19. Krytyka nowoczesności
Negatywne skutki nowoczesności:
Alienacja człowieka
Karol Marks- w społeczeństwie klasowym pracownik, doznaje alienacji, czyli wyobcowania od innych ludzi, oderwania od środowiska społecznego. W konsekwencji neguje swoja naturę i ulega dehumanizacji. Marcuse stwierdza, że efektem alienacji jest pojawienie się człowieka „jednowymiarowego”, którego całe życie ogranicza się do konsumpcji
Erich Fromm- Zastąpienie aspiracji by być, walką by mieć
Utracona wspólnota
Ferdinand Toennies- w społeczeństwie nowoczesnym wszystkie kontakty i stosunki są podporządkowane instrumentalnej kalkulacji, a inni staja się przedmiotem cynicznej manipulacji. Ludzie ulegają wykorzenieniu i atomizacji. W konsekwencji zanikają naturalne wspólnoty: wspólnego zamieszkania, podobieństwa etnicznego, religijnego, bądź klasowego. W to miejsce pojawia się „samotny tłum”, który poszukuje zastępczych więzi i alternatywnych wspólnot, rekompensuje frustracje i osamotnienie w działaniach destrukcyjnych i antyspołecznych.
Biurokratyzacja
Max Weber- Biurokratyzacja- racjonalna efektywność, kalkulacja i instrumentalne traktowanie ludzi.
Anomia
Durkheim- Według Durkheima człowiek z natury jest egoistyczny i aspołeczny, zdolny do życia w społeczeństwie dzięki wpojonym w procesie socjalizacji wzorom i regułom kulturowym, normom i wartościom. W procesie zmian społecznych następuje anomia czyli: rozchwianie wartości, rozmycie kategorii dobra i zła, zanik drogowskazów moralnych.. Ludzie stają się zdezorientowania i zagubieni, co prowadzić może do popadnięcia z powrotem w antyspołeczny egoizm.
Podbój przyrody
Destrukcyjne skutki industrializacji, urbanizacji i rozwoju techniki: zatrucie środowiska, wyczerpanie surowców, ocieplenie klimatu itp.
Podział świata na obszary zamożności i sfery nędzy
Aktualnie - narastający konflikt zamożnej północy i biednego Południa
Umasowienie i industrializacja wojny
Wiąże się z rozwojem techniki wojskowej, z konfliktem interesów ekonomicznych między państwami i biurokratyzacją, która pozwala zawiesić hamulce moralne
20. Co po nowoczesności
1. Nawiązanie do linearnej ciągłości dziejów- projektowanie przyszłości na wzór przeszłości.
Nowoczesność będzie bardziej wyrazista i doprowadzi do dalszego wzmocnienia znanych już z przeszłości i teraźniejszości tendencji. Wyróżniono centralne i determinujące kształt przyszłych społeczeństw tendencje:
Społeczeństwo klasy usługowej- przesunięcie się struktury wytwarzania i zatrudnienia do sektora szeroko rozumianych usług: handlu, finansów, administracji, rekreacji, edukacji itp.
Społeczeństwo wiedzy- wytwarzanie i przetwarzanie przedmiotów materialnych zostanie zepchnięte na margines przez wytwarzanie i przetwarzanie wiedzy, która stanie się centralnym dla gospodarki towarem
Społeczeństwo informatyczne- centralne znaczenie ma przetwarzanie informacji, zwłaszcza przez komputerowe techniki, Internet
2. Nawiązanie do teorii cykli dziejowych- historia jako powtarzający się rytm.
Rozczarowanie nowoczesnością rodzi nostalgiczna ideę powrotu do utraconej rzeczywistości: odbudowanie więzi rodzinnych, lokalnych, powrót do życia w harmonii z naturą, rezygnacja z materialistycznego konsumpcjonizmu na rzecz wyższych potrzeb i wartości itp.
Giddens stwierdza, że rozwój nauki, powszechna edukacja, wymiana informacji prowadzi do wytworzenia się „refleksyjności” - jest to zdolność społeczeństwa do krytycznego myślenia o samym sobie, dostrzeganie zjawisk negatywnych, patologicznych, przyszłych zagrożeń i podejmowaniu w oparciu o taką diagnozę środków zaradczych powstrzymujących lub odwracających niekorzystne trendy (mechanizm autokorekty).
3. Nawiązanie do dialektyki- przezwyciężanie i przeszłości i teraźniejszości. Postmodernizm/ponowoczesność- radykalne zerwanie ciągłości historycznej, pojawienie się zupełnie nowej jakości społecznej. Następuje dekonstrukcja tradycyjnych hierarchii społecznych, klasowych, ekonomicznych, rasowych, seksualnych itp. Pełna dominacja przedmiotów i dóbr konsumpcyjnych nad ludźmi, wyparcie stosunków międzyludzkich przez `symulację', zastąpienie kultury domena `hiperrzeczywistości' w której panuje obraz, spektakl, wizja i gra znaków.
21. Późna nowoczesność
Późna nowoczesność- `Nie wkraczamy w jakiś okres ponowoczesnośi, lecz raczej w epokę, w której konsekwencje nowoczesności staja się bardziej radykalne i uniwersalne niż wczesniej' Giddens. Wyróżnione zostały cztery główne cechy:
Nowa forma zaufania- obdarzenie zaufaniem a priori (niezależne od doświadczenia) obecnych w naszym życiu systemów o charakterze technicznym i społecznych np. systemy komunikacyjne, rynki finansowe, środki masowego przekazu itp.
Nowa forma ryzyka- wytworzone są przez cywilizacje, technologie przemysł, życie miejskie, eksploatację natury, z rozmiarów ryzyka zdajemy sobie sprawę dopiero po fakcie. Wg Giddensa obiektywnie następuje globalna ekspansja ryzyka, pewne zdarzenia (np. krach giełdowy) są terytorialnie nieograniczone i przekracza tradycyjne różnice klasowe i warstwowe. Subiektywnie nowa forma ryzyka wiąże z nagłośnieniem przez media wypadków, katastrof itp. Pokazuje to również bezradność ekspertów, techniki , medycyny w zderzeniu z różnymi zagrożeniami.
Nieprzejrzystość, płynność i niepewność sytuacji społecznych- im bardziej skomplikowane są systemy i urządzenia tym większa prawdopodobieństwo pojawienia się błędów konstrukcyjnych i ludzkich. Kolejne źródło niepewności to nieprzewidywalne i niepożądane efekty działań ludzkich, kiedy nakłada się na siebie wiele czynników i wielorakich interakcji. Zanik prostych drogowskazów i schematów do oceny działań i sytuacji społecznych.
Globalizacja- `rosnąca integracja i współzależność między jednostkami działającymi globalnie na platformie społecznej, politycznej czy ekonomicznej' -wikipedia.