Pedagogika waldorfska Rudolfa Steinera
Rudolf Steiner stworzył specyficzny styl wychowawczy oparty na antropozofii czyli nauce o człowieku obejmującej jego fizyczne i duchowe wymiary życia. Jest to pedagogika naturalna, według której każdy człowiek jest podmiotem ciała, psychiki i ducha, żyjącym w ścisłym związku ze środowiskiem społecznym i ekologicznym. Antropozofia uznaje, że duchowa część istoty ludzkiej jest spleciona ze światem boskich sił twórczych, z których ludzie czerpią impulsy do rozwoju. Pedagogika steinerowska zwraca uwagę na harmonijny rozwój człowieka w aspekcie duchowym, psychicznym i fizycznym. Tkwi ona głęboko w religii chrześcijańskiej i w wychowaniu do wolności.
Steiner stworzył pedagogikę alternatywną, która cechuje się odróżniającymi ją od innych, tradycyjnych podejść do wychowanka różnymi walorami. Za główny cel stawia sobie rozwój indywidualny jednostki. Rozwój intelektualny wychowanka traktowany jest na równi z rozwojem w sferze emocjonalnej i kształceniu woli oraz moralności. Ponadto jest pedagogiką nieautorytatywną, która nie służy polityce czy ideologii państwa. Najważniejszy z punktu widzenia tej pedagogiki jest uczeń, jego możliwości, spontaniczność. Podstawą w nauce jest tu radość tworzenia. Wychowawca podąża za naturalnym tempem wpisanym w indywidualność ucznia, dlatego program nauczania i wychowania wypływa z istoty rozwijającego się człowieka, co wyróżnia pedagogikę waldorfską na tle wielu innych koncepcji pedagogicznych. Koncepcja Steinera ukierunkowuje wychowanie na rozwój, to znaczy dostosowuje treści kształcenia do potrzeb i budzących się zdolności, możliwości młodych ludzi. Materiał edukacyjny i wychowawczy przekazywany jest nie po to, aby dziecko się go nauczyło, lecz by za jego pośrednictwem wspierać rozwój dziecka, objaśniać jego własne przeżycia, uwrażliwiać spostrzegawczość. Odróżniający jest tu także stosunek nauczyciela do ucznia. Nauczyciel przestaje tu być przekaźnikiem wiedzy stojącym „ponad” uczniem. Jest on mu przyjazny, wspiera go, prowadzi ku prawdzie i wspomaga dochodzenie do wiedzy. Nauczyciel i uczeń darzą się zaufaniem, a uczeń(a nie nauczyciel) staje się centralnym punktem w procesie edukacji. Godne uwagi jest także to, że w pedagogice Steinera uczeń ma duży wpływ na proces wychowawczy, jest jedną ze stron decyzyjnych, która ma równoważny głos. Dziecko jest tu także wychowywane w szacunku do siebie i innych i ma indywidualną drogę rozwoju, program wychowania nie „tworzy dziecka” ale pomaga mu w tworzeniu samego siebie, a nauczyciel bezwzględnie akceptuje każdego wychowanka.