Rozumienie / poznanie siebie - streszczenie na podstawie Psychologii społecznej - E.Aronsona, T.Wilsona i R.Akert - podstawowe pojęcia
Pojęcie Ja - zawartość naszego Ja- spostrzeganie przez nasze własne myśli, przekonania i cechy osobowości.
Ostatnie badania wykazały, ż pojęcie Ja jest kształtowane zarówno przez kulturę , jak i przez epokę historyczną.
Introspekcja - proces w który człowiek spogląda w swoje wnętrze i bada swoje myśli, uczucia i motywy. Introspekcji dokonujesz, gdy spoglądasz w głąb siebie i badasz „wewnętrzną informację” o swoich myślach, uczuciach i motywacjach- informacje te masz tylko ty.
Teoria samoświadomości - koncepcja przyjmująca, że każdy człowiek koncentruje uwagę na sobie samym, zaczyna oceniać własne zachowanie i porównywać je ze swoimi wewnętrznymi normami i wartościami. Zgodnie z teorią samoświadomości, gdy koncentrujemy się na sobie oceniamy własne zachowanie i porównujemy je z naszymi wewnętrznymi normami i wartościami. Stajemy się świadomi siebie, gdy zaczynamy obiektywnie, oceniająco obserwować siebie samych.
Introspekcja nie musi prowadzić do prawdziwych przyczyn zachowania, potrafimy przekonać samych siebie, że nam je ujawniła.
Teoria przyczynowości - teoria dotycząca przyczyn naszych uczuć i zachowania, wiele z tych teorii przyswajamy sobie z kultury, w której żyjemy. Ludzie mają własne teorie tłumaczące, co wpływa na ich uczucia i zachowanie. T.Wilson stwierdził, że analizowanie przyczyn naszych uczuć nie zawsze jest najlepszą strategią i w istocie może daną sprawę pogorszyć. Problem polega na tym, że ponieważ trudno jest stwierdzić dokładnie dlaczego mamy w związku z czymś takie, a nie inne odczucia znajdujemy sobie powody, które brzmią wiarygodnie i które łatwo przychodzą nam na myśl. Powody sprawiające wrażenie wiarygodnych i zarazem dostępnych nie muszą być jednak prawdziwe. Możemy przekonać siebie że są one właściwe i w konsekwencji zmieniać nasze uczucia tak by do nich pasowały.
Zmiana postawy spowodowana wyszukiwaniem przyczyn- zmiana postawy będąca konsekwencją zastanawiania się nad przyczyną własnych postaw. Ludzie zakładają zgodność swoich postaw z przyczynami, które wydają się wiarygodne i są łatwe do zwerbalizowania.
Tłumienie - usiłowanie by nie myśleć o czymś. Może prowadzić do obsesyjnego pojawiania się tej właśnie myśli której ludzie nie chcą dopuszczać do świadomości. Najlepszą strategią jest nie starać się za bardzo unikać tych myśli.
Teoria spostrzegania siebie - teoria głosząca, że gdy nie jesteśmy pewni naszych postaw i uczuć, bądź są one niejednoznaczne, wnioskujemy o nich obserwując własne zachowanie i sytuację w której się ono pojawia. Ryle dowodził, że ludzie dochodzą do określonych poglądów na temat samych siebie przywołując w pamięci swoje typowe zachowania. Zgodnie z teorią spostrzegania siebie żeby wyciągnąć wnioski o własnych odczuciach, obserwujemy nie tylko nasze otwarte zachowanie, ale również rejestrujemy własne wyrazy twarzy.
Hipoteza mimicznego sprzężenia zwrotnego - dowodzi że mimika może wywoływać odpowiednie dla nich emocje. Inaczej mówiąc „robienie zadowolonej miny” może sprawić, że faktycznie będziesz czuł się zadowolony (test z ołówkiem w ustach ).Wyraz mimiczny może determinować emocję, która jest doświadczana.
Efekt nadmiernego uzasadnienia:
Pomniejszanie- niedocenianie wpływu jednej przyczyny naszego zachowania, kiedy inna przyczyna jest szczególnie wyrazista i łatwo dostrzegalna. Kiedy zewnętrzne przyczyny naszego zachowania są szczególnie łatwo dostrzegalne, popadamy w przesadę, pomniejszając rolę czynników wewnętrznych. Ten proces ma ważne konsekwencje - zależy bowiem od niego motywacja do podejmowania działań, późniejsze zainteresowanie tymi działaniami oraz ilość przyjemności, jaką będziemy w nich znajdowali.
Motywacja wewnętrzna - angażowanie się w jakieś działanie ponieważ sprawia nam ono przyjemność bądź wzbudza nasze zainteresowanie, a nie wskutek zewnętrznych nacisków lub dla zewnętrznych korzyści. Zachowanie motywowane wewnętrznie jest źródłem szczególnie korzystnego doświadczenia - nazywane płynięciem. Człowiek znajdujący się w tym stanie ogniskuje swoją uwagę na zadaniu, blokuje odbiór innych bodźców, bez reszty się koncentruje.
Motywacja zewnętrzna - angażowanie się w jakieś działanie na wskutek zewnętrznych nacisków lub dla zewnętrznych korzyści, a nie dlatego że wykonywanie zadania sprawia nam przyjemność bądź wzbudza nasze zainteresowanie. Nagrody zewnętrzne mogą osłabić motywację wewnętrzną.
Efekt nadmiernego uzasadnienia- zjawisko polegające na spostrzeganiu swojego działania jako wywołanego przekonującymi czynnikami zewnętrznymi i niedocenianiu wagi czynników wewnętrznych. Ludzie tracą zainteresowanie czynnością która uprzednio sprawiała im przyjemność.
Dwuczynnikowa teoria emocji- koncepcja zgodnie z którą doznanie emocji jest rezultatem dwufazowego procesu spostrzegania siebie- najpierw ludzie doświadczają pobudzenia fizjologicznego a następnie poszukują dla niego odpowiedniego wyjaśnienia. Po pierwsze musimy być w stanie pobudzenia fizjologicznego i je sobie uświadomić , po drugie musimy poszukać dla niego odpowiedniego wyjaśnienia. Aby określić przyczynę odczuwanego pobudzenia wykorzystujemy informację zawartą w sytuacji.
Błędne określenie przyczyn pobudzenia - przypisanie własnego pobudzenia niewłaściwemu źródłu, czego konsekwencją jest fałszywa bądź nadmiernie silna emocja.
Schematy Ja - oparte na naszych przeszłych doświadczeniach zorganizowane struktury wiedzy o nas samych, które pomagają nam zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć własne zachowanie. Badania sugerują że ludzie rozwijają schematy Ja dotyczące tych aspektów siebie, które odróżniają ich od innych.
Pamięć autobiograficzna - treści pamięciowe dotyczące własnych myśli, uczuć i zachowań w przeszłości. Wielka część naszej wiedzy o sobie składa się z zapisów pamięciowych dotyczących naszych przeszłych postaw, uczuć i zachowań. Z upływem czasu pojawiają się zniekształcenia, zmyślenia, czy całkowite zapomnienie.
Ja odzwierciedlone- spostrzeganie siebie oczami innych ludzi i włączanie ich opinii do własnego pojęcia Jan
Teoria porównań społecznych- koncepcja zgodnie z którą poznajemy swoje własne zdolności i postawy poprzez porównywanie się z innymi ludźmi. Teoria porównań społecznych koncentruje się na dwóch ważnych zagadnieniach: kiedy angażujesz się w dokonywanie porównań społecznych, kogo wybierasz jako tego z kim się porównujesz. Dokonujemy porównań społecznych gdy nie ma obiektywnego standardu, wg którego możemy siebie ocenić i kiedy nie mamy pewności jacy jesteśmy pod określonym względem.
Ludzie najczęściej porównują się z osobami które są do nich podobne pod względem istotnej cechy czy wymiaru.
Porównania społeczne w górę- porównanie siebie z ludźmi którzy maj ą większe osiągnięcia niż oni sami, czynią to aby określić na czym polega doskonałość czy też jaki jest poziom najwyższy.
Porównania społeczne w dół- porównywanie siebie z ludźmi którzy lokują się niżej w zakresie jakiejś zdolności czy cechy, mające na celu uzyskanie poczucia większego zadowolenia z siebie, jest strategią służącą ochronie i wspomaganiu siebie, dla podbudowania ego.
Autoprezentacja - próba zakomunikowania poprzez nasze wypowiedzi, zachowania niewerbalne i działania, kim jesteśmy albo za kogo chcielibyśmy być uważani przez innych.
Kierowanie wrażeniem - świadome bądź nieświadome aranżowanie starannie skonstruowanej prezentacji Ja która wytworzy u innych określone wrażenie, zgodnie z naszymi celami czy potrzebami w interakcji społecznej.
Techniki autoprezentacji:
- ingracjacja - proces polegający na tym, że ludzie schlebiają jakiejś osobie często o wyższym statusie, wychwalają ją i w ogóle wpróbują wzbudzić w niej sympatię do siebie. Mogą przybierać formę prawienia komplementów, przytakiwania, wyrażania swojego współczucia i gotowości pomocy itd.
- promowanie siebie- aktywne eksponowanie zalet własnej osoby poprzez opisywanie swoich zdolności, manifestowanie wiedzy i uparte dążenie do wywarcia na innych korzystnego wrażenia.
- pławienie się w cudzej chwale- dążenie do poprawienia własnego wizerunku poprzez wiązanie się z ludźmi którzy odnieśli sukces lub są sławni
- kreowanie usprawiedliwień dla możliwej porażki- tworzenie utrudnień i wymyślanie usprawiedliwień dla samego siebie, żeby w wypadku niepowiedzenia dysponować gotowym wytłumaczeniem. Są dwa sposoby kreowania usprawiedliwień możliwej porażki: a)ludzie tworzą utrudnienia które zmniejszają prawdopodobieństwo sukcesu, więc jeżeli poniosą porażkę mogą winę składać na te właśnie utrudnienia a nie na swój brak zdolności, b)wymyślają gotowe usprawiedliwienia na wypadek porażki
4