Geneza Piastów
Prasiedziby nad Dnieprem, jak podają Herodot, Piliniusz, Tacyt i Ptolemeusz
lud Słowiański, który migrował najpóźniej do Europy
między 6 a 8 wiekiem Słowianie zajmowali wielkie przestrzenie Europy Wschodniej i Środkowej, od Dniepru do Łaby, Europy Południowej od Dunaju po Morze Śródziemne - sąsiedztwo Bizancjum.
Dokumentacji migracji Słowian dokonał Jordanes - historych Gotów (6w. Grecja lub Włochy - pisał). „O pochodzeniu i dziejach Gotów”
Prokopiusz z Cezarei „O rządzeniu państwem”. - też o wędrówce Słowian, nazwał ich Antami i Sklawenami
Podział na trzy grupy: południowi - Słoweńcy, Serbowie, Bułgarowie, Macedończycy, Chorwaci. Wschodni - Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy; Zachodni - Polanie, Czesi, Słowacy, Obodryci, Wieleci, Serbowie Łużyczcy - rozmieszczenie i inne o nich podaje „Geograf Bawarski”
Paweł Diakon „Historia Longobardorum” - penetracja nad Adriatykiem 6 i 7 w.
Adam z Bremy „Dzieje kościoła hamburskiego” - kształtowanie granicy między Słowianami a Sasami
Relacja kupca Wulfstana w „Dziejach świata” Orozjusza dla króla Alfreda (Anglik)
Rodzime kronikarstwo późno, 11 - 12 w gdy rozbicie dzielnicowe (monarchia patrymonialna). Więc każdy z tych władców chciał udowodnić jakoś ideowo swoje pochodzenie, że może rościć sobie prawo do danego kawałka. I jest Kosmas („Kronika Czechów”, mało wiarygodne) i Nestor (mnich kijowski, „Powieść doroczna” i „Powieść minionych lat” - początki ruskich, nazwy plemion słowiańskich).
Pomorzanie, Wolinanie, Ślężanie, Dziadoszanie, Opolanie, Golęszyce, Małopolska - Wiślanie. Goplanie, Lędzice - Lubelszczyzna.
Ustrój społeczny i polityczny: rodziny - rody - wspólnoty terytorialne - plemiona.
Wspólnota terytorialna o charakterze demokracji wojennej. Decyzje - wiec plemienny. Na czele zbrojnej drużyny stał wódz z autorytetem, który potem był wybierany przez zgromadzenie na księcia - naczelnika. Za pokoju chciał utrzymać się przy władzy i zrobić dziedziczność. No i zaczął się rozpad na grupy uprzywilejowane i nieposiadające praw.
wierzenia Słowian - Słońce Ogień i Niebo - Swaróg powstały z Peruna. Opiekun kowali. Jego synem Dadźbóg. Wiatry i urodzaj - Wit (Światowid, Trzygłów). Wołos - bydło rogate. Świątynie słowiańskie - Gontyny
monarchia patrymonialna, ale książę musiał się liczyć z możnymi. Próby buntu możnych surowo karane. Po ojcu władcą najstarszy syn - z reguły.
Podstawą władzy księcia - zbrojna drużyna. Pancerni - konni, tarczownicy - piechota. Rekrutowani z Polski, ale może i ze Skandynawii, bo taka moda.
Bez stolicy, były grody warowne, zarządzane przez komesów (kasztelanów), reprezentują oni księcia w terenie. Główne Poznań i Gniezno.
Palatyn = wojewoda - siła zbrojna, pierwszy po księciu; kanclerz = duchowny piśmienny i czytelny; komornik - skarb; cześnik - wino księcia; stolnik - zaopatrzenie dworu; miecznik - uzbrojenie;
Większość kraju - wolni chłopi. Niewolnicy - cywile z podbitych ziem, traktowani jak późniejsi pańszczyźniani. Powinności wolnych chłopów: wznoszenie budowli, służba wojskowa, danina w zbożu, bydle, nierogaciźnie, miodzie i futrze; stan - obowiązek żywienia księcia w jego podróży; powóz - przewożenie księcia; przewód - przeprowadzanie książęcych; podwody - dostarczanie koni i wozów gońcom.
Mieszko I
960 - 992.
Pierwszy historyczny książę polski. Gall Anonim podaje przodków. Mieszko - Siemomysł - Lestek - Siemowit - Piast
Państwowość polska i dynastia Piastów ma genezę wielkopolską. Za Siemomysła - Polanie. Za Mieszka - Polanie, Goplanie, Mazowszanie, Lędzianie. Pomorze Wschodnie (być może i za S.)
Miał państwo niejednolite, co prawda gadali jednym językiem i mieli podobne wierzenia i poziom gospodarczy, ale jedyną formą łączną była więź plemienna. Więc Mieszko unifikuje. Chcą tego i możni i drużyna.
Zaczął potwierdzać swą siłę podbojami. Ziemię Lubuską, ok. 960 w kierunku Wolina. A tam groźni Wieleci i Niemcy do tego. 964 - starcie polsko-niemieckie. Klęska Polski, śmierć brata Mieszka, rozejm z Ottonem I - będzie płacił trybut z części ziem. Do tego przedtem w Czechach jest Bolesław I, a Mieszko ekspansjował na południe, więc rywalizowali. I Otton I nienaumyślnie nam pomógł, za sprawą elit kościelnych chciał mieć zwierzchność nad kościołem czeskim, w 950 nakazał hołd trybutarny Bolkowi. Duchowieństwo czeskie weszło do niemieckiego, Bolek i Mieszko obaj potrzebowali sojuszu, więc sojusz, wzmocniony w 965 ślubem z Dobrawą.
Mieszko chciał przyjąć chrześcijaństwo, bo to wzmocni, zunifikuje, ale nie od Niemców, tylko od Czechów. 966 chrzest. Pierwszy biskup - Jordan. 968 - pierwsze biskupstwo, podległe bezpośrednio papieżowi. Thietmar - pierw ślub potem chrzest. Gall Anonim odwrotnie. Chrzest w Ratyzbonie albo Ostrowie Lednickim.
Przy pomocy Czechów Mieszko pokonał Wolinian (graf saski Wichman), a w 972 pod Cedynią Niemców (Hodon) (pokonywał brat Mieszka - Czcibor). Utrzymał Pomorze oddając cesarzowi (cesarz obu wezwał) syna - Bolesława na zakładnika.
Dobrawa dożyła do 977, za jej życia przyjaźń polsko-czeska. Syn Bolek, córcia Świętosława Sygryda - wyszła za Swena I Widłobrodego, władcę Danii, Norwegii i Szwecji, potem Anglii; mieli syna Kanuta I Wielkiego, króla Danii i Anglii.
Przyjaźń pl-czes: popierali opozycję do Ottona II na tron niemiecki, ale niekorzystnie. Potem Otton zrobił wyprawę na Polskę, zakończoną układem pl-niem, przypieczętowanym ślubem Mieszka z Odą, córką margrabiego niem. Mieszko do końca życia już w sojuszu z Niemcami. Mieli razem interesy na Połabiu. Tam 983 wybuchło powstanie Słowian, Niemcy stracili władzę, Połabianie zagrażali Niemcom, a Mieszko też chciał ich wykorzystać. I dopóki niepokonani, to współpraca pol-niem.
Na wschodzie 981 Włodzimierz (Kijów) zajął nasze Grody Czerwieńskie (Lędzianowe to było).
990 wojna polsko-czeska. Niemcy nas poparły. Dla nas Śląsk, pd Małopolska z Krakowem <!>
Mieszko wydał dokument Dagome Iudex - akt oddania Polski pod opiekę papieża. Zabezpieczenie polskiego kościoła przed niemieckim.
Małemu Ottonkowi III ofiarował wielbłąda.
Dagome - niby imię Mieszka przed chrztem, albo i przed postrzyżynami. Albo po prostu pierwszy książę o takim imieniu.
Dziatwa z Odą: Mieszko, Świętopełek, Lambert
Po jego śmierci Oda chciała przechwycić władzę!
Bolesław Chrobry
922 - 1025
w wieku 6-7 lat jako zakładnik na dworze cesarskim, zawierał przyjaźnie z arystokratami niemieckimi
Mieszko podzielił państwo między synów, na początku Bolek miał Małopolskę z Krakowem, wypędził braci i macochę.
Na początku współpracował z Niemcami. Wspólnie walczyli na Połabiu i Boleś zdobył ujście Odry.
Zaczął organizować wyprawy misyjne. Biskup praski Wojciech - wymordowana jego rodzina przez Przemyślidów gdy on był na Monte Cassino u Benedyktynów - przyszedł w azyl do Bolka. I poszedł do Prus na misję. Tam jakieś sacrum zbezcześcił i go zabili poćwiartowali. 997.
Chciał arcybiskupstwo kościelne w Gnieźnie, bo miał męczennika, i poparcie papieża Sylwka II i Ottona III.
Plany Bolka i Ottona III wspólne - odrodzić Rzym i równe królestwa (Galia, Sklawinia, Roma, Germania) i jeden cesarz.
1000 zjazd gnieźnieński: utworzenie arcybiskupstwa, niezależność kościoła polskiego, możliwość przyszłych koronacji bez obcych, prawo do mianowania własnych biskupów, zwolnienie z trybutu (Thietmar - z trybutariusza panem). Cesarz nałożył koronę na głowę Bolka, Bolek dostał gwóźdź z krzyża Chrystusa i kopię włóczni Maurycego. A Ottonowi dał ramię Wojciecha i trzystu drużynników na wyprawę włoską.
Dobrze było dopóki Otton żył (1002). Cesarzem nieprzychylny Polsce Henryk II.
Uprzedzając atak niemiecki, Chrobry zajął Milsko, Łużyce, Miśnię. 1003 - zajął Czechy. Cesarz zażądał hołdu z Czech, Boleś odmówił, cesarz go wyparł. Poza tym miał jeszcze Morawy.
1004 wojna. Trzy etapy - 1004-1005, 1007-1013, 1015-1018. Wojna szarpana. Pokój w Budziszynie. I mimo zmienności i ataku Jarosława Mądrego od wschodu Bolek wyszedł zwycięsko.
1018 kolej na sprawy wschodnie. Wyprawa na Kijów z pomocą Niemców i Węgrów. Chciał przywrócić na tron zięcia - Świętopełka. Świętopełk odzyskał władzę, Bolek zajął Grody Czerwieńskie (utracone 981), złupiono mocno ruskich. Ale Świętopełk nie utrzymał się długo. Bolek już drugi raz nie interweniował.
1025 koronacja na Wielkanoc.
Cztery żony: Niemka, Węgierka (syn Bezprym i rozwód), Emnilda (Mieszko i Otton, Regelinda - żona margr Miśni i jeszcze jedna - żona Świętopełka), Niemka Oda.
Mieszko II Lambert
1025 - 1034, Syn Chrobrego i Emnildy.
Niedobry, zaniedbywał, „Gnuśny”. I wadami oskarżali upadek, a przecież sytuację miał trudną. Od młodu przygotowywany na króla, łacina, greka, niemiecki, dowodzenie bitwami.
1013 ożenił się z Rychezą, siostrzenicą Ottona III, córką Matyldy Szwabskiej (ona go chwaliła). Po ślubie dostał Małopolskę na dzielnicę i w Krakowie urodził się Kazimierz Odnowiciel. W tym 1013, gdy się oświadczał, Bolesław z Henrykiem II prowadzili pertraktacje w Merseburgu.
Koronował się w 1025, ku niezadowoleniu Konrada II w Niemczech, ale oni zajęci swoimi sprawami i był luz. Poza tym sprzymierzył się z opozycją Kondka w Niemczech, ale Kondi hardy i stłumił i w 1027 koronował się na cesarza. I napięte stosunki.
Współpraca pol-wielecka i atak na Saksonię 1028. I sukces, ale już nie te czasy. Chęć odwetu, bo już Chrobry ich wpienił, nie było już opozycji w Niemczech, państwo słabsze, pieniędzy mało, inne wojny poprzednio. I 1031 odsiecz cesarska, walki co prawda na rubieżach, ale przegrał, stracił Milsko i Łużyce.
I do tego atakował od wschodu Jarosław.
A bracia - Bezprym i Otton się buntowali.
Mieszko uciekł do Czech 1031, władzę zostawiając Bezprymowi. Bezpryma potem utłukli. W Czechach książę Udalryk kazał Mieszka uwięzić i wykastrować <!>.
Rządy Bezpryma - okrutne. Musiał zrezygnować z korony, bo Rycheza wywiozła insygnia go Niemiec (albo i Bezprym odesłał).
Rycheza - obrażona, bo Mieszko miał kochankę, ale nieprawda, że wcześniej wyjechała z Polski, bo do 1031 była. Jak do Niemiec, to otaczano ją szacunkiem i tytułowano królową. Córki - Gertruda - żona kijowskiego. Młodsza - żona Beli I króla Węgier.
Po śmierci Bezpryma Mieszko wrócił 1032, ale musiał zaakceptować warunki Konrada II i zrzec się korony. Poprawa stosunków, pewnie za przyczyną Rychezy. Podzielił kraj na trzy: swoją, Ottona i bratanka Chrobrego - Dytryka. Dwóch ostatnich zamordowano, Mieszko zjednoczył, ale w 1034 też umarł w niejasnych okolicznościach. Pozostawił Kazika.
Kazimierz Odnowiciel (imię chrześcijańskie - Karol)
1034 - przerwa. 1039 - 1058)
możliwe, że zakonnik, bo oddany na naukę do szkoły klasztornej.
Musiał wyjechać z Rychezą w 1031, ale na śmierć ojca był w Polsce.
I objął po Mieszku tron, ale opozycja się uaktywniła i uciekł, pierw na Węgry, uwięziony i 1038 uwolniony, potem do Niemiec. Tam otrzymał pomoc u rodziny Rychezy. Dostał niemieckie wsparcie zbrojne, co umożliwiło mu powrót na tron.
Ale zanim wrócił na tron to zawłaszczanie w Polsce przez możnowładców (poronieni książęta). Np. Macław na Mazowszu. Po wygnaniu Kazika usamodzielniło się Mazowsze i Pomorze. 1037 bunt ludowy przeciw możnym i duchownym, ale nie objął Mazowsza. Przyczyny: duże koszty utrzymania dworu, kościoła i możnych, a także chrystianizacja, bo lud przywiązany a drastyczne metody. Tragiczny koniec buntu.
Anarchię wykorzystał książę Brzetysław (Czechy), najazdując 1038 zbrojnie, Śląsk se przyłączył, Wlkpolskę złupił. Niewola ludności. Z Gniezna ukradł relikwie Wojciecha.
Kazik dostał pomoc w Niemczech, a nowy cesarz Henryk III wspierał. Henrykowi nie podobało się jedno silne państwo, tylko skłócone dwa małe. No i Henryk zaatakował Czechy, a Kazik do Polski. Trochę dziwnie w oczach kronikarzy, bo zakonnik niby, i dorobili historię, że papież go zwolnił dla ojczyzny, bo ludzie poprosili. I w zamian świętopietrze.
Przywitany z radością w Polsce. Opanował szybko wszystko prócz Śląska, Mazowsza i Pomorza. Pomagał mu Jarosław Mądry w latach 1040-41, sojusz, przypieczętowany ślubem z Dobroniegą.
Dzięki ruskiej pomocy w 1047 podporządkował wreszcie Mazowsze. Natychmiast też Kazik zdobył Pomorze Wschodnie. 1050 samodzielnie odzyskał Śląsk, i wtedy już Henryk stracił cierpliwość. Ale Kazimierz wsparł go w wyprawie na Węgry i cesarz się zgodził na pozostawienie Polsce Śląska. Ale kazał płacić Czechom trybut z tych ziem. Wyrok ten zarzewiem konfliktów polsko-czeskich.
Nie zdążył reaktywować arcybiskupstwa w Gnieźnie, ale w Krakowie zastępcze jakby, mianując Arona. Bo Kraków uniknął zniszczenia w czasie Brzetysława.
Czterech synów: Bolesław, Władek Herman, Mieszko, Otton i córa: Świętosława.
Odbudował administrację państwową i kościelną.
Bolesław II Śmiały - trzeci koronowany po Chrobrym i Mieszku II
1058-1079
żona nieznana (Wiaczesława <?> - ruska), syn Mieszko. Dwóch braci, Hermana i Mieszka uposażył we własne dzielnice, ale ograniczeni, nie mieli wpływu na politykę.
Dokończył arcybiskupstwo gnieźnieńskie, budował kościoły, nadawał dobra możnym (Szczodry), waleczny.
Nawiązywał do polityki Chrobrego i miał silne państwo.
Korzystna koniunktura - walka papiestwa z cesarstwem. Bolek po stronie papieża i tworzył obóz propapieski. W tym celu trzy razy interweniował na Węgrzech. 1060, 64 i 74. W wyniku tego na tronie węgierskim zasiadali przyjaźni mu królowie.
Bolek przestał płacić trybut ze Śląska Czechom, więc stosunki się pogorszyły. Wojna już 1060, początkowo wyprawa do Hradec klęską. Pomorze wykorzystało sytuację i się odłączyło. Skutkiem tego Bolesław chciał naprawić zgodę i wydać swoją siostrę za księcia Czech Wratysława; ale przeciwne dążenia obu państw i na nowo wojna 1070 i 1072.
W Niemczech Henryk IV zaniepokojony zwycięstwami Bolka w Czechach. 1073 już chciał zaatakować, ale w Saksonii powstanie.
Dwa bloki: propapieski (Grześ VII) - Polska i Węgry, procesarski - Czechy i Niemcy (Henryk IV). Dzięki temu Bolek dostał możliwość koronacji - w Gnieźnie 1076.
1069 interwencja na Rusi dla męża ciotki - Izasława. 1073 Izasław stracił, bo w konflikcie z braćmi, więc Bolek już się nie angażował. Ale zmuszony - Izasław zwrócił się z tym do Grzegorza VII, więc jako sojusznik Bolesław nie mógł odmówić wyprawy na Kijów. A Izasław dupa w korach, znowu stracił na rzecz braci.
Koniec panowania Bolesława zakończony źle, konfliktem ze Stanisławem ze Szczepanowa. Konflikt - bunt możnowładców przeciw królowi w czasie wyprawy kijowskiej, odwrót żołnierzy wbrew rozkazom (bali się o rodziny). Albo i bunt niewolnych w Polsce, żołnierze wrócili uspokoić wbrew władcy, narazili go na niebezpieczeństwo. Albo i bunt przeciw cholerycznemu władcy. Władca chciał ukarać, biskup kazał darować, groził klątwą. Król odciął członki Stasiowi w kościele, po czym uciekł na Węgry. Zmarł gwałtowną śmiercią (1081).
Żona Bolesława wróciła z Mieszkiem (synem) w 1086. W 1088 Mieszko ożenił się z ruską księżniczką, 1089 otruty.
Mieszko III się świetnie zapowiadał, Gall Anonim go chwali, żył na dworze węgierskim u Władysława, piękny i szlachetny. Jak umarł to go wszyscy opłakiwali.
Początki systemu feudalnego.
Za Chrobrego cała ziemia do monarchy. Wojskowych i duchowieństwo wynagradzał ze skarbca. Odnowiciel nadawał już ziemię.
Za Chrobrego wyprawa lubiana, łupy mieli. Za Śmiałego byli odrywani od ziem, które chcieli uprawiać. Możni mieli już własne dobra ziemskie i prywatne drużyny dworskie, autorytet duchowieństwa wzrastał wraz z utrwalaniem się chrześcijaństwa. Kształtował się feudalizm jak na Zachodzie, a tymczasem Śmiały konserwatywnie uważał państwo patrymonialnie.
Władysław Herman
1079 - 1102.
Młodszy brat Bolka Śmiałego. Przez większość życia w cieniu Bolka, dostał dzielnicę Mazowiecką, ale tylko dochody z niej pobierał, bo nią rządził Bolek
W 1070 urodził mu się syn Zbigniew, ale pochodził z pary nierównej społecznie = nieprawego łoża (ślubu wtedy nie musieli mieć, ważne było pochodzenie). To świadczy, że nie planował objęcia tronu, więc i nie planował, że syn mógłby objąć kiedykolwiek.
Władka wynieśli na tron w wyniku udanego buntu możnych przeciw Szczodremu.
Nawiązał dobre stosunki z Czechami, wzmocnione ślubem z Judytą, księżniczką. Wznowił płacenie trybutu ze Śląska Czechom.
Jednocześnie oziębiło się z Węgrami
Zmienił obóz na procesarski. Początkowo Henryk IV nieufny. Nawet nadał koronę czeską i polską wraz z tytułem królewskim czeskiemu władcy Wratysławowi (1085). Ale ten był zaprzyjaźniony z Władziem, nie próbował więc nawet realizować tych nadań. Poza tym doszło stopniowo do zjednania polsko-niemieckiego, a przypieczętował to ślub z nową Judytą Marią, tym razem córką cesarza Henryka III, wdową po królu węgierskim.
Ta zmiana polityki bywa uznawana za bierność i słabość, ale to było realistyczne podejście do sytuacji politycznej - dość wojowania, Polska wyczerpana ekscesami Szczodrego, władza monarsza utraciła autorytet, papież tracił na rzecz cesarza.
Ale raczej słabł Władyś, coraz większą władzę sprawował palatyn Sieciech. Ten obsadzał urzędy ludźmi z niższych stanów. To możnych wprawiło w niezadowolenie, bo Sieciech do tego rządził twardo. Z drugiej strony może to był manewr, żeby czarną robotę i opinię zwalić na Sieciecha?
Sytuacja napięta, w 1089 otruli nawet Mieszka, sprowadzonego przez stryja z Węgier (Mieszko syn Bolka Szczodrego).
Od 1091 zaczęły się walki na Pomorzu, przejściowe sukcesy Władzia, ale bez skutku.
Jednocześnie zaostrzyły się stosunki z Czechami. Wratysław dead (1092), więc Władyś zaprzestał trybutu ze Śląska. Skutkiem tego Brzetysław II, następny władca Czech, najechał na Śląsk. Poza tym Brzetysław znalazł też Zbysia (syna Hermana), oddanego do klasztoru saskiego, i ułatwił mu przyjazd na Śląsk.
I zaczął doprowadzać do buntu, nie było to trudne, bo ludziom sprzykrzył się Sieciech.
Wybuchła wojna domowa. Na czele buntu stanęli synowie Hermana - Zbigniew i Bolesław (późniejszy Krzywousty, teraz jeszcze dziecko).
Pierw walki zakończyły się klęską i uwięzieniem Zbyszka. Uwolnił go Herman i uznał pełnoprawnym potomkiem.
Następnie walki wybuchły 1097 już bez ingerencji zewnętrznej. Możni panowie wystapili w imieniu synów książęcych i zmusili do wygnania Sieciecha. Bardzo bali się Sieciecha, bo on miał aspiracje tronowe, był bezwzględny, prawdopodobnie otruł Mieszka, a i kierował spiskiem przeciw Śmiałemu.
Po raz pierwszy się zdarzyło, że możnowładcy wystąpili z postulatem podzielenia ziem (utworzenia dzielnic) polskich między książęta: Zbyśka i Bolka. Świadczyło to o decentralizacyjnych tendencjach.
Herman u kresu coraz mniej aktywny, podzielił kraj na dzielnice: Zbigniewowi w Wlkpolsce; Bolesławowi w Małopolsce i na Śląsku. Dla siebie Herman zatrzymał Mazowsze, Wrocław, Sandomierz i Kraków jako stolicę administracyjną. !
Umarł w 1102.
Podział kraju trwał do 1107 roku, a więc 10 lat.
Zbigniew
1102 - 1108.
Syn Hermana z nieprawego łoża (związku nieuznanego przez Kościół, czyli matka była niższego pochodzenia, a małżeństwo było tradycyjnym obyczajem słowiańskim). Więc już na początku miał przechlapany autorytet.
Daleki od intryg i podstępów. Oddalony wcześnie do klasztoru w Saksonii, więc pozbawiony oparcia w rodzinie (na dodatek małżeństwo rodziców się rozpadło, bo Herman królem został i potrzebował chrześcijańskiego ślubu), szukał pomocy na obcych dworach. Nie dorósł do konkurowania z takim Bolkiem Krzywoustym.
Początkowo Zbigniew wykorzystywany był przez buntujących się możnych w walce z centralizacyjną polityką ojca. Uprowadzili oni Zbigniewa z saskiego klasztoru i w 1093 roku postawili na czele rokoszu we Wrocławiu. Zbigniew był tylko marionetką w rękach opozycji. Doszło do zawarcia porozumienia, na mocy którego przejściowo uznano uprawnienia dynastyczne Zbigniewa i przekazano mu Śląsk jako uposażenie. Wkrótce jednak Sieciech zręczną polityką pozbawił go poparcia większości panów śląskich. Zbigniew uciekł i schronił się w Kruszwicy, poparty przez załogę tego grodu. Jego stronnicy ściągnęli na pomoc pogańskich Pomorzan. Wojska Sieciecha pokonały jednak opozycję w bitwie pod Kruszwicą, a Zbigniew został na cztery lata uwięziony przez Sieciecha na Mazowszu. Po czterech latach więzienia na uroczystości poświęcenia odbudowanej katedry gnieźnieńskiej, Władysław Herman przywrócił syna do łask (1097 rok).
Herman postawił Zbigniewa i Bolesława na czele wojska mającego uderzyć ma Pomorze. Doszło wtedy ponownie do buntu możnych, którzy wykorzystali książąt do realizacji własnych interesów, tzn. osłabienia władzy centralnej. Bolesław miał wtedy 12 lat, a Zbigniew, po długim pobycie w więzieniu, nie miał autorytetu wśród dowódców mianowanych przez ojca. Wydaje się, że żaden z nich nie był w stanie zbuntować wojska i poprowadzić go przeciw ojcu. Bunt ten był dziełem możnych, a książęta przewodzili mu jedynie formalnie.
W tej sytuacji Herman musiał podzielić państwo między synów, sobie pozostawiając władzę zwierzchnią. Dla Zbigniewa stwarzało to możliwość uniezależnienia się i walki o władzę. Mimo obietnicy Hermana, że po jego śmierci możni dokonają elekcji któregoś z synów na księcia, opozycja nie zaprzestała wrogich władcy działań. Obóz młodego Bolesława Krzywoustego porozumiał się z dworem Zbigniewa i bracia ponownie zbuntowali się przeciw ojcu, zmuszając go do wygnania Sieciecha.
1102 po śmierci Hermana Zbyś obejmuje pn część Polski, Bolek pd. W centrum prawdopodobnie szeroką władzę miała wdowa Judyta-Marta. A nad całością formalną zwierzchność miał Zbigniew.
Ale prowadzili obydwaj różną politykę i szukali sobie sojuszników. Jak Bolek pozyskał poparcie Rosji, to Zbigniew Czech. I Czesi napadli na Śląsk, którym wtedy rządził Bolek. Ale Bolek zręczniejszych miał doradców (Skarbmir) i rozbił jego sojusz z Czechami.
Zbliżała się wojna domowa. W 1106 Bolek uknuł intrygę. Na wiecu oskarżył Zbyszka o knucie wojny domowej ze wsparciem Czechów i Pomorzan, samemu atakując Wielkopolskę. A Zbigniew nieprzygotowany do wojny i poniósł klęskę, podporządkował się zwierzchnictwu Bolka i usunął na Mazowsze.
1107 Bolek pod pretekstem nieposłuszeństwa Zbigniewa, z pomocą Ruskich i Węgierskich, zaatakował jego dzielnicę. Zbyś z dużą drużyną uciekł do Czech.
1109 na Śląsk ruszyła wyprawa niemiecko - czeska, będąca odwetem za wcześniejszy najazd Bolka na Morawy. Ponadto, Zbyszka poparł Henryk V. No i wojna, szarpana. Bolek groził nawet załogom grodów śląskich, że jeśli się poddadzą, to ich powiesi. Obrona Głogowa słynna - Niemcy wzięli zakładników z Głogowa (dzieci?), przywiązali ich do machin oblężniczych i atakowali. Ale Głogowianie nie wahali się swoich pozabijać, więc obronili gród. Więc wyprawa niemiecka zakończyła się fiaskiem i Zbyś znów uciekł do Czech.
1112 Bolesław kazał mu powrócić, obiecując nietykalność, kiedy ten uzna się za wasala i wyrzeknie pretensji do władzy zwierzchniej. I Bolesław go oślepił podstępnie i uwięził, a krótko po tym Zbigniew zmarł.
Bolesław Krzywousty
1102 - 1138. (Pełnię władzy dopiero w 1108).
Aby Bolek miał łatwiejsze zdobycie władzy bezkrwawo, Herman wysłał Zbyszka do klasztoru. Ale i tak wojna domowa.
Wykształcony, Gall Anonim podaje, że już w wieku 7 lat pod opieką Sieciecha poszedł na wojnę.
W latach 90-tych XI w. obaj synowie uczestniczyli w buntach przeciw Sieciechowi. Nawet w 1097 r., kiedy to przywódcy buntu zażądali wyznaczenia dzielnic synom książęcym, Bolesław, mając zaledwie 11 lat, nie mógł odgrywać samodzielnej roli. Otrzymał wówczas Małopolskę i Śląsk.
W 1102 r. zmarł Władysław Herman. Przed śmiercią podzielił kraj między synów. Bolesław dostał to, co już wcześniej było mu wyznaczone: Małopolskę i Śląsk. Zbigniew - Wielkopolskę, Mazowsze i zapewne władzę zwierzchnią. Nowa sytuacja natychmiast doprowadziła do konfliktów między braćmi. Czeski kronikarz Kosmas skomentował, że dwa kocury nie mogą być w jednym worku.
Zbigniew utrzymywał dobre stosunki z Czechami i Pomorzanami, Bolesław nie.
Polityka pomorska - od czasów Mieszka II nie miała Polska Pomorza. Bolesław organizował łupieżcze wyprawy. A że Pomorze graniczyło z ziemiami Zbyszka, to na niego spadały odwety.
Po stronie Bolka opowiadała się większość państwa, bo on rycerski i wyprawny, a Zbigniewa popierali tylko duchowni, bo on z klasztoru i spokojny.
Bolesław ożenił się z córką księcia kijowskiego, Zbysławą. Aby dostać ślub musiał uzyskać papieską dyspensę, bo ona była jego krewną (Mieszko II wspólny pradziad).
Druga żona - Salomea, córka księcia Bergu. 23 lata razem i 12 dzieci. Utrzymywał też dobre stosunki z Węgrami. Dzięki tym atutom w 1107 pokonał brata i zmusił go do ucieczki do Czech.
Bolek rozwinął wyprawy łupieżcze na Pomorzu po pokonaniu brata, zastępując tylko łupienie na rzecz całkowitego podboju. Pomorze było krnąbrne, przedtem od czasów Mieszka I już chciano je przyłączyć, tamtejsi książęta uznawali zwierzchność władców polskich, ale jak już słabła, to się odrywali. I bogate miasta tam, handel, korsarstwo. A z Pomorza szły wyprawy łupieżcze na Kujawy i Wielkopolskę.
Musiał przerwać sukcesy, bo wyprawa niemiecka 1109. Bolek, będąc w sojuszu z Węgrami, poparł ten kraj w konflikcie z cesarzem. W odpowiedzi Henryk V uderzył na Polskę. Pretekstem było poparcie Zbigniewa. Cesarz żądał uznania swego zwierzchnictwa, trybutu i pomocy zbrojnej. Bolesław odrzucił te żądania. W czasie wojny Niemcy oblegali Bytom nad Odrą, Głogów i Wrocław. Bez sukcesów. Bitwa na Psim Polu - wielka klęska Niemiec i wycofanie. Zbyszek też nic nie uzyskał.
Aby unormować stosunki z Czechami Bolek pozwolił Zbyszkowi na powrót do kraju, po czym go oślepił. Pokutował potem długo i ciężko, dyć taka zbrodnia przecie!
Po zwycięstwie nad Niemcami stosunki unormowane. Także pokój polsko-czeski 1114. I spokój, więc wznowiono na Pomorzu.
Najpierw zdobyto część wschodnią, potem w 1121 książę Pomorza Zachodniego Warcisław uznał zwierzchnictwo Bolesława, obiecał pomoc zbrojną i płacić trybut. Aby wzmocnić związek Pomorza z Polską Bolesław rozpoczął chrystianizację - biskup bamberski Otton, w latach 1124-1128 chrzest Pomorzan. 1140 utworzenie biskupstwa w Wolinie, później przeniesione do Kamienia Pomorskiego.
Misja polska na Pomorzu wzbudziła niezadowolenie Niemców, którzy w cz. Zachodniej chcieli mieć swoje wpływy. Chwilowo pretensje niemieckie zneutralizował sojusz Bolka z Danią, ale ogólnie zaczęło nam się komplikować.
Kilka nietrafnych decyzji - w latach 1131-1132 wyprawy na Węgry, gdzie chciał osadzić na tronie antyniemieckiego Borysa, bezskutecznie. Ponadto tam klęski.
W tym czasie wybór papieża. Bolesław uznał Anakleta II, a zwyciężył Innocenty II. Popierał długo tego swojego, a biskup magdeburski Norbert z Xanten miał roszczenia i prawie że straciliśmy polską prowincję kościelną. W rezultacie się Bolesław opamiętał i poparł Innocentego II, porozumiał się z cesarzem.
1135 sejm w Merseburgu, regulujący sprawy Pomorza. Pomorze pod władzą Bolesława, ale z cz. Na zachód od Odry musiał złożyć hołd cesarzowi.
1136 ułożył sobie spokój z Czechami i Węgrami. I wtedy Innocenty uznał arcybiskupstwo gnieźnieńskie.
Ostatnie lata życia miał spokojne, zajął się testamentem.
Zmarł w Sochaczewie (chyba). 52 lata, zmarł 28.października 1138.
Testament Bolesława Krzywoustego, wchodzący w życie po jego śmierci (1138).
Najstarszy syn, Władysław Wygnaniec - Śląsk i ziemia lubuska, ponadto był seniorem (princepsem), więc miał zwierzchność i dzielnicę senioralną, składającą się z ziemi krakowskiej, sieradzkiej, zapewne wschodniej Wielkopolski i części Kujaw, a także zwierzchność nad Pomorzem.
Bolesław Kędzierzawy - Mazowsze, Kujawy
Mieszko Stary - Wielkopolska
Henryk - ziemia sandomierska
Kazimierz Sprawiedliwy - nic. Pogrobowiec.
1