7. SOCJOLOGIA NORMATYWNA- OPCJA SOCJALNA I LIBERALNA

LIBERALIZM	SOCJALIZM
WOLNOŚĆ Preferencje wolności jednostki Wolność jednostki- miarą wolności społecznej	RÓWNOŚĆ Preferencje równości i sprawiedliwości społecznej
Człowiek- istota racjonalna o pewnych niezależnych cechach, na które środowisko nie ma wpływu	Człowiek kształtowany jest przez warunki społeczne - człowiek jest istotą społeczną, nierówność społeczna wynika z zewnętrznych warunków społecznych
Nie można ograniczać wolności jednostki w imię celów społecznych (wspólnych)	Można ograniczyć wolność jednostki w imię dobra społecznego. Nieograniczona wolność jednostki prowadzi do niesprawiedliwości społecznej.
Każdy może osiągnąć sukces.	Nie jest prawdą, że wyłącznie przyrodzone właściwości jednostki są wystarczającym warunkiem osiągnięcia sukcesu.
Społeczeństwo: suma działań jednostek	Człowiek jest wypadkową oddziaływań społecznych
Wolna i nieskrępowana działalność jednostek jest podstawą kultury i cywilizacji (gospodarki)	Wolna i nieskrępowana działalność jednostek prowadzi w rzeczywistości do ogromnych nierówności społecznych, niezawinionych - jest niesprawiedliwa
Źródłem postępu są działania jednostek (indywidualny egoizm)	Źródłem postępu jest współpraca, ograniczenie instynktów, opanowanie egoizmu indywidualnego wykształconego przez warunki kapitalizmu
Indywidualna inicjatywa, pomyślność, walka, rywalizacja są źródłem postępu i rozwoju
Kryterium oceny społeczeństwa - wolność jednostki. Nie ma dobra społecznego poza dobrem jednostki, jeśli narusz ona dobro, prawo jednostki	Kryterium oceny społeczeństwa jest zmiana człowieka poprzez zmianę warunków społecznych
Konflikty są naturalnymi procesami, pełnią funkcje regulacyjne Procesy społeczne są naturalne i nie wymagają regulacji, konflikty są rozwiązywane „samoczynnie” przy pomocy naturalnych mechanizmów (np. rynkowych w ekonomii: niewidzialna ręka rynku). Żywiołowe procesy (konflikty/0prowadzą do harmonii społecznej.	Procesy społeczne wymagają regulacji, interwencji. Realizacja dobra wspólnego. Cele społeczne, planowanie.
Państwo jest przeszkodą; państwo jest tolerowane tylko, by bronić własności, porządku i wolności, aby jednostki mogły działać i rozwijać się bez przeszkód (rozwój prywatnej inicjatywy).	Interwencjonizm państwowy w celu pobudzenia wzrostu ekonomicznego, zapewnienia miejsca pracy. Ochrona interesów gorzej usytuowanych grup społecznych.

Socjologiczna krytyka liberalizmu i socjalizmu.

Liberalizm.

• Wolny rynek zaostrza różnice - bogaci stają się jeszcze bardziej bogatymi, biedni - bardziej biednymi.

• Społeczeństwo jest zbiorem jednostek działających we własnym interesie; nie ma dobra społecznego poza dobrem jednostki.; ludzie ignorują poziom zbiorowy; tak więc np. niczym nie ograniczone korzystanie ze środowiska naturalnego może doprowadzić do jego rychłej degradacji, co z pewnością dla nikogo nie byłoby korzystne.

• W społeczeństwie, gdzie każdy na pierwszym miejscu stawia własne interesy, dąży przede wszystkim do zaspokojenia własnych potrzeb dochodzi do licznych konfliktów interesów grupowych i jednostkowych.

Socjalizm.

• Zaspokajanie celów jednostki poprzez realizowanie celów społecznych; brak miejsca na uwzględnianie indywidualnych potrzeb jednostki.

Wartościowanie w socjologii na przykładzie liberalizmu i socjalizmu. Twierdzenia wartościujące.

• Socjalizm - ludzie są sobie równi

• Liberalizm - każdy człowiek jest wolny

Cele polityki mają zawsze charakter ideologiczny, np. „celem polityki społecznej jest rozdział zasobów według zasad sprawiedliwości oraz ochrona indywidualnej wolności”. Definicja sprawiedliwości i wolności jest różna na gruncie różnych teorii. Aby dana teoria nie miała charakteru wyłącznie ideologicznego musi operować takimi kryteriami, które mają ogólnie rzecz biorąc takie samo znaczenie we wszystkich teoriach społeczeństwa, np. kryterium efektywności ekonomicznej. Określanie celów polityki ma charakter twierdzeń wartościujących. Metody ich realizacji są kwestią praktyczną.

Kryteria wyróżniania zdań wartościujących.

Stopień ogólności.

Ideologia a nauki społeczne

Ideologia operuje systemem idei, poglądów dotyczących świata, życia społecznego, miejsca człowieka w świecie, sensu jego istnienia, perspektyw i metod świadomego kształtowania życia społecznego, poglądów charakterystycznych dla danej klasy społecznej, zawierających odbicie jej bytu społecznego w danych konkretnych warunkach historycznych, służący obronie interesów i perspektyw historycznych. Wymogiem uformowania się dyscypliny naukowej jest dystans wobec potocznego doświadczenia . W wiedzy naukowej ważne jest określenie przedmiotu badań oraz metody

Ideologia a socjologia.

Ideologia projektuje rzeczywistość. Posługuje się aksjomatami, które mają zawsze charakter ogólny. Celem ideologii jest kształtowanie w masowej skali postaw w oparciu o określoną hierarchię wartości. Socjologia jako nauka nie ustanawia własnych wartości i idei, dąży jedynie do odkrywania prawd o świecie.

3

---