MECHANIZMY PSYCHOLOGICZNE OPISUJĄCE ZACHOWANIA ZBIOROWE (W TYM AGRESYWNE)

„ZARAŹLIWOŚĆ”

Zjawisko polegające na szybkim rozchodzeniu się wszelkich idei, poglądów czy emocji. Pojawia się wg Le Bona, ponieważ tłum jest podatny na sugestię, a jednostki skłonne do naśladowania innych.

„TARCIE” lub „MIELENIE”

Rozprzestrzenianie się pogłosek, niedostatecznie uzasadnionych, niesprawdzonych informacji.

Niepokój i podekscytowanie np. widzów przed rozpoczęciem widowiska, wraz z niepewnością, co do jego przebiegu sprawiają, że kibice są podatni na różnego rodzaju pogłoski rozpowszechniane przez innych uczestników widowiska.

Zasady rozprzestrzeniania się pogłosek

• w miarę przekazywania informacja staje się coraz krótsza, przekazujący używają coraz mniejszej liczby słów (prawo niwelacji)

• w miarę rozprzestrzeniania się, pogłoska zyskuje coraz bardziej dramatyczny wyraz, mimo, iż zawiera coraz mniej szczegółów,

• treść pogłoski ulega przekształceniu zgodnie z oczekiwaniami członków widowni (prawo asymilacji),

• informacja podawana początkowo w trybie warunkowym, w trakcie przekazywania zmienia się w wiadomość pewną (prawo zanikania trybu warunkowego).

SYMBOLIZACJA

Nadawanie pewnemu obiektowi określonego znaczenia, co związane jest z odczuwaniem emocji pozytywnych lub negatywnych.

Symbol pozytywny - drużyna, z którą identyfikują się kibice,

Symbol negatywny - drużyna rywali, jej kibice, sędzia.

Bodźce niezgodne z nastawieniem jednostki są blokowane (tzw. BLOKADA SENSORYCZNA). Stąd kibic-fanatyk nie dostrzega fauli swojej drużyny, uważa, że rywale wygrali niezasłużenie - dzięki pomocy sędziego itp.

AMOK EMOCJONALNY

Stan charakteryzujący się silną koncentracją uwagi widzów na oglądanym wydarzeniu, znacznym stopniem zaangażowania i pobudzenia emocjonalnego oraz dużym podobieństwem w sposobie reagowania.

W efekcie następuje integracja widowni, tzn. znikają bariery dzielące widzów (wiek, wykształcenie, poziom kulturalny ...).

Zredukowaniu dystansu interpersonalnego towarzyszy zjawisko tzw. chwilowej afiliacji.

CHWILOWA AFILIACJA

Jednostka przeżywająca silne emocje, (czemu towarzyszy zredukowanie dystansu interpersonalnego) ma tendencje do łączenia się z grupą. Przyłączenie się do innych znajdujących się w podobnej sytuacji pozwala na zredukowanie poziomu negatywnych emocji (np. strachu, złości, nienawiści) bądź zintensyfikowanie pozytywnych (np. radości).

Konsolidacja (widowni) może mieć charakter pozytywny lub negatywny.

DEINDYWIDUACJA

Utrata normalnej kontroli nad zachowaniem (utrata poczucia własnego Ja), co prowadzi do obniżenia kontroli nad własnym zachowaniem, a tym samym do wzrostu impulsywności i patologiczności czynów.

Co takiego tkwi w deindywiduacji?

• zmniejszona odpowiedzialność (dyfuzja odpowiedzialności);

• utrata koncentracji na normach moralnych;

• obniżona samoświadomość.

SAMOŚWIADOMOŚĆ - skupienie uwagi na własnych uczuciach, przekonaniach, wartościach.

Kiedy będziemy mieć ograniczoną samoświadomość?

• gdy inni nie będą na nas zwracać uwagi,

• gdy będziemy stymulowani przez innych, co będzie nas rozpraszało, zmuszając jednocześnie do koncentracji na otoczeniu.

ANONIMOWOŚĆ

Zatracenie swoich indywidualnych cech.

W efekcie jednostka nie obawia się kary czy odwetu za swoje zachowanie i ma poczucie uniezależnienia od zewnętrznych ograniczeń.

Anonimowość zapewniają np.: ciemne okulary, noszenie podobnych lub utrudniających identyfikację strojów (np.: kaptury, kurtki, szaliki).

DYFUZJA (ROZPROSZENIE) ODPOWIEDZIALNOŚCI

Fenomen polegający na tym, że wraz ze wzrostem liczby przygodnych świadków zmniejsza się poczucie odpowiedzialności za rozwój wypadków.
(np. wypadek obserwowany w grupie oceniany jest jako mniej groźny niż wtedy, kiedy obserwowany jest w odosobnieniu).

NADMIERNE ZAGĘSZCZENIE

• wpływa na przeciążenie systemu sensorycznego jednostki, co utrudnia prawidłową analizę napływających informacji,

• powoduje ograniczenie wolności - niemożność poruszania się i uzależnienie od innych uczestników zbiorowiska,

• intensyfikuje reakcje, przejawiane przez osoby w typowych warunkach.

Dyskomfort w tłumie będą odczuwały głównie:

• osoby odznaczające się np. wrogością w stosunku do innych,

• niskim poziomem poczucia bezpieczeństwa,

• wysokim poziomem lęku.

KONFORMIZM

Zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu innych ludzi.

INFORMACYJNY WPŁYW SPOŁECZNY (KONFORMIZM INFORMACYJNY)

Wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ spostrzegamy te osoby jako źródło informacji, dające wskazówki dla naszego zachowania; dostosowujemy się ponieważ wierzymy, że cudza interpretacja niejasnej sytuacji jest bardziej poprawna niż nasza.

NORMATYWNY WPŁYW SPOŁECZNY (KONFORMIZM NORMATYWNY)

Wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ chcemy być przez nich lubiani i akceptowani.

---