Ewidencja ryczałtu
Ewidencje przychodów prowadzą podatnicy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, tzw. ryczałtowcy.
Zaliczyć należy do nich podatników:
podatników prowadzących działalność gospodarczą, nie zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych (pełnej księgowości), oraz
podatników wynajmujących prywatnie,
którzy dokonali wyboru jako zasad opodatkowania zryczałtowanego podatku dochodowego i którzy nie przekroczyli limitów uprawniających do takiego wyboru (250'000 euro) albo też którzy rozpoczynają działalność (bez względu na obrót w roku jej rozpoczęcia). W przypadku spółek limit dotyczy spółki, a podatnik ma prawo do wyboru odrębnych zasad opodatkowania w spółce i indywidualnie.
Ryczałtowcy obliczają przychód stanowiący podstawę naliczenia ryczałtu według zasad określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (głównie art.11 i art.14). Sposób prowadzenia ewidencji przychodów określa głównie przepis art.15 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym oraz rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2002r. w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Podatnicy prowadzący ewidencję przychodów zobowiązani są do prowadzenia innych jeszcze ewidencji dla celów podatku dochodowego - wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych czy książki kontroli itd.
Możliwość prowadzenia ewidencji przychodów zależna jest od wybranych zasad opodatkowania - ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Z kolei wybierając takie zasady opodatkowania należy złożyć w urzędzie skarbowym pismo informujące o wyborze:
przed uzyskaniem pierwszego przychodu - w przypadku rozpoczęcia działalności gospodarczej (w braku oświadczenia złożonego w tym terminie obowiązywać będą zasady ogólne - kpir);
do 20 stycznia roku podatkowego - w przypadku kontynuacji działalności gospodarczej przy zmianie zasad opodatkowania od 1 stycznia nowego roku (w przypadku spółki oświadczenie składają wszyscy wspólnicy).
Jeżeli zasady opodatkowania nie ulegają zmianie od roku poprzedniego, oświadczenia o wyborze zasad opodatkowania składać nie trzeba.
Ewidencję ryczałtu wybiera się raz na rok, można zatem w każdej chwili powrócić do zasad ogólnych od 1 stycznia roku następnego, albo natychmiast, dokonuj. Osoby fizyczne oraz spółki, które nie przekroczyły w danym roku ww. limitów mogą powrócić do księgi przychodów i rozchodów od początku roku następnego pod warunkiem powiadomienia naczelnika urzędu skarbowego przed rozpoczęciem roku podatkowego (a nie jak przy wyborze formy opodatkowania do 20 stycznia roku podatkowego).
Nie mogą prowadzić ewidencji przychodów osoby, które nie mają prawa do wyboru zryczałtowanego podatku dochodowego:
opłacających podatek w formie karty podatkowej na zasadach określonych w rozdziale 3,
korzystających, na podstawie odrębnych przepisów, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego,
osiągających w całości lub w części przychody z tytułu:
prowadzenia aptek,
działalności w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenie lombardów),
działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie wolnych zawodów innych niż określone w art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym;,
świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do tej ustawy,
wytwarzających wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii,
podejmujących wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej (jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach):
samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,
w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka
rozpoczynających działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników, przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki.
Aby zrezygnować z ryczałtu w trakcie roku podatkowego wystarczy zatem uzyskać ww. przychody.
Metody rozliczania przychodów
Z pewnymi wyjątkami przychody należy ewidencjonować faktury przychodowe w ewidencji przychodów według daty powstania obowiązku podatkowego - w dniu wystawienia faktury (rachunku), nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym:
wydano rzecz, zbyto prawo majątkowe lub
wykonano usługę, w tym częściowo wykonano usługę, jeżeli jej częściowe wykonanie stanowi wynikający z umowy lub z odrębnych przepisów tytuł do zapłaty, lub
otrzymano zapłatę za wykonanie świadczenia - w pozostałych przypadkach,
Jednak podatnicy opłacający podatek VAT (nie korzystający ze zwolnienia podmiotowego) mogą ewidencjonować przychody w dniu wystawienia faktury. Datę tę należy określić zgodnie z odrębnymi przepisami, tzn. liczy się:
data, w której faktura została wystawiona, jeżeli została wystawiona zgodnie z przepisami, albo
data, w której faktura powinna zostać wystawiona, jeżeli została wystawiona niezgodnie z tymi przepisami
Przy stosowaniu takiej zasady rozliczania przychodu w przypadku gdy:
wydano rzecz, zbyto prawo majątkowe lub
wykonano usługę, w tym częściowo wykonano usługę, jeżeli jej częściowe wykonanie stanowi wynikający z umowy lub z odrębnych przepisów tytuł do zapłaty, lub
otrzymano zapłatę za wykonanie świadczenia - w pozostałych przypadkach
jeszcze w grudniu danego roku, a fakturę wystawiono już w styczniu roku następnego, przychody takie należy ująć w ewidencji przychodów w ostatnim dniu danego roku podatkowego. Nie należy ich zatem ujmować w roku wystawienia faktury.
Na przykład:
Usługę wykonano 31 sierpnia, a fakturę wystawiono 4 września. Można ją ewidencjonować w ewidencji 31 sierpnia - zasady ogólne, albo 4 września - podatnicy ewidencjonujący przychody w dacie wystawienia faktury.
W przypadku usług wykonanych 31 grudnia przychód w obu metodach powinien zostać ujęty w księdze 31 grudnia.
Podobne zasady należy stosować w przypadku likwidacji działalności, zmiany umowy spółki lub zmiany wspólnika w ciągu roku podatkowego.
Podatnik sam wybiera zasady ujmowania faktur w ewidencji przychodów. Nie ma żadnego obowiązku informowania o swoim wyborze urzędu skarbowego. Podatnik może zmienić stosowane zasady dowolnie, również w ciągu roku podatkowego.
UWAGA! Ryczałtowcy bez ewidencji przychodów
Podatnik może nie prowadzić ewidencji przychodów na papierze, może ją prowadzić wyłącznie w komputerze:
za pomocą programu księgowego;
za pomocą innego programu, w tym edytora tekstu (np. Word) czy arkusza kalkulacyjnego (np. Excel).
W terminie do 20-ego dnia miesiąca następnego podatnik jest obowiązany sporządzić wydruk zapisów dokonanych za dany miesiąc. Jeżeli jednak program komputerowy nie zapewnia wydrukowania ewidencji, według wzoru określonego w załączniku do rozporządzenia Ministra Finansów, to podatnik jest obowiązany założyć ewidencję. Po zakończeniu miesiąca do odpowiednich kolumn tej ewidencji należy wpisać w jednej pozycji sumy przychodów uzyskanych w danym miesiącu, według poszczególnych stawek ryczałtu. Wystarczy jednak wpisać kwoty zbiorcze i dołożyć do nich wydruk np. z excela.
Podatnik może nie prowadzić ewidencji przychodów w ogóle, jeżeli prowadzi ewidencję sprzedaży VAT, pod warunkiem, że:
dane wykazane w ewidencji VAT pozwolą na wyodrębnienie z obrotów, w rozumieniu przepisów ustawy o podatku VAT, przychodów dla celów ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych;
po zakończeniu każdego miesiąca, w terminie do 20-ego następnego miesiąca, sporządzi zestawienie, w którym wykaże przychody na podstawie danych zawartych w tej ewidencji, według poszczególnych stawek ryczałtu, z uwzględnieniem różnic między obrotem, w rozumieniu przypisów ustawy o podatku od towarów i usług, a przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym.
Wybór którejkolwiek z ww. zasad nie wymaga zawiadomienia urzędu skarbowego i można go zmienić w każdej chwili.