Stawy kończyny dolnej.
Staw biodrowy łączy kość miedniczną z kością udową. Zbudowany jest podobnie do ramiennego, jednak tutaj ruchy są wykonywane tylko w jednym stawie biodrowym. Panewkę tworzy kość miedniczna położona na bocznej stronie, którą pogłębia wysoki obrąbek panewkowy występujący w postaci pierścienia włóknisto chrzęstnego dzięki niemu panewka otacza główkę poza równik. Pierścień ten przylega z obu stron do wolnego brzegu panewki obejmując ją dookoła. Jedynie w miejscu wcięcia panewki nie styka się z podłożem, przekracza wcięcie jako więzadło poprzeczne łopatki Tylko odcinek obwodowy panewki z wyjątkiem części położonej powyżej wcięcia jest pokryta chrząstką, ma kształt półksiężycowaty. Nosi też nazwę powierzchni księżycowatej
Główka stawowa utworzona przez głowę kości udowej ma kształt kulisty promień jej wynosi 2,5 cm i nieznacznie przewyższa promień kości ramiennej. Jest pokryta chrząstką szklistą i stanowi około ¾ powierzchni kuli. Poniżej środka znajduje się płytkie wgłębienie dołek głowy kości udowej nie pokryty chrząstką do którego przyczepia się więzadło głowy kości udowej. Torebka stawowa jest krótka i napięta pod względem grubości i mocy przewyższa wszystkie torebki stawowe w ustroju. Przyczepia się do brzegu kostnego panewki, do kresy międzykrętarzowej i powyżej grzebienia międzykrętarzowego. Błona maziowa torebki pokrywa szyjkę kości począwszy od brzegu powierzchni stawowej głowy aż do połowy długości szyjki zarówno z przodu jak i z tyłu. Błona włóknista torebki przyczepia się do brzegu panewki na zewnątrz od obrąbka panewkowego.
Ze względu na rolę jaką spełniają kończyny dolne staw biodrowy wzmocniony jest silnymi więzadłami i są to:
Więzadło biodrowo-udowe
Więzadło łonowo udowe .
Więzadło kulszowo udowe
Więzadło głowy kości udowej
Warstwa okrężna
Więzadło poprzeczne panewki
Staw biodrowy jest stawem kulistym panewkowym. Ruchy mogą się odbywać w trzech płaszczyznach wokół trzech osi. Dla stawu biodrowego pionowa postawa ciała stanowi położenie krańcowe. W położeniu, w którym włókna torebki stawowej są rozluźnione udo jest lekko zgięte odwiedzione i skręcone na zewnątrz.
Zakres ruchów zginania i prostowania wynosi w całości ok. 135º (zginanie około 120 nadwyprost ok. 15º), a w położeniu lekkiego odwiedzenia dochodzi do 165º. Tak wybitne ruchy są możliwe przy zgiętym stawie kolanowym. Gdy kolano jest wyprostowane zakres ruchów znacznie się zmniejsza na skutek hamującego działania mięśni antagonistycznych. Przy ustalonych kończynach dolnych odbywają się ruchy pochylania miednicy do przodu i do tyłu w płaszczyźnie strzałkowej. W płaszczyźnie czołowej przy wyprostowanej postawie ciała zakres ruchów odwiedzenia i przywiedzenia wynosi około 40º w każdą stronę. W stawie biodrowym nogi podporowej miednica może pochylać się bocznie. W płaszczyźnie poprzecznej odbywają się ruchy skrętne uda do wewnątrz 35º i na zewnątrz 15º w pionowej postawie ciała. W położeniu zgięcia i odwiedzenia ruchy obrotowe wzrastają do 40º na zewnątrz i do 60 do wewnątrz.
Staw kolanowy) jest największym stawem ustroju ludzkiego, a równocześnie jednym z najbardziej wrażliwych i ulegających uszkodzeniom. Łączy udo z golenią. Połączenie kości w stawie kolanowym odbywa się w ten sposób, że oba wypukłe kłykcie kości udowej , które stanowią głowę kości udowej, poruszają się na wklęsłych powierzchniach kłykci kości piszczelowej, stanowiących panewkę.
Dla zabezpieczenia ruchów panewki mają ruchome uzupełnienie w postaci dwóch przesuwalnych, półksiężycowatych pierścieni włóknisto-chrzęstnych tzw. łąkotek.
Łąkotki pogłębiają powierzchnię stawową kości piszczelowej. Znajdują się w obrębie torebki stawowej. Na obu swych końcach zwanych rogami obie są silnie złączone z kością piszczelową za pomocą pasm łącznotkankowych. W przekroju poprzecznym mają kształt klinowaty podstawa klina zwrócona na zewnątrz zrośnięta jest z torebką stawową powierzchnia dolna jest równa, górna wklęsła, przylega do kłykci kości udowej.
Łąkotka boczna jest nieco krótsza, silniej zakrzywiona, bardziej pierścieniowata rozpoczyna się nieznacznie do przodu od guzka międzykłykciowego bocznego koniec tylny przyczepia się od tyłu do guzka międzyklykciowego bocznego częściowo do guzka międzykłykciowego przyśrodkowego.
Łąkotka przyśrodkowa) jest dłuższa szersza słabiej zakrzywiona baardziej sierpowata rozpoczyna się z przodu przed polem międzykłykciowym przednim i kończy się z tyłu w polu międzykłykciowym tylnym.
Łąkotki dzielą jamę stawową na dwa piętra górne leżące między łąkotkami a kością udową i dolne między łąkotkami a kością piszczelową. W ruchach stawu kolanowego łkotki przesuwają się po panewkach kości piszczelowej, mianowicie przy prostowaniu przesuwają się do przodu przy zgięciu do tyłu. Droda ruchu wynosi co najmniej jeden centymetr, przesuwalność łąkotki bocznej jest większa. W zależności od nacisku za strony powierzchni stawowych łąkotki zmieniają swój kształt w stawie wyprostowanym łąkotki wydłużają się i zwężają, a podczas zgięcia stają się krótsze i szersze. Bardziej narażona na uszkodzenia jęst łąkotka przyśrodkowa jako mocniej przytwierdzona i mniej ruchoma. Łąkotki pełnią ważną rolę amortyzującą oraz lepiej dostosowują do siebie powierzchnie stawowe. Po ich usunięciu powierzchnie stawowe trą bezpośrednio o siebie, powstają w stawie wolne przestrzenie utrudniony jest ruch prostowania.
Torebka stawu kolanowego wzmocniona jest następującymi więzadłami:
Więzadłem pobocznym strzałkowym.
Więzadłem pobocznym piszczelowym
Więzadłem krzyżowym przednim
Więzadłem krzyżowym tylnym
Więzadłem podkolanowym skośnym
Więzadłem podkolanowym łukowatym
Więzadłem rzepki
Więzadłem poprzecznym kolana
Więzadłami łąkotkowo udowymi tylnymi i przednimi
Staw kolanowy jest odmianą stawu zawiasowego. Ruchy w tym stawie odbywają się wokół dwóch osi ustawionych względem siebie pod kątem prostym. W piętrze górnym odbywają się ruchy zginania i prostowania w płaszczyźnie strzałkowej. Zakres ruchów zgięcia czynnego wynosi ok. 130º, a zgięcia biernego ok. 170º. W piętrze dolnym zachodzą ruchy skrętne podudzia do wewnątrz i na zewnątrz w płaszczyźnie poprzecznej. Niezbędnym warunkiem do wykonania ruchów skrętnych jest zgięcie stawu kolanowego. Przy zgięciu o 30º skręt do wewnątrz wynosi około 10º a na zewnątrz ok. 30º, a przy zgięciu o 120º rotacja do wewnątrz ok. 10º a na zewnątrz ok. 50º. W ruchu obrotowym do wewnątrz łąkotka przyśrodkowa przesuwa się do przodu a boczna do tyłu w obrocie na zewnątrz zachodzą przeciwne ruchy łąkotek.
Połączenia kości goleni.
Kość piszczelowa i strzałka ściśle się ze sobą łączą. Na połączenie to składa się u góry staw: Staw piszczelowo strzałkowy jest stawem półścisłym o bardzo małej ruchomości. Utworzony jest przez głowę strzałki i powierzchnię strzałkową na kłykciu bocznym kości piszczelowej. Jego torebka stawowa wzmocniona jest więzadłem przednim i tylnym głowy strzałki Nieznaczne ruchy tego stawu amortyzują odchylenie kostki bocznej w stawie skokowym górnym.
Więzozrost piszczelowo strzałkowy łączy wcięcie strzałkowe piszczeli z dolnym końcem strzałki. Wzmocniony jest więzadłem piszczelowo strzałkowym przednim i tylnym biegną one skośnie ku dołowi i ku bokowi na powierzchnię przednią lub tylną kostki bocznej. Więzozrost pozwala na pewną ruchomość tj. odchylenie boczne obu kostek co wpływa na mechanikę stawu skokowo goleniowego.
Błona międzykostna goleni zamyka przestrzeń międzykostną. W dolnej części błona przechodzi w więzozrost piszczelowo strzałkowy. Błona hamuje przesuwanie się kości względem siebie i jest miejscem przyczepu dla mięśni.
Stawy stopy
W skład stopy wchodzą następujące połączenia stawowe:
Staw skokowo goleniowy
Stawy między kośćmi stępu
Stawy między kośćmi stępu i kośćmi śródstopia
Stawy między kośćmi śródstopia
Stawy śródstopno paliczkowe i międzypaliczkowe.
Staw skokowo-goleniowy nazywany również stawem skokowym górnym. Powierzchnie stawowe stanowią bloczek kości skokowej i wcięcie utworzone przez nasady dolne kości piszczelowej i strzałkowej Torebka stawowa przyczepia się do brzegów chrząstek stawowych i tylko z przodu nieco zachodzi na szyjkę kości skokowej. Staw ten wzmocniony jest przez sześć więzadeł z których trzy odchodzą od kostki przyśrodkowej trzy zaś od kostki bocznej.
Więzadło przyśrodkowe czyli więzadło trójgraniaste Więzadło skokowo strzałkowe przednie odchodzi od brzegu przedniego kostki bocznej i biegnie do powierzchni stawowej bocznej bloczka kości skokowej. Jest bardzo silne.
Więzadło skokowo strzałkowe tylne
Więzadło piętowo strzałkowe
Staw skokowo-piętowo-łódkowy) albo staw skokowy dolny stanowi połączenie między kością skokową z jednej strony a kością piętową i łódkowatą z drugiej. Więzadło skokowo piętowe międzykostne anatomicznie dzieli ten staw na dwie komory: staw skokowy tylny i przedni. Czynnościowo oba te stawy tworzą jedną całość. Staw skokowy tylny czyli staw skokowo-piętowy. Powierzchnie stawowe są utworzone przez wklęsłą owalną powierzchnie stawową piętową kości skokowej i przez wypukłą powierzchnię stawową skokową tylną kości piętowej. Torebka stawowa jest cienka luźna i przyczepia się w pobliżu powierzchni stawowych.
Staw ten wzmacniają więzadła:
Więzadło skokowo piętowe tylne
Więzadło skokowo piętowe przednie
Więzadło skokowo piętowe przyśrodkowe
Więzadło skokowo piętowe boczne
czyli staw skokowo-piętowo-łódkowy łączy kość skokową z kością piętową i łódkowatą. Kość skokowa ze swą głową tworzy wypukłą część powierzchni stawowej natomiast panewka jest utworzona przez kość łódkowatą i piętową oraz przez więzadło piętowo-łódkowe podeszwowe rozpięte między nimi. Główka jest jednolita a panewka różnorodna.
Staw ten wzmacniają więzadła:
Więzadło piętowo-łódkowe
Więzadło piętowo-łódkowe
Więzadło skokowo łódkowe
W stawie skokowym górnym odbywają się ruchy kości skokowej w stosunku do goleni. Jest to typowy staw zawiasowy. W stawie skokowym dolnym odbywają się ruchy dolnej części stępu i śródstopia wraz z palcami w stosunku do goleni i kości skokowej. Staw ten w którym anatomicznie odróżniamy część przednią i tylną mechanicznie tworzy jeden staw. Oś ruchu biegnie od zewnętrznej części guza piętowego w kierunku palucha, układając się z dołu ku górze. Ruch w stawie skokowym dolnym polega na nawracaniu stopy czyli unoszeniu brzegu bocznego i odwracania stopy czyli unoszeniu brzegu przyśrodkowego. Ruch nawracania stopy łączy się z odwodzeniem stopy i prostowaniem w stawie skokowo goleniowym, a odwracanie stopy z przywodzeniem i zginaniem w tym stawie. Zakres ruchów odwracania i nawracania wynosi 30º w każdą stronę. Ruch zginania i prostowania stopy wynosi w całości ok. 100º przy czym na staw skokowy górny przypada ok. 40-50º a reszta na dolny. Przez współprace stawów skokowych górnego i dolnego można wykonywać ruchy obwodzenia.
Staw piętowo sześcienny łączy kość piętową z sześcienną. Powierzchnie stawowe są utworzone przez siodełkowate powierzchnie kości piętowej i sześciennej. Torebka stawowa po stronie po stronie piszczelowej jest napięta po stronie strzałkowej luźna. Wzmacniają ją więzadła:
Więzadło piętowo-szęcienne
Więzadło piętowo-sześcienne grzbietowe
Więzadło podeszwowe długie
Więzadła piętowo sześcienne podeszwowe
Staw poprzeczny stępu jest utworzony przez staw skokowo-łódkowy i piętowo sześcienny, którego szczelina biegnie esowato i poprzecznie do długiej osi stopy dawniej zwany stawem Choparta.
Staw klinowo łódkowy łączy wszystkie trzy kości klinowate z kością łódkowatą. Powierzchnie stawowe są utworzone przez powierzchnie dalszą kości łódkowatej, podzieloną na trzy oddzielne pólka i przez powierzchnie bliższe trzech kości klinowatych. Torebkę stawowa przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych, jest wzmocniona pasmami więzadłowymi klinowo-łódkowymi grzbietowymi i trzema podeszwowymi. Kość sześcienną z kością łódkowatą łączy więzadło sześcienno łódkowe grzbietowe i podeszwowe. Stawy międzyklinowe są wzmocnione więzadłami międzyklinowymi podeszwowymi, grzbietowymi i międzykostnymi.
Stawy stępowo-śródstopnełączą trzy kości klinowate i kość sześcienną z kośćmi śródstopia I-V. Zwykle te stawy tworzą trzy odrębne torebki stawowe. Są wzmocnione więzadłami stępowo-śródstopnymi grzbietowymi i podeszwowymi oraz więzadła klinowo śródstopne międzykostne
Stawy międzyśródstopne są utworzone przez skierowane do siebie powierzchnie podstaw kości śródstopia II-V. Torebki są wzmocnione więzadłami śródstopnymi grzbietowymi podeszwowymi i międzykostnymi Są to stawy półścisłe.
Stawy śródstopno paliczkowe pić kości śródstopia łączy się z paliczkami bliższymi. Torebki stawowe są bardzo luźne po stronie grzbietowej i na powierzchniach bocznych. Wzmocniona jest więzadłami pobocznymi i podeszwowymi oraz przez więzadło poprzeczne głębokie śródstopia
Stawy międzypaliczkowe stopy są stawami zawiasowymi wzmocnionymi więzadłami pobocznymi. W torebce stawowej stawu śródstopno-paliczkowego palca I występują stale dwie trzeszczki.
Sklepienie stopy składa się z pięciu podłużnych łuków kostnych zbiegających się ku tyłowi i z łuków poprzecznych. Podłużne sklepienie stopy jest wzmocnione i ubezpieczone rozcięgnem podeszwowym i mięśniami podeszwowymi stopy. Sklepienie stopy jest utworzony również przez łuki poprzeczne. W części tylnej śródstopia i przedniej stępu łuk poprzeczny jest całkowity dalej ku tyłowi są one niekompletne wklęsłością skierowane ku dołowi i przyśrodkowo. Łuki poprzeczne sa głównie wzmocnione poprzecznie biegnącymi więzadłami podeszwowymi.
1
3