WĘGLOWODANY, GUMY I ŚLUZY
Węglowodany
Nazwą węglowodanów obejmowana jest duża grupa związków naturalnych, a mianowicie substancji o charakterze cukrów i związki pokrewne. Węglowodany należą do najważniejszych substancji roślinnych, stanowiąc materiały budulcowe komórek roślinnych, materiały energetyczne i zapasowe, jak i substancje specjalne, wykazujące wyraźne działanie farmakologiczne.
Podział węglowodanów:
a. monosacharydy - cukry proste o cząsteczce nie ulegającej hydrolizie
b. oligosacharydy - cukry złożone, z 2 do 10 cząsteczek cukrów prostych, ulegają hydrolizie, uwalniają poszczególne monocukry
c. polisacharydy - wielocukry złożone z licznych cząsteczek cukrów prostych
Dwie pierwsze grupy to cukry, które mają słodki smak i dobrze rozpuszczają się w wodzie.
Polisacharydy - są pozbawione słodkiego smaku, trudniej ulegają reakcjom chemicznym, bo mają duże cząsteczki i jest obecność wiązania glikozydowego temu, bo mają strukturę drugo- i trzeciorzędową, poza tym nie rozpuszczają się w wodzie, nie mają właściwości substancji fizjologicznie czynnych, niektóre z tych związków mają właściwości immunotropowe, czyli wpływają na reakcję odpornościowe i temu znajdują zastosowanie w lecznictwie jako leki immunoregulujące.
Polisacharydy mają znaczenie i zastosowanie w farmacji jako:
- środki odżywcze i dietetyczne np. skrobia różnych gatunków roślin, czy surowce zawierające insulinę
- surowce do produkcji licznych związków organicznych np. glukozy, fruktozy
- substancje wypełniające, odciągające wodę, spęczniające w produkcji niektórych postaci leków
- substancje ochronne, łagodzące, przeciwzapalne, w zasypkach i pudrach
- środki zastępcze krwi np. dekstrany
- substancje przeciwzakrzepowe
- składniki licznych śluzów i gum, stosowanych jako leki osłaniające w stanach zapalnych.

AMYLUM SOLANI skrobia ziemniaczana
Synonim: mączka kartoflana
Skrobię ziemniaczaną otrzymuje się z bulw pędowych ziemniaka Solanum Tuberosum z rodziny Psiakowatych (Solanaceae)
Skład chemiczny:

Zasadniczym elementem budowy ziarn skrobi jest polisacharyd złożony z dwóch frakcji: amylozy i amylopektyny.
Skrobia ziemniaczana stosowana jest w recepturze, preparatyce galenowej, przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym do przysypek, pudrów, oraz jako środek wypełniający i powodujący rozpad tabletek. Służy do przemysłowego otrzymywania glukozy, alkoholu etylowego i dekstryn. Stosowana też w przemyśle papierniczym, spożywczym, tekstylnym jako środek klejący.

AMYLUM TRITICI skrobia pszeniczna
Otrzymywana z ziemniaków uprawianych odmian pszenicy Tricutum vulgare z rodziny traw (Poaceae)
Wykorzystywana jako surowiec pomocniczy, wchodzi w skład recepturowych papek - zawiesin, do użytku zewnętrznego, zasypek, pudrów.
Suspensio pro usu ex terno
Surowiec wchodzi w skład maści i past
Unguenta et paste
Wykazuje działanie adsorbujące, osłaniające, powlekające i wysuszające. Zastosowany per es lub w kompozycji z innymi surowcami, działa łagodząco w stanach zapalnych, wysiękowych skóry, zapobiega pękaniu skóry. Podanie doustne w przetworach recepturowych działa osłaniająco w nieżycie przewodu pokarmowego.

AGROPYRI RHIZOMA kłącze perzu
Synonimy: Rhizoma Graminis Perz
Rośliną macierzystą jest perz właściwy Agropyron Repens, z rodziny traw Poaceae.
Surowce jest kłącze perzu właściwego zbierane wiosną lub jesienią.
Składniki:

Obfituje w polisacharydy i oligosacharydy.

Innymi składnikami o pewnym znaczeniu terapeutycznym są:

Olejek eteryczny- zawiera głównie poliacetylowy związek kapilen zwany dawniej ogropyrenem. W kłączu występują także śluzy 10%, substancje gumowe i kwasy organiczne.
To surowiec bogaty w związki pochodne fruktozy, odpowiednie jako środek dietetyczny dla diabetyków. Wykazuje słabe działanie moczopędne i przeczyszczające. Kapilen wykazuje właściwości bakterio i fungistatyczne(hamuje rozwój bakterii i grzybów)

GALAKTANY
To polimery D- lub L- galaktozy, występują w świecie roślinnym jako składniki ścian komórkowych krasnorostów i niektórych grzybów, a także w źdźbłach traw.

AGAR
Polisacharyd, otrzymywany z krasnorostów, jest zbudowany z galaktanów, można w nim wyróżnić agarozę i agaropektynę.

FUCUS morszczyn
Surowca dostarcza glon, należący do brunatnic (Phaeophyta)-morszczyn pęcherzykowaty (Fucus vesiculosus) i morszczyn piłkowaty (Fucus serratus) z rodziny Fucaceae.
Morszczyn pęcherzykowaty jest pospolitym glonem chłodniejszych mórz europejskich i oceanów spokojnego i atlantyckiego. Występuje na Bałtyku do głębokości 10 metrów. W czasie sztormu, plechy morszczynu są wyrzucane na brzeg. Surowcem jest suszona plecha morszczynu o oznaczonej zawartości jodu. Wyrzucone przez tafle plechy, glony, zbierają się i myje woda i suszy w temperaturze 60 stopni.
Składniki:
Morszczyn jest surowcem, zawierającym organicznie związany jod w postaci pochodnych tyroniny oraz polisacharydy - jako główny składnik czynny. Zawartość jodu zależy od stopnia zasolenia danego akwenu. Ważnym składnikiem polisacharydowym jest kwas alginowy.
Surowiec jest stosowany ze względu na zawartość jodu, jako pobudzający wydzielanie hormonów tarczycy, ale efekty działania w tym kierunku są wątpliwe. Stosowany jest jako dodatek do mieszanek preparatów regulujących wypróżnienia, najczęściej w mieszankach ziołowych przeciw otyłości.

Działania niepożądane:

Ze względu na zmienność składu surowca i zawartości jodu stosowanie morszczynu w niedoczynności tarczycy nie jest wskazane może przy przedawkowaniu wywołać niepożadane objawy nadczynność tarczycy: bezsenność, nadciśnienie, pocenie się, przyspieszenie tętna.

ŚLUZY
To mieszaniny związków polisacharydowych, wyróżnia je charakter koloidalny i ciągliwość. Wyróżnia się gumy, które powstają w wyniku zranienia rośliny. Gumy mają właściwości klejące. Śluzy stosuje się jako środki powlekające, ochronne i zmiękczające. Działanie te jest miejscowe, bo nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego.
Jako środki ochronne przed podrażnieniami błon śluzowych gardła, są stosowane w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, dróg oddechowych. Szybkość ulegania wpływowi enzymów trawiennych jest różna np. nasiona lnu, zawierają śluz, ulegający wolno temu wpływowi, stąd wynika wartość tego surowca w zastosowaniu w stanach zapalnych przewodu pokarmowego. Śluzy dodane do leków, łagodzą ich działanie drażniące lub ostry smak, są również dobrym środkiem emulgującym, a także spęczniającym co sprzyja rozpadowi tabletek.
Pochodzenie śluzów
- błonowe ze ściany komórkowej, a ściśle z blaszki środkowej np. kwas alginowy lub z całej ściany wtórnej
- z treści komórkowej np. w bulwach storczyków
Surowce zawierające śluz:
- Agar-agar
- Althaeae Radix - korzeń prawoślazu
- Lini semen - nasienie lny
- Lichen isnandicus - porost islandzki
- Psylii Semen - nasienie babki płesznika
- Althaeae Folium - liść prawoślazu
- Foenugraci Semen- nasienie kozieradka
- Malvae sylwestris Flos - kwiat śluzu leśnego
- Malvae anboreae Flos - kwiat malwy czarnej
- Verbasci Flos - kwiat dziewanny
- Carrogen - karagen
- Cydoniae Semen - nasienie pigwy
- Tubera Salep - bulwy storczyków
- Tiliae inflorescentia - kwiatostan lipy
Surowce zawierające gumy:
-Gummi arabicum - guma arabska
-Tragacantha - tragakanta
-Gummi Karaya - indyjska tragakanta

AGAR agar
Stężony, wysuszony żel, otrzymywany ze ścian komórkowych glonów krasnorostów (Rhodophyta), zawiera 90% polisacharydów, jest substancją pęczniejącą, stosowany jako środek łagodnie przeczyszczający, działa w wyniku spęcznienia pokarmu w jelitach. Wchodzi w skład preparatów przeczyszczających, ma zastosowanie w technologii postaci leków, jako środek spęczniający, żelujący i powodujący rozpad tabletek. Zastosowanie w pracowniach bakteriobójczych jako podstawowy składnik podłoży do hodowli bakterii, grzybów i tkanek roślin wyższych, stosowany jest też w przemyśle chemicznym i spożywczym.

ALTHAEAE RADIX korzeń prawoślazu
Rośliną macierzystą jest Prawoślaz Lekarski - Althaeae officinalis, z rodziny śluzowatych - Malvaceae
Uprawiany do celów farmaceutycznych. Korzenie uzyskuje się z roślin dwuletnich jesienią. Bezpośrednio po zbiorze, korzeń jest pozbawiony kory pierwotnej, tzw. okorowany korzeń prawoślazu.
W celu zachowania jasnej barwy, korzeń okorowany powinien być suszony w temp 40 stopni,

Skład:
- śluz jako główne składniki czynne, zawartość ich zależy od okresu zbioru, późnią jesienią i zimą jest jego dużo 10%, a w lecie 5%
- im mniej śluzu, tym więcej skrobi
- ponad 10% pektyn
- 10% sacharozy
- znaczne ilości skrobi
Zastosowanie:
- wyrób mieszanek ziołowych, syropu prawoślazowego i innych preparatów przeciwkaszlowych (jako środek powlekający i osłaniający i łagodzący)
- maceraty stosowane na zimno
- stosowany w pediatrii (bo ma przyjemny smak)

LINI SEMEN nasienie lnu
Synonimy: siemię lniane
Rośliną macierzystą jest Len Zwyczajny - Linum usitatissinum, z rodziny lnowatych- Linaceae
Surowcem farmakopealnym są dojrzałe nasiona lnu zwyczajnego. Pochodzi z upraw, jest zbierany jako produkt uboczny przy uprawach lnu przemysłowego. Nasienie lnu jest surowcem śluzowym i tłuszczowym. Zawartość śluzu od 3 do 6% natomiast olej tłusty do 40%
Zastosowanie:
- ze względu na to, że śluz jest w skórce, surowiec używany jest w stanie nierozdrobnionym, w postaci maceratów wodnych, jako środek osłaniający w stanach zapalnych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego głownie żołdaka
- ma właściwości lekko przeczyszczające na skutek pęcznienia w jelitach
- olej sprzyja defekacji i hamuje procesy gnilne w jelitach
- zewnętrznie stosuje się go w postaci okładów jako środek przeciwzapalny, ale rozdrobniony

FARFARAE FOLIUM liść podbiału
Rośliną macierzystą jest podbiał pospolity - Tussilago furfara, z rodziny złożonych Asteraceae
Liście podbiału są zbierane ręcznie na wiosnę i latem, suszone na powietrzu w cieniu.
Skład:
- śluzy 7-8%
- garbniki 4%
- flawonoidy 0,8%
Zastosowanie:
- stany zapalne dróg oddechowych, krtani i jamy ustnej
- działanie osłaniający i ściągające
- jest składnikiem preparatów przeciwkaszlowych

VERBASCI FLOS kwiat dziewanny
Rośliną macierzystą mogą być dwa gatunki dziewanny:
dziewanna wielokwiatowa - Verbascum thapsiformae
lub dziewanna kutnerowata - Verbascum phamoides z rodziny trędowatych Scroplulariaceae
Skład:
2,5% śluzów i saponiny
Zastosowanie:
Środek wykrztuśny i lek osłaniający

PLANTAGINIS LANCEOLATE FOLIUM liść babki lancetowatej
Rośliną macierzystą jest babka lancetowata - Plantago lanceolata, z rodziny babkowate - Plantaginaceae. Surowiec ten zawiera śluzy.

Zastosowanie:
Środek do okładów lub do sporządzania syropów

TILIAE INFLORESCIENTA - kwiatostan lipy
Surowca dostarczają dwa gatunki
lipa drobnolistna - Tilia mordata
lipa szerokolistna - Tilia platyphylos, z rodziny lipowate - Tiliaceae
Skład:

Zawartość śluzu to 3%
Stosowany jest jako lek napotny w przeziębieniach i ma działanie przeciwkaszlowe

GUMY
GUMMI ARABICUM guma arabska
Synonim: Gummi acaciae
Otrzymywana przez nacięcie pni i gałęzi drzew afrykańskich z rodzaju Accacia, głównie Accacia senega, z rodziny mimozowatych - Mimosaceae.
Stanowi stężoną wydzielinę, uzyskaną w wyniku zranienia kory.
Skład: polisacharyd (arabina)
Zastosowanie:

Środek osłaniający w stanach zapalnych błon śluzowych, środek pomocniczy w recepturze, stosowany do złagodzenia ostrego smaku leków, do przygotowywania emulsji i jako środek klejący.

TRAGACANTHA - tragakanta
Synonim: Gummi Tragacantha, guma tragakantowi
Surowiec stanowi zagęszczona wydzielina, uzyskana z pni i gałęzi różnych gatunków rodzaju Astragalus, z rodziny motylkowatych - Fabaceae, głównie Astragalus gummifer.
Skład:

60-70% basoryny o właściwościach pęczniejących
Zastosowanie:
Środek pomocniczy, wiążący wodę przy sporządzaniu kremów, emulsji maści
(jak guma arabska)

TŁUSZCZE
Jest to grupa substancji, pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, zastosowana jako podstawy do wyrobów maści, kremów. Pełnią rolę nośnika i ułatwiają przenikanie przez skórę.
Jest to składnik naszej diety, np. olej. Mają wpływ na otyłość.
Związki bezazotowe pełnią funkcję zapasową w komórkach roślinnych. Tłuszcze otrzymuje się poprzez tłoczenie na zimno lub w podwyższonej temperaturze. Tłuszcze ulegają hydrolizie zasadowej. Pochodzenia roślinnego są w postaci płynnej, a pochodzenia zwierzęcego, w temperaturze pokojowej mają postać stałą i nie rozpuszczają się w wodzie.

OLEJ KAKAOWY Oleum cacao
Tłuszcze uzyskiwane poprzez wyciskanie na ciepło nasion kakaowca - Theobroma cacao
Olej ten jest tłuszczem stałym o charakterystycznym zapachu, temperatura topnienia to 32-35 stopnie, nadaje się do produkcji czopków, globulek. Ma barwę od żółtej do białej.
Składniki:

glicerydy kwasów stearynowego, olejowego, palmitynowego i arachidowego.

OLEJ RYCYNOWY Oleum Ricini
Jest to olej otrzymywany przez wyciskanie na zimno z nasion sącznika i wygotowywanie z wodą. Ten ostatni etap pozwala na rozklad trującej toksoalbuminy - rycyny, której obecność w nasionach sprawia, ze ich spożycie może wywołać śmiertelne zatrucie.
Olej ten jest bezbarwnym lub jasnożółtym płynem zawierającym 80% glikozydy kwasu rycynolowego. Jego skład to kwas rycynolowy, glicerydy kwasu olejowego, linolowego.
Zastosowanie:

W lecznictwie jako lek przeczyszczający. Za te działanie odpowiedzialny jest kwas rycynolowy. Olej rycynowy stosuje się w dawkach 15-30g czyli 1-2 łyżki.

OLEJ LANINY Oleum lini
Olej otrzymywany przez wyciskanie na zimno nasion lnu zwyczajnego. Nasiona lnu zawierają 30-40% oleju tłustego, obfitującego w glicerydy kwasu olejowego i linolowego.
Jest on wykorzystywany do sporządzania preparatów farmaceutycznych, mydeł, mazideł na odmrożenie. Ze względu na dużą zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, zalecany jest do czynników aktywnych.

OLEJ WĄTŁUSZOWY Oleum Jecoris Aselli
To olej otrzymywany z wątroby wątłusza poprzez wytapianie a następnie wymrożenie w temp. 5C części ulegających zestaleniu. Tłuszcz ten zawiera duże ilości glicerydów nienasyconych kwasów tłuszczowych: olejowego, palmitynowego, oraz w mniejszych ilościach estry nienasyconych kwasów.
Do najważniejszych składników tego oleju zaliczyć należy Wit. A i D3. Stosowany jako środek wzmacniający i zewnętrznie w postaci maści na różnego rodzaju oparzenia czy źle gojące się rany skóry-przyspiesza ich regeneracje. Tran jest surowcem, który łatwo ulega utlenianiu i wpływowi ciepła, dlatego należy go przechowywać w odpowiedniej temperaturze.

OLEJ RZEPAKOWY Oleum rapae
Otrzymywany z dojrzałych nasion rzepaku Brassica napus z rodziny Krzyżowych-Brassicaceae. Olej rzepakowy zawiera zmienne ilości glicerydów i toksycznego kwasu.
Innymi składnikami są glicerydy kwasu olejowego, linolowego.

OLEJ WIESIOŁKOWY Oleum oentherae
Otrzymywany z nasion różnego gatunku wiesiołka głównie Oenthera biennia i Oenthera paradoxa z rodziny wiesiołkowatych. Zawiera ponad 80% niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych w tym ponad 30% kwasu laninolowego.
Stosowany w stanach alergicznych, chorobach skóry, stwardnieniu rozsianym, miażdżycy, chorobach autoimmunizacyjnych.

OLEJ OLIWKOWY Oleum olivarum
Olej roślinny o zmiennym zabarwieniu od złocistożółtego do żółtozielonego, charakterystyczny zapach oraz specyficzny ma smak. Otrzymywany jest w wyniku procesu tłoczenia na zimno lub na gorąco miąższu owoców oliwki w niskich temperaturach poniżej 15 stopni mętnieje, ale jest to proces odwracalny.
Stosowany w przemyśle spożywczym i kosmetycznym. Polecany przy suchej, łuszczącej się i pękającej się skórze. Stosowany w maskach do włosów. Działa rozgrzewająco i poprawia krążenie.

SMALEC WIEPRZOWY Adeps suillus
Jest to tłuszcz uzyskany przez wytapianie z tkanek tłuszczowych świni domowej.

Surowiec ten jest biały, jednorodny i miękki w temperaturze pokojowej. Jego temp topnienia wynosi 38-46 stopni, podstawowymi składnikami tego tłuszczu są triglicerydy, w mniejszej części kwasu palmitynowego oraz stearynowego. W skład smalcu wchodzą również w małych ilościach cholesterol, lecytyna. Surowiec ten znalazł zastosowanie jako podłoże do maści. Do wad smalcu, należy jego ograniczona trwałość i podatność na utlenianie.

Do innych tłuszczy stosowanych w lecznictwie, należą:
- olej arachidowy -oleum arachidis
- olej sezamowy- oleum sezami
- olej sojowy -oleum sojae

WOSKI
Woski należą do substancji tłuszczowych, które znalazły zastosowanie jako podstawy do wyrobów maści, kremów, past.

To estry wyższych alkoholi i kwasów tłuszczowych, są odporne na czynniki chemiczne i trudniej ulegają hydrolizie. Wykorzystywane są w celu utwardzenia zbyt miękkiego podłoża. Połączone one są najczęściej z takimi kwasami jak kwas palmitynowy, lignocerynowy czy melisynowy. W woskach znajdują się mniejsze ilości innych związków, np. steroli czy węglowodorów. Woski to substancje stałe, stosowane w farmacji są pochodzenia zwierzęcego. Wiele roślin wytwarza i wykorzystuje woski jako warstwy ochronne dla ich organów np. liści czy owoców.

Lanolina bezwodna - Lanolinum anhydricum
Synonim: Adept lane anhydricum, tłuszcz z wełny, wosk z wełny
Lanolina jest tłuszczem, który uzyskuje się z wełny owczej podczas jej odtłuszczania i oczyszczania, przy użyciu rozpuszczalników organicznych lub roztworów wodorotlenkowych potasowych. Uzyskana w ten sposób masa jest poddawana szeregom zabiegów, które mają na celu jej oczyszczenie, wybielenie i odwodnienie. Uzyskany w ten sposób surowiec ma barwę jasnobrązową, jest tłusty o ostrym zapachu. Zawiera bardzo różnorodne połączenia estrowe steroli i wyższych alkoholi alifatycznych z kwasami tłuszczowymi.
Zastosowanie:

Do formulacji różnego rodzaju maści. Wosk ten ma własności emulgujące i pozwala na wytworzenie w maściach emulsji woda/olej. Umożliwia wprowadzenie w podłoże maści różnych roztworów, które są z niej uwalniane na powierzchni skóry w trakcie wchłaniania maści. Sama lanolina też dobrze wchłania się przez skórę.
Wada: charakterystyczny zapach, który może być dla niektórych niemiły, można go zdemaskować poprzez dodatek niewielkich ilości olejków eterycznych.

Olbrot cataceum
Rzadko wykorzystywany wosk, który otrzymywany był kiedyś z jamy głównej waleni Physter monocephalus. W tej jamie występuje olej, z którego przez wymrożenie wykrystalizowuje się do 10% olbrotu. Oczyszczony surowiec jest białą, krystaliczną substancją o temp. pokojowej 50C. Stosowany kiedyś do wyrobu maści i kremów, w tym tzw. Unguenum leniens maść chłodząca, teraz surowiec jest bardzo trudno dostępny, rzadko stosowany w farmacji i kosmetyce.

Wosk żółty cera flava
Uzyskiwany poprzez stopienie plastrów woskowych, wytwarzanych przez pszczoły, plastry wyjęte z ula pozbawia się miodu poprze wtłoczanie lub odwirowanie, a następnie topi się w gorącej wodzie i oczyszcza poprzez filtrowanie. Uzyskuje się w ten sposób żółtą masę o charakterystycznym zapachu i temp. topnienia ok. 65C. Jest składnikiem utwardzającym podłoże maściowe i do wyrobów plastrów, w praktyce aptecznej nie jest już stosowany.

Wosk biały cera alba
Jest to wybielany słońcu lub za pomocą substancji utleniających wosk żółty. Zastosowanie takie jak w wosku żółtym.

FLAWONOIDY
Grupa substancji pochodzenia roślinnego o charakterze barwników. Ich podstawowy szkielet zbudowany jest z 15 atomów węgla
Właściwości fizyko-chemiczne:
- żółte lub bezbarwne substancje stałe
- w zależności od budowy charakteryzują się różną rozpuszczalnością
- wykazują żółtą lub brunatną fluorescencję w UV
- dają szereg reakcji barwnych z kwasem borowym i szczawiowym
Występowanie:
- rozpowszechnione w świecie roślin
- rzadko u roślin niższych, bakterii, glonów
- często występują jako żółte barwniki w soku komórkowym w kwiatach i liściach a rzadziej w owocach i korach
- niekiedy krystalizują w komórkach skórki
Zastosowanie:
- aktywność farmakologiczna jest słaba ale wielokierunkowa
- wpływ uszczelniający i wzmacniający na ściany naczyń kapilarnych zapobiega krwawieniom, wybroczynom, polecana dla osób z ruchliwością naczyń
- działają moczopędnie
- wpływają na krążenie, przepływ wieńcowym, łagodnie hipotensyjnie czyli obniżają ciśnienie krwi
- przeciwzapalnie (flawonoidy koszyczka rumianku)
- przeciwalergicznie
- chronią wątrobę
- przeciw wrzodowo
- słabe działanie przeciwwirusowe i bakteriostatyczne

SUROWCE FLAWONOIDOWE

Liść brzozy Betulae folium
rodzina macierzysta - Betula pubescens - brzoza omszona
rodzina - Betulaceae - brzozowate
główny składnik - hyperozyd
działanie moczopędne, napotne przeciwzapalne, stosowany w schorzeniach dróg moczowych, obrzękach na tle chorób serca i w stanach zapalnych skóry

Ziele skrzypu polnego Equiseti herba
roślina macierzysta - Equisetum arvense - skrzyp polny
rodzina - Equisetaceae - skrzypowate
główne składniki - pochodne kwercetyny i izokwercetyny
działa przeciwkrwotocznie, moczopędnie, jest środkiem pomocniczym w chorobie gruźliczej

Ziele dziurawca Hyperici herba
roślina macierzysta - Hypericum perforatum - dziurawiec zwyczajny
rodzina - Guttiferae - dziurawcowate
główne składniki - flawonoidy - hyperozyd, rutozyd, kwercetyna, hyperycyna
Działanie:
Wyciągi alkoholowe zawierające hyperycynę i olejek eteryczny, wykazuje właściwości antydepresyjne i mają właściwości uczulające na światło.
Wyciągi i napary z surowca, nie zawierające hyperycyny, a zawierające fenolokwasy, garbniki, flawonoidy, mają działanie ściągające, spazmolityczne.
Mieszanki ziołowe zawierające dziurawiec, stosowane są w chorobach przewodu pokarmowego, ma działanie przeciwskurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg żółciowych.

Kwiat bzu czarnego Sambuci flos
roślina macierzysta - Sambucus nigra - bez czarny
rodzina - Caprifoliaceae - przewiertniowate
główne składniki - rutozyd, pochodne kwercetyny i kemferolu
działanie przeciwgorączkowe, napotne, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, wykorzystywany w przeziębieniach i w nieżytach górnych dróg oddechowych.

Kwiatostan głogu - Crataegi inflorescentia
Synonim Crataegi flos - kwiat głogu
rośliny macierzyste - Crataegus monogyna - głóg jednoszyjkowy
Crataegus oxycantha - głóg dwuszyjkowy
rodzina - Rosaceae - różowate
główne składniki - witeksyna, rutynozy, acetylorutynozyd, rutozyd, pochodne kwercetyny
działanie kardiotoniczne, hipotensyjne, sedatywne, słabo moczopędne, stosowany jako środek tonizujący

Kwiatostan kocanek Helichrysi inflorescentia
Synonim Flos Stoechados - kwiat nieśmiertelnika
roślina macierzysta - Helichrysum arenarium - kocanka piaskowa
rodzina - Compositae - Złożone
główne składniki - ciała czynne - pochodne flawonu, flawanonu i chalkony
działa spazmolitycznie, żółciopędnie, żółciotwórczo, wykazuje słabe działanie moczopędne

Kwiatostan lipy - Tiliae inflorescentia
Synonim - kwiat lipowy
rośliny macierzyste - Tilia mordata - lipa drobnolistna
Tilia platyphyllos - lipa szerokolistna
rodzina - Tiliaceae -Lipowate
ciała czynne - pochodne kwercetyny, kemferolu i akacetyny
działa przeciwgorączkowo, napotnie, przeciwzapalnie, stosowana w przeziębieniach i działa moczopędnie

FLAWONOLIGLANY
Są to substancje, które zostały odkryte w owocach ostropestu plamistego Sylibum marinum, z rodziny Compositae - Złożone
Surowiec zawiera kompleks flowonolignanów czyli SYLIMARYNĘ, którego głównym składnikiem jest sylibina A i B, czyli silibinina. Wykazują działanie antyhepatotoksyczne, ochronne dla komórek wątroby.
Wskazania do stosowania sylibiny:
- schorzenia wątroby wirusowe i chroniczne
- marskość wątroby
- polekowe uszkodzenie wątroby
- uszkodzenie wątroby na skutek działa substancji toksycznych
- stłuszczenie wątroby
- nieprawidłowa, ciężkostrawna dieta

ANTOCYJANY
To barwniki roślinne o barwie niebieskiej, czerwonej lub fioletowej, mają budowę glikozydową
Barwa ich zależy od pH:
- środowisko kwaśne - czerwona
- środowiska obojętne - fioletowa
- środowisko zasadowe - niebieska
a także od budowy aglikonu i od powstających kompleksów z jonami metali.
Właściwości farmakologiczne:
-wykazują wpływ na przepuszczalność naczyń włosowatych,

-mają przy tym właściwości przeciwzapalne,

-polepszają ukrwienie w obrębie tęczówki oka

-mają korzystny wpływ na ostrość widzenia głównie w złych warunkach oświetleniowych,

-są stosowane w krwawieniach, zaburzenia mikrokrążenia, głównie w oftalmologii.
Ważniejsze antocyjanidy (część aglikonowa antocyjanin)
1. Cyjanidyna
2. Malwidyna
3. Peonidyna

Surowce antocyjanów:
1. Owoc borówki czernicy - Myrtylli fructus
roślina macierzysta - Vaccinium myrtillus - borówka czernica
rodzina - Ericaceae - wrzosowate
główne składniki - kompleks antocyjanozydów, glukozyd i galaktozyd delinidyny oraz glukozys i galaktozyd malwidyny
stosowany w zaburzeniach wzroku, spowodowanych retinopatiami, a także zmianami cukrzycowymi.

2. Owoc bzu czarnego - Sambuci fructus
roślina macierzysta - Sambucus nigra - bez czarny
rodzina: Caprifoliaceae - przewiertniowate
główne składniki: glukozyd cyjanidyny
działa napotnie, przeczyszczająco, może być stosowany w stanach zapalnych żołądka i jelit

3. Kwiat bławatka - Cyani flos
roślina macierzysta: Centaurea cyanus - chaber bławatek
rodzina: Asteraceae (Compositae) - złożone
ciała czynne - cyjanina
działanie przeciwzapalne, stosowany jest w chorobach oczu

---