Wykład 8 - 2.12
Aby wychowanie było skuteczne, niezbędny jest dialog edukacyjny. Bez nici porozumienia nie ma wychowania, lecz presja. W uczniach siedzi naturalna niewiara w dobre intencje dorosłego i nauczyciel musi zrozumieć wychowanków, wiedzieć, co dla nich jest interesujące. Na porażkę skazane jest przekonanie, że uczeń musi przyjąć to, co mówi nauczyciel.
Dyskusję z uczniem powinien zawsze cechować szacunek do niego.
Wychowanie (cele):
cele wychowania odnoszą się do osobowości wychowanka
celem rozwój osobowości (pokusa manipulacji)
wychowanie nie jest procesem autonomicznym, wspomaga jedynie inne procesy
wychowanie to zakładane zmiany w osobowości, wyposażenie w wiedzę o normach, wzorach kulturowych, też nawyki, postawy, zdolności
wychowanie to cechy, które mają zapobiec zachowaniom niepożądanym, mimo smakowitości zakazanego owocu (uczniowie mają być grzeczni, choć bycie niegrzecznym jest ciekawsze)
nie ma wśród pedagogów zgody w kwestii „jak powinno być”
Standardy wychowawcze
to normy postulujące określone stany rzeczy
Dyrektywy wychowawcze
działania, jakie się podejmuje
2 sposoby ustalania celów
cele ostateczne i etapowe - w pedagogice urabiającej, projektowanie rzeczywistości
cele rozwojowe - osiągane tu i teraz, pozostają w związku z poziomem rozwoju wychowanka; to wspomaganie, przyspieszanie i poszerzanie rozwoju
Rodzaje celów
ogólne - dotyczące wszystkich ludzi
ostateczne - dopasowane do konkretnej sytuacji wychowawczej i instytucji wychowawczej (np. szkoły)
swoiste - to nie są pobożne życzenia, a konkrety - co ma być; na poziomie nauczania zdecydowanie łatwiej je określać niż na poziomie wychowania
Funkcje celów
cele stanowią punkt odniesienia, pozwalają ocenić skutki oddziaływań
znaczenie regulacyjne - wyznacza się je, by nie rozbudować nadmiernie środków
organizowanie treści, metod, form kształcenia (również nauczycieli), pokazują drogi dalszego rozwoju
koordynacja - pobudzenie entuzjazmu, mobilizacja (bo wiemy, czego chcemy, co chcemy osiągnąć)
funkcja prospektywna - określają, co będzie potem, przyszłość - taka, jakiej pragniemy, to „twórcze przepowiadanie”
transmisja, trwanie wartości - wzmacniają poczucie bezpieczeństwa, pozwalają wierzyć, że możeby przygotować się na zmiany
funkcja wyodrębniająca - wyróżnienie celu swoistego
funkcja strukturalizująca - dobieramy zachowanie, modelujemy proces wychowania w zależności od sytuacji (struktury sytuacyjne); naczelne pytanie, jakie powinien sobie zadać nauczyciel: z kim mam do czynienia
funkcja kontrolna - ocena uzyskanego wyniku
Kolejne rodzaje celów
kreatywne - by mieć własne zdanie
optymalizujące - optymalny rozwój charakteru zachowań
minimalizujące - minimalizować dystraktory, czyli niebezpieczeństwa, niepożądane zachowania
korekcyjne
Wychowanie i pseudowychowanie
wychowanie: intencjonalne
wychowanie nieadekwatne: idzie obok wychowanka - wbrew jego możliwościom
wychowanie fikcyjne: gdy brak harmonii w interakcjach
wychowanie zawładające: uzależnienie wychowanka od swoich fanaberii - nie chcę wzbudzić autorytetu, tylko straszę, że postawię jedynkę, wezwę rodziców...
Taka tabelka, co ma być naszą ściągą, gdy będziemy tworzyć programy wychowawcze, ale co mi się nie chciało jej przepisywać
obszar działań wspomagających rozwój |
wartość |
cele |
zmiana relacji osoba-otoczenie |
znaczenie miejsca w społeczeństwie |
wspieranie poszukiwania miejsca w społeczeństwie - poszanowanie godności - poczucie solidarności - wiedza kulturowa, tolerancja |
zmiana osobowości |
zdrowie psychiczne |
gotowość i umiejętność samorealizacji - realistyczna orientacja w otoczeniu - samoświadomość - zaufanie do siebie i innych - sympatia i empatia |
zmiana struktur poznawczych |
krytyczny umysł |
- wzbogacenie wiedzy o sobie i otoczeniu - walka ze stereotypami - konieczne dużo powtórzeń |
zmiana zachowania |
adekwatne zachowanie |
doskonalenie umiejętności, nawyków, samokontroli - motywacja uczenia się - samoobserwacja - umiejętność realizacji zadań - umiejętność zachowania się w nowych sytuacjach |
FORMY WYCHOWANIA - znaczenie w procesie wychowania
Proces wychowania zachodzi w sytuacjach społecznych (przypadkowych lub celowo zorganizowanych)
Organizacja działań jest po to, by wychowankowie byli aktywni. Ta aktywność determinuje formę wychowania.
podział ze względu na przedmiot aktywności
działalność wytwórczą
zabawę
sztukę
naukę
ze względu na relacje między jednostkami
indywidualna - współdziałanie
zbiorowa - rywalizacja
zespołowa - zwalczanie
Cele nauczania
to świadomie założone efekty - wynik procesu kształcenia, osiągnięcie poziomu wiedzy.
Cele etapowe - np. dla gimnazjum - programy nauczania
cele ogólne - ustawa o systemie oświaty - kierunki działań w edukacji
cele kierunkowe - wytyczne do konkretnego przedmiotu, podstawy programowe
cele szczegółowe - indywidualne cele - plan wynikowy
Dalej jeszcze były dalej jakieś kolejne cele, kolejne podziały itd., ale nie mam tego