NEOKOLONIALIZM
Układ zależności krajów gospodarczo słabo rozwiniętych od krajów uprzemysłowionych, co utrudnia im pełny i wszechstronny rozwój gospodarczy. Państwa zachodnie kontrolują państwa Trzeciego Świata poprzez Międzynarodowy Fundusz Walutowy czy też Bank Światowy. Dokonuje się modernizacja zacofanej struktury gospodarki, ale nie we wszystkich dziedzinach produkcji przemysłowej. Kontrolując i stymulując rozwój gospodarczy swoich słabszych partnerów, państwa zachodnie preferują niektóre dziedziny produkcji. Najważniejszą dziedziną inwestycji kapitału zachodniego jest przemysł wytwórczy. Strategia neokolonializmu sprowadza się do intensyfikowania współpracy z państwami rozwijającymi się przez inwestycje kapitałów, wykorzystanie taniej siły roboczej oraz poszerzającego się rynku zbytu w tych krajach. Pozwala to utrzymać rozwój państw Trzeciego Świata w takim kierunku, który umożliwia osiąganie maksymalnych zysków i utrzymanie ich w zależności.
Skutkiem tej strategii nie jest tylko zastój gospodarczy. W niektórych krajach następuje szybkie tempo rozwoju ekonomicznego, a niektóre jak np. azjatyckie tygrysy imponującą dynamikę.. W wielu krajach Trzeciego Świata funkcjonują różne systemy gospodarcze, niekiedy o feudalnym rodowodzie. Obok funkcjonującej nowoczesnej gospodarki funkcjonuje także tradycyjna i przejściowa.
Neokolonializm przyczynia się do deformacji struktury produkcji w krajach Trzeciego Świata, sprzyja natomiast rozwojowi rolnictwa (plantacje) i przemysłu wydobywczego, ale hamuje rozwój przemysłu przetwórczego i produkcję towarów na rynek wewn.
Rozwijane są pracochłonne gałęzie przemysłu, zwłaszcza lekkiego i przetwórczego. Zajmują się produkcją mniej rentowną i mniej nowoczesną, zazwyczaj przyczyniając się do degradacji środowiska naturalnego. Zachód wykorzystuje tania siłę roboczą w byłych koloniach i przerzuca często tam produkcję, buduje liczne fabryki.
Prowadzona polityka przez państwa wysoko uprzemysłowione przyczynia się do utrzymywania i utrwalania zależności ekonomicznej, naukowo-technologicznej państw Trzeciego Świata od państw Zachodu. Stan ten powoduje utrwalenie się systemu nierównoprawnych stosunków i powiązań między peryferiami (Trzecim Światem) a centrum ( Światem Zachodu).
PAŃSTWA ROZWIJAJĄCE SIĘ W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH
Borykając się z licznymi problemami kraje rozwijające się próbują podejmować wspólne działania i koordynować współpracę w sferze gospodarczej, politycznej i wojskowej.
Niektóre przedsięwzięcia:
utworzenie Grupy 77 ( nazwa od ilości państw rozwijających się) na konferencji w Genewie NZ ds. Handlu i Rozwoju.
Celem jest współpraca na rzecz obrony interesów ekonomicznych oraz wypracowywanie wspólnego stanowiska w rokowaniach z państwami gospodarczo wysoko rozwiniętymi. Program sformułowano w Karcie Algierskiej. Liczba członków wzrastała, pojawiło się ich 125.
powstawanie organizacji tworzących regionalny wspólny rynek np.
Arabski Wspólny Rynek,
Karaibskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu,
Andyjski Wspólny Rynek,
funkcjonują także liczne organizacje współpracy gospodarczej i społecznej np.:
Stowarzyszenie Narodów Azji Płd-Wschodniej (ASEAN)
Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej Azji Południowej (SAARC)
APEC- region gospodarczy krajów rozwijających się i rozwinięte gospodarczo -18 państw w rejonie Pacyfiku i Azji
Organizacja Państw Eksporterów Ropy Naftowej (OPEC)
organizacje regionalne
Liga Państw Arabskich
Organizacja Państw Amerykańskich
Organizacji Jedności Afrykańskiej
Obok dążeń integracyjnych jest wiele sprzecznych interesów i konfliktów. Podłożem sporów są zazwyczaj problemy terytorialne, etniczne, religijne, co destabilizuje stosunki w skali regionalnej i przyczyniają się do zagrożenia bezpieczeństwa i pokoju.
Obszar Trzeciego Świata przez dziesiątki lat był terenem rywalizacji Wschodu z Zachodem. Stąd różnice w rozwoju tych państw oraz różne ustroje polityczne. W celu umacniania swych sojuszy oraz wpływów zarówno Wschód jak i Zachód udzielały krajom rozwijającym się pomocy ekonomicznej i wojskowej. Kilkakrotnie mocarstwa uwikłały się w konflikty zbrojne np. USA uczestniczyły w wojnie w Korei oraz w Indochinach. Wojska amerykańskie interweniowały także w Dominikanie, na Grenadzie. Wielka Brytania z kolei na Bliskim Wschodzie, a Francja w Afryce. ZSRR w Afganistanie.
Walka Wschodu i Zachodu o wpływy w Trzecim Świecie była jedną z najważniejszych płaszczyzn w rywalizacji globalnej. Po zakończeniu zimnej wojny Trzeci Świat przestał być płaszczyzną współzawodnictwa. Wygasło kilka konfliktów, ale mimo wszystko nadal w tym regionie wiele zawirowań politycznych i militarnych. Ponadto pogłębiają się tendencje do rozwoju współpracy opartej na zasadach Karty Narodów Zjednoczonych.