulacja => aktywacja kofiliny rozpad F-aktyny (warunek remodelingu sieci) wspomożenie RAC1

Wpływ wielkości cząstek powierzchniowych na ich segregację

W aktywnym procesie cząsteczki powierzchniowe są transportowane z całego limfocytu T do synapsy.

Aby cząsteczki powierzchniowe mogły się przemieszczać potrzebne są sygnały z TCR i CD28/LFA-1

Następuje również przegrupowanie mikrodomen (LIPID RAFTS) (glikolipidy, cholesterol)

Mniejsze, stabilne połączenia receptorów z ligandami wykluczają ze swego sąsiedztwa większe białka błonowe

Większe molekuły chronią mniejsze białka błonowe przed kontaktem z adekwatnym receptorem

Sąsiadujące ligandy po połączeniu z receptorami spowodują pofałdowanie błony komórkowej (termodynamicznie niekorzystne)

Powiększenie rozmiaru CD48, łączącej się z CD2, hamuje aktywację limfocytu T.

Duże rozmiary pary ICAM-1 - LFA-1 powodują że mieści się ona w pSMAC,
a CD45 jest z podobnych przyczyn wyrzucana poza obwód pSMAC, daleko od centralnie położonej, dużo mniejszej pary peptyd-MHC - TCR. Później wraca do p
SMAC.

Wpływ innych czynników na segregację cząsteczek powierzchniowych

Agryna - (glikoproteina, normalnie występuje w złączu nerwowo - mięśniowym, gdzie pomaga w kontroli rec. Ach) indukuje polaryzację TCR, CD28 i mikrodomen w spoczynkowych limfocytach T

MGAT5 - enzym szlaku N-glikozylacji - w skrócie: powoduje podwyższenie progu aktywacji limf. T

Faza III

Okres trwania 5 - 30 minut interakcji

Dochodzi do molekularnej segregacji

cSMAC (central supramolecular activation cluster) - TCR, CD3, PKC, CD28, CD2, CTLA4, (CD4, CD45)

pSMAC (peripheral) - LFA1 (lymphocyte function -associated antigen 1)

dSMAC (distal) - CD45

IFN-γR, IL-4R => pomoc w kostymulacji

Warstwy SMAC

cSMAC - część środkowa SMAC (TCR, efektory przekazujące sygnał w dół - kinaza proteinowa C-Θ → PKC-Θ)

pSMAC - cześć peryferyjna SMAC (cząsteczki adhezyjne, np. LFA1)

dSMAC - obszar poza pSMAC (tu duże cząsteczki, takie jak CD43, CD45)

Po kontakcie z APC TCR-CD3 i CD4 znajdują się w centrum synapsy, ale później tylko TCR-CD3 dalej tam pozostaje, natomiast CD4 przemieszcza się na obwód.

Rekrutacja ZAP70 do TCR-CD3 jest procesem dynamicznym (szybkie łączenie się
i rozłączanie)

LCK najpierw lokalizuje się w cSMAC, potem przechodzi do pSMAC

Faza IV

Internalizacja TCR stanowi ujemne sprzężenie zwrotne regulujące pobudzenie i prowadzi do rozpadu synapsy

Faza V

Na początku pewne fragmenty błon pozostają ogniskowo w kontakcie

Możliwe dalsze reakcje:

Hamowanie ekspresji TCR i cząsteczek adhezyjnych

Stymulacja ekspresji inhibitorów przesyłania sygnału (np. CTLA4)

Indukcja ekspresji chemokin i ich receptorów wzrost ruchliwości

Redystrybucja współzawodniczących cząsteczek adhezyjnych (np. CD43) do strefy kontaktu

  1. SYNAPSA WYDZIELNICZA

Wariant synapsy stabilnej tworzony przez Tc, Th, NK i komórkę docelową, która ma zostać uszkodzona bądź wystawiona na wpływ cytokin (np. aktywacja limf. B przez limf. Th)

Przekazuje stały sygnał

Podobne fazy jak w synapsie stabilnej

Do cSMAC przylega domena wydzielnicza, która zawiera centrosom (MTOC), spolimeryzowaną tubulinę i nowo zrekrutowane granule; ten region odpowiada za ogniskową egzocytozę zawartości pęcherzyków

Zewnętrzny pierścień adhezji stabilizuje połączenie i redukuje wyciek uwalnianych czynników, co pozwala na zogniskowanie wydzielania

Zawartość granul komórek Tc i Th

Tc: granzymy, perforyna, proteoglikany, białka lizosomalne

Th: IL-2, IL-4, IL-5, IFN-γ

LIMFOCYTY Th

Kontakt limf. Th z APC trwa zwykle ponad 10 godzin

TCR przekazuje sygnał do produkcji wtórnych przekaźników: Ca2+ i kinazy fosfatydyloinozytolu (PI3K)

Dochodzi do zmian w transkrypcji genów po kilku godzinach od kontaktu z APC

Następuje sekrecja IL-2 i innych cytokin

Proliferacja limfocytu T zachodzi po 24-48 godzinach od kontaktu z APC, trwa kilka dni; dochodzi do 3-4 kolejnych podziałów komórkowych

Kiedy komórka jest już aktywowana szybko z powierzchni wyrzucane są kompleksy TCR - CD3, są jednocześnie zastępowane nowo produkowanymi receptorami;

CTLA4 rywalizuje z CD28 o wiązanie się z CD80/CD86 i po ich związaniu hamuje przekaz sygnału z TCR przez rekrutację wewnątrzkomórkowej fosfatazy SHP2, która defosforyluje zaktywowane CD3

LIMFOCYTY Tc

W obrębie cSMAC występuje wyspecjalizowany region, który przekazuje cytolityczne ziarnistości. Region ten pozbawiony jest TCR.

Rozłączenie komórek może nastąpić szybko po fazie inicjacji.

Limf. Tc wymaga tylko kilku kompleksów peptyd - MHC, aby zabić komórkę.

Jeden limf. Tc może tworzyć synapsy z kilkoma komórkami

  1. SYNAPSA MULTICENTRYCZNA

Sortowanie molekuł zatrzymuje się, zanim uformowały się cSMAC i pSMAC

Zgrupowywanie się TCR i CD3 zostaje przerwane powstają niejednolite agregaty do 1 μm wielkości

Są dowody, że odgrywa rolę w sygnalizacji z udziałem TCR między limf. T i komórkami dendrytycznymi

Kiedy powstaje synapsa multicentryczna?

APC o wysokiej aktywności cytoszkieletu

Tworzą ją tymocyty podczas negatywnej selekcji

  1. SYNAPSA NIEPOSEGREGOWANA

TCR i białka sygnałowe są rozproszone w obrębie obszaru interakcji

Przekazuje całą gamę sygnałów

Wyróżnia się 4 typy synaps :

a)Synapsa niespecyficzna

b)Synapsa wczesna przejściowa

c)Rozlany kontakt cytolityczny (dyfuzyjna)

d)Synapsa między dziewiczym limf. T i DC

(a) Synapsa niespecyficzna

In vitro: gdy limf. T łączy się z APC bez rozpoznawanego antygenu

Występuje małe zagęszczenie CD3, słaba fosforylacja w szlakach sygnałowych, niewielka ilość uwolnionego wapnia

In vivo: dynamiczny kontakt bez związania adhezyjnego

Niska liczebność peptydów endogennych lub słabe powinowactwo TCR do nich

(b) Synapsa wczesna przejściowa

Trwa minuty, generuje silny sygnał mimo nieuporządkowania

(c) Rozlany kontakt cytolityczny (dyfuzyjna)

Przy małej ilości antygenu nie dochodzi do wytworzenia synapsy sekrecyjnej między Tc i komórką docelową

Mimo nieuporządkowania następuje egzocytoza i zabicie komórki docelowej

(d) IS między dziewiczym limf. T i DC

Kiedy nieaktywowany lub aktywowany limf. T jest stabilnie w interakcji z DC, często nie dochodzi do segregacji i limf.T pozostanie w fazie adhezyjnej, słabo ruchliwej o typie wczesnym

  1. SYNAPSA DYNAMICZNA

Powstaje, gdy nie dochodzi do zahamowania migracji limf. T

Limf. T migrujący wzdłuż powierzchni APC może uskutecznić sygnalizację

Obserwacje in vitro i in vivo np. limfocytoblasty migrujące po powierzchni aktywowanych fibroblastów

INTEGRACJA PRZEKAZYWANEJ INFORMACJI

koncepcje integracji informacji w limf. T:

Model pojedynczego zetknięcia się

Model wielokrotnego zetknięcia się

Model kinetycznego przechodzenia

Model pojedynczego zetknięcia się

Jeden długotrwały i stabilny kontakt wystarczy do pobudzenia

Zdarza się to rzadko, ponieważ wystarczająco długo trwająca stabilizacja jest niełatwa do osiągnięcia

Model wielokrotnego zetknięcia się

Dynamiczne interakcje trwają zbyt krótko, by wzbudzić dostateczną aktywację

Limf. T musi wymieniać informacje z wieloma APC

Następuje kumulacja poszczególnych sygnałów aktywacja

Model kinetycznego przechodzenia

Strefa grasiczozależna węzła chłonnego myszy

Faza I: wiele dynamicznych kontaktów limfocyta T i wielu DC wczesna aktywacja

Faza II: stabilny, długi lub powolnie dynamiczny kontakt z DC transformacja blastyczna

Faza III: limfocytoblast znów wymienia informacje z licznymi DC

Faza IV (tylko CD4): kontaktowanie się blastów w sieci DC

Podczas tych faz dziewiczy limfocyt T zbiera informacje o różnym charakterze

Rodzaj synapsy a los komórek

Pozytywna selekcja w grasicy - czas trwania przekazywania sygnału wpływa na równowagę między liczbą limf. CD4 i CD8

utrzymanie puli rezerwowej i różnorodności repertuarowej - seria podprogowych sygnałów przekazywanych podczas powstawania synaps niespecyficznych - wędrówka dziewiczych limf. T i spotykanie różnych DC

Wstępna aktywacja limf. T - dziewicze CD4 i CD8 wchodzą w interakcje dynamicznie wiele razy z DC transformacja blastyczna, ale nie do rozwoju wszystkich funkcji efektorowych

Polaryzacja limf. T w kierunku Th - wymagany jest długotrwały, stabilny kontakt z APC, na zróżnicowanie Th wpływa rekrutacja pewnych receptorów i cząsteczek adhezyjnych (IFN-γR Th1)

Indukcja tolerancji - niedojrzałe DC krótkie i dynamiczne kontakty z limf. T CD8 krótkotrwała, klonalna ekspansja

Funkcja wydzielnicza limf. Th i Tc - wysokie stężenia substancji wydzielonych i uszczelnienie szczeliny synaptycznej przez zewnętrzny pierścień adhezyjny - pomoc dla limf. B (Th), zabicie komórki docelowej (Tc)

Wychwytywanie rzadkich limf. T - stabilizacja kontaktu, by raz nawiązany nie został utracony

Odpowiedź indukuje immunodominujący antygen, gdy podane różne - „walka o antygen” - poprzez regulację stabilności kontaktu synaptycznego

Zmiana pozycji koniugatów komórkowych - np. połączone ze sobą limf. B i T migrują z dużą prędkością w węźle chłonnym

6



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
prelekcja rosliny, Uczelnia SUM, immunologia
Immunodiagnostyka, Uczelnia SUM, immunologia
Leki stosowane w transplantologii, Uczelnia SUM, immunologia
prelekcja przeszczepy, Uczelnia SUM, immunologia
PROBLEMY TRANSPLANTACJI, Uczelnia SUM, immunologia
Immunomodulacja-rośliny, Uczelnia SUM, immunologia
prelekcja prowadzenie pacjenta po przeszczepie, Uczelnia SUM, immunologia
Niedobory odporności, Uczelnia SUM, immunologia
Wtórne niedobory odporności, Uczelnia SUM, immunologia
Zakażenia po przeszczepie narządów, Uczelnia SUM, immunologia
SIEĆ CYTOKIN, Uczelnia SUM, immunologia
prelekcja immunoregulacja, Uczelnia SUM, immunologia
Immunoregulacj1, Uczelnia SUM, immunologia
Nadwrażliwość, Uczelnia SUM, immunologia
Immunologia pas, Uczelnia SUM, biologia medyczna
Nowotwory, Uczelnia SUM, immunologia
Immunoregulacja, Uczelnia SUM, immunologia
Synapsa immunologiczna
Kleszcze, Uczelnia SUM, Higiena i epidemiologia

więcej podobnych podstron