STOSUNKI POLSKO-NIEMIECKIE
W LATACH 1918-1939
POWSTANIE WIELKOPOLSKIE.
Jeszcze przed rozpoczęciem konferencji pokojowej w Paryżu, mieszkańcy Wielkopolski zdecydowali się zbrojnie oderwać swoją dzielnicę od Niemiec, po podpisaniu przez Rzeszę zawieszenia broni podjęto w Wielkopolsce prace przygotowujące wybuch powstania.
27 grudnia 1918 roku dzień po przyjeździe Ignacego Paderewskiego do Poznania rozpoczyna się powstanie zbrojne. Powstańcy w krótkim czasie opanowali prawie całą Wielkopolskę. Jednak pod koniec stycznia sukcesy militarne Niemców skłoniły Komisariat Naczelnej Rady Ludowej do szukania wsparcia u mocarstw zachodnich.
16 lutego naczelny dowódca wojsk alianckich Ferdinand Foch, grożąc Niemcom wznowieniem działań wojennych, skłonił ich do podpisania rozejmu w Trewirze, ustalającego linię demarkacyjną między stronami. Faktycznie aż do podpisania traktatu pokojowego w Wersalu toczyła się wojna pozycyjna.
Powstanie uświadomiło mocarstwom zachodnim determinację Polaków w walce z Niemcami i miało wpływ na decyzje w sprawie granicy polsko-niemieckiej.
TRAKTAT WERSALSKI
28 czerwca 1919 ostaje podpisany traktat wersalski
Traktat wersalski ustalił granicę polsko-niemiecką, Polska otrzymała Wielkopolskę, Pomorze Wschodnie bez Gdańska. O przynależności do Polski bądź Niemiec Górnego Śląska, Powiśla, Warmii i Mazur miały zadecydować plebiscyty. Traktat w artykule 254 stanowił, że Polska zobowiązana jest zapłacić część przedwojennych niemieckich długów i część odszkodowań wojennych w proporcji do przejętych od Niemiec obszarów i walorów gospodarczych (2,5 mld marek niemieckich).
W Wersalu Polska musiała także podpisać z mocarstwami sprzymierzonymi dodatkowy traktat: o ochronie praw mniejszości narodowych, co stawiało w uprzywilejowanej pozycji np. mniejszość niemiecką, gdy jednocześnie mniejszość polską w Niemczech pozbawiono prawa wysyłania skarg na rząd niemiecki do Ligi Narodów.
POWSTANIA ŚLĄSKIE I PLEBISCYT NA WARMII, POWIŚLU I MAZURACH.
17 sierpnia 1919, wkrótce po ratyfikowaniu przez Sejm traktatu wersalskiego wybucha I powstanie śląskie. Gdy powstanie upadło, w warunkach narastającego terroru niemieckiego, rząd polski wymógł przybycie na Śląsk komisji międzysojuszniczej, której zadaniem było zbadanie i doprowadzenie do unormowania sytuacji. Władze niemieckie pod naciskiem komisji musiały ogłosić amnestię dla uczestników powstania, co nastąpiło 1 października.
11 lipca 1920 odbył się plebiscyt na Warmii, Powiślu i Mazurach. Tylko 2,2% głosów opowiedziało się za przynależnością do Polski. Rada Ambasadorów zadecydowała o pozostawieniu w granicach Niemiec prawie całych Prus Wschodnich z wyjątkiem pięciu wsi na Powiślu i trzech na Mazurach. Na wynik plebiscytu spory wpływ miała agitacja niemiecka za przynależnością ziem do Niemiec, połączona z doniesieniami o klęskach wojsk polskich na froncie wschodnim.
W sierpniu 1920 wybucha II powstanie śląskie. Przyczynia się ono do osłabienia resztek administracji niemieckiej. Skutkiem powstania było zastąpienie policji niemieckiej policją polsko-niemiecką.
20 marca 1921 ma miejsce plebiscyt na Górnym Śląsku. Za przynależnością do Polski padło około 40%. Wśród głosujących na korzyść Niemiec było wielu emigrantów ze Śląska, sprowadzonych tu na okres plebiscytu przez władze niemieckie. Po głosowaniu Anglicy i Włosi pragnęli oddać Polsce tylko dwa powiaty rolnicze: Rybicki i Pszczyński. Plany te przedostały się do opinii publicznej powodując oburzenie miejscowych Polaków.
Z 2 na 3 maja 1921 wybucha III powstanie śląskie. 25 czerwca obie strony podjęły decyzję o przekazaniu sporu do rozpatrzenia Lidze Narodów. Ostatecznie Polsce przyznano 29% obszaru (w tym 75% kopalń i 59% odlewni żelaza). Aby zapewnić obu częściom Górnego Śląska ciągłość życia gospodarczego i społecznego, Polska i Niemcy podpisały 15 maja 1922 w Genewie specjalną konwencję.
SYTUACJA NIEMIEC PO KONFERENCJI W PARYŻU.
Po konferencji w Paryżu Niemcy utraciły pozycję mocarstwa. Na republikę weimarską nałożono ograniczenia natury militarnej, zastosowano sankcje gospodarcze oraz pozbawiono ją terytoriów uzyskanych kosztem państwa sąsiednich. Została zniesiona powszechna służba wojskowa, a liczebność armii została ograniczona do 100 tys. żołnierzy. Państwo niemieckie zostało również obciążone sporą kontrybucją, musiano zapłacić 132 mld marek. Niemcy ani na chwilę nie przestały być zdeklarowanym przeciwnikiem powojennego ładu. Kolejne rządy niemieckie dążyły do rewizji postanowień traktatu pokojowego. Początkowo skoncentrowały się na roszczeniach wobec Polski, wychodząc z założenia, że na tym odcinku będą mogły najłatwiej osiągnąć sukces.
RAPALLO
Latem 1920 roku podczas wojny polsko-sowieckiej Niemcy rozpoczynają ekonomiczną blokadę Polski.
20 lipca 1922 strona niemiecka w tzw. Deklaracji warszawskiej odstąpiła od stosowania utrudnień w eksporcie towarów do Polski, gdyż zależało jej na swobodnym tranzycie towarów między Niemcami a ZSRR.
Niemcy i Rosja nawiązały w Rapallo stosunki dyplomatyczne, zrzekły się wzajemnych pretensji finansowych i przyznały sobie klauzulę najwyższego uprzywilejowania w wymianie handlowej. 11 sierpnia 1922 podpisano również tymczasowe porozumienie o współpracy wojskowej. Strona sowiecka stwarzała Niemcom dogodne warunki dla omijania postanowień traktatu wersalskiego ograniczającego ich możliwość rozwoju militarnego w tym możliwość prowadzenia doświadczeń z zakresu nowych broni, których nie wolno im było posiadać. Mogli je jednak testować na sowieckich poligonach, znajdujących się poza wszelką międzynarodową kontrolą. Ustalenia z Rapallo zostały następnie potwierdzone i rozszerzone układem berlińskim z 24 kwietnia 1926. W Polsce układ z Rapallo wywołał zaniepokojenie, gdyż podejrzewano, że oprócz ujawnionego układu zawarli tajne porozumienie wojskowe.
Niebezpieczeństwo rewizjonizmu niemieckiego doprowadziło do porozumienia polsko-francuskiego podpisanego już 19 lutego 1921 roku. Do układu sojuszniczego dołączono również tajną konwencję wojskową z 21 lutego 1921 roku, która zakładała m.in., iż w razie agresji niemieckiej oba państwa udzielą sobie pomocy militarnej wszystkimi posiadanymi siłami.
WOJNA CELNA
Stosunki polsko-niemieckie pogorszyły się w czerwcu 1925 kiedy wybuchła wojna celna między sąsiadami.
Wygasają wówczas postanowienia konwencji górnośląskiej o bezcłowym dopuszczaniu na rynek niemiecki towarów z polskiej części Górnego Śląska. W związku z brakiem zgody władz niemieckich na dalszy bezcłowy wwóz węgla rząd polski ogłosił 20 czerwca 1925 dekret zabraniający importu wielu artykułów niemieckich.
W odpowiedzi rząd niemiecki wydał zarządzenie z 1 lipca i 31 sierpnia 1925 podwyższając taryfy celne na towary pochodzące z Polski, a zarządzeniami z 2 i 8 lipca 1925 wprowadził zakaz importu niektórych towarów. Stosunki handlowe między obu państwami uległy zamrożeniu.
LOCARNO
16 października 1925 zostają parafowane porozumienia lokareńskie, podpisane 1 grudnia 1925 w Londynie przez Francję, Niemcy, Belgię, Wielką Brytanię i Włochy.
Pakt reński podkreślał nienaruszalność istniejącej granicy Niemiec z Francją i Belgią oraz utrzymanie zdemilitaryzowanej strefy nad Renem. Zabiegi Polski (której nie dopuszczono do rozmów) o rozciągnięcie identycznych gwarancji na granicę polsko-niemiecką nie zostało uwzględnione.
W Locarno zawarto też traktaty arbitrażowe: czechosłowacko-niemiecki i polsko-niemiecki, które miały regulować tryb załatwiania sporów między sąsiadami. Z chwilą wejścia w życie postanowień lokareńskich system wersalki uległ modyfikacji.
Dokonany został podział Europy na dwa niejednakowe traktowane obszary - wschodni i zachodni, któremu gwarantowano utrzymanie istniejącego układu granic. Układy z Locarno były dla Polski groźne w tym sensie, że stwarzały Niemcom możliwości występowania z postulatami rewizji granicy z Polską. Ówczesny minister spraw zagranicznych Polski Aleksander Skrzyński nie był w stanie przeciwdziałać zbliżeniu Francji z Wielką Brytanią i Niemcami, gdyż Polska nie miała nic do zaoferowania w zamian.
1926-1933
8 września 1926 roku Niemcy wchodząc do Ligi Narodów otrzymały stałe miejsce w Radzie Ligi. Była to kolejna porażka Polski, która od dłuższego czasu bezskutecznie zabiegała o uzyskanie takiego miejsca.
W 1926 roku propaganda niemiecka zaczęła rozpowszechniać pogłoski, jakoby Polska próbowała porozumieć się z republiką weimarską kosztem Litwy. Polska miałaby otrzymać Kłajpedę w zamian za zgodę na przyłączenie Gdańska do Niemiec. Propaganda niemiecka zmierzała w ten sposób do zaognienia relacji polsko-radzieckich
Pod koniec 1926 roku mocarstwa zdecydowały się na zlikwidowanie stałej Sojuszniczej Komisji Kontroli, nadzorującej rozbrojenie Republiki Weimarskiej.
30 sierpnia 1929 podpisano bez udziału Polski protokół o zakończeniu okupacji Nadrenii najpóźniej do 30 czerwca 1930 roku. Wycofanie wojsk alianckich z Nadrenii nie tylko nie osłabiło, ale wzmogło mocarstwowe tendencje w Niemczech. Nastroje nacjonalistyczne spowodowane były również wielkim kryzysem gospodarczym.
Zawarcie polsko-niemieckiej umowy likwidacyjnej 31 października 1929 anulującej wzajemne roszczenia finansowe ułatwiło wprawdzie podpisanie między obu państwami umowy handlowej 27 marca 1930 ale parlament niemiecki jej nie ratyfikował. Wojna gospodarcza nie została więc przerwana.
PAKT O NIESTOSOWANIU PRZEMOCY 1934
Od 1933 roku na czele niemieckiego rządu stoi Adolf Hitler. Pod jego naciskiem wyciszono hałaśliwą propagandę antypolską. Posunięcia te uważane w kręgach polskich przywódców za istotny zwrot w polityce niemieckiej.
Latem 1933 zostały przerwane niemiecko-sowieckie kontakty wojskowe, 14 października Hitler ogłosił wystąpienie Niemiec z Ligi Narodów i rezygnację z udziału w pracach genewskiej konferencji rozbrojeniowej.
Proces zbliżenia z Polską rozpoczął się w 1933 roku. 15 listopada 1933 miało miejsce spotkanie Hitlera z Józefem Lipskim. Złożono wówczas obietnice wyrzeczenia się w stosunkach między państwami ,,wszelkiego uciekania się do użycia siły”. 26 stycznia 1934 w Berlinie Józef Lipski i Konstantin von Neurath podpisują dziesięcioletnią polsko-niemiecką deklarację o niestosowaniu przemocy.
Sprawy sporne miały być załatwiane wyłącznie na drodze bezpośrednich rokowań. Zawarcie paktu umożliwiło także rozwiązanie wielu innych problemów, m.in. zamknęło trwającą od 1925 roku wojnę celną, co formalnie było istotne, choć tylko w niewielkim stopniu wpłynęło na ożywienie wymiany handlowej między oboma państwami.
Hitler zaczął wysuwać żądania, których Polska nie mogła spełnić. W styczniu 1935 Hermann Goring, minister lotnictwa Rzeszy i premier Prus, zaproponował zawarcie tajnego układu, który ustalałby na wschodzie strefy zainteresowań obu państw. Polsce przy tym podziale miałyby przypaść Ukraina i Litwa. Spotkało się to ze zdecydowaną odmową Polski.
POLITYKA RÓWNOWAGI
Wraz z zawarciem układów o nieagresji z Niemcami i ZSRR w 1934 rozpoczynał się nowy etap polskiej polityki zagranicznej. Określano ją mianem ,,polityki równowagi”.
Podstawową wytyczną dla dyplomacji polskiej stawało się zatem dążenie do niepodejmowania współpracy z żadnym z tych krajów (Niemcy, ZSRR) przeciwko drugiemu. Punktem spornym w stosunkach polsko-niemieckich stał się tzw. Pakt wschodni, według którego ZSRR, Niemcy, Polska, Francja, Czechosłowacja i państwa bałtyckie miały zawrzeć pakt o nieagresji. Trudność polegała na tym, że Hitler odnosił się do tego pomysłu zdecydowanie negatywnie. Niemcy nie miałyby wówczas żadnej możliwości ekspansji. Beck starał się wywoływać wrażenie, że projektowany układ nie może wpłynąć na zmianę stanowiska Polski wobec Niemiec.
W maju 1935 roku umiera Piłsudski. Pierwszym ważnym posunięciem Becka po rozpoczęciu samodzielnego kierowania polityką zagraniczną była wizyta w Berlinie w lipcu 1935. Beck po raz pierwszy rozmawia z Hitlerem, który zapewnia go o przychylnym stanowisku Niemiec do Polski. Oświadczenia te mieszczą się w ramach ogólnej polityki Hitlera, dążącego do zneutralizowania lub pozyskania tych państw, przeciw którym aktualnie nie występował. Minister Beck wyraźnie dawał Hitlerowi do zrozumienia, że Polska wyklucza współpracę z Niemcami przeciwko ZSRR. Beck sugerował również, że nie bierze pod uwagę również współpracy z Rosją przeciwko III Rzeszy.
W 1937 Beck zaproponował ambasadorowi niemieckiemu Moltkemu, aby rząd niemiecki i polski ogłosiły deklaracje gwarantujące istniejący stan rzeczy w Wolnym Mieście. 19 października minister spraw zagranicznych Neurath oświadczył ambasadorowi Lipskiemu, że sprawa Gdańska nie jest wprawdzie aktualna bezpośrednio, ale będzie kiedyś musiała być uregulowana w ten sposób, aby ,,niemiecki Gdańsk przywrócić do jego naturalnego stosunku z Rzeszą, przy czy interesy gospodarcze Polski mogły znaleźć daleko idące uwzględnienie”. 14 stycznia 1938 Hitler zapewnił Becka, że prawa Polski do Gdańska ani statut Wolnego Miasta nie zostaną naruszone oraz że oświadczenie to jest niezależne od losu Ligi Narodów.
1938-1939
20 września 1938, Józef Lipski w rozmowie z Hitlerem zaproponował podjęcie rozmów na temat ustabilizowania sytuacji Gdańska, uznania przez Niemcy ich granicy z Polską oraz przedłużenia paktu o nieagresji. Jednak plany polskie pokrzyżowała konferencja w Monachium, na która Polska nie została zaproszona.
24 października 1938 minister Ribbentrop oświadczył Lipskiemu, że nadszedł czas, aby ,,ukoronować dzieło wszczęte przez marszałka Piłsudskiego i Hitlera” dokonując całościowego uregulowania stosunków polsko-niemieckich. W tym celu Gdańsk zostanie przyłączony do Rzeszy; powstanie połączenie eksterytorialną autostradą i wielotorową linią kolejową Prus Wschodnich z III Rzeszą przez Pomorze Gdańskie; Polska i Rzesza uznają wzajemnie nienaruszalność swych granic; pakt o nieagresji zostanie przedłużony z 10 do 25 lat, a Polska przystąpi do paktu antykominternowskiego.
Niemcy w zamian oferowali również poparcie polskich dążeń do uzyskania wspólnej granicy z Węgrami. Propozycje te zostały odrzucone, ale Niemcy i tak konsekwentnie i coraz kategoryczniej je powtarzali. Oczywiste już było, że nie mają one charakteru sondażowego, a Polska staje w obliczu bezpośredniego zagrożenia swej suwerenności i integralności.
W kwietniu 1939 roku A. Hitler wydał rozkaz przygotowania do ataku na Polskę. Polska w tym samym niemal czasie również podjęła przygotowania wojenne (m.in. zaczęto propagować pożyczkę na Fundusz Obrony Narodowej i Pożyczkę Obrony Przeciwlotniczej). Konflikt zbrojny z Niemcami stał się nieunikniony, zadaniem polski stało się znalezienie sobie sojuszników wśród zachodnich mocarstw.
Zbliżenie polsko-brytyjskie (dwustronne gwarancje Wielkiej Brytanii i Polski) było według Hitlera dowodem polityki okrążania Niemiec, w związku z czym wypowiedział ważność deklaracji z 1934 roku.
28 kwietnia 1939 roku miała miejsce słynna mowa A. Hitlera w Reichstagu, podczas której obrońców systemu wersalskiego nazwał „podżegaczami wojennymi”. Reakcja strony polskiej była niemal natychmiastowa. 5 maja 1939 roku miało miejsce przemówienie sejmowe Józefa Becka. Wtedy właśnie padły słynne słowa : „My w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za wszelką ceną. Jest jednak rzecz tylko w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna. Tą rzeczą jest honor.”
19 maja tegoż roku podpisano także polsko-francuski protokół, przewidujący w wypadku agresji niemieckiej na Polskę, działania wojenne Francji przeciwko Niemcom. Pomoc taka miała być udzielona przez lotnictwo natychmiastowo, a przez siły lądowe w 15 dniu wojny.
23 sierpnia 1939 roku w Moskwie, zawarto między Niemcami a ZSRR układ o nieagresji. Formalnemu porozumieniu o rozstrzyganiu spornych spraw na drodze pokojowej towarzyszyły tajne protokoły ustalające strefy wpływów obu państw w Europie. W strefie radzieckiej znalazły się m.in. ziemie Polski na wschód od linii rzek Pisy, Narwi, Wisły i Sanu.
25 sierpnia Wielka Brytania podpisała z Polską w Londynie układ o wzajemnej pomocy. 29 sierpnia rząd polski podjął decyzje o mobilizacji. 31 sierpnia 1939 roku Hitler wydał rozkaz uderzenia na Polskę nazajutrz 1 września rano. Niemcy były gotowe do uderzenia na Polską już 26 sierpnia 1939 roku. Powstrzymywała je tylko niegotowość ich sojusznika - Włoch. Wizyta tego samego dnia w niemieckim Ministrowie Spraw Zagranicznych III Rzeszy Jozefa Lipskiego nie przyniosła już żadnych rezultatów.
Stosunki polsko - radzieckie
Stosunek Rosjj do odrodzonej Polski
„Ententa wepchnęła między Niemcy i Rosją państwo Polskie, dzielące Niemcy na dwie części i prześladujące ludność niemiecką” Tawarisz Lenin
Traktat Ryski był dla Rosji drażniącą koniecznością i nie zamierzała go respektować
O ile Polska chciała oderwania od Rosji narodów nierosyjskich, o tyle Rosja chciała odebrać Polsce kresy wschodnie (przy pomocy patrii komunistycznych m in.)
Łamanie postanowień traktatu ryskiego przez Rosję
Nie wypłacenie Polsce kontrybucji
Odmowa zwrotu dóbr kultury
Odmowa zwolnienia polskich więźniów
Potępienie aktywności religijnej Polaków
Traktat Ryski 18 III 1921 -
INTERESY OBU PAŃSTW:
Polska:
cel główny: ustalenie takich granic, które zagwarantują bezpieczeństwo
zapobieżenie wszelkim nowym próbom współpracy Rosji z Niemcami (kwestia Wileńszczyzny, która przypadła Polsce, dzięki czemu uniknięto bezpośredniej granicy rosyjsko-niemieckiej)
popieranie dążeń niepodległościowych Białorusi, Ukrainy i Wschodniej Galicji
granica zgodna z interesem strategicznym - poprzez Wołyń, Białoruś, od Zabrucza za Łuniniec i Mołodeczno ku Dźwinie. Nie dążono do zbyt wielkich zdobyczy terytorialnych, by uniknąć wchłonięcia zbyt wielkiej liczby ludności niepolskiej. Państwo wielonarodowe było sprzeczne z polityką ówczesnego rządu.
Rosja:
bez znaczenia straty terytorialne
dążyła do wycofania przez Polskę zasady samostanowienia narodów w stosunku do krajów takich jak Ukraina czy Białoruś, które zostały włączone do Rosji.
Podpisanie traktatu wprowadzało ją na arenę międzynarodową, na której do tej pory była izolowana.
Zaburzenia na kresach wschodnich
1924 delegat Ros. Podczas rozmów z Anglikami nakreślił projekt odebrania Polakom Kresów schodnich, co spotkało się z oficjalnym protestem rządu polskiego
z ZSRR przenikały zbrojne oddziały dywersyjne, mające wsparcie miejscowej ludności białoruskiej i ukraińskiej.
3/4 VIII 1924 - atak na przygraniczne miasteczko Stopce
5 IX 1924 terroryści ukraińscy rzucili bombę na prezydenta Wojciechowskiego we Lwowie.
Próba zbliżenia z ZSRR
5 X 1925 układy w Locarno
W obliczu tych układów, by uniknąć izolacji rząd Skrzyńskiego proponuje Moskwie zwołanie konferencji w celu unormowania wzajemnych stosunków
Po negocjacjach z państwami bałtyckimi Polska proponuje Rosji zawarcie paktu o nieagresji między Polską, Estonią, Łotwą, Litwą, Rumunią i Rosją. Jednak Rosja odmawia, gdyz widzi w tym sojusz antyradziecki montowany przez Polaków.
Reakcje na przewrót majowy
ZSRR rozpoczęła nagonkę na nowy rząd uważając wydarzenia w Polsce za przewrót faszystowski dokonany w interesie Anglii w ramach frontu antybolszewickiego.
Na granicy z Polską zgrupowano znaczne siły Armii Czerwonej.
ZSRR poparł litewskie dążenia wobec Wilna
Jednocześnie by zdezorientować opinię publiczna, zaproponowano Polsce pakt o nieagresji. Rozmowy przerwało zabójstwo posła ZSRR Piotra Wójka w Warszawie (7. VI 1726). Mimo potępienia tego czynu przez rząd polski, ZSRR obarczyło Polskę odpowiedzialnością i wznowiło nagonkę antypolską.
Polsko - radziecki pakt o nieagresji
Piłsudski wobec ochłodzenia stosunków niemiecko-rosyjskich postanowił zastosować politykę równoważenia stosunków między dwoma mocarstwami.
Po I 1931 wzrost presji japońskiej w Chinach skłonił ZSRR do poprawy stosunków stosunków Polską
I 1932 parafowano polsko-radziecki pakt o nieagresji (podobne ZSRR zawarł z Finlandią, Łotwą i Estonią)
25 VII 1932 podpisanie ostatecznego tekstu.
Nawiązanie w nim do Traktatu Ryskiego, paktu Brianda-Kellogga i protokołu Litwinowi. Pakt przewidywał wyrzeczenie się wojny i wstrzymanie się od uczestnictwa w układach skierowanych przeciw sobie nawzajem. Pakt został zawarty na 3 lata. Wzmacniał pozycję Polski w stosunkach stosunkach Niemcami.
Ocieplenie stosunków
Stosunków prasie w ZSRR pojawiły się głosy uznające prawo Polski do Pomorza
IV 1933 podczas wizyty w Moskwie zadeklarowano, że Polska nie zwiąże się z Niemcami przeciw ZSRR
3 VII 1933 konwencja londyńska o określeniu napastnika (ZSRR, Estonia, Łotwa, Rumunia, Turcja, Afganistan) Umowa odrzucała usprawiedliwienie wszystkich agresji jak np.: dezaprobata dla systemu politycznego sąsiada, czy konfliktów wewn.
VIII 1933 „izwiestia” stwierdzają zbieżność polityki polskiej i radzieckiej, a powstanie Polski to „jeden z niewielu faktów pozytywnych” powstałych po II W.Ś. (szczerość deklaracji budzi duże wątpliwości… he he)
I 1934 - XVII Zjazd WKP(b) - Stalin podkreślał w swym referacie poprawę w stosunkach polsko-radzieckich
5 V 1934 protokół przedłużający pakt o nieagresji na dalsze 10 lat. Rząd radziecki ostatecznie uznał granicę wschodnią Polski a polski MSZ, pan Beck forsował normalizację stosunków ZSRR ZSRR Ruminią oraz wycofanie poparcia ZSRR dla Litwy. Bezskutecznie.
W przededniu wojny
Wbrew pozornej poprawie stosunków na Kremlu dojrzewała koncepcja polityki, w myśl której ZSRR stawiał się w roli „arbitra” na wypadek konfliktu, gotów sprzymierzyć się z którąkolwiek z silnych stron, Niemcami bądź Ententą.
IV 1939 ZSRR proponuje Francji i Anglii traktat, w którym ZSRR byłaby zobowiązana do pomocy sąsiedzkiej w razie potrzeby. Beck uznał te uzgodnienia za nie do przyjęcia. Państwa zachodnie decydowały się dać ZSRR taką możliwość, gdyż chciały przeciągnąć ją na swoją stronę w razie konfliktu z Niemcami
Niemcy w odpowiedzi proponują Rosji realizację wspólnych interesów w Europie wschodniej. Też chcą ją mieć po swojej stronie.
10 VII Moskwa otrzymuje ofertę podziału Polski i zapowiedź inwazji. 23 VII Pakt Ribbentrop-Mołotow o podziale strew wpływów (Narew-San-Wisła)
po 1 września 1939 rząd ZSRR zajął dwuznaczne stanowisko, pozory neutralności. 12 IX ambasador ZSRR opuszcza Polskę
17 IX 2.00 rano ambasador RP otrzymał notę radziecką: „wobec bankructwa państwa polskiego” Armia Czerwona przekroczy granicę „by wziąć w opiekę ludność białoruską i ukraińską”
6