FARMAKOKINETYKA

-ogólna

-dośwaiadczalna

-kliniczna (nauka o szybkości procesu jakim dany lek podlega w organizmie)

Na farmakokinetykę składa się:

• Wchłanianie

• Metabolizm

• Wydalanie

Kompartyment- nazywamy zespół tkanek lub narządów w których lek i jego metabolity są rozmieszczone równomiernie i podlegają procesom fizykochemicznym

Kinetyka I rzędu/ liniowa-polega na tym, że szybkość procesów jakim podlega lek jest wprost proporcjonalny do stężenia leku lub jego metabolitów

Kinetyka 0 rzędu/ nieliniowa- polega ona na tym, że szybkość zmian jakim lek podlega jest proporcjonalna do stężenia leku lub jego metabolitu

Parametry farmakokinetyczne:

1. dostępność biologiczna leku F

2. objętość dystrybucji Vd

3. klirens Cl

4. okres biologicznego półtrwania T1/2

Dostępność biologiczna leku (F)- jest to parametr który charakteryzuje proces wchłaniania danego leku z miejsca podania (pozanaczyniowe podanie leku, domięśniowe, podskórne, doodbytnicze, do pochwy, do ucha i innych jam ciała) do krążenia ogólnego.

O szybkości wchłaniania leku z miejsca podania decyduje:

-właściwości fizyko-chemiczne, czyli rozpuszczalność, masa molowa, stopień zjonizowania

-postać leku (tabletka, roztwór, kapsułka)

-droga podania leku

Dostępność biologiczna leku określa ułamek leku jaki dociera do krążenia oraz szybkośc/ tempo z jakim ten proces zachodzi po pozamięśniowym podaniu.

Przyjmuje się, że wartość ta wyrażona w % wynosi przy podaniu i.v. 100%, a przy pozanaczyniowym podaniu od 0-100%.

Oznacza to, że po dożylnym podaniu cała jego dawka znajduje się w krążeniu ogólnym, a w pozanaczyniowym tylko jego ułamek. Stanowi to kryterium na leki:

-dobrze

-słabo

-lub w ogólne nie wchłaniające się z określonego miejsca podania

Do głównych przyczyn niskiej dostępności leku zaliczamy:

-słabą rozpuszczalność

-znaczne zjonizowanie cząsteczek leku

-metabolizm leku w miejscu podania

Objętośc dystrybucji (Vd)- lek do podaniu wchłania się z tego miejsca do krążenia ogólnego, tam ulega dystrybucji czyli rozprzestrzenieniu w tkankach i płynach organizmu. O szybkości działania danego leku decyduje szybkość przenikania przez błony biologiczne, a to o właściwościach fizyko-chemicznych, szybkości przepływu krwi przez daną tkankę lub narząd, wiązanie leku z białkami.

Vd=A/C

Matematycznie stanowi ona współczynnik proporcjonalności miedzy ilością leku w organizmie a stężeniem leku obserwowanym w tym samym czasie we krwi.

Liczbowa wartość tego parametru daje wyobrażenie o rozmieszczeniu leku w organizmie: jeżeli wynosi 3,5 do 7 (1% m.c.) oznacza to, że lek nie przenika do przestrzeni pozanaczyniowej, ulega dystrybucji w przestrzeni naczyniowej; 10-20 (od 15-30% m.c.) świadczy o przenikaniu do przestrzeni pozanaczyniowej i rozprzestrzenianiu w płynie pozakomórkowym. Objętość dystrybucji wynosząca 60-70% m.c. to znaczy, że lek ulega rozmieszczeniu w całej wodzie organizmu.

Klirens (Cl)- określa szybkość procesu eliminacji leku z organizmu, który może odbywać się na drodze metabolizmu (w wątrobie) oraz wydalanie leku niezmienionego jak również jego metabolitów przez nerki.

Całkowity klirens leku wyraża objętość krwi jaka w jednostce czasu jest nieodwracalnie oczyszczana z leku wszystkimi możliwymi sposobami jego eliminacji.

Cl=Clh+Clr+Clinne

Biologiczny okres półtrwania T1/2-parametr określający szybkość dyspozycji leku w organizmie, jest to czas po upływie którego stężenie leku we krwi zmniejsza się o połowę

Np. t1/2 cefalosporyny=72h

100%→72h→50%

50%→72h→25%→72h→12,5%

przy czym dotyczy to stężenia które występuje we krwi po zakończeniu wchłaniania oraz dystrybucji danego leku.

T1/2 zależy od:

-stężenia wyjściowego (dawka leku)

-wiek zwierzęcia

-właściwości osobnicze

-czynności organu

-zastosowanie jednoczesne innego leku

Im większa wartość tego parametru tym lek wolniej usuwany z organizmu.

2

---