Czym jest zdrowie
Czym jest zdrowie ?
Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdrowie to dobrostan psychiczny, fizyczny i społeczny. Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z powyższą definicją zdrowie to coś więcej niż tylko brak choroby. Stan zdrowia to stan pewnego, trudnego do jednoznacznego określenia, komfortu, w którym nasze ciało i umysł funkcjonują prawidłowo i harmonijnie.
Co robić by komfort ten osiągnąć i utrzymać ?
Odpowiedź na to pytanie nie jest łatwa. Szukać jej należy w szeroko pojętej problematyce profilaktyki zdrowia.
WHO przyjęło globalną strategię zdrowia
Dieta i aktywność fizyczna to kluczowe punkty zawarte w globalnej strategii zdrowia przyjętej na ostatnim zgromadzeniu Światowej Organizacji Zdrowia WHO, 22 maja 2004 r. w Genewie. Stosowanie odpowiedniej diety i regularnej aktywności fizycznej stwarza szansę zapobiegania chorobom układu sercowo - naczyniowego, jednego z najczęstszych „zabójców” naszych czasów. Prace nad „Globalną Strategią dotyczącą Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia” trwały kilka lat. W jej stworzenie zaangażowane było szerokie grono członków WHO, agencji Narodów Zjednoczonych, organizacji społecznych oraz organizacji pozarządowych, jak również przedstawicieli sektora prywatnego. Przyjęta strategia dotyczy m.in. głównych czynników ryzyka odpowiedzialnych za choroby niezakaźne, które według szacunków stanowią przyczynę ok. 60 % śmiertelności na świecie, a w 47% przypadków są przyczyną problemów ze zdrowiem. Dyrektor generalny Światowej Federacji Serca (WHF) Janet Voute, podkreśliła znaczenie stworzenia globalnej strategii zdrowia. - „Niezdrowe odżywianie oraz brak aktywności fizycznej połączone z paleniem tytoniu są najczęstszą przyczyną głównych chorób przewlekłych, do których zaliczamy choroby układu sercowo - naczyniowego, cukrzycę typu 2 oraz niektóre odmiany raka.” Ustalenie globalnej strategii jest ważnym punktem zwrotnym w światowej polityce dotyczącej zdrowia. Dla członków WHO stanowi to mocny instrument w redukowaniu socjoekonomicznych skutków chorób. Tłuszcze tak - ale jakie? Główne założenia strategii WHO to konieczność ograniczenia spożycia tłuszczów nasyconych oraz kwasów tłuszczowych typu trans, soli, cukru oraz zwiększenie spożycia owoców, warzyw jak również zwiększenie aktywności fizycznej. Zalecenia WHO dotyczące zmiany tłuszczów z nasyconych na nienasycone wynikają z prowadzonych badań, które wskazują, że dzięki takiej zmianie możliwe jest obniżenie poziomu cholesterolu, będącego zarazem czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Odpowiedni poziom cholesterolu w organizmie jest niezwykle ważny. Nawet małe zmiany w poziomie cholesterolu mogą mieć duże znaczenie dla zachowania zdrowego serca - mówi prof. Marek Naruszewicz, Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Badań nad Miażdżycą. Dowody naukowe wskazują, że obniżenie poziomu cholesterolu możliwe jest dzięki prostej zmianie zwyczajów żywieniowych społeczeństwa. Wystarczy zamienić masło na margarynę zawierającą tłuszcze wielonienasycone oraz sterole roślinne. Jeśli 40 - latek zredukuje poziom cholesterolu o 10 %, to tym samym ma szansę zredukować ryzyko zawału serca o 50% - mówi prof. Marek Naruszewicz powołując się na British Medical Journal (1994).1 W Polsce i na świecie trwa wiele akcji edukujących społeczeństwo w zakresie korzyści wynikających ze zmiany nawyków żywieniowych, jednak wiele pozostaje jeszcze do zrobienia w tej dziedzinie. Aby utrzymać zdrowe serce należy pamiętać przede wszystkim o prostym, a zarazem potwierdzonym przez badania przesłaniu: Tłuszcze nasycone, znajdujące się w maśle, mięsie czerwonym jak również potrawach smażonych źle wpływają na poziom cholesterolu, a tym samym na Twoje zdrowie. Zamieniając masło na margarynę zawierającą tłuszcze wielonienasycone, jak również włączając na stałe tłuste ryby oraz oleje roślinne w swoją dietę, masz wpływ na zdrowie Twojego serca. Dołączając do tego regularną aktywność fizyczną, rezygnując z palenia tytoniu oraz ograniczając ilość spożywanego alkoholu jesteś na najlepszej drodze aby zapobiec wystąpieniu zawału serca. (informacje opracowano na podstawie materiału opracowanego przez Headlines)
„Nasze zdrowie w naszych rękach" cz. I.
Jak wykazują liczne badania i analizy stan zdrowia społeczeństwa zależy w dużej mierze od tego, jak ludzie widzą wartość swojego zdrowia, jaki prowadzą styl życia oraz co robią, aby swoje zdrowie zachować i chronić.
W wyniku niewłaściwego odżywiania, niskiej aktywności fizycznej, używania alkoholu i narkotyków, palenia tytoniu i stresu psychicznego powstają "choroby stylu życia". Zalicza się do nich m. in. miażdżycę, zawał serca, nowotwory, zaburzenia psychiczne.
Chorobom wywołanym złym stylem życia potrafimy zapobiegać. Każdy człowiek powinien wiedzieć, jak żyć i co robić by wzmacniać i potęgować zdrowie. Musi nauczyć się dokonywać słusznych wyborów np. zmiana diety, rzucenie palenia, wzmożenie aktywności fizycznej.
W cyklu artykułów pod tytułem "Nasze zdrowie w naszych rękach" będę motywować czytelników do zmiany trybu życia, zachęcać, by dokonywali słusznych wyborów. Nie będę przestrzegać ani straszyć, będę wskazywać korzyści płynące z dokonanych zmian stylu życia, a także będę uczyć jakie znaczenie dla naszego zdrowia mają prawidłowe odżywianie, sport, rekreacja, życie bez nałogów i umiejętność rozładowania stresu.
Na początek proponuję zastanowić się czy styl życia, który prowadzisz sprzyja utrzymaniu zdrowia. Porównaj Twoje zachowanie z niżej zalecanymi:
Zachowujesz właściwą dla ciebie wagę ciała
Wystrzegasz się siedzącego trybu życia, codziennie, systematycznie uprawiasz ruch i wysiłek fizyczny, dostosowany do twojego wieku i ogólnego stanu zdrowia
Nie palisz tytoniu
Przeciwdziałasz skutkom nadmiernego napięcia nerwowego i pośpiechowi dnia codziennego. Starasz się znaleźć czas na rozrywki kulturalne, relaks, uprawianie hobby. Jeżeli twoje zachowania, różnią się od zalecanych, podejmij wysiłek zmierzający do zmiany sposobu życia.
Aktywność ruchowa
Brak ruchu, siedzący tryb życia prowadzi do wielu niekorzystnych zmian w organizmie człowieka. Obniża się sprawność ruchowa, co ma niekorzystny wpływ na zdrowie. Dochodzi do niewydolności mięśni grzbietu, dyskopatii, wad postawy. Niska aktywność ruchowa sprzyja występowaniu cukrzycy, chorób układu krążenia. Tylko regularny ruch i ćwiczenia budują sprawność całego naszego ciała.
Każdy człowiek bez względu na wiek i płeć powinien brać udział w regularnych ćwiczeniach fizycznych. Silne mięśnie są potrzebne nie tylko do utrzymania zgrabnej sylwetki, ale również do np. wzięcia na ręce podbiegającego wnuka. W czasie ćwiczeń przybywa masy mięśniowej, tkanka tłuszczowa ulega spaleniu, zwiększa się liczba naczyń wieńcowych, krwinek czerwonych. Stajemy się odporniejsi na zakażenia bakteryjne i wirusowe, zmniejsza się podatność na urazy i stres.
Pozytywne efekty aktywności fizycznej wkraczają w sferę emocjonalną człowieka. Pod wpływem regularnie uprawianych ćwiczeń zauważono podwyższony poziom serotoniny i endorfiny mózgowej. Dzięki tym dwóm hormonom zmniejsza się skłonność do obniżonego nastroju, depresji i rozczulania się nad sobą.
Zachęcam każdego do aktywnego spędzania wolnego czasu, ćwiczeń fizycznych. Wbrew pozorom oglądanie TV nie sprzyja rozładowaniu stresu i obniża sprawność fizyczną. Wykorzystajmy każdy pogodny dzień na spacery, porzućmy czasem jazdę samochodem by naładować swoje „wyczerpane akumulatory”. Gdy mamy możliwości, uprawiajmy zimą sporty zimowe, korzystajmy z siłowni, latem organizujmy sobie wycieczki rowerowe.
Panujmy nad stresem
Statystyki podają, że 95 % chorób jest związane ze stresem. I nawet jeżeli dana choroba nie jest nim wywołana, to często stan chorego ulega szybkiemu pogorszeniu pod jego wpływem. Stres to stan alarmowy. Jest niespecyficzną reakcja całego organizmu pod wpływem nagłych, zaskakujących okoliczności lub sytuacji trwających dłuższy czas, wobec których człowiek nie potrafi być obojętny. Organizm człowieka odpowiada za pomocą konkretnych fizykalnych reakcji, miedzy innymi:
podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi,
wzrost ukrwienia mięśni,
podwyższony poziom glukozy we krwi,
podwyższenie aktywności umysłowej.
Są to naturalne reakcje, które są objawami mobilizacji organizmu do WALKI lub UCIECZKI. Tak robili ludzie pierwotni, a co my robimy? Najczęściej wyładowujemy złość na swoich bliskich, żalimy się, krzyczymy lub płaczemy. Wszystkie te reakcje pomagają nam rozładować stres, ale nie rozwiązują naszego podstawowego problemu. W celu przywrócenia równowagi konieczne jest działanie zmierzające do tego, aby organizm mógł jak najszybciej powrócić do harmonii wewnętrznej. Bowiem stres nie jest jakimś wydarzeniem, lecz reakcją na to wydarzenie.
Ucząc się panowania nad stresem musimy zastanowić się czy sytuację, na którą reagujemy stresem możemy zmienić, czy przebiega ona zupełnie poza naszą kontrolą i nie mamy na nią wpływu?
W pierwszym przypadku umiejętność radzenia sobie ze stresem polega na podjęciu czynności zmierzających do zmiany stresującej nas sytuacji. W drugim przypadku ta umiejętność polega na zaakceptowaniu tych spraw, na które nie mamy żadnego wpływu. Każde inne rozwiązanie przynosi szkodę nam samym bez zmiany czegokolwiek.
Przewlekły, nie rozładowany stres prowadzi w końcu do powstania choroby. Należy jednak pamiętać, że dla osób pracujących przez wiele godzin w zamkniętych pomieszczeniach biur, fabryk, sklepów nie ma lepszego procesu regeneracyjnego jak ruch, chociażby półgodzinny na świeżym powietrzu. Po takim relaksie czujemy się odświeżeni, wyciszeni, umysł pracuje sprawniej.
Tak więc zacznijmy od przeanalizowania sytuacji stresowych, spróbujmy podjąć działania zmierzające do rozładowania stresu. Pamiętajmy, że aktywność fizyczna, chociażby praca w ogrodzie, pomogą nam wrócić do upragnionego stanu równowagi wewnętrznej.
Panujmy nad stresem
Efektywność w działaniu jest pobudzana przez adrenalinę, hormon który wydzielany jest na skutek stresu. Zarówno smutne jak i radosne przeżycia wywołują w organizmie konkretne reakcje, tj.:
podwyższenie ciśnienia,
kołatanie serca,
bezsenność,
pobudzenie emocjonalne.
Wiele ludzi właśnie pod wpływem stresu najlepiej wykonuje swoją pracę lub osiąga najlepsze wyniki. Jest to jednak możliwe do pewnej wartości optymalnej. Gdy ta zostanie przekroczona, a nasilenie stresu narasta, wówczas pojawiają się symptomy przeciążenia, aż do objawów chorobowych np. choroba wrzodowa, zawał serca, nadciśnienie i inne.
Jak zatem utrzymać efektywność nie doprowadzając do przeciążenia i nie dopuszczając do wystąpienia choroby?
Najważniejsze aby zrozumieć i nauczyć się rozładowywać stres, czyli jak powrócić do stanu psychofizycznej równowagi organizmu. W tym celu należy podkreślić znaczenie takich elementów, jak:
umiejętność relaksu,
umiejętność komunikowania się,
umiejętność wyrażania swoich emocji,
umiejętność jasnego określania oczekiwań.
Wielu uważa, że relaksem jest zapalenie papierosa, wypicie alkoholu, obejrzenie „mocnego” filmu. Żadna z tych rzeczy nie ma nic wspólnego z rozładowaniem stresu. Prawdziwy relaks jest umiejętnością, której trzeba się nauczyć, np. umiejętność głębokiego oddychania wraz z opanowaniem rozbieganych myśli, koncentracja na rzeczach przyjemnych, wyszukiwanie w każdej sytuacji pozytywnych stron, odpowiednia ilość snu, spędzanie dużej ilości czasu na świeżym powietrzu, spacery w świetle słonecznym. Naturalne światło pobudza układ odpornościowy, wzmacnia system nerwowy. Nietrudno zauważyć zmianę nastroju na depresyjny w czasie ponurych, deszczowych dni. Po relaksie na świeżym powietrzu czujemy się odświeżeni, wyciszeni, umysł sprawniej pracuje i cały organizm jest bardziej odporny na sytuacje prowokujące do reakcji stresowej. W czasie wysiłku fizycznego w mózgu wydzielane są endorfiny poprawiające nam nastrój.
Pamiętajmy, żaden lek nie jest w stanie zastąpić ruchu!
Praca i odpoczynek, a zdrowie
Siła, wytrwałość i wydajność człowieka nie mają ustalonej miary, u każdego z nas są inne, różnice są indywidualnie, zależą od stanu fizycznego, wieku, sytuacji życiowej. Stara zasada osiem godzin pracy i osiem godzin snu nie jest już właściwa.
Zarówno w czasie pracy potrzebne są fazy spokoju i przerwy, jak i w czasie wolnym powinny występować na zmianę napięcie i odpoczynek. Przy pracy taśmowej monotonność powiązana z koncentracją, mocno obciąża psychikę. Hałas, krótkie przerwy prowadzą do zmęczenia, senności, rozdrażnienia i braku chęci do pracy.
Zmęczenie jest zjawiskiem fizjologicznym o charakterze odruchu obronnego. Istotną jego cechą jest to, że narasta wraz z upływem czasu pracy. Czynnikiem wpływającym na szybkość pojawiania się zmęczenia jest stopień zaangażowania się pracownika w wykonanie pracy. Do charakterystycznych oznak zmęczenia należą:
zmniejszenie szybkości i wrażliwości reagowania na bodźce,
spadek precyzji ruchów, ociężałość,
zwolnienie tempa wykonywanej pracy,
osłabienie uwagi,
wykonywanie ruchów zbędnych, niepotrzebnych do wykonywania danej pracy.
Zależnie od stopnia nasilenia się tych objawów rozróżniamy zmęczenie ostre, umiarkowane i przemęczenie. Obecnie przeważają poglądy, że główną rolę w pojawieniu się zmęczenia odgrywa układ nerwowy i sfera psychiczna.
Postęp cywilizacji, konsumpcyjny styl życia rozbudzają coraz to nowe potrzeby, które szczególnie obciążają sferę neuropsychiczną. Bierze się to stąd, że realizowane jest wielu różnych obowiązków jednocześnie, pod silną presją czasu i środowiska. Problemy funkcjonowania psychicznego stają się obecnie jednym z najistotniejszych barier cywilizacyjnych .
Zdrowie uzależnione jest od umiejętności równoważenia obciążeń psychicznych wysiłkiem fizycznym. Jeżeli te pierwsze przeważają i nie są rozładowane, nieuchronnie prowadzą do chorób psychosomatycznych, będących rezultatem przeciążenia systemu nerwowego.
Podczas wypoczynku czynnego zostają zaangażowane inne grupy mięśni i ośrodki w mózgu. Dochodzi do zwiększonego wydzielania przez organizm serotoniny i endorfiny mózgowej, substancji odpowiedzialnych za dobry nastrój i samopoczucie .
Stała aktywność fizyczna daje efekty w postaci m. in. wzrostu odporności psychicznej, umiejętności radzenia sobie ze stresem, zmniejszenia skłonności do depresji, itp.
Dla prawidłowego stosowania wypoczynku ważna jest umiejętność właściwej organizacji i planowego rozkładu zajęć. Praca odkładana na ostatnią chwilę, potem wykonywana w pośpiechu i zdenerwowaniu bardziej męczy niż praca dobrze rozplanowana i przerywana we właściwy sposób okresami odpoczynku i rozrywki.
Aktywność ruchowa daje dużo, ale nie wszystko. Wyrównuje ona szkodliwości wynikające z ubóstwa ruchu ciała, poprawia samopoczucie i nastrój. Na świecie jak i w Polsce stosuje się również różne ćwiczenia relaksacyjne, które pomagają w odzyskaniu równowagi psycho-fizycznej. Punktem wyjścia do tych ćwiczeń jest uzyskanie „wewnętrznej ciszy” i całkowitego spokoju psychicznego oraz wyłączenie się choćby na krótki czas z kręgu codziennych spraw i kłopotów. Stan ten uzyskuje się najłatwiej przez kontakt z przyrodą. Spacer 20-30 min. stanowi wstęp do ćwiczeń.
Następne ćwiczenie polega na rozluźnieniu mięśni . W tym celu należy się położyć np. na miękkim dywanie, zamknąć oczy, uwolnić się od natrętnych myśli, od odczuwania ciężaru ciała, od napięcia i zmęczenia mięśni. Równocześnie staramy się oddychać regularnie i spokojnie z wydłużonym wydechem. Rozluźnienie mięśni uzyskujemy przez skierowanie uwagi na poszczególne części ciała i grupy mięśniowe, powtarzając w myśli kolejno w odniesieniu do głowy, ramion, tułowia i kończyn ”moje ciało staje się coraz cięższe, bezwładne”. Opisane ćwiczenia są podstawowe w treningu relaksacyjnym Schultza i powinny być doskonale opanowane, aby mogły przynosić spodziewany efekt.
Zachęcam wszystkich czytelników do świadomego i celowego wysiłku wzmożenia aktywności fizycznej lub podjęcia próby ćwiczeń relaksacyjnych.
„Rzuć palenie - daj sobie szansę na lepsze życie”
Palenie tytoniu jest dzisiaj największą, lecz możliwą do prewencji przyczyną umieralności na nowotwory. Pierwsze obserwacje rakotwórczych właściwości tytoniu pochodzą sprzed 230 lat. Istnieje związek przyczynowo-skutkowy między zachorowaniem na raka, chorobą wieńcową, nadciśnieniem tętniczym, zawałem mięśnia sercowego, a paleniem tytoniu. Badania naukowe dostarczyły dowodów na bezsprzeczny wpływ palenia papierosów na powstanie nowotworów złośliwych płuc, krtani, jamy ustnej, przełyku, pęcherza moczowego, trzustki i nerek. Co drugi zgon w Polsce z powodu nowotworu dotyczy palacza. Palaczem jest nie tylko osoba paląca tytoń, ale także osoba wdychająca dym tytoniowy. Jest ona w równym stopniu narażona na choroby jak osoba paląca. Dym tytoniowy zawiera około 6000 związków chemicznych, które działają szkodliwie na organizm, w tym 50 związków rakotwórczych. Nałóg palenia papierosów ze względu na skalę problemu stał się jednym z podstawowych zagrożeń nowotworami.
Palenie tytoniu jest szkodliwym czynnikiem, na który człowiek dobrowolnie się naraża. Na rzucenie palenia dobry jest każdy moment. Trzeba to zrobić raz definitywnie , bez żadnych wymówek, że dzisiaj zapalę tylko pięć albo dwa. Mitem jest stwierdzenie, że papieros pomaga rozładować stres. Nic bardziej niedorzecznego. Wypalenie papierosa powoduje przyśpieszenie akcji serca, działa pobudzająco, a nie uspokajająco na układ nerwowy. Im wcześniej decydujemy się zerwać z nałogiem tym lepiej, łatwiej jest przestać, mniej dokuczają objawy uzależnienia psychicznego i fizycznego.
Palący rodzic daje zły przykład dziecku, które wzrastając w atmosferze przyzwolenia na palenie, bardzo szybko zacznie palić samo, nie widząc w tym nic złego.
Dzieci wzrastające w kłębach dymu tytoniowego częściej chorują na infekcje dróg oddechowych, astmę, gorzej się rozwijają, mają kłopoty z nauką. Od młodych lat znajdują się w grupie ryzyka chorób układu krążenia i nowotworów.
Absolutnie konieczne jest przemodelowanie świadomości społecznej, stworzenie mody na niepalenie, wprowadzanie w domu i w pracy nowych wzorców zachowań, człowieka wolnego od nałogu palenia tytoniu. Aby rzucić palenie niezbędna jest dobra motywacja i wsparcie ze strony osób bliskich.
Oto przykłady wypróbowanych motywacji do rzucenia palenia dla każdego palacza:
oszczędności finansowe po rzuceniu palenia
lepsze samopoczucie
poprawa wydolności wysiłkowej
wydłużenie życia
zmniejszenie ryzyka chorób serca i raka
pozbycie się nieprzyjemnej woni w domu
pozbycie się nieprzyjemnego oddechu
zwolnienie procesu starzenia się.
Tytoń, a zdrowie-przestań palić!
Palenie tytoniu prowadzi do uzależnienia, które może mieć postać psychogenną i biologiczną. Najczęściej obydwa te typy występują łącznie, choć z różnym nasileniem. Substancją uzależniającą od tytoniu jest nikotyna. Mechanizmy, które prowadzą do uzależnienia są takie same jak w przypadku alkoholu, leków i narkotyków.
Liczba substancji chemicznych w tytoniu i dymie tytoniowym sięga 4000 związków. W tym wyróżniono 40 związków rakotwórczych.
Palenie m.in. powoduje :
2 razy większe ryzyko choroby wieńcowej
6 razy większe ryzyko rozedmy płuc
10 razy większe ryzyko raka płuc
skrócenie życia o 5-8 lat
oraz
nieprzyjemny zapach z ust
nieprzyjemny oddech
brak akceptacji otoczenia
szybsze starzenie się, zmarszczki na twarzy
Korzyści jakie płyną z rzucenia palenia to:
oszczędności finansowe
lepsze samopoczucie
zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych, miażdżycy
poprawa wydolności wysiłkowej
wydłużenie życia
Oto wypróbowane przykłady motywacji
Dla ludzi młodych:
nieprzyjemny zapach
przebarwione, żółte zęby
koszt palenia
uzależnienie od tytoniu
ból gardła
kaszel
słaba sprawność fizyczna
częste przeziębienia
Dla kobiet w ciąży:
zwiększone ryzyko samoistnego poronienia i urodzenia martwego płodu
zwiększone ryzyko urodzenia niemowlęcia z niską wagą urodzeniową
Dla rodziców:
częste infekcje wśród dzieci palących rodziców
zły przykład dla dziecka
Dla osób palących krótko:
łatwiej rzucić palenie
Dla wieloletnich palaczy:
zaprzestanie palenia zmniejsz ryzyko chorób serca i choroby nowotworowej
Pamiętaj jeśli twierdzisz, że nie jesteś uzależniony i możesz w każdej chwili przestać palić- to właśnie jesteś uzależniony.
Czynniki meteorologiczne, a zdrowie człowieka.
Współczesne badania naukowe wyjaśniają zależności występujące pomiędzy stanem pogody, klimatem, a zdrowiem człowieka. Coraz więcej czasu spędzamy w domu i w pracy. Mało przebywamy na wolnym powietrzu. Stało się to powodem zjawiska nazywanego meteoropatią. Pod pojęciem działania meteoropatycznego rozumiemy wpływ na organizm ludzki czynników fizycznych takich jak: temperatura, wilgotność, ruch powietrza, ciśnienie atmosferyczne i inne. Wpływ czynników meteorologicznych na zdrowie człowieka kształtuje się indywidualnie i zwykle jest on większy u osób wrażliwych. Liczba meteoropatów ciągle rośnie. Wynika to z tego, że współczesny człowiek mało przebywa na świeżym powietrzu. Większą część dnia przebywamy w zamkniętych pomieszczeniach, pozbawieni tego co nasz organizm lubi najbardziej - kontaktu z przyrodą.
Światło słoneczne jest bardzo ważnym czynnikiem życiodajnym, potęgującym procesy fizjologiczne ustroju. Powoduje wzrost dobrego samopoczucia, rześkości, przypływu energii. Jednak w nadmiarze może doprowadzić do niebezpiecznego przegrzania organizmu i oparzeń. Nadmierne i długotrwałe opalanie się w czasie upalnych dni jest przeciwwskazane szczególnie u osób, które mają jasną karnację i wrażliwą skórę ze zmianami pigmentacyjnymi (tzw. pieprzyki). Najbardziej wskazane są spacery w czasie mniejszego nasłonecznienia. Należy pamiętać o ochronie głowy i oczu przed silnym promieniowaniem ultrafioletowym, szczególnie u dzieci i ludzi starszych. Przy wysokiej temperaturze powietrza i wysokiej wilgotności człowiek wydala największą ilość ciepła na drodze pocenia i parowania. Mocne pocenie wychładza organizm, ale może doprowadzić do odwodnienia. Stąd konieczność przyjmowania około 3 litrów płynów dziennie.
Kolejnym czynnikiem wpływającym na ustrój jest ruch powietrza. Może on przejawiać się w działaniu bezpośrednim i pośrednim. Powietrze, które wykazuje zwiększony ruch, wpływa bezpośrednio na oddawanie ciepła z ustroju, a przez to samo na jego ochłodzenie. Jeżeli ruch powietrza jest nadmierny, to przy odpowiedniej temperaturze wywołuje silny masaż skóry. Znaczny ruch powietrza przy niskiej temperaturze, ale wysokiej wilgotności, doprowadza łatwo do powstania schorzeń dróg oddechowych. Mogą to być nieżyty nosa, gardła, krtani, tchawicy lub oskrzeli. Brak ruchu powietrza może doprowadzić do zaburzeń termoregulacji. Duże znaczenie ma stosowanie wentylatorów, które wywołują ruch powietrza w pomieszczeniach. Ostatnio w wielu instytucjach pojawiły się urządzenia klimatyzujące. Poprawiają one samopoczucie, ale stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia ze względu na specyficzną florę bakteryjną, która rozwija się w obrębie instalacji klimatyzacyjnej. Może ona stanowić istotny czynnik chorobotwórczy dla układu oddechowego. Stąd tyle infekcji dróg oddechowych w czasie upałów.
Znanym nam wszystkim, czynnikiem wpływającym na samopoczucie jest ciśnienie atmosferyczne, a szczególnie jego zmiany. Różnice w wielkości ciśnienia atmosferycznego mogą powodować powstawanie niektórych dolegliwości lub nasilanie się różnych istniejących schorzeń. Spadki ciśnienia wywołują rozdrażnienie, bóle głowy, bóle wieńcowe, neuralgie, bóle reumatyczne. Wzrost ciśnienia może również generować dolegliwości ze strony różnych układów.
Aby zmniejszyć wrażliwość ustroju na działanie czynników meteorologicznych należy więcej czasu spędzać na dworze. Zwiększyć aktywność fizyczną. Musimy to czynić z pełną świadomością z korzyścią dla naszego organizmu. Nie musieli tego robić nasi dziadkowie gdyż w sposób naturalny spędzali większość swego życia na wolnym powietrzu, przemieszczając się najczęściej na piechotę, uprawiając rolę, odpoczywając na łonie natury po pracowitym dniu. My jeździmy samochodami, odpoczywamy przed telewizorem, a pracujemy najczęściej w zamkniętych pomieszczeniach. Stąd konieczność zmiany trybu życia, zwiększenie liczby godzin spędzanych na powietrzu, uprawiania sportów w lecie i w zimie. Wszystko po to by zmniejszyć konsekwencje rozwoju cywilizacyjnego, który jest wygodny, ale jednocześnie zgubny dla człowieka.
Opracowała Lidia Domańska